Kapu Kia 15

Aweyi Olenda Tungil’w nzo Izitisanga Nzambi

1-3. Ekuma wantu akaka kebelendanga singika ko o mambu mebwanga muna longo y’awana bena yo wana, kansi ekuma o Nkand’a Nzambi ulenda sadisila?

 BADIKA vo nzo aku ozolele tunga. Osumbidi e fulu. Ye vuvu kiawonso mu badika una e mpila ikala e nzo. Kansi, avo kuna ye sadilwa yafwana ko yo lembi zaya o tunga? E ngolo zaku zitovoka!

² Ndonga beyantikanga e zingu kia nkento ye yakala ye ndozi atunga e nzo ya kiese, kansi muna toma vova ke bekalanga nkutu ye “sadilwa” ko ngatu vo fwana muna vanga dio. Ke kolo ko wau basompanene kala o yakala yo nkento beyantikanga songa e fu yambi. Nwana ye nzonzi mikitukanga se fu kia lumbu ke lumbu. O wana, vava bewutuka, o yakala yo nkento i bosi bezayanga vo ke bafwana ko muna kubasansa, wauna ke bakala bafwana ko muna sompana.

³ Kansi, dia kiese vo, o Nkand’a Nzambi ulenda sadisa. O malongi mandi mena nze sadilwa ilenda ku fwanisa mu tung’e nzo a kiese. (Ngana 24:3) Tutala kana vo aweyi.

NKI KIKITULANGA O LONGO SE LUA KIESE

4. Ekuma kina vo o mambu ke malendi kondwa ko muna longo, o Nkand’a Nzambi nkia luludiku kevananga?

⁴ Kana nkia mpila mfwanani nkutu i kala, o yakala yo nkento wantu wole baswaswana, tuka muna mpangwa, muna mpila ngindu, ye muna nsansuka. Ozevo, o mambu mafwete bwa kaka vava bamene sompana. Aweyi balenda  singikila o mambu mama? Atungi a nzo vava betunganga, belandang’e nonga-nonga ya nzo, ina vo i tuludiku bafwete landa muna zaya e ntunga bafwete tunga. O Nkand’a Nzambi usonganga o tuludiku twa Nzambi, muna lenda tung’e nzo ya kiese. Se tufimpi o twaka muna tuludiku twatu.

5. O Nkand’a Nzambi aweyi kesongelanga o mfunu a kwikizi muna longo?

⁵ Kwikizi. O Yesu wavova vo: “Kina kiayikakeswa kwa Nzambi, o muntu kavambanisa ko.” a (Matai 19:6) O Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “O longo, mbula luazitiswa kw’awonso, e mfulu mpe mbula yakondwa nsafu: kadi minta-zumba, y’akwa ngyambila, o Nzambi okubafundisa.” (Ayibere 13:4) Ozevo, o yakala yo nkento bafwete zaya e mbebe au kuna kwa Yave, ya kala ye kwikizi muntu yo nkw’andi.—Etuku 39:7-9.

6. E kwikizi aweyi kisadisilang’o longo mu zinga?

⁶ E kwikizi kivananga o zitu ye vuvu muna longo. O nkento yo yakala bena ye kwikizi bazeye wo vo besalaziana kana nkutu nkia diambu dilenda bwa. (Kimpovi 4:9-12) Nkia mpila nswaswani ye awana bevambananga muna mpasi zantete zikubabwilanga! O wantu awaya vana vau besiang’e mfoko ya sia vo ‘nsola mbi basola,’ oku vo ‘o zola kusukidi,’ edi kaka kafwete vanga i sompa diaka muntu akaka. Kansi ediadi ke divangamesanga mosi muna yau ewole ko. Kadi, amindembi velela miami balenda nata e fu kiaki kuna longo luampa. Ovo muntu una ye nzo ambote, i bosi osolwele vo o nludi wa toboka, ka lukatikisu ko, vo ovava vangulul’o nludi. Ke vana vau ko kesoba e nzo. Diau adimosi, o soba yakala yovo nkento ke yau ko i nzila ya singikil’o mambu mebwanga muna longo. Vava vebwang’o mambu, kutezi vambana ko; vanga  wawonso olenda muna tanina o longo. E kwikizi kiaki kibadikilang’e kintwadi kia yakala yo nkento nze ma kifwete taninwa yo yandalwa yo vuluzwa.

7. E mbokena nkia kuma zikadilanga se diambu diampasi kwa yakala yo nkento, kansi o vwata “wuntu wampa” aweyi kulenda sadisila?

⁷ Mbokena. “Vana valembi vangwa mfulu, tukanu twafunga,” i uvovele ngana imosi ya Nkand’a Nzambi. (Ngana 15:22) Kansi, o mokena i diambu diampasi kikilu muna tongo twayingi. Ekuma? E kuma kadi o wantu baswaswana e mpila za mokena, ntangwa zayingi, ediadi i diambu ditwasanga o lembi wizana, yo yivis’o mambu. E nsansuka ina kasansuka o muntu ilenda kala mpe se kuma. Kasikil’owu, akaka nanga basansilwa muna nzo ina vo o mase ye ngudi zingu kia zonzanga kaka bakala kiau. Wau bakitukidi s’ambuta, yo sompa, dilenda kala vo ke bazeye mokena y’akazi au kuna lembama ye ngemba ko. Kansi e nzo aku ka ifwete kituka se fulu ‘kiazala ye ntantani ko.’ (Ngana 17:1) O Nkand’a Nzambi usonganga  vo ofwete vwata “wuntu wampa” yo yambula e ndudi yawonso, unzonzi yo kumbaziana.—Efeso 4:22-24, 31.

8. Nki kilenda sadisa vava kikondwanga e ngwizani yo nkaz’aku?

⁸ Adieyi ovanga kele vo ke vena ngwizani ko? Kele vo e mbokena zikitukidi se nzonzi, diamfunu mu landa elongi dina muna Ngana 17:14 divovele vo: “Yambwila ntantani, una ke vakedi nzonzi ko.” Olenda yambula e mbokena yo yangumuna zo ntangw’akaka, vava nulembamene yeno ewole. (Kimpovi 3:1, 7) Konso diambu dina dibwa si’e ngolo muna ‘wa-wa-wa; ovova, malembe; o makasi, malembe.’ (Yakobo 1:19) Edi ofwete vav’ovanga i singika e diambu, ke vava vwa ndungidi ko. (Etuku 13:8, 9) Sola e mvovo yo vovela mu mpila ina ofwete kuyivuvikila yo vuvika mpe o nkaz’aku. (Ngana 12:18; 15:1, 4; 29:11) Vana ntandu a mawonso, kulundi makasi ko, kansi, vava o lusadisu, muna samba kwa Nzambi yo nkaz’aku kuna lembama kwawonso.—Efeso 4:26, 27; 6:18.

9. Ekuma difwete vovelwa vo o mokena mu ntima kutukanga?

⁹ Ngana mosi ya Nkand’a Nzambi ivovanga vo: “O ntim’a nkwa ngangu uludika nua; Yo wokesa befo yandi o zayi.” (Ngana 16:23) Muna diadi, muna kala ye mbokena zambote, ntima i una ye diambu, ke nua ko. Aweyi obadikilanga o nkaz’aku? O Nkand’a Nzambi ukasakesanga akristu muna kala “akwa ngyambani muna mpasi yo wete.” (1 Petelo 3:8) Nga olendanga dio vanga vava o nkaz’aku ke telekang’o ntima mu kuma kia diambu dimbwididi yovo vava ke kalanga mu mpasi? Ovo olendanga wo, ediadi dikusadisa mu zaya edi ovova.—Yesaya 50:4.

10, 11. O yakala aweyi kalenda lungisil’elongi dina muna 1 Petelo 3:7?

¹⁰ Zitu yo luzitu. Akala akristu belongwanga vo bakadila y’akento ‘kuna zayi, bazitisang’akento, wau basakalele e ngolo.’ (1 Petelo 3:7) O nkento ozitiswanga muna zaya o mfunu andi. O yakala ndiona ozinganga yo nkento “kuna zayi” otoma vwanga e ngindu zandi o mfunu, ozeye oma  kelendang’o vanga, ye ngangu zandi yo zitu wandi. Ofwete zola mpe ozaya una o Yave kebadikilanga akento ye una kazolele vo batadilwa.

¹¹ Badika vo una ye kinzu kimosi kiamfunu kikilu muna nzo kansi kiasazu muna wudika. Nga kusadila kio mu malembe ye ngangu zawonso ko? O Petelo wasadila o mvovo wau, “basakalele e ngolo” muna ngindu zazi, ediadi difwete kasakesa o yakala wa nkristu muna song’o zola yo ngemba kwa nkento anzolwa.

12. O nkento aweyi kalenda songela vo otoma zitisang’e yakala?

¹² Kansi nki’elongi kevananga o Nkand’a Nzambi kuna kwa nkento? O Paulu wasoneka vo: O “nkento, kavumina nkaz’andi.” (Efeso 5:33) Ozevo, Waun’o nkento kafwete mwenanga vo ozitiswanga yo zolwa kwa yakala, diau adimosi mpe o yakala kafwete monanga vo ozitiswanga yo zolwa kwa nkento. O nkento ona ozitisanga o yakala ke mwanganga nsangu za vilwa wandi ko, lembi yindula vo nkristu yovo ke wau ko. Ke kululanga zitu wandi ko, muna kunyikanga e ngyik’ambi yo nkumveza, vana va yau kaka yovo va meso ma ndonga.—1 Timoteo 3:11; 5:13.

13. E ngindu zau aweyi zilenda songelwa kuna lembama kwawonso?

¹³ Ediadi ka disongele ko vo o nkento kalendi songa e ngindu zandi ko. Ovo una ye diambu dikuntokanesa, olenda dio vova muna luzitu lwawonso. (Etuku 21:9-12) Osonga e ngindu zandi kwa yakala dilenda tezaniswa nze yandi otubidi e somba. O nkento olenda kuntubila e somba muna malembe yovo tubila dio ku ngolo kimana kafwasa dio. Disundidi o wete vo ka batumbaziani ko yau awole, kansi bamokenanga kuna lulembamu yo zitu.—Matai 7:12; Kolosai 4:6; 1 Petelo 3:3, 4.

14. Adieyi ofwete vanga kele vo o nkaz’aku ke vwanga malongi ma Nkand’a Nzambi mfunu ko mu kuma kia longo?

¹⁴ Nze i una tumwene, o tuludiku twa Nkand’a Nzambi tulenda kusadisa mu vwa longo lwa kiese. Kansi, kele vo  oma mevovang’o Nkand’a Nzambi o yakala diaku kevwanga mo mfunu ko? Ongeye olenda vanga mayingi ovo osadila o zayi mu kuma kia Nzambi muna lungis’e mbebe aku muna nzo. O Petelo wasoneka vo: “Akento, nusakalel’akazi eno; kimana, ovo vena y’ana balembele lemvokel’e diambu, babakilwa muna nkal’akazi au, ke mu diambu ko; wau bemonanga nkal’eno aziku yo vumi.” (1 Petelo 3:1, 2) Diau adimosi mpe i kafwete vang’o yakala una yo nkento kevwang’oma mavovele o Nkand’a Nzambi mfunu ko. Lembi yindula una kevanga o nkaz’aku, ongeye yambula vo o malongi ma Nkand’a Nzambi ma kitula se u nkento ambote yovo yakala diambote. O zayi mu kuma kia Nzambi ulenda mpe kukitula se u se yovo ngudi ambote.

AWEYI OLENDA SANSILA O WANA MUN’OWU WA ZAYI WA NZAMBI

15. E nsansa yambi aweyi iviokelanga kaka mu mbandu ke mbandu, kansi aweyi kilenda manina e fu kiaki?

¹⁵ O nkwang’a zengela mabaya ye nsindilu (martelo) ka ikitulanga muntu se mvadi ambote a nti ko. Diau adimosi mpe, o wuta o wana ka disongele ko vo o muntu ndioyo wafwana muna toma kubasansa. Zaya yovo lembi wo zaya, ntangwa zayingi amase besansilanga wana wauna yau kibeni basansilwa. Muna diadi, e nsans’a mbi isansilwang’o wana iviokeswanga tuka mbandu ye mbandu. Ngana ya kiyibere yankulu yivovanga vo: “Amase badidi bundu ya vinyo yanta, o meno ma wana men’e ngani.” Kansi kadi, e Sono isonganga vo o muntu kena yo mfunu a vutukila vanga mana bavanga o mase mandi ko. Olenda sola e nzila yaswaswana, ina ifilwanga kwa mîna mia Yave.—Yezekele 18:2, 14, 17.

16. Ekuma dina vo diamfunu dia yundula esi nzo, ye nki diaka kivavwanga?

¹⁶ O Yave edi kelombanga kwa mase akristu vo balonga wan’au elongi diamfunu yo toma kubalunga-lunga. O  Paulu wasoneka: “Kansi ovo vena y’on’olembi yundul’akw’andi, musungul’awana bena muna nzo andi, ovakwidi o lukwikilu o nkalu, oviokele mundembi-kwikil’o bi.” (1 Timoteo 5:8) Nkia mpila mvovo! Lunganesa e mbebe ya nyundudi, ina vo yukutisa e nzala za nitu, za mwanda ye za ngindu za wana, ediadi i lau ye mbebe a ndiona ovanganga o luzolo lwa Nzambi. O Nkand’a Nzambi una ye malongi malenda sadisa amase muna sans’o wana e nsansa ya kiese. Se tadi o maka muna malongi momo.

17. Adieyi din’o mfunu kinumana vo o wan’aku bakala yo nsiku a Nzambi muna ntima?

¹⁷ Nusonga e mbandu yafwana. Amase ma aneyisaele bavewa o nsiku wau vo: “Watoma [long’o mambu ma Nzambi kwa] wan’aku, wamokena mo vav’ofongele muna nzo, yovo se kiya yovo leka yovo sikama.” Amase bafwete longa e nsiku mia Nzambi kwa wan’au. Kansi ediantete kwa yau kibeni mase diavoveswa vo: “O mambu mama, mana ikukanikin’o unu, makala muna ntim’aku.” (Nsiku 6:6, 7) Amase ke balendi kaila ina ke bavwidi ko. Amase, ovo nuzolele vo e nsiku mia Nzambi miakala muna ntima mia wana, mifwete teka kala muna ntima mieno.—Ngana 20:7; tala Luka 6:40.

18. Muna songa e nzola, nkia mbandu yamfunu kavana o Yave kwa amase?

¹⁸ Sikidis’e nzol’aku kwa wana. Vava kavubwa o Yesu, o Yave wavova vo: “Ongeye Mwan’ame anzolwa; omu ngeye i nyangalelanga.” (Luka 3:22) O Yave wazay’o Mwan’andi, wamvovesa vo okunyangalelanga yo kunsikidis’e nzol’andi. I bosi, o Yesu wavova kw’eSe: “[Ngeye] wanzola vava ke kiasemeno nza ko.” (Yoane 17:24) Muna kuma kiaki, yeno amase nuvangang’o luzolo lwa Nzambi, nuvovanga yo song’e nzola luna yau kuna kwa wana—nuvanganga dio ntangwa zawonso. Nusungamenanga dio vo “o zola i kuvangamesa [i kutunganga, NM].”—1 Korinto 8:1.

19, 20. Dieyi difwene muna long’o wana elongi diamfunu, ye nkia nluta balenda vwa amase muna land’e mbandu a Yave?

 ¹⁹ Nulongang’o wana. O Nkand’a Nzambi usonganga o mfunu w’elongi divewanga muna nzola. (Ngana 1:8) Amase ana balembi lungisanga e mbebe yayi ya long’o wana o unu, kieleka betambul’o nsendo a nkenda oku sentu. Kansi, amase mpe belukiswanga muna lembi sakis’e tumbu. “Amase,” i kasoneka o Paulu, “ke nutokanisa wan’eno ko, benkwa dimbula vuvu.” (Kolosai 3:21) Amase bafwete yambula e fu kia sungunang’ak’o wana yovo vovololang’ak’o bi wau yo vezang’e ngolo zau.

²⁰ O Yave wa Nzambi, w’eSe dieto di’ezulu, osongang’e mbandu muna diambu di’elongi. Yandi ke kwamanananga ko. “Ikulonga muna unsongi [muna tezo kifwene, NM],” i kavova o Nzambi kwa nkangu andi. (Yeremiya 46:28) Amase bafwete tanginina Yave muna diambu diadi. Elongi diakondw’e tezo yovo vioka o mfunu a tumba yo longa, ekasi dituntulanga.

21. Amase aweyi balenda zayila kana vo o malongi bevananga mamfunu?

²¹ Amase aweyi balenda zayila kana vo o malongi bevananga mafwana? Bafwete fimpa kana nkia nluta malendang’o twasa. E tumbu kifwete longa. O mwana ofwete zaya ekuma ketumbilwanga. Amase mpe bafwete badika e nluta mia tumbu. Dialudi vo, wana awonso befwemanga vava betumbwanga. (Ayibere 12:11) Kansi, e tumbu ka kifwete mwesa wonga ko kwa mwana yovo dianyindulwisa nze yandi obembolwanga yovo diambadikisa vo mwan’a mbi kwandi. Una kabalongele ko o Yave wavova kwa nkangu andi vo: “Kumoni wonga ko, . . . kadi omono ngina yaku.” (Yeremiya 46:28) Elongi difwete vewa muna mpila ambote kinumana o mwana kazaya vo amase bekunsadisanga yo kunzolanga ye nuzolele kunsadisa.

 AWEYI OLENDA VWIL’O “TULUDIKU TWAVIMPI”

22, 23. Aweyi olenda vwila tuludiku twamfunu muna tunga e nzo ya kiese?

²² Tutoma tonda kwa Yave wau vo watuvana e “sadilwa” ina tuvwidi o mfunu muna tunga e nzo ya kiese, kansi okala yo tuludiku ka diafwana ko. Tufwete longoka e mpila tulenda to toma sadila. Kasikil’owu, o ntungi nanga olenda kala ye fu kia lembi toma sadila e sadilwa yandi. Olenda sadila e yaka mu nsal’ambi. Vo i wau nanga e salu kiandi ka kilendi kala kiambote ko. Nze i ntungi, nanga ongeye mpe olenda zaya e fu ina ke ya vimpi ko yakoteswa fioti fioti omu nzo aku. Eyaka nanga yamana sikila kikilu ilenda kala yampasi muna soba. Kansi landa elongi dia Nkand’a Nzambi: “O nkwa ngangu kawa, kanungunukw’o zayi; O mbakuzi kabaka tuludiku twavimpi.”—Ngana 1:5.

²³ Olenda vwa o tuludiku twavimpi muna longokang’aka kinumana wa vw’o zayi mu kuma kia Nzambi. Kala walungalala mu zay’e nsiku mia Nkand’a Nzambi mina misikidisanga e zingu kia esi nzo yo singika mana men’o mfunu. Tungununa e mbandu a akristu azikuka ana besonganga e nkala ambote y’akala y’akento asompa, nze mase ye ngudi. Mokena yo yau. Vana ntandu, songa mawonso mekutokanesanga kwa Yave muna sambu. (Nkunga 55:22; Filipi 4:6, 7) Yandi olenda kusadisa mu vwa zingu kia nzo kia kiese kina kiKumvanang’o zitu.

[Mvovo ku yanda dia lukaya]

FIMPA O ZAYI WAKU

O kwikizi ye mbokena, zitu yo luzitu aweyi lusadisilanga mu vwa longo lwa kiese?

Amase aweyi balenda songela e nzol’au kwa wana?

Nkia mambu mena mamfunu muna longi diafwana?

[Yuvu ja Longokela]

 [Fwaniswa vana lukaya lwa 147]