Diambu Dia Yeto Awonso
Kapu Kia 6
Diambu Dia Yeto Awonso
1, 2. (a) Nkia kiuvu kavaikisa o Satana muna Edene? (b) E kiuvu kiaki adieyi kisonganga mu mana kavova?
ONGEYE mpe una muna diambu diadi diamfunu dia wantu awonso. E sambu okala muna diambu diadi disonga kana vo okala yo moyo wakwele mvu kuna sentu. E diambu diadi diavaika vava esumu diakota muna Edene. Muna ntangwa yayina o Satana wayuvula Eva oku vo: “I kieleka kina vo, o Nzambi, nana kavova, ke nudie nti miawonso mia mpatu ko e?” O Eva wavutula vo, nti mosi kaka kavov’o Nzambi vo: “Ke nudie kio ko . . . ke nwafwa.” I bosi o Satana wavunisa Yave, wavova vo e zingu kia Eva ye kia Adami ke kiavavanga ko vo balemvokelanga Nzambi. O Satana wayika vo o Nzambi lekwa kiamfunu kasweka kwa vangwa yandi—ngangu zakuyitumina muna zingu kiau. O Satana wavova: ‘O Nzambi ozeye wo vo, e lumbu nudia kio, o meso meno metemoka, nukala nze Nzambi, nwazaya wete yo bi.’—Etuku 3:1-5.
2 Ozevo, o Satana edi kazola vova vo o wantu balenda baka nzengo yau kibeni ke mu lemvokela nsiku mia Nzambi ko. Muna diadi wafidisa mpaka za mpila keyadilanga Nzambi. Ediadi diavaikisa e kiuvu kisundidi o mfunu kia kimfumu kia nz’amvimba kuna kwa Nzambi, i sia vo wisa kiandi kia yala. E kiuvu i kiaki: Adieyi diambote kwa wantu, luyalu lwa Yave yovo luyalu lwa muntu? O Yave kele vo kazola nga wavonda Adami yo Eva vana vau, kansi ediadi ke diadi fokola ko e kiuvu kiaki kia kimfumu una ufwene. Muna yambulwila wantu e ntangwa yandá, o Nzambi osonganga edi ditwasanga o kuyivaula yo yandi ye nsiku miandi.
3. Nkia kiuvu kia nzole kavaikisa o Satana?
3 E mpaka za Satana za wisa kia Yave kia yala ke zafokoka ko muna mana mavangama muna Edene. Vana ntandu, wafidisa e kwikizi kia vangwa yakaka muna Yave e mpaka. Ekiaki kiakituka se kiuvu kianzole. E mpaka zalwaka yaku mbongo y’Adami yo Eva ye kwa wan’a Nzambi awonso a mwanda, kumosi yo Mwan’antete wanzolwa a Yave. Muna lumbu ya Yobi, o Satana wavova vo awana besadilanga Yave, bevanganga wo ke mu zola kwau kwa Nzambi ko ye luyalu lwandi, kansi mu kuma ki’eloko. Wavova vo, kele vo betontwa muna mpasi, bwa bebwa muna mavangu m’eloko.—Yobi 2:1-6; Lusengomono 12:10.
O Lusansu Adieyi Lusonganga
4, 5. O lusansu lwa wantu adieyi lusongele mu kuma kia singika e ntambi zau?
4 E diambu diamfunu mu kiuvu kiaki i diadi: O Nzambi kavanga wantu ko mu zinga evaudi yo luyalu lwandi yo baka e ndandu. Muna wete diau wasikidisa vo bazingila muna nsiku miandi miansongi. O Yeremiya wa ngunza wazaya e diambu diadi wavova vo: “E Yave, nzeye wo vo e nzil’a muntu ke ina muna yandi ko: ngatu singikila ntambi zandi o munduti-a-nzila. E Yave, undonga.” (Yeremia 10:23, 24) Ikuma e Diambu dia Nzambi dilukisanga vo: “Bunda Yave e vuvu yo ntim’aku wawonso, kuyekamena waku umbakuzi ko.” (Ngana 3:5) Nze una o wantu bafwete lemvokela e nsiku kasia o Nzambi muna nitu muna lenda zinga, wabavana mpe e nsiku mia nkal’ambote, ovo balemvokele mio mitwasa ngwizani vana kati kwa wantu.
5 Kieleka, o Nzambi ozeye wo vo e kanda dia wantu ke balendi vwa ndandu ko muna kuyitumina kondwa nkanikinu miandi. Muna vava kuyivaula yo luyalu lwa Nzambi, o wantu bavangidi mpila zayingi za tuyalu ye mpila zayingi za yinkita ye nsambila za mpila mu mpila. Nkubika zazi zawonso ntatani kaka zitwasanga kwa muntu yo nkwandi yo twas’o nsoki, vita ye lufwa. O ‘Muntu oyalanga nkwandi muna kumwesa mpasi.’ (Kimpovi 8:9) Ediadi i diambu dibwanga muna lusansu lwawonso lwa wantu. Nze una wasonama muna Diambu dia Nzambi, o wantu ambi y’akwa luvunu “benungunukin’o bi.” (2 Timoteo 3:13) E tandu kia 20 kina wantu banungunukini kikilu muna ngangu za nza ye muna salu ya makompani, i ntangwa yisundidi bwa mpe mambu ma mpasi. E mvovo mia Yeremia 10:23 mitomene lungana—o wantu ke bavangwa ko muna singika e ntambi zau.
6. Ke kolo ko o Nzambi aweyi kesukisila luyalu lwa wantu lwayivaula yo yandi?
6 E sumbula ya mpasi yibwanga tuka muna luyalu lwa kuyivaula yo Nzambi ye mawonso mama mesonganga vo o tuyalu twa wantu ke tulendi sikila ko. Luyalu lwa Nzambi lwau kaka lulenda twasa kiese, kintwadi, vimpi, ye moyo. E Diambu dia Nzambi disonganga vo e kimpwanza kia wantu muna luyalu lwa Yave se kifokolwa. (Matai 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5) Fikolo fisidi, otelama muna sikidisa luyalu luandi ova nza. O ungunza wa Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Muna lumbu y’atinu awana [atinu beyalanga owau], o Nzambi ezulu otongeka kintinu [kun’ezulu], kina ke kibangalakeswa ko yakwele mvu, ngatu vingilwa untinu wandi kwa nkangu akaka [o wantu ke beyala diaka nza ko]; kansi kikosomona yo sukisa yintinu yayi yawonso [eyi ya lumbu yeto], kitongama mpe yakwele mvu.”—Daniele 2:44.
Sala yo Moyo Yamuna Nz’ampa a Nzambi
7. Vava o luyalu lwa Nzambi lufwasa luyalu lwa wantu, aki nani besala yo moyo?
7 Aki nani besala yo moyo vava o luyalu lwa Nzambi lufwasa tuyalu twa wantu? O Nkand’a Nzambi uvanang’e mvutu: “Kadi ansongi [awana bena ku sambu dia luyalu lwa nsongi lwa Nzambi] bekal’omu nsi, alungi besala mo. Yimpumbulu [awana ke bena ku sambu dia luyalu lwansongi lwa Nzambi ko], [be]kendonwa muna nsi.” (Ngana 2:21, 22) Diau adimosi mpe o ntozi a nkunga wavova: “Finkolo-kolo kaka, e kimpumbulu [ke kala vo diaka ko, NW ] . . . Asongi bevwa nza, besikila vo yakwele mvu.”—Nkunga 37:10, 29.
8. Aweyi o Nzambi ketundidikila mvimba e kimfumu kiandi?
8 E Nza ya Satana vava yimana fwaswa, o Nzambi osikidisa nz’andi ampa, eyi yisukisa mvimba o nsoki ye vita yo usukami ye mpasi yo mayela ye lufwa olu lutokanesanga wantu tuka mazunda ye mazunda ma mvu. O Nkand’a Nzambi mu mpila y’esivi keyikilanga e nsambu bevwa o wantu alemvoka: ‘O [Nzambi] okunguna mansanga mawonso muna meso mau; o lufwa, ke lukala diaka ko; musungula kala diaka dilu, yovo kazu, ngatu mpasi: oma mantete maviokele.’ (Lusengomono 21:3, 4) Muna Kintinu kiandi ki’ezulu kiyalwa kwa Kristu, o Nzambi o tundidika mvimba o nsw’andi wa kala se nyadi wa Mfumu eto.—Roma 16:20; 2 Petelo 3:10-13; Lusengomono 20:1-6.
Aweyi Betambulwilanga e Diambu Diadi
9. (a) Awana bakala ye kwikizi muna Yave aweyi babadikilang’e mvovo miandi? (b) O Noa aweyi kasongela kwikizi kiandi ye aweyi tulenda bakila e nluta muna tanginina e mbandu andi?
9 Muna lusansu lwawonso lwa wantu, vakedi ye akala ye akento akwikizi ana basonga kwikizi kiau kwa Yave nze Mfumu. Bazayanga vo muna zinga bafwete kunwunikina yo kunlemvokela. O Noa, mosi muna yau. O Nzambi wavova kwa Noa: “E nsuk’a nitu zawonso izidi oku ngina . . . Wiyivangila nzaza.” O Noa walemvokela nkanikinu a Yave. Kana una vo balukiswa, o wantu muna lumbu yandi bazinganga nze vika sia vo ke vebwa kwandi diambu ko. Kansi o Noa watunga e nzaza yampwena yo kwamanana zayisa akaka e nzila za nsongi za Yave. E sono yiyikanga nkutu vo: “I una kavanga Noa; mun’owu wawonso kankanikin’o Nzambi, i una kavanga.”—Etuku 6:13-22; Ayibere 11:7; 2 Petelo 2:5.
10. (a) Aweyi Abarayama yo Sara balemvokela kimfumu kia Yave? (b) Mu nkia mpila tulenda bakila e nluta mu landa e mbandu ya Abarayama yo Sara?
10 O Abarayama yo Sara bakala mpe mbandu ambote muna lemvokela e kimfumu kia Yave, bavanga konso dina kabakanikina. Kuna Ure ya Akaladi bazingilanga, mbanza a kimvwama. Kansi vava o Yave kavovesa Abarayama vo kenda zingila ku nsi yakaka ina kalembi zaya o Abarayama “wayenda nze una kamvovesa o Yave.” O Sara kakatikisa ko mu sisa zingu kiambote—nzo, akundi ye yitu. Kieleka, walemvokela Yave yo nkaz’andi yo kwenda kuna nsi a Kenani, kana una vo kazaya ko nkia mpila zingu bekala kiau.—Etuku 11:31–12:4; Mavangu 7:2-4.
11. (a) Nkia ntangwa o Mose kavovela e kimfumu kia Yave? (b) Aweyi tulenda vwila e ndandu za mbandu a Mose?
11 O Mose i muntu akaka mpe ona wayikama e kimfumu kia Yave. Wavanga wo muna ntangw’a mpasi kikilu—wavovana mantalani yo Faro wa mwisi Engipito. O Mose kabundanga vuvu mu yandi kibeni ko. Wasonga nkutu vo kakala ye ngangu zafwana ko za vovela. Kansi walemvokela Yave. Muna lusadisu lwa Yave ye lwa mpangi andi Arone, nkumbu miayingi Mose wazayisa e diambu dia Yave kwa Faro ndiona wabadisang’o ntim’andi. Akaka nkutu muna Aneyisaele bakumbanga Mose. Kansi, o Mose ye kwikizi kiawonso wavanga mawonso kankanikina o Yave ye muna yandi Aneyisaele bakulwa muna Engipito.—Luvaiku 7:6; 12:50, 51; Ayibere 11:24-27.
12. (a) Adieyi disonganga vo o kwikizi muna Yave mayingi kivavanga ke mu vanga kaka mana kasonekesa ko o Nzambi? (b) O bakula e diambu diadi aweyi dilenda kutusadisila mu sadila oma mena muna 1 Yoane 2:15?
12 Awana bena ye kwikizi muna Yave ke bafwete banzanga ko vo mawonso mana Nzambi kevavanga vo balemvokela mafwete kala masonama. Vava o nkento a Potifa kavava bendomona Yosefe mu ta yandi e zumba, ke vakala nsiku ko kasonekesa Nzambi wasimanga e zumba. Kansi, o Yosefe wazaya e nkubika ya longo eyi kasikidisa Yave muna Edene. Wazaya wo vo o leka yo nkento wa muntu akaka kufwete kendeleka Nzambi. O Yosefe kavava kuyifwanisa ko yo esi Engipito. Walunda e nzila za Yave muna badika e nkala Nzambi yo wantu ye muna ntona zandi wasadila mana kabakula vo i luzolo lwa Nzambi.—Etuku 39:7-12; Nkunga 77:11, 12.
13. O Nkadi Ampemba aweyi kamonekena vo nkwa luvunu mu kuma kia (a) Yobi? (b) Aleke atatu a esi Ayibere?
13 Kana nkia mpila ntonta nkutu betontwa awana bazeye Yave ke bevegomonwa ko yo yandi. O Satana wavova vo Yobi kele vo ovidisa mavwa mandi yovo vimpi wandi, kana una vo—wasanisinwa kwa Yave—obembola Nzambi. Kansi o Yobi wasonga vo o Satana nkwa luvunu, kana una vo o Yobi kazaya ko ekuma kia mpasi zazina zambwila. (Yobi 2:9, 10) Vioka mvu miayingi, muna kwikanisa e mvovo miandi o Satana wafila ntinu a Babele mu vumisa aleke atatu a esi Ayibere mu lufwa mun’esoka dia tiya kele vo ke besambila ko e teke kiavangwa kwa ntinu. Vava basoleswa o lemvokela nsiku a ntinu yovo nsiku a Yave walembi sambila e teke, babak’e nzengo yo zayisa vo Yave besadila, kadi yandi i Mfumu au Anene. Kuna kwa yau, e kwikizi kiau kwa Nzambi kiasunda o mfunu ke mu mioyo miau ko!—Daniele 3:14-18.
14. Wau vo tu wantu alembi lunga aweyi tulenda songela vo tuna kieleka yo kwikizi muna Yave?
14 Muna mbandu zazi, nga tufwete vova vo muna kala ye kwikizi muna Yave, o muntu kafwete kala walunga yovo kele vo muntu osumukini kalendi diaka singama ko e? Ve, ke wau ko! O Nkand’a Nzambi okutusonganga vo vakal’e ntangwa ina Mose kavanga vilwa. Kana una vo wakendeleka Yave, oyandi kabembola Mose ko. Antumwa za Yesu Kristu mpe bakalanga yo lutovoko lwau. Muna badikanga vo mun’esumu twawutukila, o Yave oyangalalanga kele vo ka tusumukini luzolo lwandi kuna lukanu ko. Kele vo mu kuma kia lutovoko tubwidi mun’esumu, diamfunu vo twavilukw’o ntima yo lembi kitula esumu se fu kieto. Muna mpila yayi, tusonga vo tuzolanga kieleka mana kevovanga Yave vo mambote yo menga mana kesonganga vo mambi. Muna lukwikilu lweto muna kimenga kia Yesu, tulenda kala twavelela yo telama vana ndose a Nzambi.—Amose 5:15; Mavangu 3:19; Ayibere 9:14.
15. (a) Nani vakati kwa wantu awonso wasonga e kwikizi kialunga kwa Nzambi ye aweyi disongele? (b) Mana kavanga o Yesu, aweyi mekutusadisilanga?
15 Kansi, nga wantu ke balendi songa lemvo walunga ko muna kimfumu kia Yave? E mvutu za kiuvu kiaki zikedi nze “mbumba avauka” tezo kia 4.000 ma mvu. (1 Timoteo 3:16) O Adami, kana una vo walunga kavangwa, kasonga mbandu ambote ko ya vumina Nzambi. Ozevo nani olenda wo vanga? Kieleka vo ke vena mosi ko muna wana Adami asumuki. Muntu mosi kaka wavanga wo i Yesu Kristu. (Ayibere 4:15) Mana kavanga o Yesu, masonga e ziku vo o Adami ndiona wakala mu zingu kiambote nga wafwana songa e kwikizi kialunga kele vo kazola wo vanga. E mbi ke yakala mu salu ko kavanga o Nzambi. O Yesu i mbandu tufwete tanginina ka mu lemvokela nkanikinu mia Nzambi kaka ko kansi ye muna vumi wa konso muntu kwa Yave wa Mfumu a Nz’amvimba.—Nsiku 32:4, 5.
E Mvutu Zeto Azeyi?
16. Ekuma tufwete kwamanena sia sungididi kia ngindu zeto muna kimfumu kia Yave?
16 Konso muntu omu yeto o unu, una mpe muna kiuvu kiaki kia nz’amvimba. Kele vo tuvova ye ziku kiawonso vo ku sambu dia Yave tuna, o Satana okutusi’o meso. Otwasa lubangamu muna mpila zawonso yo kwamanana wo vanga yakuna mfoko a tandu kiaki kiambi. Tufwete kwamanan’o yingila. (1 Petelo 5:8) E nkal’eto yisonga e fulu tuna muna kimfumu kianene kia Yave ye muna kiuvu kiezole mu kuma kia kwikizi kieto kwa Nzambi muna ntangwa lutonto. Ka tufwete tanginina fu yambi ko yo badikila yo nze fu yambote e kuma kadi ayingi omu nza bevanganga yo. Muna tanina e ziku kieto tufwete vanga e ngolo za sadila nzila za nsongi za Yave muna mambu mawonso ma zingu kieto.
17. Adieyi tuzeye mu kuma ki’etuku dia luvunu yo wivi difwete kutufila mu venga wo?
17 Kasikil’owu, katufwete tanginina Satana ko, una vo “ese dia luvunu.” (Yoane 8:44) Tufwete vovanga e ludi muna mpanga zeto zawonso. Omu tandu kiaki kia Satana, aleke nkumbu miayingi ke bevovanga ludi ko kwa mase mau. Kansi aleke Akristu bevenganga wo, muna diadi besonganga vo nkangu a Nzambi ke uyambulanga e kwikizi kiau ko kana nkutu muna ntangwa lutonto. (Yobi 1:9-11; Ngana 6:16-19) Vena ye mpila za kinkita kilenda songa vo o muntu ku sambu ‘di’ese dia luvunu’ kena, ke ku sambu dia Nzambi aludi ko. Tufwete mo venga. (Mika 6:11, 12) Ye mpe, ke vena ndungidi mun’evangu dia wivi ko, kana una vo o muntu mu mpasi kena yovo kele vo mfumu a lekwa kiyiyilu mvwama. (Ngana 6:30, 31; 1 Petelo 4:15) Kana nkutu vo e fu kiaki kitoma vangamanga kwayingi muna zunga kieto yovo kele vo e lekwa tubongele kiakete kwandi, o wivi i fu kisimwanga muna nsiku a Nzambi.—Luka 16:10; Roma 12:2; Efeso 4:28.
18. (a) Kuna mfoko a Luyalu lw’Ezunda dia Mvu lwa Kristu, nkia ntonta zibwila wantu awonso? (b) Nkia fu tufwete yima tuka owau?
18 Muna Luyalu lw’Ezunda dia Mvu lwa Kristu, o Satana ye nkwiya miandi betubwa muna mbilu balembi tungianisa o wantu. Nkia mpila luvevoko lukala! Kansi kuna nima ezunda dia mvu, oyau bekutululwa mu kolo kiandwelo. O Satana ye alandi andi beteza diaka bendomona wantu ana bekwaminina ye ziku kiau kwa Nzambi. (Lusengomono 20:7-10) Kele vo tukala y’elau dia sala yo moyo, adieyi tuvanga mu kuma kia kiuvu kiaki kia nz’amvimba? Wau vo wantu awonso alunga bekala, konso vangu dia kondwa kwikizi dia luzolo lwa muntu yandi kibeni dikumfila kuna lufwasu lwakwele mvu. I dianu, diamfunu kikilu vo twayima owau e fu kia landanga ye luzolo lwambote konso luludiku kekutuvananga o Yave diakala muna Diambu diandi yovo muna nkubik’andi! Muna vanga wo tusonga vumi wakieleka kwa yandi wa Mfumu a Nz’amvimba.
Yuvu ya Lufimpu
• Nkia kiuvu kianene tufwete vanina e mvutu yeto awonso? Aweyi tunina muna kiuvu kiokio?
• Adieyi dilutidi kusivikisa mu mpila ina akala ye akento a nz’ankulu basongela kwikizi kiau kwa Yave?
• Ekuma dinina dia mfunu mu toma vuminanga Yave muna nkal’eto ya konso lumbu?
[Yuvu ja longokela]
