Tala mambu

Tala ntu mia mambu

mustafahacalaki/DigitalVision Vectors via Getty Images

KWAMANANA YINGILA!

Masini ma Ngangu: Nga i Nsabi Muna Tomesa e Nza Yovo Vonza?—Adieyi e Bibila Kivovanga?

Masini ma Ngangu: Nga i Nsabi Muna Tomesa e Nza Yovo Vonza?—Adieyi e Bibila Kivovanga?

 Mu lumbu iviokele, ayadi, akwa ngangu (cientistas) ye akwa umbangu, betoma vovelanga e nluta mia sadila masini ma ngangu ke mu wantu ko. Bekwikilanga vo e ndekwa zazi zilenda twasa nluta miayingi, kansi mpe betokananga kadi zilenda mpe sadilwa mu mpila yambi.

  •   “O masini ma ngangu i umosi muna umbangu usundidi omu lumbu yeto, ulenda tomesa e zingu kia wantu . . . Kuna diak’a sambu, o masini ma ngangu malenda kituka se vonza, kadi malenda fwasa lutaninu lwa wantu, kulula o nswa wa wantu, fila wantu mu lembi bunda diaka e vuvu muna maka mambu ye muna mpila luyalu luyikilwanga vo democracia.”—Kamala Harris, vice presidente a Estados Unidos, 4 kia Mayu, 2023.

  •   Buka kimosi kia madotolo ma nsi zayingi, eki kifilwanga kwa Dr. Frederik Federspiel, kiasoneka longi dimosi muna zulunalu ya BMJ Global Health a ya kia 9 kia Mayu, 2023, divovanga vo: “Kana una vo masini ma ngangu malenda twasa lusadisu lwayingi muna mambu ma mavimpi, kansi malenda mpe kala se vonza muna vimpi ye kadilu kia wantu.”

  •   “O masini ma ngangu makitukidi mpe se sadilwa kia mwanganesa e nsangu zaluvunu. Kuna kulanda, e salanganu yoyo ilenda fila wantu mu vidisa e salu yau. Ayingi muna awana bemonanga wonga wa ngangu za nza bevovanga vo kuna kulanda e ngangu zozo zikituka se vonza kwa kanda dia wantu.”—The New York Times, 1 kia Mayu, 2023.

 Muna lumbu ikwiza, se twazaya kana vo masini ma ngangu mu mpila yambote mesadilwa yovo mu mpila yambi. Kansi, adieyi e Bibila kivovanga?

E nkubika za wantu ke zitwasanga luvuvamu ko

 E Bibila kisonganga e kuma o wantu ke balendi sadila e ngangu zau mu mambu mambote kaka ko.

  1.  1. O wantu balenda kala yo makani mambote vava bevanganga o mambu, kansi ke bena ye lendo ko kia zaya e mfwilu metwasa o mavangu mau.

    •   “Vena ye nzila imonekanga kwa muntu vo yambote, kansi e mbaninu andi i lufwa.”—Ngana 14:12.

  2.  2. Ke vena muntu ko olenda fila wantu awonso basadila e salanganu kasokele ye kani kaka dina kasokele kio.

    •   “Isisa [e salu kiame] kwa muntu okundandila. Nani ozeye kana vo nkwa ngangu kekala yovo zowa? Kansi, yandi osala ye lekwa yawonso ina yabakila muna mfuntu ye ngangu oku nsi a ntangwa.”—Kimpovi 2:18, 19.

 O kondwa kwa luvuvamu kwaku i ziku kisonganga vo luludiku lwa Mvangi eto tuvuidi o mfunu.

Kwa nani tufwete bunda e vuvu?

 O Mvangi eto wasia nsilu vo kesinga yambula ko vo wantu yovo e lekwa ina bevanganga o wantu yafwasa o ntoto yovo e kanda dia wantu.

  •   “O ntoto ukwamanana yakwele mvu.”—Kimpovi 1:4.

  •   “Ansongi bevua nza, bezingila vo yakwele mvu.”—Nkunga 37:29.

 O Mvangi eto osadilanga e Bibila muna kutuvana tuludiku tuvuidi o mfunu mu kala yo luvuvamu yo lutaninu. Muna zaya dia mayingi mu kuma kia diambu diadi, tanga o malongi: “Nki Kilenda Kusadisa mu Kala ye Zingu Kiambote?” ye “Vuvu Kiasikila kia Kusentu.”

a Mibongelo muna longi dia kingelezo: “Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence,” diasonekwa kwa Frederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana, yo David McCoy.