“NDOZI ndotele.” Se vioka makumatanu ma mvu, tuka kia 28 kia ngonde Agositu ya mvu a 1963, Martin Luther King, Jr., wakala mfidi mu mambu ma lunga-lunga zitu wa nkangu kuna nsi ya América, wayika e mvovo miami mun’elongi diandi diampwena. Muna mvovo miami, o King wayika e ndozi yovo vuvu kiandi vo, vekala e lumbu kina wantu bevevoka mu mambu ma sia mpambula. Kana una vo wavova e mvovo miami kwa nkangu a Estados Unidos, kansi wantu a zula yayingi beyikamanga e mvovo miandi.

Vioka ngonde tatu tuka King kafidila elongi diandi, kina kia 20 kia ngonde a Novemba ya mvu a 1963, vioka nsi 100 bayikama mvovo mia Nações Unidas mia Fokola Mpila Zawonso za Sia Mpambula. Muna mvu mialanda, basikidisa nsiku miakaka muna fokola e fu kiaki mu nza yawonso. Nkia nluta zitwasanga e ngolo zazi zawonso zivangwanga?

Muna lumbu kia 21 kia ngonde a Malusu ya mvu a 2012, o Secretário-Geral ya Nações Unidas Ban Ki-moon wavova vo: “Vena ye makangu mayingi twakanga yo sadila ndekwa za mpila mu mpila muna fokola fu kia sia mpambula ye kia vumisa akaka mu nza yawonso. Kana una vo i wau, e fu kia sia mpambula kikwamanananga mwesa e mpasi kwa ulolo wa wantu mu nza yawonso.”

Kana nkutu mu nsi zina zivanganga e ngolo muna fokola e fu kia sia mpambula, e kiuvu kikwamanananga i kiaki: Nga e ngolo zazi zisadisanga mu katula fu kiaki muna ntima mia wantu yovo wantu belongwanga kaka mu lembi kio songa? Akaka bekwikilanga vo e ngolo zazi zisadisanga mu sima e fu kia sia mpambula, kansi ke zifokolanga kio ko. Ekuma? Kadi kana una vo e fu kiaki kitumbwanga kwa luyalu, kansi dilenda kala diampasi muna singika kio wau vo mu ntima muntu kikalanga.

Ozevo, muna fokola e fu kia sia mpambula, o wantu ke bafwete simwa kaka ko vo bayambula menga akaka, kansi bafwete sadiswa mpe basoba e ngindu zau muna mpila bebadikilanga akaka. Nga e diadi dilendakana? Avo i wau, aweyi dilenda vangamena? Yambula twabadika e nona ya zingu yakieleka ikutusadisa mu mona vo ke dilendakana kaka ko kwa wantu mu yambula e fu kia sia mpambula kansi vena mpe ye sadilwa kilenda kubasadisa mu vanga wo.

Linda: Kuna África do Sul yawutukila. Yabadikilanga wantu awonso a ndombe vo ke bazeye tanga ko, ke balendi bundwa vuvu ko ye ntaudi za mindele. Lembi wo zaya, yabwa muna ntambu wa sia mpambula. Yasoba e ngindu zazi vava yayantika longoka o Nkand’a Nzambi. Yalongoka vo o Nzambi ‘kesianga mpambula ko,’ o ntima muntu usundidi o mfunu ke mpw’andi ko ngatu ndinga ina kevovanga. (Mavangu 10:34, 35; Ngana 17:3) E sono kia Filipi 2:3 kiansadisa mu badikila akaka vo bansundidi yo venga e fu kia sia mpambula. O zingila ngwizani ye nkanikinu mia Nkand’a Nzambi dikunsadisanga mu vwa wantu a makanda mawonso o mfunu. Owau yavevoka muna fu kia sia mpambula.

Michael: Yasansukila mu zunga kiakala ye mindele miayingi mia Austrália, yayima fu kia sia mpambula musungula kwa esi China. Vava yanatanga e kalu, konso muntu yamonanga una ye lose lwa Chinês, yaziulanga zianela, yantiangunanga yo kumvovesa vo: “Vutuka kuna nsi aku!” Kansi, vava yayantika longoka Nkand’a Nzambi, yayantika badikila wantu nze una Nzambi kekubabadikilanga. Nzambi ozolanga wantu a makanda mawonso. Ediadi diasimba o ntim’ame, muna kuma kiaki yavenga e fu kiaki yo yantika zola akaka. O vanga nsobani zazi, kiese kikilu diampana. Owau, ngina ye kiese kia vanga kikundi yo wantu a makanda mawonso. Ediadi ditomesanga zingu kiame yo kumpana kiese kiayingi.

Sandra: O ngudi ame mwisi mbanza Umunede kakala kuna zunga kia Delta, Nigéria. E yitu ya s’ame esi zunga kia Edo, ndinga Esan bevovanga. Muna kuma kia nswaswani yayi, yitu ya s’ame bamenganga ngudi ame yavana kafwa. Ozevo, yadia ndofi vo kivovana diaka ko yo wantu bevovanga ndinga Esan ngatu kazala yo muntu a zunga kia Edo. Kansi, vava yayantika longoka Nkand’a Nzambi, ngindu zame zasoba. Wau vo Nkand’a Nzambi uvovanga vo Nzambi kesianga mpambula ko ye otondanga konso muntu okumvuminanga, aweyi yadi mengena wantu mu kuma kiakala esi kanda diakaka yovo vova ndinga yakaka? Yasoba e ngindu zame yo vutulwisa e ngwizani ye yitu ya s’ame. O sadila nkanikinu mia Nkand’a Nzambi diampana kiese yo luvuvamu muna ngindu. Diansadisa mpe mu vanga kikundi yo wantu a mpila zawonso ye awana bevovanga ndinga zakaka. Adieyi tuvova mu kuma kia yakala yasompana yandi? Oyandi mwisi Edo, ovovanga ndinga Esan.

Ekuma o Nkand’a Nzambi wasobela wantu awaya bakala ye fu kia sia mpambula yo menga akaka? E kuma kadi Nkand’a Nzambi i Diambu dia Nzambi. Nkand’a Nzambi uvwidi nkuma wasoba ngindu za muntu ye mpila bebadikilanga akaka. Vana ntandu, Nkand’a Nzambi usonganga mpe dina Nzambi kesinga vanga muna fokola mpambula zawonso.

Kana una vo Nkand’a Nzambi ulenda sadisa o muntu mu sunda fu kia sia mpambula, vena ye mambu mole mafwete singikwa muna sukisa emvimba e fu kiaki. E diantete, sumu yo lembi lunga kwa wantu. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Ke vena munkondw’esumu ko.” (1 Ntinu 8:46) Muna kuma kiaki, kana nkia ngolo nkutu tulenda vanga, tunwananga ye mpasi kanwana zau o Paulu wa ntumwa ona wasoneka vo: ‘Avo nzolele o vang’edi diambote, edi diambi dina yame.’ (Roma 7:21) Ozevo, ezak’e ntangwa o ntim’eto walembi lunga ulenda yindula “makani mambi” malenda kutufila mu sia mpambula.—Maku 7:21.

Dianzole, umpukumuni wa Nkadi Ampemba wa Satana. Nkand’a Nzambi ukunyikilanga vo “mumponda-muntu” ye “on’otungianisang’e nza yawonso.” (Yoane 8:44; Lusengomono 12:9) Ekiaki i kuma e fu kia sia mpambula kiwokelanga mu nza yawonso, i kuma mpe wantu ke belendanga fokolwela fu kiaki ko kumosi ye fu kia vonda akaka ye mpila zakaka za mpambula muna mabundu.

Ozevo, muna fokola emvimba e fu kia sia mpambula, vafwete sukiswa ntete esumu dia wantu, usumuki ye umpukumuni wa Satana. Nkand’a Nzambi usonganga vo Kintinu kia Nzambi kilungisa mambu mama.

Yesu walonga alandi andi basambanga kwa Nzambi mu mvovo emi: “O luzolo luaku luavangam’ova nza nze koko’zulu.” (Matai 6:10) E Kintinu kia Nzambi i kiau kifokola emvimba mavangu mawonso ma nsoki ye fu kia sia mpambula.

Vava kikwiza e Kintinu kia Nzambi, o Satana ‘okangwa’ yo siwa muna mbilu mu ‘lembi vukumuna diaka e zula.’ (Lusengomono 20:2, 3) Vekala ye “nz’ampa ina ikalwa kwa ndungidi” yovo kintwadi kia wantu ana betondwa kwa Nzambi. *—2 Petelo 3:13.

Awana bezingila muna kintwadi kia wantu ansongi bekitulwa se wantu alunga yo vevolwa mun’esumu. (Roma 8:21) Wau vo belemvokelanga Kintinu kia Nzambi, ‘ke bevanga mbi ko yovo fwantakesa.’ Ekuma? E kuma kadi, “e nza izala yo zayi wa Yave.” (Yesaya 11:9) Muna ntangwa yayina, wantu awonso bezaya nzila za Yave wa Nzambi yo tanginina kiwuntu kiandi. Ikala se mfoko a mpambula zawonso, ‘kadi kuna kwa Nzambi ke kuna mpambula ko.’—Roma 2:11.