1, 2. (a) Nkia ziku kisonganga vo Ntinu eto oyalanga tuka mvu wa 1914? (b) Adieyi tubadika mu kapu kiaki?

O BADIKA mana kilungisanga Kintinu kia Nzambi vana vena mbeni zandi, dikumikanga lukwikilu lweto (Nku. 110:2) O ntinu eto osikidisanga e vu ki’ateleki bekuyivananga kuna mvevo. Ovelelesanga yo singika alandi andi muna mwanda ye muna ngindu. Kana una vo e mbeni za Kintinu bevanganga mawonso muna kutuvambula, o unu tuyangalelanga kintwadi vana vena ampangi mu nz’amvimba. E kintwadi kiaki ye mambu mankaka kilungisanga e Kintinu mana tubadikidi mesonganga e ziku vo tuka muna mvu wa 1914, o Ntinu eto oyalanga vana vena mbeni za Kintinu.

² Kintinu kisinga vanga mambu mayingi m’esivi kuna sentu. Kisinga ‘kwiza’ mu “kosomona yo sukisa” e mbeni zandi. (Mat. 6:10; Dan. 2:44) Kansi, una ke yafwene ko e ntangwa yayi, mambu mankaka mamfunu mevangama. Nkia mambu? Ungunza wayingi una muna diambu dia Nzambi uvananga mvutu za kiuvu kiaki. Yambula twafimpa wakaka muna ungunza wawu mu zaya kana nkia mambu mekutuvingilanga kuna sentu.

3. Nkia diambu diantete divangama tuvingilanga?

³ Wantu bevova vo luvuvamu. Muna nkanda kasonekena esi Tesalonika, Paulu wa ntumwa wayika e diambu diantete tuvingilanga. (Tanga 1 Tesalonika 5:2, 3.) Muna nkanda wau, Paulu wayika e “lumbu kia Yave,” eki kiyantikila muna lufwasu lwa “Babele Anene.” (Lus. 17:5) Kansi, vitila e lumbu kia Yave kiayantika, e zula ivova vo, “Ngemba yo luvuvamu!” Dilenda kala vo e mvovo miami nkumbu mosi mivovwa yovo mu nkumbu miayingi. Nga afidi a mabundu beyikama mpe mvovo miami? Wau vo bekuyisianga  muna mambu ma nza, ka lukatikisu ko vo, besinga yikama e zula muna vova vo “Luvuvamu!” (Yer. 6:14; 23:16, 17; Lus. 17:1, 2) Vava e zula ivova vo ngemba yo luvuvamu, disonga vo e lumbu kia Yave se kiyantika. E mbeni za Kintinu kia Nzambi ‘ke betina ko.’

4. Nkia nluta tuvwanga muna bakula e nsas’a ungunza wa Paulu mu kuma kia mvovo ngemba yo luvuvamu?

⁴ O zaya e nsas’a ungunza wau nkia nluta dikututwasila? Paulu wavova vo: “Ke nuna ku tombe ko, ovo nuluakilwa kwa lumbu kina nze mwivi.” (1 Tes. 5:3, 4) Nswaswani yo wantu a nza, yeto tubakulanga kuna mekutufilanga o mambu mebwanga owau. O ungunza uyikanga ngemba yo luvuvamu aweyi ulunganena? Tufwete vingila yo mona e mpila mevangamena mambu ova nza. Muna kuma kiaki, ‘yambula twayingila yo lungalala.’—1 Tes. 5:6; Sef. 3:8.

5. Nkia diambu divangama ditwasa lubantiku lwa mpasi zayingi?

⁵ Lufwasu lwa nsambil’a luvunu. Sungamena vo Paulu wasoneka vo: “Una se bevovanga vo, ‘Ngemba yo luvuvamu’ o lubukumuku luakinsunzumukina lubaluàkidi.” Nze una miandazi milandanenanga ye nsemo, e kolo kivovwa “Ngemba yo luvuvamu” kilandana ye “lubukumuku luakinsunzumukina.” Nki kifwaswa? Entete, “Babele Anene,” kintwadi kia nsambila zawonso zaluvunu ova nza kiyikilwanga mpe vo “nkembi.” (Lus. 17:5, 6, 15) Lufwasu lwa Kikristu kia Kimpangila kumosi ye nkubika zawonso za nsambila zaluvunu i lubantiku lwa ‘mpasi zayingi.’ (Mat. 24:21; 2 Tes. 2:8) Kuna kwa wantu ayingi e lumbu kiaki, kukinsalukisa kikubalwakila. Ekuma? E kuma kadi o nkembi, okuyibadikila vo “ntinu a nkento” ona kalendi ‘kala nkutu ye dilu ko.’ Kansi, o nkembi osinga bakula vo vuna kekuyivunanga. Nzaki kefwaswa, i sia vo, “muna lumbu kimosi.”—Lus. 18:7, 8.

6. Nani yovo nki kifwasa “Babele Anene?”

⁶ Nani yovo nki kifwasa “Babele Anene”? E “bulu” kina ye “mpaka kumi.” O nkanda Lusengomono usonganga vo e bulu kiaki, Nações Unidas kisunzulanga. E mpaka kumi i tuyalu twawonso tuyikamanga “bulu kiambwaki.” (Lus. 17:3, 5, 11, 12) Aweyi kesinga fwasilwa nkembi ndioyo? Tuyalu twa Nações Unidas tusanza mavwa ma nkembi, senzeka umpuki wandi, kumvempola yo ‘kumbomona.’—Tanga Lusengomono 17:16. *

7. E mvovo mia Yesu mina muna Matai 24:21, 22 aweyi mialunganena muna Tandu Kiantete? Aweyi milunganena kuna sentu?

⁷ E lumbu ikufikwa. O Ntinu eto wayika dina divangama muna kolo kia mpasi zayingi. Yesu wavova vo: “Muna diambu di’adimbuki, e lumbu yayina ikufikwa.” (Tanga Matai 24:21, 22.) E mvovo mia Yesu mialungana e ndungan’antete muna mvu wa 66 a Tandu Kieto, vava Yave  ‘kakufika’ e nzungw’a Yerusaleme kwa makesa ma Roma. (Maku 13:20) Ediadi diavuluza Akristu muna Yerusaleme ye Yuda. Ozevo, adieyi disinga vangama mu nza yawonso muna mpasi zayingi ezi zifinamanga? Yave osadila Ntinu eto mu ‘kufika’ e kolo kia lufwasu lwa nsambil’aluvunu vana moko ma Nações Unidas, kimana e nsambil’aludi yalembi fwaswa kumosi ye nsambil’aluvunu. Ekolo e nkubika zawonso za nsambil’aluvunu zifwaswa, e nsambila mosi kaka aludi ke yifwaswa ko. (Nku. 96:5) Yambula twabadika mana mevangama vava e kunku kiantete kia mpasi zayingi kivioka.

8, 9. Nkia sinsu Yesu kavovela? Aweyi o wantu bemona mu kuma kia mana mevangama?

⁸ O ungunza wa Yesu mu kuma kia lumbu yambaninu uyikanga vo mambu mayingi mevangama muna kolo kivitila Armangedo. E mambu mole mantete tubadika masonama muna nkand’a Matai, Maku ye Luka.—Tanga Matai 24:29-31; Maku 13:23-27; Luka 21:25-28.

⁹ Sinsu imoneka kuna zulu. Yesu wasakula vo: “O ntangwa obukam’e tombe, o ngonde ke baya miezi miandi ko, e ntetembwa zibetomoka kun’ezulu.” Kieleka, wantu ke bevava mfumu za mabundu ko mu temesa ntemo, i sia vo, ke bekwenda kwa mfumu za mabundu ko mu vava luludiku. Nga Yesu masivi mevangama kuna zulu kayika? Dilenda kala dialudi. (Yes. 13:9-11; Yoe. 2:1, 30, 31) Aweyi wantu bemona mu kuma kia mana mevangama? ‘Beyangama o ntima’ kadi ke ‘bezaya dina bevanga ko.’ (Luka 21:25; Sef. 1:17) Elo, e mbeni za Kintinu kia Nzambi—tuka muna ‘atinu yamuna ntaudi’—“befwa wonga, ye swengenia kia mana mekwiza” yo vava eswekameno. Kansi, ke besolola fulu ko kiafwana kubasweka muna nsita za Ntinu eto.—Luka 21:26; 23:30; Lus. 6:15-17.

10. Nkia mfundisa kevanga Yesu? Aweyi bemona awana beyikamanga Kintinu ye mbeni za Kintinu kia Nzambi?

¹⁰ Ntangw’a mfundisa. Atantu awonso a Kintinu kia Nzambi bazola yovo lembi zola bemona e diambu disakisa o wonga wau. Yesu wavova vo: “Bemon’o Mwan’a muntu okwiza muna matuti ye ngolo zayingi yo nkembo.” (Maku 13:26) E mpila yayi yesivi yasongela o nkuma isonga vo Yesu wizidi mu fundisa. Muna ndambu ankaka ya ungunza wau wa lumbu yambaninu, Yesu wayika mambu mayingi mu kuma kia mfundisa ivangama muna ntangwa yayina. Tulenda solola mambu mama muna kingana kia mameme ye nkombo. (Tanga Matai 25:31-33, 46.) Akwa kwikizi ana beyikamanga Kintinu kia Nzambi bebadikilwa nze “mameme” ye ‘bezangula ntu miau,’ wau bazeye wo vo ‘luvuluku  lwau lufinamene.’ (Luka 21:28) Kansi, atantu a Kintinu bebadikilwa nze nkombo ye ‘bezazana ye ntantu,’ kadi bazeye wo vo “tumbu kia mvu ya mvu” kikubavingilanga.—Mat. 24:30; Lus. 1:7.

11. Adieyi tufwete sungamena ekolo tubadika e mambu mevangama ke kolo ko?

¹¹ Vava Yesu kefundisa “zula yawonso,” mambu mayingi mamfunu mekwamanana vangama vitila vita ya Armangedo yayantika. (Mat. 25:32) Tubadika mamole muna mambu mama: vita ya Ngonge ye nkutika ya akuswa. Ekolo tubadika e mambu mole mama, tufwete sungamena vo e Diambu dia Nzambi ke diyikanga ko e ntangwa yasikididi mevangama mambu mama. Nanga mambu mole mama mu kolo kimosi mevangama.

12. Satana nki kesadila mu nwana ye Kintinu?

¹² Nkangu a Nzambi unwaniswa. O Ngonge onwanisa e nsadiswa y’akuswa ye akw’au mameme mankaka. (Tanga Yezekele 38:2, 11.) E vita yayi o Satana kenwanisa luyalu lwa Kintinu kiayadikwa i yansuka muna vita kenwanisanga e nsâdiswa y’akuswa tuka kayingilwa kuna zulu. (Lus. 12:7-9, 17) Musungula tuka kiayantika kutikilwa akuswa muna nkutakani y’Akristu, Satana ovavanga fwasa vwa kwau kwa mwanda, kansi ke lendanga ko. (Mat. 13:30) Muna kuma kiaki, vava nkubika zawonso za nsambil’aluvunu zifwaswa ye o nkangu a Nzambi ukala nze wau uzinganga ‘kondwa yaka, mbindi yo mavitu,’ Satana obadikila dio vo se lau diambote. Osadila e zula ya nza ina kuna nsi a wisa kiandi mu nwanisa awana beyikamanga Kintinu.

13. Aweyi Yave ketanina nkangu andi?

¹³ Yezekele wavova mana mevangama. Mu kuma kia Ngonge, ungunza uvovanga vo: “Okwiza tuka fulu kiaku kuna nsukansuka za node, ongeye ye nkangu miayingi yaku, awonso bekwendelanga vana mvalu, e nkutakani ayingi yo makesa mayingi: otomboka muna nkangu ame.” (Yez. 38:15, 16) Adieyi Yave kevanga mu kuma kia vita yayi imoneka nze yau ke ifokoka ko? Yave wavova vo: “nsita zame zitomboka muna mazunu mame. Mbokelesa nsosolo.” (Yez. 38:18, 21; tanga Zakariya 2:8.) Yave otanina nkangu andi ova ntoto. O lutaninu lwalu i vita ya Armangedo.

14, 15. Nkia diambu diankaka divangama vitila Satana kanwanisa nkangu a Yave?

¹⁴ Vitila twabadika e ntangwa ina Yave ketanina Nkangu andi muna vita ya Armangedo, yambula twateka fimpa diambu diankaka diamfunu. E diambu diadi divangama vava Satana keyantika nwanisa nkangu a Nzambi yakuna lubantiku lwa Armangedo vava Yave kekubatanina. Nze una tumwene muna tini kia 11, e diambu diadi diazole i nkutikwa ya awana ansuka muna buka kia nsâdiswa y’akuswa.

 ¹⁵ Nkutikwa ya akuswa. Matai yo Maku basoneka e mvovo mia Yesu mu kuma kia “adimbuki,” i sia vo, Akristu akuswa muna mwanda, nze dimosi muna mambu mevangama vitila kiayantika e vita ya Armangedo. (Tala tini kia 7.) Muna ungunza wandi, Yesu wakiyikila nze Ntinu. Wavova vo: “Tuma ketuma mbasi, yo lungalakes’adimbuki andi muna tembwa yau ayà, tuka kuna nsuk’a nza yakuna nsuk’ezulu.” (Maku 13:27; Mat. 24:31) Nkia salu kia lungalakesa Yesu kayika mu sono kiaki? Kayika salu kia sia dimbu kiansuka kwa nsadiswa y’Akristu akuswa ko, ina ivangama vitila e mpasi zayingi zayantika. (Lus. 7:1-3) Kansi, Yesu wayika diambu divangama muna kolo kia mpasi zayingi ezi zifinamene. Nanga vava kiyantika e vita ina Satana kenwanisa nkangu a Nzambi, akuswa ana bekala ova ntoto bekwenda kuna zulu.

16. Akuswa nkia diambu bevanga muna Armangedo?

¹⁶ Aweyi e nkutika yayi ya nsâdiswa y’akuswa isongelanga vo e diambu dilanda vangama i Armangedo? E kolo kia nkutika kisonganga vo akuswa awonso bekwenda kuna zulu vitila kiayantika e Armangedo ina vo i vit’a Nzambi. Kuna zulu, e buka kia 144.000 ma awana beyala yo Kristu bevewa e wisa mu sala kumosi yo Yesu muna sadila e “mvwal’atadi” mu fwasa e mbeni zawonso za Kintinu kia Nzambi. (Lus. 2:26, 27) I bosi, kumosi ye mbasi za nkuma, akuswa ana bafuluka belanda Kristu wa Ntinu, vava kenwana ye “makesa mayingi” ma atantu ana bebangikanga nkangu a Yave. (Yez. 38:15) E vita yayi benwana i ya Armangedo.—Lus. 16:16.

17. Nkia diambu dibwila e “nkombo” muna Armangedo?

¹⁷ Ntangw’a lufwasu. E vita ya Armangedo ifokola e mpasi zayingi. Muna kolo kiakina, Yesu otambula diaka salu kiankaka. Vana ntandu a fundisa e “zula yawonso,” okituka mpe se Mfwasi a zula, i sia vo, wantu awonso ana babadikilwa nze “nkombo.” (Mat. 25:32, 33) O Ntinu eto osadila ‘nsosolo ameno yo sakila wo e zula.’ Elo, awonso bena nze nkombo, tuka muna ‘atinu’ yamuna “abundu,” ‘bevewa tumbu kia mvu ya mvu.’—Lus. 19:15, 18; Mat. 25:46.

18. (a) Aweyi mambu mesobela mu kuma kia “mameme”? (b) Aweyi Yesu kefokolwela nsund’andi?

¹⁸ E mambu mesoba kikilu mu kuma ki’awana Yesu kebadikila nze “mameme.” Vana fulu kia diatwa kwa nkombo zina vo i makesa mayingi ma Satana, e “ndong’ayingi” ina nze “mameme” ke melenda kuyitanina ko, bevuluka muna vita y’atantu ye ‘betuka muna mpasi zayingi.’ (Lus. 7:9, 14) I bosi, vava Yesu ke sunda yo fwasa mbeni zawonso  za Kintinu kia Nzambi, otuba Satana ye nkuya miandi muna mbilu. Muna mbilu bekala nze mafwa, ke bevanga diaka diambu ko mu kolo kia funda dia mvu.—Tanga Lusengomono 6:2; 20:1-3.

19, 20. Aweyi tulenda sadila e longi dina muna Yesaya 26:20 ye 30:21?

¹⁹ Aweyi tulenda kubamena mu kuma kia mambu mama masivi mefinamanga? Muna mvu miavioka, Eyingidilu diavova vo: “Muna vuluka tufwete songa lemvo.” Ekuma? Tulenda solola e mvutu muna lulukisu Yave kavana kwa Ayuda bakala muna kinkole kuna Babele ankulu. Yave wasakula vo e Babele i kutumunwa. Kansi, adieyi nkangu a Nzambi badi vanga mu kala wakubama mu kuma kia diambu diadi? Yave wavova vo: ‘Wenda, e nkangu ame, kota muna masuku maku, wakuzikidil’e yelo: swekam’e nday’a meso yavan’ekudi divioka.’ (Yes. 26:20) Badika e mvovo misadilu mu tini kiaki: ‘wenda,’ “kota,” ‘zika,’ ye “swekama.” E mvovo miami miawonso miasadilwa nze nkanikinu. Ayuda ana balemvokela nkanikinu miami bakala muna nzo zau, bavuluka vana moko ma makesa banwananga muna nzila za mbanza. Muna kuma kiaki, muna vuluka diavavanga vo balemvokela tuludiku twa Yave. *

²⁰ Adieyi tulenda longoka? Nze selo yayina ya Nzambi kuna nz’ankulu, muna vuluka muna mambu mevangama ke kolo ko, divava vo twalemvokela tuludiku twa Yave. (Yes. 30:21) Tutambulanga tuludiku twatu muna nkutakani. Muna kuma kiaki, tulemvokelanga ye nsi a ntima yawonso tuludiku tutambulanga. (1 Yoa. 5:3) Avo tuvangidi wo o unu, ke dikala mpasi ko mu lemvoka kuna sentu yo taninwa kwa Yave wa Se dieto ye kwa Yesu wa Ntinu eto. (Sef. 2:3) Lutaninu lwalu lwa Nzambi lukutusadisa mu mona una Kintinu kia Nzambi kifwasila e mvimba e mbeni zandi. E diambu diadi ke tusinga dio vilakana ko.