1-3. (a) O Solomo aweyi kasongela ngangu z’esivi mu mpila kazengela e ntantani z’akento wole? (b) O Yave nki kasidi o nsilu a kutuvana, ye nkia yuvu yivaikanga?

DIAMBU diampasi diakala—akento wole batantananga mu kuma kia nsedia mosi. Akento awaya nzo mosi bazingilanga, omosi owutidi, landila lumbu wakaka mpe owutidi. O nsedia mosi ofwidi, owau konso nkento wavovanga vo yandi i ngudi a mwan’amoyo. * Ke vakala mbangi ko vava diabwa diambu diadi. E diambu dianatwa kuna mbazi ankanu kansi ke balenda dio zenga ko. I bosi, e ntantani zanatwa kw’etoko Solomo wa ntinu a Isaele. Oyandi nga olenda sengomona e ludi?

² Vava kawa e ntantani z’akento, o Solomo walomba nsosolo. I bosi, wavova vo babula o mwana va kati, yo vana ndambu kwa konso nkento. Vana vau o ngudi aludi ododokele ntinu vo kavana mwana—mwan’andi anzolwa—kwa nkento akaka. Kansi, o nkento akaka okwamanene vova vo o mwana ofwene bulwa va kati. O Solomo owau obakwidi e ludi. Wazaya e nkenda ye nzol’a ngudi kwa mwana ona kanata muna vumu ye wasadila o zayi wau muna fokola e ntantani. Yindula e vundu kiantima kamon’o ngudi vava o Solomo kamvana mwan’andi yo vova vo: “Yandi i ngw’andi.”—1 Ntinu 3:16-27.

³ Nkia ngangu z’esivi, nga ke wau ko? Vav’o wantu bawa e mpila Solomo kazengela e diambu diadi, basivika kikilu,  kadi “bamwene vo e ngangu za Nzambi za zenga nzengo mu yandi zikedinge.” Elo, e ngangu za Solomo i lukau lwa Nzambi. O Yave wamvana “ntim’a ngangu yo umbakuzi.” (1 Ntinu 3:12, 28) Aweyi tuvova mu kuma kieto? Oyeto mpe nga tulenda baka e ngangu za Nzambi? Elo, o Solomo wavumunwinwa mu soneka vo: “O Yave ovananga ngangu.” (Ngana 2:6) O Yave osianga nsilu vo ovana ngangu zina vo—nkuma wasadila o zayi, umbakuzi ye ntona mu mpila yambote—kw’awana bevavanga zo kuna kwikizi kiawonso. Aweyi tulenda vwila e ngangu za ntandu? Ye aweyi tulenda zo sadila muna zingu kieto?

4-7. Nkia mambu ma yá mevavwanga muna vwa e ngangu?

⁴ Muna vwa e ngangu za Yave nga tufwete kala ye zayi wayingi yovo kota sikola zampwena? Ve. O Yave una ye luzolo lwa kaulwila e ngangu zandi yo yeto lembi yindula e tezo kieto, sansuka yovo ndongoka zeto. (1 Korinto 1:26-29) Kansi, o luzolo lwalu kwa yeto lufwete tuka kadi Nkand’a Nzambi ukutuwondelelanga vo ‘twabaka ngangu.’ (Ngana 4:7) Aweyi tulenda wo vangila?

⁵ Diantete, tufwete vumina Nzambi. “O vumi wa Nzambi i lubantiku lua ngangu” ututanganga muna Ngana 9:10. O vumi wa Nzambi i nto ya ngangu zakieleka. Ekuma? Sungamena dio vo e ngangu i toma sadila o zayi una ufwene. O vumina Nzambi ke disongele ko vo twamwena wonga, kansi kumvumina, kunzitisa yo kumbund’e vuvu. O wonga wau wavimpi, ukutukasakesanga kikilu. Ukutufilanga mu sia e zingu kieto e ngwizani yo zayi wa luzolo lwa Nzambi ye mavangu mandi. Ediadi i diambu diangangu tufwete vanga kadi e nsiku mia Yave ntangwa zawonso nluta miambote mitwasanga kw’awana belundanga mio.

⁶ Dianzole, tufwete kala asakaladi yo lembama. O muntu kalendi vwa ngangu za Nzambi ko kondwa lulembamu ye  lusakalalu. (Ngana 11:2) Ekuma? Avo tu asakaladi yo lembama tutambulwila vo ke tuzeye mvutu za mambu mawonso ko, yo zaya vo e ngindu zeto ke ntangwa zawonso ko zikalanga zasingama, kansi tufwete vava zaya alweyi luzolo lwa Yave muna konso diambu. O Yave “osiang’akwa lulendo kitantu,” kansi, oyangalelang’o van’e ngangu kw’akwa ntima mia lembama.—Yakobo 4:6.

⁷ Diatatu, longoka Diambu diasonama dia Nzambi. E ngangu za Yave zisengomonwanga muna Diambu diandi. Muna vwa e ngangu zazi, tufwete sia ngolo mu fimpa dio. (Ngana 2:1-5) Diambu dieya i sambu. Kele vo tulombele ngangu kwa Nzambi muna sambu ye kwikizi kiawonso okutuvana zo kuna mvevo. (Yakobo 1:5) Kele vo tulombele lusadisu lwa mwand’andi muna sambu okutuvana lo. E mwand’andi mpe ukutusadisa mu solola lusalu lwantalu luna muna Diambu diandi, dikutusadisa mu singika mambu, venga e vonza yo baka e nzengo za ngangu.—Luka 11:13.

8. Kele vo tuvwa kieleka e ngangu za Nzambi aweyi zimonekena muna zingu kieto?

⁸ Nze una tumwene muna Kapu kia 17, e ngangu za Yave mfunu kikilu zina. Muna kuma kiaki, avo tuvwa kieleka e ngangu za Nzambi zimoneka muna mpila tufidila e zingu kieto. O Yakobo wa nlongoki wasonga e mbongo ya ngangu za Nzambi vava kasoneka vo: “Vo i ngangu zina vo za ntandu, edi diantete, zavelela, i bosi, za ungudi, za unleka, za ngemba, zizele ye nkenda ye mbongo ambote, zakondwa kati-kati yo kuvùnina.” (Yakobo 3:17) Ekolo tufimpa e mbongo ya ngangu za Nzambi tufwete kukiyuvulanga, ‘Nga isadilanga e ngangu za ntandu muna zingu kiame?’

9. Kala wavelela aweyi disongele ye ekuma o velela kufwete kadila fu kiantete kia ngangu?

⁹ “Edi diantete, zavelela.” Okala wavelela disongele vo  kala wavauka yo kondwa unsafu, ke mu nitu kaka ko kansi muna nyindu mpe. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo e ngangu zina muna ntima, kansi ka zilendi kota mu ntima wa funzuka ye ngindu, luzolo ye makani mambi ko. (Ngana 2:10; Matai 15:19, 20) Kansi, kele vo o ntim’eto wavelela—muna tezo kilendakana kwa wantu asumuki—‘tuvengomoka muna mbi, yo vanga wete.’ (Nkunga 37:27; Ngana 3:7) Nga ke wau ko vo ovelela i mbongo yovo fu kiantete kia ngangu kiyikwanga? Kele vo ke twavelela ko muna nitu ye muna mwanda aweyi tulenda vwila fu yakaka ya ngangu za ntandu?

10, 11. (a) Ekuma dinina o mfunu vo twakala avangi a ungudi? (b) Kele vo omwene vo nkw’aku okendelekele aweyi olenda songela vo umvangi a ungudi? (Tala e sinsu kina vana yanda.)

¹⁰ “I bosi, za ungudi.” E ngangu z’ezulu zikutufilanga mu kala ye luvuvamu, luna vo i mbongo a mwand’a Nzambi. (Ngalatia 5:22) Tufwete sianga ngolo mu lembi fwasa e “kangwa kia ungudi” kiyikanesang’o nkangu a Yave. (Efeso 4:3) Tuvanganga mana tulenda muna vutulwisa luvuvamu kele vo lufwasilu. Ekuma dinina diamfunu ediadi? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Nukalanga yo ungudi: o Nzambi a zola yo ungudi okala yeno.” (2 Korinto 13:11) Ozevo, ekolo tukwamanan’o zingila kuna luvuvamu o Nzambi a luvuvamu okala yeto. E mpila tukadilanga y’asambidi akw’eto yisadisa mu vwa ngwizani ambote yo Yave. Aweyi tulenda songela vo tu akwa luvuvamu? Badika nona kimosi.

¹¹ Adieyi ofwete vanga kele vo nsambidi wa nkw’aku ukendelekele? Wá owu kavova o Yesu: ‘Ovo s’etambika lukau luaku van’eziku, vana vau oyindwidi vo o mpangi aku, diambu kàvwidi, sisa lukau luaku van’eziku, wenda, sil’ekulu luvuvamu yo mpangi aku, i bosi wiza tambik’o lukau.’ (Matai 5:23, 24) Ofwete sadila elongi diadi mu kwenda vovana yo mpangi aku. Nkia nluta dina? Muna ‘kala  ye luvuvamu’ yo yandi. * Muna vanga wo ongeye nanga ofwete tambulwila e mbi, ke mu tina ko vo nkw’aku okendelekele. Kele vo omokena yandi y’ekani dia vutulwisa luvuvamu, nanga nulenda kiesesa e diambu diatwasa lukendalalu yo lomba e ndoloki. Vava ovutulwisanga luvuvamu, disonganga vo ngangu za Nzambi osadilanga.

12, 13. (a) Nki i nsas’a mvovo usekolwanga vo “unleka” muna Yakobo 3:17? (b) Aweyi tulenda songela vo oyeto tuna yo unleka?

¹² “Unleka.” Okala yo unleka aweyi disongele? Akwa ngangu bevovanga vo, e mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “unleka” muna Yakobo 3:17 wampasi mu sekola. Asekodi  besekolanga wo mu mvovo nze miami “lembama,” “kuyikulula,” ye “kisakidika.” E sinsu kina vana yanda lukaya lwa nsekola ya Tradução do Novo Mundo kisonganga e nsas’a mvovo wau i “kuyisakidika.” Aweyi tulenda songela vo tusadilanga e ngangu zazi za ntandu muna zingu kieto?

¹³ “O unleka weno, mbula wazayakana kwa wantu awonso,” ututenge muna Filipi 4:5. E nsekola yakaka yivovanga vo: “Zayakana vo unlembami.” (The New Testament in Modern English, by J. B. Phillips) Zaya dio vo edi dina mfunu ke una tukuyimwenanga ko; kansi, una akaka bekutumwenanga, ye una tuzayakenene. O nkwa ntona zambote kebadisanga nsiku ko ngatu vava vo mambu mavangilwa kaka una kazolele. Kansi, owilanga akaka vava divuwang’o mfunu yo tambulwila e ngindu zau. Oyandi nlembami mpe, ke nkwa ntim’ambadi ko muna nkal’andi y’akaka. Kana una vo e fu kiaki kiamfunu kwa Akristu awonso, disundidi o mfunu vo akuluntu basonganga kio. Akuluntu alembama betuntanga akaka mu kubafinama. (1 Tesalonika 2:7, 8) Diamfunu twakiyuvulanga, ‘Nga nzayakene vo i ngyambulwidi yo nlembami?’

14. Aweyi tulenda songela vo tu akwa ‘nzaki za lemvoka’?

¹⁴ “Nzaki mu tumama, NW.” Mvovo wa Kingerekiya usekolwanga vo “nzaki mu tumama” ka ulendi sololwa mu nkanda wakaka ko wa Sono ya Kingerekia ya Kikristu. Nkwa ngangu mosi wavova vo e mvovo wau “ntangwa zayingi usadilwanga mu songa o lemvo wa masoladi.” Disonganga vo “nzaki mu kwikidiswa” yo “sakidikwa.” Ndiona una ye ngangu za ntandu olemvokelanga emvimba mana mevovanga Nkand’a Nzambi. Kena ko nze ndiona osiang’o nsilu yo lembi wo lungisa kele vo vabwidi diambu dina nswaswani ye kani diandi. Kansi, ovavanga soba vana vau vava kesongwanga e ziku kia Nkand’a Nzambi kisonganga vo e fu kiandi kiambi yovo nzengo kabakidi zambi. Nga i wau ozayakenene kw’akaka?

15. Nki i nkenda ye ekuma e “nkenda” ye “mbongo ambote” zayikilwa kumosi muna Yakobo 3:17?

¹⁵ “Zizele ye Nkenda ye Mbongo Ambote.” * E nkenda mfunu zina muna ngangu za ntandu, kadi e ngangu zazi ziyikilwanga vo “zizele ye nkenda.” Tala, e “nkenda” ye “mbongo ambote” ziyikilwanga kumosi. Ediadi diamfunu kadi Nkand’a Nzambi nkumbu miayingi usonganga vo e nkenda zitokanenanga e wete di’akaka yo vanga mavangu mayingi mambote. Nsekola imosi isasilanga e nkenda nze “mona ntantu mu kuma kia mpasi za muntu yo teza vanga diambu muna kunsadisa.” Ozevo, e ngangu za ntandu ke zambadi ko, ke zakondwa ngemba ko yovo ngangu zankatu. Kansi, za ngemba, za unleka ye za ulembami. Aweyi tulenda songela vo twazala ye nkenda?

16, 17. (a) Vana ntandu a zola kwa Nzambi, adieyi dikutufilanga mu samuna e nsangu zambote ye ekuma? (b) Nkia mpila tulenda songela vo twazala ye nkenda?

¹⁶ E mpil’ambote ya songela zo i kaulwila e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi kw’akaka. Nki kikutufilanga mu sala e salu kiaki? Entete, i zola kwa Yave. Kansi, ofwila akaka e nkenda dikutufilanga mpe. (Matai 22:37-39) Ayingi o unu ‘bavwa zavunwa yo tendangiana, nze mameme makondwa mvungudi.’ (Matai 9:36) Bebembolwanga yo vondwa meso ma kimwanda kw’avungudi a nsambila za luvunu. Muna kuma kiaki, ke bazeye ko elongi dia ngangu dina muna Nkand’a Nzambi yovo nsambu zitwasa e Kintinu ova ntoto. Vava tuyindulanga e nsatu za mwanda za awana batuzungidi, e nkenda zikutufilanga mu vanga mawonso tulenda muna kubazayisa luzolo lwa Yave.

¹⁷ Nkia mpila yakaka tulenda songela vo twazala ye  nkenda? Sungamena e kingana kia Yesu kia Nsamaria wawana muntu wawandwa yo yiwa muna nzila. O Nsamaria “wansonga nkenda,” yo kunsadisa muna kanga e mputa zandi. (Luka 10:29-37) Ediadi nga ke disonganga ko vo osadisa awana bavwidi mfunu a lusadisu i mpil’ambote yasongel’e nkenda? O Nkand’a Nzambi okutuvovesanga vo “twavang’owu wambote kwa wantu awonso, musungula kw’esi kilukwikilu.” (Ngalatia 6:10) Badika e nona eki. Mpangi wanunu nanga natwa kevavanga mun’ekalu mu kwenda ku lukutakunu lwa Kikristu. Nkento ansona mu nkutakani nanga lusadisu kavwidi o mfunu muna vangulula e nzo andi. (Yakobo 1:27) O nkwa ntantu nanga “diambu diambote” kavwidi o mfunu muna kunyangidika. (Ngana 12:25) Vava tusonganga e nkenda mu mpila yayi, e ziku kisonganga vo e ngangu za ntandu zisalanga mu yeto.

18. Avo tusadila e ngangu za ntandu, nkia mambu tusila e ngolo mu katula muna ntima mieto, ekuma?

¹⁸ ‘Zakondwa mpambula yo Kuvùnina.” E ngangu za Nzambi zikutulonganga twavenga ngindu zalembi songa mu kuma kia wantu a makanda makaka ye umvwania wa nsi. Kele vo tufilwa kwa ngangu zazi, tusia e ngolo za katula mu ntima mieto konso ekani diambi dia sianga e mpambani. (Yakobo 2:9) Katufwete zitisanga akaka ko mu kuma kia ngangu zau, mavwa mau, wisa kiau muna nkutakani; yo vezanga asambidi akw’eto bena vo asukami. Wau vo o Yave okubazolanga, oyeto mpe tufwete kubazola.

19, 20. (a) Adieyi i tuku dia mvovo wa Kingerekia “kuvunina”? (b) Nkia mpila tufwete songela “nzolani a ungudi yakondwa kuvùnina,” ekuma dinina diamfunu?

¹⁹ ‘Zakondwa kuvùnina.’ E mvovo wa Kingerekiya “kuvùnina” usonganga vo “nsongi a kimpa.” Muna nz’ankulu asongi a yimpa esi Roma ye Mingerekia fukwa kia ndose  bavwatanga vava basonganga yo. Ikuma vo, o mvovo wa Kingerekia mu kuma kia “nkwa kuvunina” wayantika o sadilwa kw’akwa umpuki ye akwa luvunu. E ngangu zazi za ntandu za kondwa kuvunina zifwete kutufila ke mu mpila tukadilanga y’asambidi akw’eto kaka ko kansi una tukubabadikilanga mpe.

²⁰ O Petelo wa ntumwa wayika vo o ‘lemvokela e ludi’ kufwete kutufila muna “nzolani a ungudi yakondwa kuvùnina.” (1 Petelo 1:22) Muna kuma kiaki, e nzol’eto kw’ampangi ke yifwete kala kaka mu mvovo ko. Ke tufwete sadilanga fukwa kia ndose ko mu vuna akaka. O zola kweto kufwete kalanga kwa kieleka ye kwa ntima mosi. Muna kuma kiaki, akw’eto minkwikizi bekala ye vuvu muna yeto kadi bebakula kieleka e nkal’eto. Ediadi dikutusadisa mu kala ye ngwizani ambote yansongi ye Akristu akaka yo bundaziana e vuvu muna nkutakani.

21, 22. (a) O Solomo aweyi kayambulwila lunda e ngangu? (b) Aweyi tulenda lundila e ngangu, ye nkia nluta dilenda kututwasila?

²¹ E ngangu za Nzambi i lukau lwa Yave, muna kuma kiaki tufwete zo lundanga. O Solomo wavova vo: “E mwan’ame, . . . lunda ngangu zavimpi ye ndwenga.” (Ngana 3:21) Diankenda kikilu vo o Solomo yandi kibeni kalenda wo vanga ko. Walundang’e ngangu ekolo kasonganga ntim’alemvoka. Kansi, kuna mfoko, akento andi anzenza bavengomona ntim’andi muna nsambila yavelela ya Yave. (1 Ntinu 11:1-8) Mana mabwila Solomo mesonganga vo o zayi ke una ye mfunu ko ovo ulembi sadilwa mu mpila yambote.

²² Aweyi tulenda lundila e ngangu zavimpi? Ka tufwete tanganga kaka ko e Nkand’a Nzambi ye nkanda mia Sociedade mivaikiswanga kwa “ntaudi akwikizi yo lulungalalu,” kansi tufwete sianga mpe e ngolo mu sadila mana tutanganga. (Matai 24:45) Tuna ye kuma yayingi mu sadila e ngangu za Nzambi. Eyayi i mpil’a zingu kisundidi owete o unu. Kikutufwanisa mu vwa “o moyo wina vo moyo kikilu”—moyo muna nz’ampa a Nzambi. (1 Timoteo 6:19) Edi disundidi o mfunu, okala ye ngangu za ntandu dikutufinamesa yo Yave wa Nzambi wa nto a ngangu zawonso.