1. Adieyi kakan’o Yave vava kasikidisa e zingu kia nzo?

 VAVA o Yave kayikanesa Adami yo Eva muna longo, o Adami wasonga e kiese kiandi muna mvovo mina vo o unu i kingana nkia nkulu kia kisi Ayibere eki kiasonekwa. (Ekutu Etuku 2:22, 23) Kansi o Nsemi mayingi kakana ke yangidika kaka wan’andi a wantu ko. Edi kazola vo o yakala yo nkento ye nzo zawonso bavangang’o luzolo lwandi. Wavova kwa yakala yo nkento antete vo: “Nuwutana, nuwokela, nulungila nza, nukulula yo; nuyala mbizi za kalunga, ye nuni z’ezulu, ye ma yawonso yamoyo iyatatang’ova ntoto.” (Etuku 1:28) Nkia mpila salu kiampwena yo nsendo! Nkia mpila nsambu badi vwa oyau yo wana badi wuta kele vo o Adami yo Eva bavang’o luzolo lwa Yave kuna lemvo wawonso!

2, 3. E nzo aweyi zilenda sololwela e kiese kiampwena o unu?

² O unu mpe, esi nzo bevwang’e nsambu zayingi vava bevanganga kumosi o luzolo lwa Nzambi. O Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “Vumina Nzambi, i kwina mfunu muna mambu mawonso, wau kwina nsilu muna kiau zingu eki, yo muna kina kikwiza.” (1 Timoteo 4:8) E nzo yizingilanga muna vumi wa Nzambi yo land’e nsiku mia Yave mina muna Nkand’a Nzambi, besololang’e nsambu za “[zingu kia unu, NW].” (Nkunga 1:1-3; 119:105; 2 Timoteo 3:16) Kana nkutu vo mosi kaka muna nzo olandang’o malongi ma Nkand’a  Nzambi, disundidi o wete ke mu kondwa kana muntu mosi ko.

³ Nsiku miayingi mia Nkand’a Nzambi miyikilu omu nkanda wau milenda twas’e zingu kia nzo ya kiese. Nanga omwene vo miayingi mitomene yikwa yo vutukilw’o yikwa omu nkanda wau. Ekuma? E kuma kadi ludi kia kieleka kisadisanga muna wete wawonso muna mambu mayingi ma zingu kia nzo. Konso nzo yisiang’e ngolo muna lungisa e nsiku miami mia Nkand’a Nzambi bemonanga e kieleka vo o vumi wa Nzambi “kwina nsilu muna [zingu kia unu, NW].” Tuvutukil’o mfimpa minya muna nsiku miami miamfunu.

4. E volo nkia kuma kinin’o mfunu muna longo?

⁴ O Solomo wa Ntinu wavova vo: “Nze vata diabumuka, e yaka nkatu, I una muntu wakondwa volo kia ntima.” (Ngana 25:28; 29:11) ‘Kulula ekasi diaku,’ yovo kala ye volo, diamfunu kwa konso oyu ozolele vwa o longo lwa kiese. Filakeswa kwa nganzi za mfwasi, nze i makasi yovo zolela kia oma ma unsafu, ditwasang’e mbi ina vo mvu miayingi minatanga muna lenda yo vengomona—ovo dilendakana nkutu.

5. O muntu walembi lunga aweyi kalenda songela e volo, ye nkia ndandu kalenda vwa?

⁵ Dialudi vo, ke vena mosi ko wa mbongo a Adami olenda ludika mvimba e nitu andi yalembi lunga. (Roma 7:21, 22) Kansi kana una vo i wau, e volo imosi muna mbongo a mwanda. (Ngalatia 5:22, 23) I kuma, ovo tulomba e fu kiaki muna sambu, yo lemvokela malongi mena muna Sono yo lungananga y’awana besonganga e fu kiaki yo lembi kal’entwadi y’ana balembi kio songanga, ozevo o mwand’a Nzambi uyima e volo omu yeto. (Nkunga 119:100, 101, 130; Ngana 13:20; 1 Petelo 4:7) E fu kiaki kikutusadisa muna ‘tin’e zumba,’ kana nkutu tuvukumunwa. (1 Korinto 6:18) Tumeng’o  umpumbulu yo venga yovo sunda mpe e fu kia kolwa o malavu. Tuzizidila muna ntonta zampwena ye konso tezo kiampasi. Mbula vo yeto awonso—yo wana mpe—twayima e mbongo yayi yamfunu ya mwanda!—Nkunga 119:1, 2.

6. (a) Adieyi kasikidis’o Nzambi mu diambu dia kimfumu? (b) O yakala adieyi kafwete sungamenanga kinumana vo e kimfumu kiandi kiatwasa e kiese muna nzo?

⁶ O nsiku wanzole wa mfunu, i zaya e kimfumu. O Paulu wasongela e ndandani ifwete landwa oku vo: “Nzolele nwazaya wo, ovo, o ntu akal’awonso, i Kristu: o ntu a nkento, i’yakala; o ntu a Kristu, i Nzambi.” (1 Korinto 11:3) Ediadi disongele vo o yakala yandi ofilang’e nzo, o nkento ofwete sadisa o yakala kuna ziku kiawonso vo i wana balemvokela mase. (Efeso 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Kansi, zaya wo vo, muna lenda twasa e kiese e kimfumu kifwete sadilwa muna mpila ifwene. Akala aya bevuminanga Nzambi bazeye wo vo o kala ntu ke bangika ko. Yesu betangininanga, una vo i ntu au. Kana una vo o Yesu okala se “ntu a ma yawonso,” oyandi “kayiz’asadilwa kwa selo ko, kasadila kaka.” (Efeso 1:22; Matai 20:28) Diau adimosi mpe, o Mukristu ke kadila ye kimfumu muna wete diandi kaka ko, kansi mu lungisa e nsatu za nkaz’andi ye za wan’andi.—1 Korinto 13:4, 5.

7. Nkia nsiku mia Nkand’a Nzambi milenda sadisa o nkento muna lungisa e mbebe ina kavewa kwa Nzambi muna nzo?

⁷ Diau adimosi mpe, o nkento una yo vumi wa Nzambi, ke vavanga fwanana ye yakala ko ngatu vava kunyala. Okala ye kiese muna kunsadisa yo sala yandi entwadi. Ezak’e ntangwa o Nkand’a Nzambi uyikilang’o nkento nze “ovwilu, NW” kwa yakala, muna songa vo oyandi i ntu andi. (Etuku 20:3) Wau kasompelo wiyisidi kuna nsi a “nsiku a nkaz’andi.” (Roma 7:2) O Nkand’a Nzambi ukunyikilanga mpe vo “nsadisi” ye “nkw’andi.”  (Etuku 2:20) O nkento osadisanga muna songa e fu ye ngangu zina vo o yakala diandi kavwidi zo ko, yo toma kunsadisa kikilu. (Ngana 31:10-31) O Nkand’a Nzambi uvovanga mpe vo o nkento i “nkw’aku,” osalang’entwadi yo yakala. (Malaki 2:14) E nsiku miami mia Nkand’a Nzambi misadisanga o yakala yo nkento mu badikanga e salu kia muntu yo nkw’andi yo songaziana o zitu muntu yo nkw’andi yo zitaziana.

8, 9. Sasila o maka malongi malenda sadisa awonso muna nzo mu tomesa e mbokena zau.

⁸ O mfunu a mbokena utomene songwa omu nkanda wau. Ekuma? E kuma kadi vav’o wantu bemokenanga yo wunikina muntu yo nkw’andi, balenda kala kiambote. Nkumbu miayingi diyikilu kala vo e mbokena nzila ya mpambu zole. O Yakobo wa nlongoki owu kavovela dio: “Konso muntu, mbula kawa-wa-wa; o vova, malembe.”—Yakobo 1:19.

⁹ Diamfunu mpe twafimpanga e mpila mpova zeto. Mvovo mia mbadi, mia unzonzi yovo mitumbanga ke mitwasanga mbokena zambote ko. (Ngana 15:1; 21:9; 29:11, 20) Kana vo edi tuvovele diambote kwandi, kansi kele vo divovelo kuna matingu, yovo kuna lulendo yovo ku ntim’a mbadi, mbi kaka divanga ke wete ko. E mpova zeto zifwete kala za ngemba, “zasiw’o mungwa.” (Kolosai 4:6) E mvovo mieto mifwete kala nze “[malala, Masonukwa Manlongo] mawolo muna mbangu.” (Ngana 25:11) E nzo zina zilongokanga e mbokena zambote belendang’o vwa e nsambu.

10. Nkia mpil’a zola kun’o mfunu muna longo?

¹⁰ O mvovo wau “zola” nkumbu miayingi uyikilu omu nkanda wau. Ng’osungamene e mpila a zola kutomene yikw’e? Diambu ludi vo, e nzolani a kimakangu (muna  kingerekia, éros) mfunu ina muna longo, muna tongo twangwizani, o songaziana e nzola ye kikundi kiakieleka (muna kingerekia, filía) kuwokelanga kwa yakala yo nkento. Kansi eyi yisundidi i nzola iyikilwanga muna kingerekia vo agápe. I mpila zola kuna tusonganga kwa Yave, kwa Yesu ye kw’akw’eto. (Matai 22:37-39) I zola kuna kesongang’o Yave kwa wantu. (Yoane 3:16) Nkia mpil’esivi, kele vo tulenda songa e nzola yayi kwa nkaz’eto ye kwa wan’eto!—1 Yoane 4:19.

11. O zola aweyi kutwasilanga o wete muna longo?

¹¹ Muna longo, e nzola yayi yampwena i “kangwa kia zikuka,” kikilu. (Kolosai 3:14) Iyikakesanga eyakala yo nkento yo kubafila mu zol’o vangaziana o wete muntu yo nkw’andi yo kuna kwa wana. Muna ntangwa ampasi, o zola kusadisanga esi nzo mu singik’o mambu kuna ungudi. O yakala yo nkento wau benunanga, o zola kukubasadisa mu zayang’o salaziana yo badikaziana. “O zola . . . ke kukuvàvila wandi ko, . . . kuzizidila mawonso, kukwikila mawonso, kusilanga mawonso e vuvu, kuzindalela mawonso. O zola ke kusuka nkutu ko.”—1 Korinto 13:4-8.

12. E nzola besonganga o yakala yo nkento kuna kwa Nzambi nkia kuma yilenda siamisina o longo lwau?

¹² E kintwadi kia yakala yo nkento kitoma siamanga ke mu zolana kaka yau ewole ko, kansi kele vo o yakala yo nkento basidi o zola kwa Yave vana fulu kiantete. (Kimpovi 4:9-12) Ekuma? Kadi, o Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “I yau yiyi e nzol’a Nzambi, tulunda nkanikinu miandi.” (1 Yoane 5:3) Ozevo, o yakala yo nkento bafwete longa o vumi wa Nzambi kwa wana ke mu kuma kia nzol’au kuna kwa yau ko, kansi mu kuma kia sia vo i nsiku a Yave. (Nsiku 6:6, 7) Bafwete venga oma ma unsafu ke mu kuma kia wau bekuyizolanga kaka ko, kansi e mbuta kuma kadi Yave  bezolanga, “on’ofundisa minta zumba, y’akwa ngyambila.” (Ayibere 13:4) Kana nkutu vo o yakala yovo nkento otwes’e mbi yampwena muna longo, o zola kwa Yave kusadisa ndiona okondel’e kuma mu kwamanan’o lemvokela e nsiku mia Nkand’a Nzambi. Kieleka, za nsambu e nzo zina vo e nzolani au yayikakeswa kwa nzola bezolanga Yave!

13. O kuyivana muna vang’o luzolo lwa Nzambi aweyi kusadisilang’o wantu mu si’etima diau muna mambu mamfunu?

¹³ E zingu kia Mukristu i vanga o luzolo lwa Nzambi. (Nkunga 143:10) I wau wuwu usongelwang’o vumi wa Nzambi. Ovang’o luzolo lwa Nzambi kusadisanga esi nzo mu sia e sungididi muna mambu mamfunu. (Filipi 1:9, 10) Kasikil’owu, o Yesu walukisa vo: “Ngizidi sisa muntu e kitantu kuna kw’es’andi, o mwan’ankento kuna kwa ngudi andi, o mwan’a longo kuna kwa ngudi andi a longo: atantu a muntu i esi nzo a yandi  kibeni.” (Matai 10:35, 36) Nze una kayik’o Yesu, ndonga y’alandi andi bebangikwanga kwa esi nzo za yau kibeni. Diambu dia nkenda ye mpasi! Kansi kadi, e nzola a yitu yeto ka ifwete sunda o zola kweto kwa Yave wa Nzambi yo Yesu Kristu ko. (Matai 10:37-39) Kana una vo esi nzo balenda sia e kitantu, ovo muntu ozindalele, atantu nanga balenda soba e ngindu zau vava bemonanga e ndandu zambote za vumi wa Nzambi. (1 Korinto 7:12-16; 1 Petelo 3:1, 2) Kana nkutu ke bavangidi wo ko, o yambul’o sadila Nzambi mu kuma kia kitantu osiwanga ke ditwasanga konso nsendo anzingi ko.

14. Etima dia vang’o luzolo lwa Nzambi aweyi disadisilanga mase mu vava ewete dia wana?

¹⁴ Ovang’o luzolo lwa Nzambi kusadisanga mase mu baka e nzengo zasikila. Kasikil’owu, muna zak’e nsi amase bebadikilanga o wana vo i kimvwama kiau, kwa yau bebundang’e vuvu muna kubasadisa vava besinga nuna. Kana una vo diansongi kwa wana bena vo s’ambuta balunga-lungang’o mase mau bena vo s’anunu, ediadi ke disongele ko vo amase bafwete fil’o wan’au bakala y’etima dia zingu kia mavwa. Amase ke bevanga diambote ko kwa wana kele vo bekubalonga ozola mavwa ke mu mambu ma mwanda ko.—1 Timoteo 6:9.

15. O Yunike wa ngudi a Timoteo, ekuma kakadila se mbandu ambote ya ngudi wavanga o luzolo lwa Nzambi?

¹⁵ E mbandu ambote muna diambu diadi i Yunike, ngudi a Timoteo wa nkundi a Paulu. (2 Timoteo 1:5) Kana una vo eyakala kasompa mundembi kwikila, o Yunike, kumosi yo Loi wa nkak’ankento a Timoteo, wasansa Timoteo muna nzil’a vumi wa Nzambi. (2 Timoteo 3:14, 15) Vav’o Timoteo kanungunuk’e ntela, o Yunike wayambula vo kavaika muna nzo, yo kuyiyekola muna salu kia telek’e Kintinu nze missionário kumosi yo Paulu. (Mavangu 16:1-5) Nkia mpila kiese  kamonanga vav’o mwan’andi kakituka se missionário watoma zayakana! E nkal’andi ya vumina Nzambi muna kimbuta kiandi yakala se kimbangi kia ndonga kalongwa muna kinsedia kiandi. Ka lukatikisu ko vo o Yunike wayangalalanga yo mon’e kiese vava kawanga e nsangu za uselo wa kwikizi wa Timoteo, kana una vo nanga wamonang’e nsatu zalembi kala yandi muna nzo.—Filipi 2:19, 20.

16. Muna nkal’andi a mwana, nkia mbadika yansongi kasong’o Yesu, kansi nkia diambu kalut’o sia va fulu kiantete muna zingu kiandi?

¹⁶ O Yesu mu nzo yavuminanga Nzambi kasansukila, vava kakituka se mbuta wasonga e tezo kia mbadika yansongi ya mwana kuna kwa ngw’andi. (Luka 2:51, 52; Yoane 19:26) Kansi kadi, edi diasundang’o mfunu kwa Yesu i vanga o luzolo lwa Nzambi luna vo, kuna kwa yandi, i ziula mpe e nzila kinumana vo o wantu bavwil’o moyo a mvu ya mvu. Wavanga dio vava kayekol’o moyo andi a muntu alunga se lukulu lwa wantu a asumuki.—Maku 10:45; Yoane 5:28, 29.

17. E nkal’a ziku kasong’o Yesu nkia vuvu kia nkembo yaziula kuna kw’awana bevangang’o luzolo lwa Nzambi?

¹⁷ O Yesu una kafwa, o Yave wamfula yo moyo w’ezulu yo kumvana e wisa kiampwena, i bosi wanyadika se Ntinu muna Kintinu ki’ezulu. (Matai 28:18; Roma 14:9; Lusengomono 11:15) E kimenga kia Yesu kiaziul’e nzila vo akaka wantu basolwa kinumana benda yala kumosi yo yandi muna Kintinu kiaki. Kiaziula mpe e nzila kinumana vo ulolo wa wantu akaka ansongi bavwil’o moyo alunga ova Ntoto ukitulwa se paradiso. (Lusengomono 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Elau disundidi kwa yeto o unu i samuna e nsangu zazi zambote kwa akw’eto.—Matai 24:14.

18. Nkia lufiaulwisu yo lukasakeso luvewanga kwa esi nzo ye kwa konso muntu?

 ¹⁸ Nze i una kasonga o Paulu wa ntumwa, e zingu kia vumina Nzambi kina yo nsilu wa sia vo o wantu balenda kwau tambula e nsambu zazi muna zingu kina “kikwiza.” Kieleka vo, eyayi i nzila isundidi o wete muna solola e kiese! Sungamena dio vo, “E nza mpe vempoka ivempoka, y’eketo diandi: vo i ndion’ovangang’o luzolo lua Nzambi, zing’aka kezinganga yakwele mvu.” (1 Yoane 2:17) Ozevo, ongeye ovo u mwana, yovo u’se yovo u ngudi, yovo u yakala yovo u nkento, yovo u mpumpa ambuta una yo wana yovo ve, uyivana muna vang’o luzolo lwa Nzambi. Kana mu lubangamu yovo muna mpasi zayingi, kuvilakani ko vo ongeye u selo kia Nzambi amoyo. Ozevo, mbula o mavangu maku mayangidika Yave. (Ngana 27:11) E nkal’aku ya kiese mpe yatwasila e nsambu tuka owau yamuna moyo a mvu ya mvu muna nz’ampa eyi ikwiza!