Kapu Kia 17

Solola Etininu Vana Ven’o Nkangu a Nzambi

1, 2. E zingu kia wantu aweyi kifwananini yo wantu bena muna zunga kifwasilu kwa tembwa?

 BADIKA vo tembwa kiangolo kifwasidi e zunga kina ozingilanga. E nzo aku ifwasukidi, ovidisi yawonso wakedi yau. Kuna ye madia mafwana ko. Dimonekanga nze vika sia vo kevena vuvu ko. I bosi, kuna kinsunzumukina, valueke lusadisu luanzaki. Ulolo wa madia ye mvwatu mikayilu. Nzo yampa yitungilu mu kuma kiaku. Kieleka, ndiona ovangidi e nkubika yayi yawonso tonda okuntonda.

² Mambu nze i mama mu vangama mena mpe o unu. Nze i tembwa kiakina, o kolama kwa Adami yo Eva kwatwasa mfwilu ayingi kwa kanda dia wantu. E paradiso yadi kala se fulu kia wantu, yavidiswa. Tuka kiakina, o tuyalu twa wantu ke belendanga ko o tanin’o wantu muna vita, nsoki, ye kondwa kwa unsongi. Muna kuma kia mpila za nsambila, ndonga a wantu bena ye nzala ya madia ma kimwanda. Kansi kadi, mun’owu wa kimwanda, o Yave wa Nzambi mu vana kena madia, mvwatu ye nzo. Nkia mpila?

“NTAUDI AKWIKIZI YO LULUNGALALU”

3. O Yave aweyi keyundulwilang’o wantu, ye nkia mbandu isonganga dio?

³ Dizayakene vo, muna kayanesa o lusadisu lwa nzaki, vekalanga ye nkubika yasikidiswa, i una mpe, o Yave o kayilanga o lusadisu lwa mwanda kwa nkangu andi,  muna nkubika kavanga. Kasikil’owu, 1.500 za mvu aneyisaele bakala se “nkutakani a Yave.” Vana kati kwau vakala y’awana basalanga se ntaudi za Nzambi muna longa o Nsiku. (1 Tusansu 28:8; 2 Tusansu 17:7-9) Muna tandu kiantete TK, Yave wasikidisa e nkutakani ya kikristu. Vavangama nkutakani zayingi, zafilwanga kwa buka kia selo yambuta kiakala antumwa ye akaka akuluntu. (Mavangu 15:22-31) O unu mpe, o Yave osalanga yo nkangu andi muna buka kiakubikwa. Aweyi tuzayidi wo?

4. Nani i “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” omu tandu kiaki, o madia ma mwanda ma Nzambi aweyi mekayilwanga?

⁴ O Yesu wavova vo muna ntangwa ya nkal’andi, e ntangwa ina keyadikwa muna Kintinu, e “ntaudi akwikizi yo lulungalalu” okayil’o “madia muna ntangw’andi” kwa alandi Andi. (Matai 24:45-47) Vav’o Yesu kayadikwa se Ntinu muna mvu wa 1914, nani wakala se “ntaudi” yayi? Kieleka vo ke mfumu za kikristu kia kimpangila ko. Muna mawonso, e mfumu za nsambila zazi badikilanga mameme mau muna kubalonga mambu ma política mu lusadisu lwa tuyalu twa nsi za zula yau muna Vita Antete ya Nz’amvimba. Kansi vo i madia mamfunu ma mwanda makayaniswanga muna ntangwa yafwana kwa buka kia akristu akwikizi awana bakuswa yo mwand’avelela a Nzambi, bakala muna buka ki’awana kayikil’o Yesu vo “finkambi-kambi.” (Luka 12:32) Akristu awaya akuswa Kintinu kia Nzambi basamunanga, ke tuyalu twa wantu ko. Muna mpioka za mvu, e salu kiaki kiatwasa nluta mina vo mazunda ma mazunda ma “mameme makaka,” wantu akwa ntima mia unsongi, besambilanga e nsamba a kieleka kumosi ye “ntaudi” akuswa. (Yoane 10:16) Muna sadilang’e “ntaudi akwikizi” ye buka kia selo yambuta ya unu, o Nzambi oludikanga nkangu andi wakubikwa muna kayila lekwa ya mwanda kwa konso ndiona ozolele, madia, mvwatu ye nzo.

 “MADIA MUNA NTANGW’ANDI”

5. Nkia tezo kia kimwanda kin’omu nza o unu, kansi o Yave adieyi kevanganga mu kuma kiaki?

⁵ O Yesu wavova vo: “Ke mu dia kaka ko i kazingila muntu, kansi mu konso edi divaikidi omu nu’a Yave.” (Matai 4:4, NM) Dia nkenda kikilu vo, o ulolo wa wantu ke betambanga matu ko muna mvovo mia Nzambi. Nze una diateka yikwa kwa Amose wa ngunza a Yave vo, vena ye “mvengele, ke mvengele a madia ko, ngatu evwina dia maza, kansi nzal’a wa mambu ma Yave.” (Amose 8:11) Yo wantu akwa luzolo lwa sambila nkutu mu nzala a kimwanda bena. Kansi o luzolo lwa Yave i lualu vo “wantu awonso bavuluzwa, yo luaka muna visa kia zay’e ludi.” (1 Timoteo 2:3, 4) Muna kuma kiaki, ovananga madia mayingi ma mwanda. Kansi akweyi tulenda bakila o madia mama e?

6. O Yave aweyi kadikilang’o nkangu andi kuna nkulu?

⁶ Muna Lusansu luawonso, o Yave vakimosi kevaninanga madia ma mwanda kwa nkangu andi. (Yesaya 65:13) Kasikil’owu, anganga za isaele bakutakesanga akala, akento ye yingyanangyana kinumana vo balongelwa kumosi, o Nsiku a Nzambi. (Nsiku 31:9, 12) Muna luludiku lwa buka kia selo yambuta, akristu a tandu kiantete bakubikanga nkutakani yo vanga tukutakanu muna longa yo kasakesa wantu awonso. (Roma 16:5; Filemone 1, 2) A Mbangi za Yave belandanga e mbandu yayi. Muna ngemba zawonso ongeye obokelwanga wiza lungana muna tukutakanu twau twawonso.

7. Nkia ngwawani ina o lungananga muna tukutakanu twa akristu, yo zayi ye lukwikilu?

⁷ Dialudi vo, nanga walongokele kala mayingi muna ndongok’a ngeye kibeni ya Nkand’a Nzambi. Nanga vena yo muntu akaka okusadisanga. (Mavangu 8:30-35) Kansi o lukwikilu lwaku lulenda tezaniswa nze nti ulengelanga yo fwa kele vo ke utomene lungwa-lungwa ko. Ozevo, ofwete tambulang’o madia mafwana ma mwanda. (1 Timoteo  4:6) O tukutakanu twa akristu tuvwidi nkubika za malongi ma ntangwa zawonso muna kuvana madia ma kimwanda yo kusadisa mu nungunuka muna lukwikilu wau onungunukanga mu bak’o zayi wa Nzambi.—Kolosai 1:9, 10.

8. Ekuma tukasakeselwanga mu lungana muna tukutakanu twa Mbangi za Yave?

⁸ O tukutakanu tuna mpe yo mfunu wakaka. Owu kasonek’o Paulu: “Mbula twabadikaziana mpe, twapalanina muna zola yo mavangu mambote; ke tuvunz’o lungana ko.” (Ayibere 10:24, 25) O mvovo wa kingerekiya wasekolwa vo “palanina” una ye nsasa a “lengola,” yovo “sekesa.” Ngana mosi muna Nkand’a Nzambi ivovele vo: “O tadi ulengola tadi; O muntu olengola mpw’a nkw’andi.” (Ngana 27:17) Yeto awonso ‘lengolwa tuvava’ ntangwa ke ntangwa. E mpasi za lumbu ke lumbu zilenda zezesa o lukwikilu. Vava tulungananga kuna tukutakanu twa akristu, tukuyikasakesanga yeto ya yeto. (Roma 1:11, 12) E yikwa ya nkutakani belemvokelanga e mvovo mia Paulu wa ntumwa muna ‘longaziana, yo vangaziana’ omama i mekumikanga o lukwikilu lueto. (1 Tesalonika 5:11) Okalanga e ntangwa zawonso muna tukutakanu twa akristu disonganga mpe vo tuzolanga Nzambi yo kutuvan’elau dia kunkembela.—Nkunga 35:18.

“NUVWATA ZOLA”

9. O Yave aweyi kasongel’e mbandu a songela o zola?

⁹ O Paulu wasoneka vo: “Nuvwata zola, kwina vo i kangwa kia zikuka.” (Kolosai 3:14) O Yave muna nkenda zandi, oyambwidi vo twavwata e fu kiaki. Nkia mpila? Akristu balenda songa o zola ekuma kadi mbongo a mwand’avelela a Yave. (Ngalatia 5:22, 23) O Yave yandi kibeni wasonga zola kwasunda muna fila Mwan’andi amosi kinumana vo twavwa o moyo a mvu ya mvu. (Yoane 3:16) E nsonga yayi yampwena ya zola i mbandu kwa yeto kinumana vo twasonga mpe e fu kiaki. “O Nzambi, ovo watuzol’e  nzola yayi, ng’oyeto mpe tuzolaziana,” i kasoneka o Yoane wa ntumwa.—1 Yoane 4:11.

10. Nkia nluta tulenda vwa muna kintwadi kia “wana-ngudi [awonso, NM]”?

¹⁰ O tukutakanu mun’Eseka dia Kintinu tukuvana elau diampwena diasong’o zola. Kwakuna owana ulolo wa wantu a mpila mu mpila. Ka lukatikisu ko vo vana vau oyikan’e ntwadi ye ndonga muna yau. Dialudi vo e kiwuntu kia wantu kiaswaswana kana nkutu awana besadilanga Yave. Nanga mpe kuna nkulu ongeye kwakalanga ye kikundi ko yo wantu bena yo mfunu yovo fu yaswaswana. Kansi akristu bafwete ‘zola wana-ngudi [awonso, NM].’ (1 Petelo 2:17) Ozevo, vava wazaya o wantu ana belungananga mun’Eseka dia Kintinu—kana nkutu awana basundidi kimbuta, akwa kiwuntu kiaswaswana, yovo kanda dia nitu yovo ndongoka zaswaswana ye zaku. Osinga zaya vo muna yau awonso, konso muntu una ye fu kina okunzolela.

11. E nkala a nswaswani ya wantu muna nkangu a Yave ekuma ka ifwete kutokanesa ko?

¹¹ E nswaswani a fu ya wantu muna nkutakani ka ifwete kutokanesa ko. Muna bong’e nona, badika vo onete ekalu muna nzila yampwena kumosi yo ulolo wa makalu makaka, mekwendanga muna nzila yau imosi. Ke yau awonso ko i bediatisanga makalu mu nzaki za tezo kimosi ngatu vo o makalu mawonso mpila mosi metatilwanga. Akaka badiete kala kilometa zayingi, kansi akaka nze i ngeye i bosi se beyantikanga o nkangalu. Kanele vo vena ye nswaswani zazi, yau awonso mu nzila mosi kaka bena. Diau adimosi mpe yo wantu bena muna nkutakani. Ke benungunukanga mu tezo kimosi ko muna vwa e nkal’a kikristu. Ye mpe, ke bena ye tezo kimosi ko yovo kala ye ngindu zafwanana. Akaka se mvu miayingi besambilanga Yave; akaka wau kaka beyantikanga. Kansi kadi, yau awonso nzila mosi kaka belandanga, ya kwenda ku moyo  a mvu ya mvu, “nwakunkukila kumosi muna ntima mosi yo lukanu lumosi.” (1 Korinto 1:10) Ozevo, vava wasolola oma mambote muna yikwa ya nkutakani, ka oma malutovoko lwau ko. Ediadi diwokesa e kiese kiaku, kadi ozaya wo vo o Nzambi win’omu yau. Ye kieleka vo ongeye mpe i kuna ozolele kala.—1 Korinto 14:25.

12, 13. (a) Kele vo muna nkutakani umosi uvenge edi diambi, adieyi ofwete vanga? (b) Ekuma dinina diamfunu dialembi lunda makasi?

¹² Wau vo yau awonso asumuki, dilenda kala vo mosi muna nkutakani ovovele yovo ovangidi diambu dikendeleka. (Roma 3:23) O Yakobo wa nlongoki, ludi kavova oku vo: “Mambu mengi tutang’esakuba yeto awonso. Ovo vena y’on’olembi ta sakuba muna mvovo andi, ndiona i nzikuki a muntu.” (Yakobo 3:2) Adieyi ovanga kele vo mosi uvenge diambi? O Nkand’a Nzambi uvovele vo: “E ndungalal’a muntu isi’ekasi diandi e kimbazi-mbazi; I’kembo diandi dia lutis’ekuzuka.” (Ngana 19:11) O kala yo lulungalalu disongele vo vav’o zaya eki kina kuna nima a diambu, bakula ekuma yovo diambu dina difilang’o muntu kavova yovo vanga e mpila yayi. Ndonga kuna kwa yeto tulungalalanga muna lomb’o luloloko muna vilwa weto. Ekuma olembi sadila mpe o lulungalalu muna bakula o usumuki wa akaka yo lembi kubabadikila diambi?—Matai 7:1-5; Kolosai 3:13.

¹³ Kuvilakana dio ko vo tufwete yambulwila akaka kinumana vo yeto mpe twayambulwilwa kwa Yave. (Matai 6:9, 12, 14, 15) Ovo tusadil’e ludi, tukadila ye nzola y’akaka. (1 Yoane 1:6, 7; 3:14-16; 4:20, 21) Ozevo, ovo obakidi muntu e diambu muna nkutakani, sia e ngolo mu lembi lund’ekasi. Ovo ovwat’o zola, ngolo osia muna singika e diambu ye kele vo diambi ovangidi kukatikisa ko muna lomba e ndoloki.—Matai 5:23, 24; 18:15-17.

14. Nkia fu tufwete vwata?

¹⁴ E “mvwatu” mieto mia kimwanda, mifwete kala ye fu  yakaka ya zola. O Paulu wasoneka vo: “Nuvwatila ntim’a nkenda, walakazi, lusakalalu lua ntima, lembama, nlandu a lutantu.” E fu yayi yawonso ina muna zola, i nkala a “uwuntu wampa,” fu ifweno kwa awana besadilanga Nzambi. (Kolosai 3:10, 12) Nga osi’e ngolo muna vwata e fu yayi? Okala ye sinsu kiswaswanisanga alongoki a Yesu ke musungula ovo ovwete e nzolani a ungudi, kadi yandi wavova vo: “Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.”—Yoane 13:35.

FULU KI’ETININU

15. E nkutakani aweyi yinina nze etininu?

¹⁵ E nkutakani ina mpe nze nzo, fulu kia tinina kuna olenda vwil’o luvuvamu. Kwakuna owana wantu aziku besianga e ngolo muna vanga oma mambote vana meso ma Nzambi. Ndonga bayambwidi kala o mavangu ye fu yambi ina ozolele mpe yambula o ngeye. (Tito 3:3) Balenda kusadisa, ekuma o Nkand’a Nzambi ukututumanga mu ‘natazian’o mazitu.’ (Ngalatia 6:2) Kansi, o landa e nkala ifilanga ku moyo a mvu ya mvu, i mbebe a ngeye kibeni. (Ngalatia 6:5; Filipi 2:12) Kansi kadi, o Yave wavanga e nkutakani ya akristu se nzil’esivi ya lusadisu. Kana nkia mpila mpasi nkutu i makal’o mambu maku, ovwidi lusadisu lwamfunu—nkutakani yanzodi ikusadisa muna ntangwa za mpasi yovo za kondelwa.—Tala muna Luka 10:29-37; Mavangu 20:35.

16. Akuluntu a nkutakani nkia lusadisu bevananga?

¹⁶ Muna awana bakubama muna kusadisa vena yo “tukau twa wantu” (NM)—bena vo akuluntu, yovo akengi a nkutakani, awana bevungulang’ekambi kuna zolela yo mvevo a ntima. (Efeso 4:8, 11, 12; Mavangu 20:28; 1 Petelo 5:2, 3) O Yesaya wasakula mu kuma kiau oku vo: “O muntu okal’etininu muna tembwa, y’eswekameno muna nkuka; nze nkoko mia maza muna fulu kia kaya, nze vevelo kia mbek’ampwena muna nsi a lunioko.”—Yesaya 32:2.

17. (a) O Yesu nkia mpila lusadisu kaluta zola vana? (b) O Nzambi nkia nkubika kasil’o nsilu a vanga mu kuma kia nkangu andi?

 ¹⁷ Vava kakal’ova Ntoto o Yesu, ke vakala unkengi wanzolwa ko kuna kwa afidi a nsambila. Ediadi diatoma kuntokanesanga kikilu, wazola kubavana o lusadisu lua kimwanda. Yesu wabafwilanga e nkenda ‘kadi bavwa zavunwa yo tendangiana, nze mameme makondelo mvungudi.’ (Matai 9:36) Ediadi disonganga mpe oma mebwanga o unu kwa ulolo wa wantu bena mu lubangamu kansi ka vena ndiona olenda kubasadisa ko ngatu kubavana o lufiaulwisu lua kimwanda! Kansi o nkangu a Yave bena yo lusadisu lwa mwanda, e kuma kadi Yandi wasi’o nsilu: “Ikubabundumwin’avungudi ana bekubadikila: ke bemona diaka wonga ko, ovo vumiswa; ke vakondwa mosi ko.”—Yeremiya 23:4.

18. Ekuma tufwete vavila o nkuluntu vava tuvwang’o mfunu a lusadisu lwa mwanda?

¹⁸ Fwete zaya akuluntu muna nkutakani. Bavwidi o zayi wafwana muna sadila o zayi mu kuma kia Nzambi, e kuma kadi belungisanga oma masikidiswa muna Nkand’a Nzambi mu kuma kia akengi. (1 Timoteo 3:1-7; Tito 1:5-9) Kuvekami o vava mosi muna yau ko ovo ozolele lusadisu lua mwanda mu yambula e fu kiambi yovo konso diambu ka dina ngwawani ko ye nkanikinu mia Nzambi. Osinga mona vo akuluntu betumamanga o luwondelelo lwa Paulu: “Nukasakes’akwa ntima mia wonga [nkenda, NM], nusikinin’atovoki, nulandula tutantu twa wantu awonso.”—1 Tesalonika 2:7, 8; 5:14.

VWIL’ETININU KUMOSI YO NKANGU A YAVE

19. Nkia nsambu kevanang’o Yave kwa ndiona ovavanga lusadisu muna nkubik’andi?

¹⁹ Kanele vo tuzingilanga muna tezo kia lembi lunga, Yave okutuvananga madia ma mwanda, ye mvwatu ye nzo. Dialudi vo, tufwete vingila muna nz’ampa ya Nzambi yasilw’o nsilu muna vwil’o mawete ma paradiso ova  ntoto. Kansi ndiona una muna nkutakani a Yave se una yo luvuvamu lwa paradiso ya mwanda. Muna kuma kia wantu awaya, o Yezekele wasakula vo: “Bevôva, ke vakal’onokubazakamesa ko.”—Yezekele 34:28; Nkunga 4:8.

20. O Yave aweyi kesendela konso kina ovondesela muna kuma kia nsambil’Andi?

²⁰ Nkia ntonda tufwana tonda Yave wau kavanga e nkubika ya zola ya kimwanda muna Diambu diandi ye muna nkubik’andi! Finama kwa nkangu a Nzambi. Kukadi ye nsoni z’akundi ko yovo za yitu mu kuma kia owu balenda kubadikila wau ovava vwa o zayi mu kuma kia Nzambi. Akaka nanga kebekuyangalela diaka ko wau olungananga ye Mbangi za Yave yo kwenda muna tukutakanu kun’Eseka dia Kintinu. Kansi o Nzambi oluta senda konso kina olenda vidisa mu kuma kia nsambil’Andi. (Malaki 3:10) Ye mpe, o Yesu wavova vo: “Ke ven’ona wasisa nzo ko, ovo mpangi, ovo nsanga, ovo ngudi, ovo se, ovo wana, ovo mpatu, muna diambu diame, yo muna diambu dia nsangu zambote, kalembi tambula nkamankama, owau, muna ntangwa yayi, nzo, ye mpangi, ye nsanga ye ngudi, yo wana, ye mpatu, kumosi ye mbangama; musungula muna tandu kikwiza moyo a mvu ya mvu.” (Maku 10:29, 30) Kana nkutu nkia mpila lekwa wasisa kuna nima yovo konso mpila lubangamu, olenda solola kikundi ki’esivi y’etininu dia mwanda vana ven’o nkangu a Nzambi.

FIMPA O ZAYI WAKU

Nani i “ntaudi akwikizi yo lulungalalu”?

Nkia nkubika kavang’o Yave muna kutudikila madia ma mwanda?

Ayikwa ya nkutakani aweyi balenda kutusadisila?

[Yuvu ja Longokela]

 [Fwaniswa vana lukaya lwa 165]