KWAMANANA YINGILA!

Wokela kwa Mintayila mia Vita—Mafunda ye Mafunda ma Wantu Betinanga Kuna Ucrânia

WINIKINA MU

Kina kia 24 kia ngonde a Fevelelo ya mvu wa 2022, makesa ma Rússia bayantikidi nwanisa Ucrânia. Muna kuma kiaki, e mitayila mia vita mu wokela kaka bena ekolo o nkangu betinanga e vita.

“Twawidi mazu ma mbomba ye nkele miankaka mia ngolo. Wonga kikilu twamwene, kizeye ko una ndenda dio sasila. Vava twawidi vo vena ye makumbi ma ntoto mesadisa o wantu mu vaika muna nsi, vana vau twabakidi e nzengo za sisa e nsi a Ucrânia. Konso muntu nkutu yakete kaka kalendele nata. Eyi kaka twanete, nkanda mia tuyalu, nlongo, maza ye lekwa kia dia. Ekolo e bomba zabukidinge twasisidi yawonso kunima yo kwenda vana fulu kia bakila makumbi ma ntoto.”—Nataliia, Kharkiv Ucrania.

“Yamuna lumbu kiayantikidi e vita, twabanzanga vo ke vekala kwandi vita ko. Kansi, yawa mbomba za yantika buka muna fulu yankaka ya mbanza yo mona zianela za nikukanga. Dianu vo, yabaka kikilu e nzengo za tina yo nata kaka ina yavwanga o mfunu. Yavaika muna nzo muna mene-mene muna ola 8, yabaka e kumbi dia ntoto dia Lviv, okwakuna yamanta muna kalu dianata ku Polônia.”— Nadija yo Kharkiv Ucrania.

Mu longi lukaya lwalu

Nkia kuma yakieleka iwokesanga mintayila mia vita?

E mintayila mia vita miwokele kuna Ucrânia mu kuma kia makesa ma Rússia bayantikidi nuanisa e nsi a Ucrânia. Kansi, e Bibila kisonganga e kuma yakieleka iwokesanga e mintayila mia vita:

Omu nza yawonso, tuyalu twa wantu ke belendanga lungisa ko e nsatu zawonso za nkangu. Awana beyalanga nkumbu miayingi besadilanga e wisa kiau muna mwesa akaka e mpasi.—Kimpovi 4:1; 8:9.
Nkadi Ampemba wa Satana wa “nyadi a nza” una ye wisa muna wantu, i kuma o Nkand’a Nzambi uvovelanga vo: “E nza yawonso ina muna wisa kia ndiona wambi.”—Yoane 14:30; 1 Yoane 5:19.
Katula mambu mana o wantu bemwenanga e mpasi tuka mvu miayingi, owau tuzingilanga mu kolo kiasakulwa muna Bibila vo: “Muna lumbu yambaninu mukwiza nsungi zampasi ye vonza.” (2 Timoteo 3:1) Vana ntandu, e Bibila kiasakula vo mu lumbu yayi mukala vita, mvengele ye vuku. E mambu mama i mau mefilanga wantu mu tina.—Luka 21:10, 11.

E mintayila mia vita akweyi balenda sololwela e vuvu?

E Bibila kivovanga vo o Mvangi eto, Yave a wa Nzambi, ozolanga ye ofwilanga e nkenda e mintayila mia vita ye awana beyalukanga. (Nsiku 10:18) Osianga nsilu vo ofokola e mpasi bemonanga mintayila mia vita. Muna lungisa e kani diadi, Nzambi osadila luyalu lwa zulu luyikilwanga vo Kintinu kia Nzambi eki kivinga vana fulu kia tuyalu twa wantu. (Daniele 2:44; Matai 6:10) Muna Kintinu kiandi, Yave ofwasa Nkadi Ampemba wa Satana. (Roma 16:20) E Kintinu kiaki i kiau kiyala e nza yawonso yo fokola e mpambani zitukanga muna mingilu mia zinsi. O wantu mu nza yawonso bekituka se kanda dimosi. Ke vekala diaka muntu ko otina yo sisa e nzo andi, kadi o Nzambi osianga nsilu vo: “Bevuanda, konso muntu kuna nsi a nsing’andi a vinyu ye kuna nsi a nsand’andi, ke vekala muntu ko okubamwesa wonga, kadi nu’a Yave a vu uvovele wo.”—Mika 4:4.

Kintinu kia Nzambi kaka kilenda fokola emvimba e mpasi za mintayila mia vita tunwananga zau o unu. Yave osadila Kintinu kiandi muna fokola mambu mefilanga wantu mu kituka se mintayila mia vita. Tala yaka e nona:

Vita. “[Yave] osukisanga e vita.” (Nkunga 46:9) Muna zaya una Nzambi kemanisina e vita, tanga e longi, “Luvuvamu ova Nza—Aweyi Lukwizila?”
Lubangamu ye nsoki. “[Yave] okubakûla muna lubangamu ye nsoki.” (Nkunga 72:14) Muna bakula una wantu balenda vevokela muna fu yambi yatoma simama e mianzi, tanga e kunku ya malongi, “E Fu kia Menga Akaka Aweyi Kifokokela?.”
Usukami. “[Yave] okûla nsukami vava kekaza.” (Nkunga 72:12) Muna bakula una Nzambi kesukisila e kuma itwasanga usukami, tanga e longi, Será que é possível acabar com a desigualdade econômica?
Konkwa kwa madia. “Vekala ye ulolo wa masa ova ntoto.” (Nkunga 72:16) Muna zaya una Nzambi kesikidisila vo o wantu ke bafwa diaka nzala ko, tanga e longi, “Um mundo sem fome.”

Nga e Bibila kilenda sadisa e mintayila mia vita owau?

Ingeta. Vana ntandu a vuvu kiasikila kia kusentu, e Bibila kilenda kubasadisa mu zizidila e mpasi benuananga zau o unu.

Nkanikinu a Bibila: “O muntu wakondwa ngangu okwikilanga konso diambu, kansi nlungaladi otoma kebanga konso lutambi.”—Ngana 14:15.

Usongele vo: Vava bakula e vonza ilenda kubwila yo yindula una olenda kuyitanina. Toma kuyikeba mu kuma kia yimpumbulu ana bevavanga vuila e nluta muna lutovoko lwa awana beyalukanga muna nsi zau yo kwenda zingila muna fulu ina ke bazeye ko.

Nkanikinu a Bibila: “Avo tuna ye madia ye mvuatu, tuyangalela yo.”—1 Timoteo 6:8.

Usongele vo: Yambula sianga e sungididi kiasaka muna mavua. Avo oyangalele ekolo una ye madia ye mvuatu, mu kiese okala.

Nkanikinu a Bibila: “Mawonso nuzolele vo wantu banuvanga, i mau mpe nufwete vanga kwa yau.”—Matai 7:12.

Usongele vo: Kala yo luzindalalu ye ngemba. E fu yayi isadisa kimana wantu vana belo kiaku bayantika kuzitisa yo kuyangalela.

Nkanikinu a Bibila: “Ke nuvutula muntu mbi muna mbi ko.”—Roma 12:17.

Usongele vo: Kuyambula ko vo o makasi mafila mu vutula e mbi kwa awana bekubangikanga. Ediadi mpasi kaka diwokesa.

Nkanikinu a Bibila: “Muna mambu mawonso ngina ye nkuma muna ndiona okunkumikanga.”—Filipi 4:13.

Usongele vo: Sia Yave va fulu kiantete muna zingu kiaku yo sambanga kwa yandi. Nzambi olenda kuvana nkuma ovuidi o mfunu muna zizidila.

Nkanikinu a Bibila: “Ke nutelama ntima muna konso diambu ko, kansi muna mambu mawonso, muna sambu ye ludodokelo ye matondo, nuzayisa e ndomba zeno kwa Nzambi; o luvuvamu lwa Nzambi luna luviokele umbakuzi wawonso luyingila ntima mieno ye makani meno.”—Filipi 4:6, 7.

Usongele vo: Kana nkutu nkia mambu onuananga mau, lomba kwa Nzambi kavana o luvuvamu lwa ntima. Tala e longi, “Filipenses 4:6, 7 — ‘Não estejais inquietos por coisa alguma.’”

a Yave i nkumbu a Nzambi. (Nkunga 83:18) Tala e longi, “Nani i Yave?”