Yave Olungalakese yo Kubik’o Nkangu Andi Kinumana Wasala

Muna tandu yalanda, o luvengomoko lwayandangian’ova nza. Buka ya nsambila zayingi bakala yo zayi wa maka malongi ma Nkand’a Nzambi, kansi baluta landanga e nkanikinu mia wantu ye fu yakaka ya zula. E vuvu kia ngiz’a Kristu, va fulu ki’ezole kiasiwanga.—Tala Matai 13:24-30, 37-43.

Kansi, o Yesu ukavova vo tufwete yingila mu kuma kia ngiz’andi! Buka kimosi kiavanganga wo kia kala kuna Allegheny, Pensilvânia, kuna Estados Unidos da Amerika. Muna lubantiku lwa mvu mia 1870, o Charles Taze Russell y’akundi andi bayantika longoka o Nkand’a Nzambi kuna ziku kiawonso mu kuma kia ngiz’a Kristu. Bayantika mpe ovava e ludi kia Nkand’a Nzambi mun’owu wa malongi mayingi mamfunu. I wau wuwu wayantikil’e salu kia Mbangi za Yave omu tandu kiaki.—Matai 24:42.

E buka kiaki babakula vo elongi dia Nzambi mu Ntatu (Trindade) ke dina mu Nkand’a Nzambi ko, kansi Yave kaka i Nzambi wa Mvangi ye mpungu-ngolo; o Yesu Kristu i vangwa Kiandi kiantete wa Mwan’andi amosi kaka; o mwand’avelela ke muntu ko, kansi i ngolo zilembi moneka za Nzambi. E buka kiaki babakula mpe vo o moyo ke lekwa kilembi fwanga ko, kansi fwa ufwanga, vo e vuvu kia mafwa mu lufuluku kina, vo e tumbu kia umpumbulu ulembi vilukw’o ntima ka mpasi za mvu ya mvu ko, kansi i lufwasu e mvimba.

Diabakulwa vo e mbuta elongi dia Nkand’a Nzambi i diadi vo Yesu wavana o moyo andi se lukulu mu kuma kia wantu. Ediantete, 144.000 dia akala y’akento besinga solwa tuka muna tandu kiantete yamu tandu kieto besumbwa ova ntoto kinumana bavwila e Kintinu ki’ezulu kumosi yo Kristu. I bosi, muna kuma kia lukulu kavan’o Yesu, mazunda ye mazunda ma wantu, mena vo e mbuta buka kiau fulwa befulwa muna mafwa, besinga lwaka muna lunga kwa kimuntu, ye vuvu kia moyo a mvu ya mvu ova ntoto, muna luyalu lwa Kintinu.

Russell y’akwandi babakula mpe vo e ngisa a Kristu ke yimoneka kwa wantu ko, kansi ya mwanda. E Tandu ya Zula, tandu kina vo e kimfumu kia Nzambi ka kisidi yalwa kwa konso luyalu lua muntu ko ova ntoto, kifokoka muna mvu wa 1914. I bosi vetongekwa Kintinu kia Nzambi kun’ezulu. O malongi mama o unu a Mbangi za Yave bazayakenene mo.

Russell y’akwandi basamunang’e ludi kiaki mwawonso muna vovanga kwa wantu ye muna mbwanga za nkanda mianietekwa. Muna ngonde a Yuli ya mvu wa 1879, Russell wayantik’o mwanga (mu kingelezo) o nkanda wayikwanga vo  A Torre de Vigia de Sião owu uzayaken’o unu (mu mputulukezo, vo A Sentinela). Diasikidiswa vo e salu ki’Alongoki a Nkand’a Nzambi kia samun’e nsangu kifwete sadilwa muna tukau tuvaninwa kuna mvevo, ke mu lomba nzimbu ko. Ye mpe, o nsamu usamunwa e ngovo kw’awana bekwikila wo ke mu tambula mfutu ko. O Russell yandi kibeni wavan’e nzimbu zandi se lukau zina kateka sala mu salu kia kinkita.

Alongoki a Nkand’a Nzambi bakutakananga mu buka yayikilwanga vo (classe), i mpila bayikilang’e nkutakani zau muna ntangwa yayina. Nkumbu ntatu bakutakananga muna lumingu, muna wa o nsamu, y’elongi dia Nkand’a Nzambi, yo tukutakanu twa salu kia vana umbangi. Ntangwa ke ntangwa basolanga akuluntu, kinumana badiatisang’e salu kia mwanda muna konso buka.

Muna mvu wa 1884 kuna Pensilvânia (EUA) e Zion’s Watch Tower Tract Society yasikidiswa kinumana yakala yasonama muna nkanda mia luyalu, se nkubika a salu kansi ke ya kinkita ko. E Sociedade muna konso mvu wasolanga nkuluntu wakala se nsunzudi. Kiakala se kintwadi, ke vakala muntu ko okedi ye wisa kia fil’e salu kia longa o Nkand’a Nzambi. Charles T. Russell wasolwa kakala mfidi, e nzo andi asonekena yakituka s’evula dia sina.

Basiamanana muna mwanganes’e salu muna nsi zakaka. E salu kialwaka kuna Canadá ye kuna Inglaterra muna lubantiku lwa mvu mia 1880. Muna mvu wa 1891, Russell wayenda mu nkangalu muna nsi za Europa ye ku Oriente Médio, mu zaya una kilenda lwakila e salu kia mwanganes’e ludi kuna nsi zazina. Muna lubantiku lwa mvu mia 1900, basikidisa mavula ma Sociedade kuna Grã-Bretanha, kuna Alemanha ye kuna Austrália.

Muna mvu wa 1909, evula dia sina dia Sociedade Torre de Vigia diafilwa kuna Brooklyn, Nova Iorque, mu sadil’e salu kia mwanganes’e nsangu muna zula yawonso. Diamoneka vo vafwete vangama sociedade yakaka eyi yifwete sonama muna nkanda mia nsiku mia Luyalu lwa Nova Iorque, izayakene o unu mu nkumbu ya Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. Muna mvu wa 1914, e Nkutakani y’Alongoki a Nkand’a Nzambi ya nz’amvimba yasikidiswa kuna Londres, Inglaterra, mu fil’e salu ki’alongoki a Nkand’a Nzambi muna nsi za yalwanga kwa Grã-Bretanha. O unu vena ye 100 za sociedade ye yintwadi yakaka yasonama muna nsiku mia nsi zayingi muna nza yawonso zisalanga kumosi ye Sociedade Torre de Vigia (EUA). Zawonso ka zisalanga nze kinkita ko, zisimbwanga kwa tukau tuvaninwanga kuna mvevo, asadi au mpe, wantu bakivana kuna mvevo yo sala ke mu mfutu ko.

Charles Taze Russell, wafwa muna mvu wa 1916, Joseph Franklin Rutherford wavinga vana fulu kiandi se mfidi a Sociedade Torre de Vigia (EUA). Muna mvu mia mbaninu a Vita Antete ya Nz’amvimba, alongoki a Nkand’a Nzambi batontwa kikilu muna lubangiku, yavana enana di’aselo aya bakala ye kiyekwa kun’evula dia sina dia Sociedade kuna Estados Unidos, basiwa muna pelezo kondwa kuma. Diamoneka nze vika sia vo e salu kia Alongoki a Nkand’a Nzambi kiabwa mu vonza. Kansi, muna mvu wa 1919, ampangi awaya bavayikiswa muna pelezo, yo vevolwa muna nkanu miawonso mina bafundilwa, i bosi e salu kia samun’e nsangu kiayandangiana kikilu.

Muna lusadisu lw’evula dia sina dia Sociedade, e buka kia Akristu akuswa kia Alongoki a Nkand’a Nzambi bavananga o madia ma mwanda muna ntangw’andi kw’awonso bena muna nkutakani. Wauna e nkutakani ya Akristu akuswa ya tandu kiantete yakala se “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” eyi kayik’o Yesu, i una mpe e buka kia Alongoki a Nkand’a Nzambi, kiakuswa kiayiyekola muna salu kia Kintinu, i “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” omu tandu kiaki. O Yesu vava kayiza mu tala e nkutakani, wawana e ntaudi yayi ovananga o madia kwa esi nzo; wamvan’e kiyekwa muna mavwa mandi mawonso.—Matai 24:45-47; Luka 12:42.

Kolo kiakete vava kiafokoka e Vita Antete ya Nz’amvimba, diazayakana vo e Kintinu kia Nzambi, muna Kristu Yesu kiayadikwa kun’ezulu muna mvu wa 1914. Ozevo e mvovo mia Yesu mifwene lungana kibeni: “E nsangu zazi zambote za kintinu zisamunwa muna nza  yawonso, muna umbangi kwa zula yawonso; i bosi iluak’e mbaninu.” Joseph F. Rutherford wa vitila o ntu kinumana e nsangu za Kintinu za samunwa kwa ndonga yayingi yakaka ya wantu.—Matai 24:14.

Muna diadi e Sociedade wasikidisa edi dia vanga e nietekeno (impressão), ya nkanda ya yandi kibeni yo sadila wantu akwa luzolo ana bayiyekola, bafwete kio sadila kuna mvevo kinumana e nkanda mia Sociedade miakala mu ntalu yakete. Alongoki awonso a Nkand’a Nzambi bakasakeswa mu yikana muna salu kia samun’e nsangu zambote za Kintinu. Muna nsi zayingi, rádio basadilanga muna zayis’o wantu e nsangu za Nkand’a Nzambi.

O mvu wa 1918 una keulweke ko, Alongoki a Nkand’a Nzambi babakulanga vo o mfunu a salu kiau kia samun’e nsangu i mu lungalakes’e nsadiswa y’awana basolwa kinumana bakala kumosi yo Kristu Yesu kun’ezulu, yo zayis’o wantu owu wa mfundisa a Nzambi eyi yikwiza. Ke diayindulwanga ko edi dia lungalakes’awana bafwete sala yo moyo muna mbaninu a tandu kiaki kiambi, aya bafwete zingila ova ntoto. Muna diadi, tuka muna mvu wa 1918, bamwanga o nsamu wayikanga vo: “Mazunda Ma Wantu Bezingang’Owau Nanga Kebefwa Nkutu Ko!”

Muna mvu wa 1923, o lufimpu lwa kingana kia Yesu kia mameme ye nkombo, kina muna Matai 25:31-46, lwasonga vo, ekolo ke kiayizidi ko e Armangedo, o wantu aya bezolang’o unsongi, aya ke basolwa ko mu yala mu Kintinu ki’ezulu, yau mpe belungiswa kwa Nzambi yo sala yo moyo muna Armangedo. Muna mvu wa 1935, ndongoka yakaka yasonga vo o wantu awaya bena nze mameme yau amosi ye ndong’ayingi ina ilembi tangakana yasonama muna Lusengomono 7:9-17. Awaya belungalakeswa tuka muna zula yawonso yo kala ye vuvu kia sala yo moyo muna Mpasi Zayingi yo vwil’o moyo a mvu ya mvu ova ntoto. O umbakuzi wa diambu diadi wavana nkuma ayingi muna salu kia samun’e nsangu.—Yoane 10:16.

Muna mvu wa 1931, Alongoki a Nkand’a Nzambi babantika kuyiyikila e nkumbu a Mbangi za Yave. Entete bazayakananga mu nkumbu ya Alongoki a Nkand’a Nzambi, Alongoki a Nkand’a Nzambi a Nz’amvimba, Asamuni a luyalu lw’Ezunda dia Mvu, ye nkangu Eyingidilu (Torre de Vigia). Bayikilwanga mpe vo alandi a Russell ye mpe vo alandi a Rutherford. Diambu ludi vo e nkumbu zazi ke zabafwana ko. Kanele vo e nkumbu eyi ya Akristu, yavewa muna unzambi  kw’alongoki a Yesu a tandu kiantete, nga yafwana kwandi, kansi e nkumbu yoyo yasadilwanga mpe kwa buka yayingi eyi yalandang’o malongi ma luvunu. Muna kiswaswanisa ye mazunda m’Akristu a nkumbu a nkatu, vafwana kala nkumbu isonga kikilu alandi akieleka a Kristu a tandu kiaki.

Muna fimpang’e Sono diamoneka vo wauna o Yave kayikil’o nkangu andi a Isaele vo mbangi zandi, diau adimosi mpe o nkangu andi oku mbaninu a tandu, aya bayiyekwele mu samun’e nkumbu y’ekani diandi, bafwana oyikilwa vo Mbangi za Yave. E nkumbu yayi yitoma swaswanisanga kikilu Akristu bena vo asambidi aludi a Yave vana vena aya bekuyikanga o unu vo Akristu.—Nkunga 83:18; Yesaya 43:10-12.

Muna mvu wa 1942, ekolo kia nwanang’e Vita ya Nzole ya Nz’amvimba, o Joseph F. Rutherford wafwa, yo vingilwa kwa Nathan H. Knorr se mfidi a Sociedade Torre de Vigia (EUA). Diabakulwa vo o ungunza wasonganga vo kuna mfoko a vita vekala ye kolo kia luvuvamu yo luvevoko, kivana e nzila a ndungunuk’ampwena ya salu kia samuna e nsangu i bosi e mbaninu a tandu ikwiza. Muna Fevelelo ya mvu wa 1943 e Watchtower Bible School of Gilead (Sikola a Ngiladi y’Eyingidilu dia Nkand’a Nzambi) yasikidiswa muna kubika e selo ya ntangwa ke ntangwa mu salu kia ki missionário muna nsi zakaka. Oku kwayiziwa, muna mvu wauna, vana ntandu a tukutakanu twa Mbangi za Yave twa konso lumingu va kudikilwa e nkubika ya long’ateleki una balenda sadil’e salu.

Muna mvu wa 1950, e Sociedade wayantika mwanga Tradução do Novo Mundo das Escrituras Sagradas, nsekola ya kingelezo ya tandu kiaki, yatuka muna ndinga zantete ezi zasonekenw’o Nkand’a Nzambi kuna lubantiku. E nsekola yayi ya Nkand’a Nzambi yasazu ye ziku muna bakula, yavayikiswa mu ntalu akete kuna nietekeno dia Sociedade, yitoma sadisanga muna salu kia telek’e nsangu. Se vioka 70 lwa mazunda ma mazunda ma nkanda mavayikisu kala muna ndinga 12.

Kuna mfoko a mvu wa 1995, vioka tezo kia mazunda tanu ma mazunda ye ndambu ma Mbangi za Yave bakala muna salu kia samun’e nsangu mu tezo kia 230 ma nsi ye sanga ya kalunga. Muna Luyindulu lwa lufwa lwa Kristu muna mvu a 1995, o lutangu lwa wantu bakutakana muna nkutakani yawonso yampwena ya 78.620 lwa nkutakani, 13.147.201 dia wantu.

E ludi kia sia vo o Nzambi a Mbangi za Yave kesadilanga kimonekanga muna ngwokela salu kiau, muna ungudi wau muna nz’amvimba, mun’etima diau dia tanina e nkumbu a Yave yo samun’e Kintinu kiandi, muna ndunda belundang’e nsiku miavelela ye nkal’au ambote, muna ntambulwil’au ya Nkand’a Nzambi wawonso vo i Diambu dia Nzambi ka dilembwa lungana ko, yo kuyivaula muna vumi wakondwa lukwikilu ye muna mpandu.

E kapu yilanda yisinga songa una olenda bakila e nluta muna luvutulu lwa nsambila yayi yaludi ya Nzambi.

• Nkia malongi ma Nkand’a Nzambi maswaswanisanga Alongoki a Nkand’a Nzambi yo ulolo wa nsambila zakaka?

• Aweyi wanungunukin’e nkubika Alongoki a Nkand’a Nzambi yaku mvu wa 1918?

• Aweyi tulenda vovela vo e buka kia Alongoki a Nkand’a Nzambi aya bakuswa i “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” yayikwa muna Matai 24:45-47?

• Nkia umbakuzi w’ekani dia Nzambi wavana o nkuma ampa muna ngyandangian’a salu kia samun’e nsangu?

• E nkumbu a Mbangi za Yave nki’ekani ilunganisanga?

• Nki i sinsu kisonganga vo o Nzambi Mbangi za Yave kieleka kesadilanga?

[Fwaniswa vana lukaya lwa 8]

C. T. Russell,

mu mvu wa 1879

Mpaika ya Yuli 1879

Buka kiantete kia Alongoki a Nkand’a Nzambi ku Pittsburgh, Pa.

[Fwaniswa vana lukaya lwa 9]

Evula, 1889-1909, ku Pittsburgh, Pensilvânia

Esonekeno diampwena, 1909-1918, Brooklyn, Nova Iorque

Fulu ki’evula, 1909-1926, Brooklyn, Nova Iorque

[Fwaniswa vana lukaya lwa 10]

Evula dia sina dia Mbangi za Yave muna nz’amvimba Brooklyn, Nova Iorque, E.U.A.

Va ntandu ku koko kwalumonso: Nzo za sonekena

Va ntandu ku koko kwalunene: Nzo za leka

Va yanda ku koko kwalumonso: Manietekeno

Va yanda ku koko kwalunene: Nzo za lundila nkanda ye lekwa yakaka

[Fwaniswa vana lukaya lwa 11]

Mbwang’a nsangu mu rádio kwa J. F. Rutherford

Nietekeno kiantete kia vangil’e nkanda kia Sociedade Torre de Vigia, kia sadiluanga kwa wantu akwa mvevo

Tradução do Novo Mundo ya Nkand’a Nzambi, imwangwangw’owau mu ndinga 12