E Nsas’a Luvubu Lwaku
Kapu Kia 12
E Nsas’a Luvubu Lwaku
1. O luvubu muna maza ekuma lunina o mfunu kwa konso muntu oku kwa yeto?
MUNA mvu a 29 T.K., o Yesu wavubwa kwa Yoane wa Mvubi muna Nkoko a Yodani. O Yave yandi kibeni wamona evangu diadina yo tonda dio. (Matai 3:16, 17) O Yesu i kasisila wowo e mbandu ina yifwan’o landwa kw’alandi andi awonso. I bosi, vioka mvu ntatu ye ndambu, o Yesu wavovesa alongoki andi vo: “E wisa kiawonso ki’ezulu ye nza kiaveno kwa mono. Dianu vo, nwenda, nwakitula wantu a zula yawonso s’alongoki, nwabavubila muna nkumbu a Se, yo Mwana, yo mwand’avelela.” (Matai 28:18, 19) Ongeye nga wavubwa mun’owu wa nkanikinu a Yesu? Kele vo ke wau ko, nga okubamanga mu vanga wo?
2. Nkia yuvu yifwete vaninwa e mvutu mu kuma kia luvubu?
2 Wakala wavubwa yovo lembi vubwa, o zayi wa kieleka wa luvubu mfunu wina kwa konso muntu ozolele sadila Yave yo zingila muna nz’andi ampa ya unsongi. Eyaka yuvu yifwete vaninwa e mvutu i yayi: E nsasa ya luvubu lwa Akristu o unu nga yau imosi yo luvubu lwa Yesu? Nki i nsas’a vubilwa “muna nkumbu a Se, yo Mwana, yo mwand’avelela”? Adieyi divavwanga muna zingil’e ngwizani yo luvubu lwa Kikristu muna maza?
Luvubu Lwa Yoane
3. O luvubu lwa Yoane lw’akinani kaka lwakala?
3 Vitila ngonde sambanu una kavubilu ko o Yesu, o Yoane wa Mvubi wayenda longinge muna makanga ma Yuda oku vo: ‘E kintinu ki’ezulu kifinamene.’ (Matai 3:1, 2) O wantu bawa mana kavovanga o Yoane yo lemvokela mo. Bafunguna masumu mau yo vilukw’e ntima, bayenda kwa Yoane kabavuba muna Nkoko a Yodani. O luvubu lwaluna lwa Ayuda kaka.— Luka 1:13-16; Mavangu 13:23, 24.
4. Ayuda muna tandu kiantete ekuma bafwanina vilukw’e ntima mu nzaki?
4 Ayuda awana bafwana viluk’o ntima mu nzaki zawonso. Muna mvu a 1513 V.T.K., muna Mongo a Sinai amase mau bakota mun’ekangu diampwena—bakanga yo—Yave wa Nzambi. Kansi muna kuma kia masumu mau ke bazinganga diaka e ngwizani ko ye mbebe au mun’ekangu diadina, ozevo batumbwa muna kuma kiaki. Muna lumbu ya Yesu e nkal’au yasak’o yiva. ‘E lumbu kia Yave kina kianene kiansisi’ kina kiasakulwa kwa Malaki kiafinamanga. Muna mvu a 70 T.K., e “lumbu” kiakina kialwaka vava masoladi ma Roma bafwasa Yerusaleme ye tempelo au kumosi ye mazunda ma Ayuda. O Yoane wa Mvubi yo vema kasonganga muna nsambila aludi wafilwa vitila lufwasu lwaluna kimana “kakubikila Yave o nkangu akubama.” Oyau bafwana vilukw’e ntima muna masumu mau mun’Ekangu dia Nsiku a Mose yo kubikwa mu tambula Yesu wa Mwan’a Nzambi ndiona kabatwikila o Yave.— Malaki 4:4-6; Luka 1:17; Mavangu 19:4.
5. (a) Nkia ntangwa kayenda o Yesu mu vubwa, ekuma o Yoane kakatikisila lo? (b) O luvubu lwa Yesu adieyi lwasonganga?
5 O Yesu wakala muna awana bayenda kwa Yoane mu vubwa. Ekuma? Wau kazaya vo o Yesu kakala y’esumu ko dia funguna, o Yoane wamvovesa: “Omono kwa ngeye mfwete vubwa, ng’ongeye kwa mono se’kwiz’e?” Kansi, o luvubu lwa Yesu nsasa yakaka lwakala. Ikuma, o Yesu kamvutwila vo: “Yambula wo wau: kadi i ndunganisa tufwete lunganisa ndungidi yawonso.” (Matai 3:13-15) Wau vo o Yesu kakala y’esumu ko, ozevo o luvubu lwandi ke sinsu kia luviluku lwa ntima ko mun’esumu; yovo lwa kuyiyekola kwa Nzambi, kadi wawutukila muna zula kiayekolwa kala kwa Yave. Kansi kadi, o luvubu lwandi muna kimbuta kia mvu 30 lwa yandi kwandi kaka, sinsu lwasonganga vo wayisunzula kwa S’andi ezulu mu vanga o luzolo Lwandi.
6. O Yesu aweyi kabadikilanga ovanga luzolo lwa Nzambi kuna kwa yandi?
6 O luzolo lwa Yave kwa Kristu Yesu i lwa sala e salu kia Kintinu. (Luka 8:1) Lwavavanga mpe vo kavana kimenga kia moyo a kimuntu kiandi kialunga yo ziul’e nzila y’ekangu diampa. (Matai 20:28; 26:26-28; Ayibere 10:5-10) O Yesu wazaya kikilu e nsas’a luvubu lwandi muna maza. Kayambula ko vo kavukumunwa muna mambu makaka. Yakuna mfoko a zingu kiandi ova nza wayivana kaka mu vanga luzolo lwa Nzambi, wakitula salu kia samuna Kintinu kia Nzambi se salu kiandi kiantete.— Yoane 4:34.
Luvubu lwa Alongoki Akristu Muna Maza
7. Tuka kina kia Pentikosti ya mvu a 33 wa T.K., adieyi bazayiswa Akristu mu kuma kia luvubu?
7 Alongoki antete a Yesu muna maza bavubilwa kwa Yoane i bosi bafilwa kwa Yesu mu kala se yikwa ya Kintinu kiezulu. ( Yoane 3:25-30) Muna lutumu lwa Yesu, alongoki awaya bavubilanga mpe mu nsasa yau yimosi ya luvubu lwa Yoane wa Mvubi. (Yoane 4:1, 2) Kansi, tuka kina kia Pentikosti ya mvu a 33 wa T.K., bayantik’o lungisa o nkanikinu wa vubila “muna nkumbu a Se, yo Mwana, yo mwand’avelela.” (Matai 28:19) Omona o mfunu a diambu diadi ovo obakwidi e nsas’andi.
8. Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu a Se”?
8 Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu a Se”? Disonganga vo otambulwidi e nkumbu andi, etunda diandi, wisa kiandi, makani mandi ye nsiku miandi. Badika una divavanga ediadi. (1) Nkunga 83:18 uvovanga mu kuma kia nkumbu andi vo: “Nge kaka wina nkumbu a Yave, u Mpungu omu nza yawonso.” (2) Mu kuma kia fulu kiandi, tutanganga muna 2 Ntinu 19:15 vo: “E Yave . . . , ngeye kaka u Nzambi [aludi, NW ].” (3) Muna Lusengomono 4:11 tutanganga mu kuma kia wisa kiandi vo: “Ofweno, e Yave, wa Nzambi eto, o tambula nkembo, yo zitu, ye ngolo: e kuma kadi, i nge wasemena lekwa yawonso, muna luzolo luaku mpe i inina, yo semwa.” (4) Tufwete zayanga mpe vo o Yave i Mvani a Moyo, ona wina y’ekani dia kutuvuluza mun’esumu yo lufwa: “Kwa Yave i [kuna, NW ] luvuluzu.” (Nkunga 3:8; 36:9) (5) Tufwete kwikilanga vo o Yave i Munsie a Nsiku: “O Yave i mfundisi eto, o Yave i nkau eto, o Yave i ntinu eto.” (Yesaya 33:22) Wau vo ovwidi mama mawonso tuvoveswanga vo: “Zola Yave wa Nzambi aku yamuna nsi a ntim’aku yawonso, yo muna fulumwinu kiaku kiawoso, yo muna nyindu aku wawonso.”— Matai 22:37.
9. Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu a Mwana”?
9 Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu . . . [a] Mwana”? Disonganga vo wazaya e nkumbu, ye fulu ye wisa kia Yesu Kristu. E nkumbu andi Yesu in’e nsasa vo “o Yave i Mvuluzi.” Wabaka e fulu kiaki wau vo oyandi i Mwan’amosi kaka a Nzambi, i vangwa kiantete kia Nzambi. (Matai 16:16; Kolosai 1:15, 16) Mu kuma kia Mwana ndioyo tutanganga muna Yoane 3:16 vo: “Muna nzola kazolele nza o Nzambi [e nza ya wantu akulwa] i kavanin’o Mwan’andi amosi, kimana konso on’okwikilanga muna yandi ke vila ko, moyo a mvu ya mvu kevwa.” Wau vo o Yesu wafwa ye kwikizi kiandi, o Nzambi wamfula muna lufwa yo kumvana e wisa kiakaka. O Paulu wa ntumwa ovovanga vo, o Nzambi ‘wantundidika kikilu [Yesu],’ muna nsema, yandi kaka olandilanga Yave. Ekiaki i kuma vo ‘Muna nkumbu a Yesu mwafukamena makungunu mawonso . . . o tubini twawonso mpe twatambulwila wo vo Yesu Kristu i Mfumu, muna nkembo a Nzambi w’Ese.’ (Filipi 2:9-11) Disongele vo, olemvokela nkanikinu mia Yesu i lemvokela e nkanikinu mia yandi kibeni Yave.— Yoane 15:10.
10. Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu . . . [a] mwand’avelela”?
10 Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu . . . [a] mwand’avelela”? Disongele vo ozeye o mfunu ye salu kia mwand’avelela. Nki i mwand’avelela? I Ngolo za Yave, zina kesadilanga muna lungisa ekani diandi. O Yesu wavova kw’alandi andi vo: “Ndodokela Se, kanuvana nsadisi akaka, kakala yeno yakwele mvu, wa Mwand’a ludi.” ( Yoane 14:16, 17) Aweyi wabasadisila? I bosi o Yesu wabavovesa: “Nutambula nkuma, vava kekunuyiz’o mwand’avelela; oyeno mpe nukala mbangi zame muna Yerusaleme, yo muna Yuda ye Samaria yawonso, yo kuna nsuk’a nza.” (Mavangu 1:8) O Yave wasadila mpe mwand’avelela muna vumunwina asoneki a Nkand’a Nzambi: “Ke diambu diasakukila muna luzolo lua muntu ko: kansi o wantu bavovela muna Nzambi, e mpoveswa bavoveswa kwa mwand’avelela.” (2 Petelo 1:21) Ozevo, tuzayanga o mfunu a mwand’avelela vava tulongokanga Nkand’a Nzambi. Eyaka mpila tuzayilanga mfunu a mwand’avelela i lombanga kwa Yave katusadisa twayima “mbongo a mwanda,” ina vo “zola, [kiese, NW ], luvuvamu, [luzindalalu, NW ], walakazi, unsongi, kwikizi, lembama, volo.”—Ngalatia 5:22, 23.
11. (a) Nki i nsas’a kieleka ya luvubu omu lumbu yeto? (b) O luvubu aweyi lwinina nze fwa yo fuluka?
11 Wantu antete bavubilwa muna lutumu lwa Yesu i Ayuda ye minkwikila a kiyuda lwayantika muna mvu a 33 T.K. I bosi, elau dia kituka nlongoki a Kristu diavewa mpe kwa Asamaria. Oku sentu, muna mvu a 36 T.K., e mboka yavewa mpe kwa esi Zula ana balembi zengwa. Una ke bavubilu ko, Asamaria ye esi Zula bafwana kuyiyekola ntete kwa Yave muna kunsadila nze alongoki a Mwan’andi. Eyayi i nsas’a luvubu lwa Kikristu muna maza yamu lumbu yeto. O dimunwa mvimba muna nsi a maza i sinsu kiafwana kia kuyekola kwa muntu yandi kibeni, wau vo o luvubu luna nze luziku. O dimunwa muna maza disonganga vo ofwidi mun’owu wa zingu kiaku kiankulu. O tombolwa muna maza disonganga vo ofudilu muna vanga luzolo lwa Nzambi. Awonso bazolele kituka Akristu akieleka bafwete “vubilwa” e mpila yayi. Muna luvubu oyau bekitukanga se Akristu a Mbangi za Yave, asadi afwaniswa kwa Nzambi.— Efeso 4:5; 2 Korinto 6:3, 4.
12. O luvubu lwa Akristu muna maza nki lusonganga, ye aweyi?
12 O luvubu lwalu lwamfunu kikilu vana meso ma Nzambi. Ikuma vo, o Petelo wa ntumwa vava kamana vova e mpila ina o Noa katungila e nzaza yo vuluzilwa mo ye esi nzo andi muna Kizalu oyandi wasoneka vo: “Mana mekunuvùluza wau, ma nkutu-bandu, i sia vo, vubwa, ke nkatula mvindu a nitu ko, i ndomb’a ntona zambote kuna kwa Nzambi, muna lufuluku lua Yesu Kristu.” (1 Petelo 3:21) E nzaza yakala se sinsu kia kieleka kiasonganga vo o Noa wasala e salu kavewa kwa Nzambi kuna kwikizi kiawonso. Vava yafokoka tungwa e nzaza, “e nz’a tandu kina, wau yalangw’o maza, yakufwila.” (2 Petelo 3:6) Kansi o Noa ye nzo andi ‘enana dia wantu, bavulukila muna maza.’—1 Petelo 3:20.
13. O luvubu muna maza muna nki luvuluzilanga Nkristu?
13 O unu, awana bekuyiyekolanga kwa Yave mu kuma kia lukwikilu lwau muna lufuluku lwa Kristu bevubwanga muna sinsu kia kuyiyekola kwau. Bekwamananang’o vanga luzolo lwa Nzambi omu lumbu yeto bevuluzwanga muna nza yayi yambi. (Ngalatia 1:3, 4) Ke befwaswa diaka ko kumosi ye nza yayi yambi. Bavuluzwa yo vewa e ntona zambote kwa Nzambi. O Yoane wa ntumwa wasikidisa e ziku kiaki kwa selo ya Nzambi: “E nza mpe vempoka ivempoka, y’eketo diandi: vo i ndion’ovangang’o luzolo lwa Nzambi, zing’aka kezinganga yakwele mvu.”—1 Yoane 2:17.
Tuzingila e Ngwizani ye Mbebe Eto
14. Ekuma o luvubu lwankatu ke lulendi vuluza muntu ko?
14 Diambi dia banza vo o luvubu i lukutuvuluza. Luna kaka yo mfunu kele vo o muntu uyiyekwele mvimba kwa Yave muna Yesu Kristu, yo vanga luzolo lwa Nzambi, yo zindalala yakuna mbaninu. “Ndion’ozindalala yakuna mbaninu, i yun’ovuluzwa.”— Matai 24:13.
15. (a) Alweyi i luzolo lwa Nzambi o unu kuna kwa Akristu avubwa? (b) O kala nlongoki a Kristu nkia mfunu kwina muna zingu kieto?
15 O luzolo lwa Nzambi muna Yesu lwavavanga mpe vo kasadila zingu kiandi kia kimuntu. Kafwete vondwa se kimenga. Ovo i yeto, tufwete tambikanga e to yeto kwa Nzambi, yo kuyivana muna zingu mu vanga luzolo lwa Nzambi. (Roma 12:1, 2) Kieleka vo, ka tulendi vanga luzolo lwa Nzambi ko kele vo ezak’e ntangwa tutangininanga e mpila zingu kia nza ituzungidi yovo kalanga ye mpila zingu ki’eloko, yo sadila Nzambi konso una tuzolele. (1 Petelo 4:1-3; 1 Yoane 2:15, 16) Vava o Nyuda mosi kayuvula Yesu kana adieyi kafwan’o vanga muna vwa moyo a mvu ya mvu, o Yesu wazaya o mfunu wakala nkwa fu yambote. Kansi wayika e diambu disundidi o mfunu: kala nlongoki a Kristu, nlandi a Yesu. Ediadi i diambu diantete difwete vangwa muna zingu. Ka difwete kala diambu dianzole ko divangilwa kunima mavwa.— Matai 19:16-21.
16. (a) Nkia mbebe bena yau Akristu awonso mu kuma kia Kintinu? (b) Nze una usonganga e fwaniswa ina muna lukaya lwa 116 ye 117, nkia mpila yakaka yilenda sadilwa e salu kia Kintinu? (c) Osala e salu kiaki yo ntima wawonso nkia ziku kisonganga?
16 Difwete sungamenwa vo, o luzolo lwa Nzambi kuna kwa Yesu i sala e salu kiamfunu kia Kintinu kia Nzambi. O Yesu wakuswa mu kala se Ntinu. Kansi, vava kakala ova ntoto yandi kibeni wasila umbangi kuna vema kwawonso mu kuma kia Kintinu. I salu kiau kimosi tuvwidi oyeto kia sila umbangi, ye tuvwidi kuma kiayingi muna kuyivana emvimba mu salu kiaki yo ntima wawonso. Muvanganga wo tusonganga vo tuyangalelanga umfumu wa Yave yo zolanga akw’eto. (Matai 22:36-40) Tusonganga mpe vo twayikana twina y’akw’eto asambidi muna nza yawonso, bena vo ateleki a Kintinu. Muna kintwadi kiaki muna nza yawonso tukwamanananga kumosi y’etima dieto dia vwila moyo a mvu ya mvu ova ntoto muna luyalu lwa Kintinu kiaki.
Yuvu ya Lufimpu
• Nkia mfwanani ye nswaswani ina muna luvubu lwa Yesu ye luvubu luvangwangw’o unu muna maza?
• Nki i nsasa ya vubilwa “muna nkumbu a Se, yo Mwana, yo mwand’avelela”?
• Adieyi divavwanga muna zingila e ngwizani ye mbebe ya luvubu lwa Kikristu muna maza?
[Yuvu ja longokela]
[Foto muna lukaya 116, 117]
EZAKA MPILA TULENDA TELEKELA E KINTINU
Kwa yitu
Kwa akundi a salu
Kwa akundi a sikola
Muna mpambu za nzila
Mu nzo ke nzo
Muna vutukilang’o kingula ana basongele luzolo lwa wa
Mun’elongi dia Nkand’a Nzambi muna nzo za wantu
