Kapu Kia 16

Aweyi Olenda Finamena Nzambi

1. Nkia mambu mafwanana memonekanga muna nsambila zayingi?

 NKENTO mosi wayenda kangadi mu kingula e nsi mosi ya ku oriente wasivika vava kamona e mpila nsambila yasambilwanga muna tempelo ya esi buda. Kanele vo e fwaniswa ke ya Maria ko yovo ya Kristu, kansi fuka yayingi yansungamesa e mpila nsambila za nsi andi. Wamona vo, o wantu n’sanga besadilanga muna sambu. Akaka mpe bateka yo yika e mfwanani yoyo. Kuna Oriente yovo ku Ocidente, e mpila befinamenanga Nzambi, yovo sambila konso oyu bazolele yafwanana kikilu ina.

2. Nki i sambu, ye ekuma ulolo wa wantu besambilanga?

² Ndonga ayingi betezanga finama Nzambi muna sambu, ina itomene zayakana vo “mbokena a muntu ye ndiona wavauka—Nzambi, zinzambi, e kintinu kia sunda, yovo ngolo z’esivi.” (The New Encyclopædia Britannica) Ndonga y’awana besambanga kwa Nzambi, beyindulanga kaka yina balenda tambula kwa yandi. Kasikil’owu, muntu mosi wayuvula kwa Mbangi a Yave oku vo: “Ovo okunsambila kwa Nzambi nga e mpasi zina omu nzo ame, ye za salu kiame, ye za vimpi wame zifokoka”? Nanga, i wau kabanzanga, kansi engi besambanga, edi bemonanga vo e mpasi zau ke zimananga ko. Muna diadi, nanga tuzolele zaya ekuma tufwete finamena Nzambi.

EKUMA TUFWETE FINAMENA NZAMBI

3. Kwa nani yifwete filwa e sambu yeto, ye mu nkia kuma?

³ E sambu ka fuka kia kondwa nsasa ko, yovo nzil’a tambulwila  kaka eki ovwidi o mfunu. E kuma kiantete kifwete sambilwa Nzambi i finama kwa yandi. Ediadi disonganga ekuma e sambu yeto ifwete vaninwa kaka kwa Yave wa Nzambi. O nkunga Davidi wavova: “O Yave ofinamene awonso bekumbokela.” (Nkunga 145:18) O Yave okutubokelanga twakala ye ngwizani yo yandi. (Yesaya 1:18) Ndiona otambulwila e mboka yayi okwikilanga kumosi yo nsoneki a Nkunga wavova vo: “Vo i mono, o finama Nzambi i wete oku ngina.” Ekuma? E kuma vo ndiona o finamanga Yave wa Nzambi una ye kiese kiafwana ye ngindu zavuvama.—Nkunga 73:28.

4, 5. (a) Ekuma dinin’o mfunu dia samba kwa Nzambi? (b) Nkia ngwizani tulenda kala yau yo Nzambi muna sambanga?

⁴ Ekuma tufwete sambila kwa Nzambi yo kunlomba o lusadisu wau vo oyandi ‘ozeye eki tukondelo, una ke twalombele ko’? (Matai 6:8; Nkunga 139:4) E sambu i sinsu tusongelanga vo tuna yo lukwikilu muna Nzambi wa nto a “konso lukau luambote, yo konso lukau luaziku.” (Yakobo 1:17; Ayibere 11:6) O Yave omwenanga e sambu yeto e kiese. (Ngana 15:8) Oyangalelang’o wa e mvovo mia mfunu mia matondo ye nkembelelwa, wauna o se keyangalelang’o wa e mvovo mia ziku mia lusanisinu mitukanga muna nua a mwana. (Nkunga 119:108) Vava kikalanga e ngwizani ambote vana ven’o se yo mwana, e mbokena zambote zikalanga. O mwana ndiona otoma zolwanga, okalanga ye kiese kia mokena yo s’andi. Diau adimosi mpe ye ngwizani eto yo Nzambi. Ovo tuvwidi kielek’o mfunu mana tulongokanga kwa Yave ye mu kuma kia nzola kekutusonganga, tukala yo luzolo lwa mokena yandi muna sambu.—1 Yoane 4:16-18.

⁵ Vava tusambanga kwa Nzambi a Mpungu, tufwete kala yo zitu, kanele vo ka diamfunu beni ko diatokanena e mvovo mieto. (Ayibere 4:16) Tuna y’elau dia finama kwa Yave. Ye nkia mpila elau mu lenda ‘tendwela ntima mieto’ kwa Nzambi muna sambu! (Nkunga 62:8) O yangalela  Yave kutwasang’e ngwizani ambote yo yandi, nze ina yakala yo Abarayama wa nkwa kwikizi yo nkundi a Nzambi. (Yakobo 2:23) Kansi tufwete lunganesa oma kasikidisi o Mfumu a Nsema muna samba kwa yandi.

OMA MEN’O MFUNU MUNA FINAMA NZAMBI

6, 7. Kanele vo o Nzambi kevavanga mfutu ko muna wa e sambu yeto, adieyi kevavanga kwa yeto vava tusambanga?

⁶ Nga ofwete kala ye nzimbu muna samba kwa Nzambi? Ndonga befutanga nganga za mabundu kimana vo babasambila. Akaka nkutu bekwikilanga vo e sambu yitoma tambukanga kele vo o lukau ovene lua ntalu. Kansi, e Diambu dia Nzambi ka divovanga ko vo ofwete teka vana lukau lwa nzimbu muna samba kwa Yave. O ulolo wandi wa mwanda ye nsambu za kala ye ngwizani ambote yo yandi muna sambu ngovo kevananga yo.—Yesaya 55:1, 2.

⁷ Ozevo, adieyi divavwanga? Edi divavwanga i kala yo ntima ambote. (2 Tusansu 6:29, 30; Ngana 15:11) Muna ntima i tufwete kwikidila muna Yave wa Nzambi vo “owanga sambu” yo “nsendi awana bekumvavanga.” (Nkunga 65:2; Ayibere 11:6) Tufwete kala mpe yo lusakalalu lwa ntima. (2 Ntinu 22:19; Nkunga 51:17) Muna kingana kimosi kata o Yesu Kristu, wasonga vo una basambanga kwa Nzambi, o nkwa mpaku, wakala yo lusakalalu lwa ntima waluta o songa ke mu mfarisi wayitundidika ko. (Luka 18:10-14) Vava tusambanga kwa Nzambi tufwete sungamenanga vo “ona wina yo ntim’a lulendo wangemi kwa Yave.”—Ngana 16:5.

8. Ovo tuzolele vo o Nzambi kavana e mvutu za sambu yeto, mu nki tufwete kuyivelelesa?

⁸ Ovo tuzolele vo o Nzambi kavutula e mvutu za sambu yeto, tufwete kuyivelelesa muna nkal’esumu. Muna kasakesa atangi a nkand’andi mu finama Nzambi, o Yakobo wa nlongoki wakudikila vo: “Nukianzis’o moko, yeno asumuki; nuveleles’e ntima, nu akwa nyindu miole.” (Yakobo 4:8) Asumuki mpe balenda kala ye ngwizani yo Yave  vava bevilukang’o ntima yo yambula e nkal’au esumu. (Ngana 28:13) Ke tuwilwa ko kwa Yave ovo tukuyivunina o velela. E Diambu dia Nzambi divovanga vo: “O meso ma Yave, mun’asongi mena, O matu mandi, muna ludodokelo luau: Kansi ndose a Yave ivilukidi muna mimpanga-mayi.”—1 Petelo 3:12.

9. Mu nkumbu a nani tufwete sambila kwa Yave, ye nkia kuma?

⁹ O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Ova nza ke vena muntu ansongi ko, on’ovanga wete yo lembi sumuka.” (Kimpovi 7:20) Muna diadi, nanga ozolele zaya kana aweyi tulenda sambila kwa Yave wa Nzambi. O Nkand’a Nzambi okiesesanga vo: “Ovo muntu osumuka, tuna ye Kimpovela yo Se, Yesu Kristu wa nsongi.” (1 Yoane 2:1) Kanele vo tu asumuki, tulenda samba kwa Nzambi yo unkabu wawonso muna nkumbu a Yesu Kristu, ndiona wafwa se lukulu mu kuma kieto. (Matai 20:28) Yandi kaka i nzila tulenda sambila kwa Yave wa Nzambi. (Yoane 14:6) Katufwete sumukina kuna lukanu ko yo banza vo e kimenga kia lukulu lwa Yesu kivaninwa diaka muna kuma kieto. (Ayibere 10:26) Kansi kadi, ovo tusiang’e ngolo muna lembi vanga edi diambi, yo sumuka ezak’e ntangwa, tulenda vilukw’o ntima yo lomba o luloloko kwa Nzambi. Okutuwila vava tusamba kwa yandi yo lusakalalu lwa ntima.—Luka 11:4.

NTANGWA ZA MOKENA YO NZAMBI

10. Aweyi tulenda tanginina Yesu, mu diambu dia sambu, ye nkia ntangwa zin’olenda samba va ngeye mosi kaka?

¹⁰ O Yesu Kristu wayangalelang’e ngwizani andi yo Yave, muna kuma kiaki wavaulang’e ntangwa za vovana yo Nzambi muna sambu, ku fulu kia yandi amosi kaka. (Maku 1:35; Luka 22:40-46) Mbula twatanginina e mbandu a Yesu yo sambanga kwa Nzambi ntangwa zawonso. (Roma 12:12) Diamfunu muna yantikil’e lumbu muna sambu. I bosi muna ntangwa leka diambote mu vutulang’o matondo kwa Yave muna salu kina tuvangidi muna lumbu kiamvimba.  Muna mpiok’a lumbu sambanga kwa Nzambi “ntangwa zawonso.” (Efeso 6:18) Tulenda samba muna nsi-a-ntima, lembi wakanes’e ndinga, kadi tuzeye vo o Yave olenda kutuwa. Ovovana yo Nzambi va fulu kia ngeye mosi kusiamisang’e ngwizani eto yo yandi, yo samba kwa Yave muna mpiok’a lumbu kiamvimba kukutusadisanga mu finama kwa yandi.

11. (a) Ekuma esi nzo bafwete sambilanga vamosi? (b) Nki i nsasa “amen” tuvovanga vava tufokolang’o samba?

¹¹ O Yave owanga mpe e sambu kilombwanga mu kuma kia buka ya wantu. (1 Ntinu 8:22-53) Esi nzo balenda finama kwa Nzambi muna sambu, kisambwanga kwa ndiona wasiw’e kintu muna nzo. Ediadi dikumikanga e ngwizani muna nzo, o wana betoma kwikila vo Yave una kieleka vava bewanga amase besambanga kuna lusakalalu lwawonso kwa Nzambi. Kansi ovo mosi osamba vana kati kwa buka, nze i kuna lukutakanu lwa Mbangi za Yave, aweyi? Avo yeto mpe vavana i tuna, tufwete toma wunikina kimana vo kuna mfoko a sambu twavova muna ntima wawonso vo “amen,” din’e nsasa vo “mbula diakala wowo.”—1 Korinto 14:16.

E SAMBU INA KEWANGA O YAVE

12. (a) Ekum’o Nzambi kalembi vaninang’e mvutu za yak’e sambu? (b) Ekuma katufwete lombelanga kaka oma ma yeto kibeni ko vava tusambanga?

¹² Akaka nanga balenda vova vo o Nzambi kevananga mvutu za sambu yau ko kufwila ko vo benkusambilanga muna nkumbu a Kristu. Kansi kadi, o Yoane wa ntumwa owu kavova: “Konso una tulombela muna luzolo . . . [lua Nzambi], wa kekutuwá.” (1 Yoane 5:14) Ozevo, e ndomba zeto zifwete kala muna tezo kia luzolo lwa Nzambi. Wau vo yandi ovwidi e nkal’eto ambote ya kimwanda o mfunu, ozevo konso diambu dilenda fwasa e nkal’eto yoyo ya kimwanda diamfunu muna sambila dio. Tufwete yambula e fu kialombanga kaka oma tuvwanga o mfunu muna zingu. Kasikil’owu, kanele vo diamfunu mu lomba o lulungalalu  ye ngolo za zizidila muna kimbevo, e ntokani za vav’o vwa o vimpi wa nitu ka zifwete kulula o luzolo lwa salu kia kimwanda ko. (Nkunga 41:1-3) Nkento mosi wa nkristu vava kabakula vo waluta kuyitokanesanga muna kuma kia vimpi wandi, walomba lusadisu kwa Yave muna lembi sakis’e ngindu mu kuma kia kimbevo kiandi. Muna kuma kiaki, kasidi kuyitokanesa diaka kwayingi ko, i bosi kamona vo watambula “ulolo wa nkuma.” (2 Korinto 4:7) O luzolo luandi lwa sadisa akaka mun’owu wa mwanda luawokela, ye wakituka se nteleki a Kintinu wa ntangwa zawonso.

13. Nze una usongele Matai 6:9-13, nkia mambu mamfunu tulenda lomba muna sambu yeto?

¹³ Nkia mambu tulenda vova muna sambu kinumana vo o Yave kayangalela kio? O Yesu Kristu walonga alongoki o samba. Muna sambu ki’eS’eto, kiasonama muna Matai 6:9-13, o Yesu wayika maka mambu men’o mfunu muna lomba. Nki i diambu diantete diamfunu difwete kala muna sambu? Nkumbu a Yave wa Nzambi ye Kintinu kifwete siwa va fulu kiantete. Diafwana dia lomba oma tuvwanga mfunu muna zingu. Diamfunu mpe dia lomba o luloloko lwa masumu ye lusadisu muna umpukumuni wambi, kwa Satana wa Nkadi ampemba. O Yesu kazola ko vo twakitula e sambu kiandi se nkunga, yovo vovololanga kio kaka ntangwa zawonso lembi kio visa e nsasa. (Matai 6:7) Nga valenda kala ye mbokena zambote kele vo o mwana ovovololanga kaka mambu mau amamosi vava kemokenanga yo s’andi?

14. Vana ntandu a sambu ya lomba, nkia mpila sambu diaka tufwete samba?

¹⁴ Kumosi ye sambu kia lomba yo ludodokelo, tufwete samba mpe mu sanisina yo vutula matondo. (Nkunga 34:1; 92:1; 1 Tesalonika 5:18) Tufwete samba mpe mu kuma kia akaka. O Samba mu kuma kia ampangi zeto za mwanda bena muna mpasi yovo muna lubangamu, disonganga vo tubavwidi o mfunu, o Yave oyangalalanga mu  kutuwa vava tusonganga dio muna mvovo mieto. (Luka 22:32; Yoane 17:20; 1 Tesalonika 5:25) Dialudi, o Paulu wa ntumwa wasoneka: “Ke nutelamenwa uma moyo ko; kansi muna mambu mawonso, muna sambu yo ludodokelo yo matondo, e ndomba zeno, mbula zazayiswa kwa Nzambi. O luvuvamu lua Nzambi, luna luviokele nyindu wawonso, luyingila ntima mieno, yo makani meno muna Kristu Yesu.”—Filipi 4:6, 7.

ZINDALALA MUNA SAMBU

15. Adieyi tufwete sungamena kele tumwene vo e sambu yeto nanga ke yitambulanga mvutu ko?

¹⁵ Kanele vo mu vwa una o zayi mu kuma kia Nzambi, nanga ezak’e ntangwa olenda mona vo e sambu yaku ke ivaninwanga mvutu ko. Dilenda kikilu okala, e kuma kadi kuna kwa Nzambi nanga ka ifwene ko e ntangwa muna vana e mvutu za sambu kiokio. (Kimpovi 3:1-9) O Yave olenda yambula vo e yak’e tezo ya lubangamu yakwamanana muna fikolo, kansi ovanang’e mvutu za sambu ye ozeye e ntangwa yafwana muna vanga wo.—2 Korinto 12:7-9.

16. Ekuma tufwete kwaminina muna samba, ye nki dilenda vanga muna ngwizani eto yo Nzambi?

¹⁶ Okwaminin’o samba kusonganga vo oma tuvovanga kwa Nzambi tuvwidi mo kikilu o mfunu. (Luka 18:1-8) Kasikil’owu, nanga tulenda lomba kwa Yave katusadisa mu sunda lutovoko muna konso diambu. Okwaminina muna sambu yo kal’e ngwizani y’oma tulombanga, i tusongelanga e ziku. Tufwete yika muna sambu ye nkabu zawonso oma tuvwidi o mfunu. Diamfunu kikilu dia samba vava tutontwanga. (Matai 6:13) Ekolo tukwamanana o samba yo toma lunga-lunga ezolela yeto y’esumu, tumona vo o Yave okutusadisa. Ediadi dikumikanga o lukwikilu lueto yo sikidisa e ngwizani eto yo yandi.—1 Korinto 10:13; Filipi 4:13.

17. Nkia nluta tubakanga muna lombang’o tuludiku twa Nzambi muna kunsadila?

¹⁷ Vava tusambanga kwa Nzambi yo lomba o tuludiku  muna sadila Yave, tusonganga vo ka tunkusadilanga mu ngolo za yeto kibeni ko. Yave okutuvananga e ngolo muna kunsadila. (1 Korinto 4:7) O zay’e diambu diadi dikutusadisa mu kala alembami yo wokesa e ngwizani eto yo yandi. (1 Petelo 5:5, 6) Kieleka, tuna ye kuma yafwana mu zindalala muna sambu. Tusinga kala ye zingu kia kiese kikilu muna kuma kia sambu ya kieleka yo zaya una tulenda finamena eSe dieto dianzodi w’ezulu.

E MBOKENA YO YAVE KE ZA YETO KAKA KO

18. Aweyi tulenda wila Nzambi?

¹⁸ Ovo tuzolele vo o Nzambi kawa e sambu yeto, tufwete wa oma kevovanga. (Zakariya 7:13) Yandi kefilanga diaka ngunza zavumunwinwa ko muna kutuzais’o mambu, kieleka mpe vo kesadilanga nganga za nkisi ko. (Nsiku 18:10-12) Kansi tulenda wa Nzambi muna longoka o Nkand’a Nzambi una vo i Diambu diandi. (Roma 15:4; 2 Timoteo 3:16, 17) Wauna ezaka ntangwa tufwete sil’e ngolo muna zola o madia mana malenda kutuvana mavimpi, tukasakeswanga mu ‘tomba kimvumina kiamwanda, kina kiakondwa umpuki.’ Longoka o zola dia madia ma mwanda muna tangang’e Diambu dia Nzambi ntangwa zawonso.—1 Petelo 2:2, 3; Mavangu 17:11.

19. Nkia nluta mina muna badikang’oma tutanganga muna Nkand’a Nzambi?

¹⁹ Badikanga mana otanga muna Nkand’a Nzambi. (Nkunga 1:1-3; 77:11, 12) I sia vo yindulanga oma otangidi. Dilenda tezaniswa ye nkayana madia muna nitu yawonso (digestão). Olenda wo vanga muna madia ma mwanda muna tezanesanga mana otangidi yo mana ozeye kala. Badika kana aweyi malenda kusadisila muna zingu kiaku oma olongokele, yovo yindula una mesengomwenanga e nkal’a Yave ye una kesadilanga. Ozevo, muna longokanga ngeye kibeni, olenda toma dia madia ma mwanda mana kevanang’o Yave. Ediadi dikufinamesa  kwa Nzambi yo kusadisa muna sund’o mambu ma mpasi za lumbu ke lumbu.

20. O lungana muna tukutakanu twa kikristu aweyi kukutusadisilanga mu finama kwa Nzambi?

²⁰ Olenda mpe finama kwa Nzambi muna wang’e Diambu diandi kuna tukutakanu twa akristu, nze i una aneyisaele batoma wanga vava bakutakananga muna wa ekolo kia tangwang’o nkand’a Nsiku a Nzambi. Alongi a tandu kiakina batanganga o Nsiku yo sia e nsasa za mana batanganga, i diasadisang’o wantu muna bakula yo lenda vanga mana bawanga. Ediadi diabavananga kiese kiayingi. (Nekemiya 8:8, 12) Ozevo, kala ye fu kia lungananga muna tukutakanu tua Mbangi za Yave. (Ayibere 10:24, 25) Ediadi dikusadisa mu bakula yo sadila o zayi mu kuma kia Nzambi muna zingu kiaku yo kuvan’e nsambu. O kal’entwadi muna ungudi wa akristu muna zula yawonso dikusadisa muna kala kaka wafinama yo Yave. Nze i tusinga mona, olenda solol’etininu diasikila vana ven’o nkangu a Nzambi.

FIMPA O ZAYI WAKU

Ekuma ofwete finamena kwa Yave?

Nkia mambu mevavwanga kwa muntu muna finama kwa Nzambi?

Nkia mambu mafwete siwa muna sambu?

Ekuma ofwete zindalelela muna sambu?

Aweyi olenda wila Yave o unu?

[Yuvu ja Longokela]

 [Fwaniswa vana lukaya lwa 157]