1-3. O wantu nkia yuvu beyuvulanga mu kuma kia lufwa? Nkia mvutu zivananga mabundu mayingi?

TUKA kolo wantu beyuvulanga e yuvu yayi. Yamfunu kikilu kadi wantu muna nza yawonso bevavanga zaya e mvutu za yuvu yayi.

² Muna kapu kivitidi, tulongokele e mpila lukulu lwa Yesu Kristu lwaziwila e nzil’a moyo a mvu ya mvu. Tulongokele mpe ungunza wa Nkand’a Nzambi uyikanga vo “o lufwa, ke lukala diaka ko.” (Lusengomono 21:4) Kansi, yeto awonso mufwa tuna. O Solomo wa ntinu a ngangu wavova vo: “Kadi wantu bazeye wo vo fwa befwa.” (Kimpovi 9:5) Mvu miayingi tuzolanga zinga. Ntangwa zakaka tuyuvulanga kana adieyi dikutubwila vava tufwa.

³ Tukendalalanga vava azolw’eto befwanga. Nanga tuyuvulanga: ‘Adieyi dikubabwilanga? Nga mpasi bemonanga? Nga bekutumonanga? Nga tulenda kubasadisa? Nga tukubamona diaka?’ Mabundu ma nza mevananga mvutu za mpila mu mpila mu yuvu yayi. Akaka belonganga vo wantu ambote ku’zulu bekwendanga, vo i wantu ambi kuna bilungi beyokelwanga. Mabundu makaka belonganga vo muna lufwa,  wantu bewanananga ye akulu au. Mabundu makaka belonganga mpe vo amafwa ku fulu yakaka bekwenda wutukilanga diaka.

4. Nkia diambu dimosi belonganga mabundu mawonso mu kuma kia lufwa?

⁴ Mabundu mama mawonso diambu dimosi kaka belonganga. Bevovanga vo vena ye má kivaikanga muna nitu vava tufwanga. Amafwa mona bemonanga, yo wa yo yindula. Kansi, aweyi dilenda vangamena ediadi? E ntona ye ngindu zeto mu lusadisu lwa tomfo zisadilanga. Vava tufwanga, o tomfo tweto tuyambulanga o sala. E ngindu ye ntona ka zilendi sala ko kondwa kwa tomfo. Ke zisâlanga moyo ko.

5, 6. O Nkand’a Nzambi adieyi kelonganga mu kuma kia mafwa?

⁵ Edi dibwanga muna lufwa ke di’esivi ko kwa Yave wa Mvangi a tomfo. Ozeye e ludi mu kuma kia lufwa. Otoma songanga mpila bena amafwa muna Nkand’a Nzambi. Elongi diandi dia kiá i diadi: Vava muntu kefwanga, ke zinganga diaka ko. Lufwa i kondwa o moyo. Amafwa ke bemonanga ko ngatu wá yovo yindula. Ke vena má kivaikanga ko muna nitu vava tufwanga. Ke tuna ye moyo ko yovo mwanda ulembi fwa.. *

⁶ Vava Solomo kayika vo wantu bazeye wo vo fwa befwa, wakudikila vo: “Kansi afwa ke bazeye diambu ko.” I bosi watoma sasila e diambu diadi vava kayika vo afwa ke balendi zola ngatu menga muntu ko, ‘kadi ke vena salu ko yovo lukanu, yovo zayi yovo ngangu muna Ziami bekwendanga.’ (Tanga Kimpovi 9:5, 6, 10.) Diau adimosi mpe Nkunga 146:4, oyikanga vo muntu avo ofwidi, “muna lumbu kiakina o makani mandi mavididi.”  Yeto awonso fwa emvimba tufwanga, ke tuna ye má ko kivaikanga mu nitu vava tufwanga. O moyo eto una nze nlaku a tiya. Avo uzimini ke ukwendanga konso fulu ko. Vana vau uvilanga emvimba.

7. Yesu nki katezanesa lufwa?

⁷ Yesu Kristu wavova diambu disonganga una bena amafwa. Wavova dio mu kuma kia Lazaro wa nkundi andi ona wafwa. Yesu wavovesa alongoki andi vo: “O nkundi eto Lazaro owondokele yo tulu.” Alongoki babanzanga vo o Lazaro tulu kalele, kansi sikama ke sikama. Ediadi ke diau ko kabavovesa. O Yesu wabavovesa vo: ‘O Lazaro ofwidi.’ (Tanga Yoane 11:11-14.) O Yesu watezanesa lufwa yo tulu. O Lazaro kayenda kun’ezulu ko ngatu ku bilungi bia tiya. Kamonana ye mbasi ko ngatu vo akulu andi. Lazaro kawutuluka diaka mu muntu akaka ko. Wavunda muna lufwa, wakala nze muntu olele tulu twawosola. Vena mpe ye tini yakaka ya Nkand’a Nzambi itezanesanga lufwa yo tulu. Muna bong’e nona, vava Setefano kavondwa mu matadi, Nkand’a Nzambi uyikanga vo “olele tulu.” (Mavangu 8:1) Diau adimosi mpe, Paulu wa ntumwa wasoneka mu kuma kia wantu akaka a tandu kiandi vo “balele kala” muna lufwa.—1 Korinto 15:6.

8. Aweyi tuzayidi wo vo ke kani dia Nzambi ko vo wantu bafwanga?

⁸ Nga diadi i kani dia Nzambi vo wantu bafwanga? Ve! Yave wavanga wantu kimana bazinga yakwele mvu ova ntoto. Nze una twalongoka kuna lubantiku lwa nkanda wau, o Nzambi wasia yakala yo nkento antete muna paradiso. Wabavana mavimpi malunga. Yave wete kaka  kabazolelanga. Nga vena yo se ozolanga vo wan’andi banuna yo fwa? Ve. Yave ozolanga vo wan’andi bazinga ye kiese ova ntoto. Nkand’a Nzambi uyikanga mu kuma kia wantu vo: ‘[Yave] wasia zingu kia kwele mvu muna ntima miau.’ (Kimpovi 3:11) Nzambi watuvanga y’ekani dia zinga yakwele mvu. Wakubika nzila kelungisila ekani diadi.

9. O Yave nkia nkanikinu kavana kwa Adami? Ekuma e nkanikinu wau ke wakadila wampasi ko muna lemvokela wo?

⁹ Ekuma wantu befwilanga? Muna solola e mvutu za kiuvu kiaki, yambula twalongoka dina diabwa ova ntoto vava yakala yo nkento antete bazingilanga vo. Nkand’a Nzambi usonganga vo: ‘O Yave wa Nzambi omenese muna ntoto konso nti una vo wambote muna meso ye muna dia.’ (Etuku 2:9) Kansi, nkanikinu mosi kaka kabavana. O Yave wavovesa Adami: ‘Konso nti wina muna mpatu, dia kwaku; vo i nti a zayila wete yo bi, kudie wo ko: kadi muna lumbu odia wo, fw’ofwa.’ (Etuku 2:16, 17) E nkanikinu wau ke wakala mpasi ko muna lemvokela wo. Mwakala ye nti miayingi mina bafwan’o dia Adami yo Eva. E nkanikinu wau wabavana elau diambote mu vutulanga matondo kwa Nzambi ona wabavana elekwa yawonso kumosi ye zingu kialunga. Kele vo balemvokela nkanikinu wau, badi songa mpe vo bazitisanga e wisa ki’Es’au ezulu yo tonda luludiku lwandi.

10, 11. (a) O yakala yo nkento antete aweyi bakolamena Nzambi? (b) O kolama kwa Adami yo Eva aweyi kwakadila s’esumu diampwena?

¹⁰ Diankenda kikilu vo, o yakala yo nkento antete bakolamena Yave. Satana wasadila nioka mu yuvula Eva: ‘Nga dialudi kikilu vo Nzambi wavova vo ke nudie nti miawonso mia mpatu ko e?’ Eva wavutula vo: ‘E bundu ya nti mia mpatu tulenda dia kweto: kansi e bundu kia nti wina vana kati kwa mpatu, Nzambi wavova vo ke nudie kio ko, ngatu viakana kio, wana fwa nufwa.’—Etuku 3:1-3.

¹¹ O Satana wavova vo: ‘Ke nufwa kweno ko: kadi o Nzambi ozeye wo vo, e lumbu nudia kio, o meso meno metemoka, nukala nze Nzambi, nuzaya wete yo bi.’ (Etuku 3:4, 5) Satana wazola vo Eva kakwikila vo o dia bundu kiakanikinwa nluta kikuntwasila. Muna mvovo mia  Satana, Eva wakala ye nswa wakuyisolela edi diambote y’edi diambi ye wafwana vanga konso dina kazola. Satana wavova mpe vo Yave vuna kabavuna vava kavova vo fwa befwa avo badidi e bundu. Eva wa kwikila Satana. Wabonga e bundu yo dia kio. I bosi, ovene kio kwa nkaz’andi, oyandi mpe odidi kio. Ke bavanga wo mu kondwa zayi ko. Bazaya wo vo dina bavanga i diau kabakanikina Nzambi vo ke bavangi dio ko. Muna dia e bundu, ku lukanu bakolamena e nkanikinu a Nzambi. Baveza Es’au ezulu ye wisa kiandi. Ke bakala ye ndungidi ko muna veza Mvangi au.

12. Nkia nona kilenda kutusadisa mu bakula una kamona Yave vava Adami yo Eva bankolamena?

 ¹² Muna bong’e nona: Aweyi omona kele vo mwan’aku ona osansanga yo lunga-lunga ukolamene yo kukonda luzitu? Ediadi dikukendeleka kikilu. Se yindula nkenda kamona Yave vava Adami yo Eva bankolamena!

13. Adieyi kavova o Yave dibwila Adami muna lufwa? Aweyi disongele?

¹³ Yave kayambula ko Adami yo Eva bazinga yakwele mvu. Nze una kavova, bafwa, bavila emvimba. Ke bakituka wantu a mwanda ko yovo kwenda zingila ku fulu kiakaka. Ediadi dituzeye mu kuma kia dina Yave kavova kwa Adami vava kakolama: “Ovutuka muna ntoto, kadi mûna wabongwa: kadi u ntoto wina, mu ntoto ovutuka.” (Etuku 3:19) O Yave mu mbundukutu a ntoto kavangila Adami. (Etuku 2:7) Vava kavangilu ko, Adami kakala vo ko. Ikuma, vava Yave kavova vo Adami ovutuka muna ntoto, edi kazola vova vo Adami ke kala vo diaka ko. Adami okituka nze ntoto una kavangilwa.

14. Ekuma tufwilanga?

¹⁴ Adami yo Eva nga badi zinga yamu unu, kansi bafwa kadi basumuka vava bakolamena Nzambi. Tufwanga kadi Adami wasambukisa esumu ye lufwa kwa mbongo andi yawonso. (Tanga Roma 5:12.) Esumu diadi dina nze kimbevo kia ngutukila ke kilendi vengwa kwa muntu ko. O lufwa i sibu ki’esumu. O lufwa ntantu eto ke nkundi ko. (1 Korinto 15:26) Tufwete vutulanga matondo wau vo Yave wakubika lukulu muna kutukula kwa ntantu ndioyo.

15. Ekuma dinina dia lufiaulwisu dia zaya e ludi mu kuma kia lufwa?

¹⁵ Elongi dia Nkand’a Nzambi mu kuma kia lufwa dia lufiaulwisu. Nze una tulongokele, amafwa ke bemonanga mpasi ko. Ke vena ye kuma kia mwena mafwa wonga ko, kadi ke balendi kutumwesa mpasi ko. Ke bevwanga lusadisu lweto mfunu ko ngatu vo yau batusadisa. Ka tulendi vovana yau ko, oyau mpe ke balendi vovana yeto ko. Mfumu zayingi za mabundu belonganga vo balenda sadisa amafwa. Awana bekubakwikilanga bekubavananga e nzimbu mu sadisa yitu yau. Ozaya e ludi mu kuma kia lufwa dikututanina twalembi vunwa kw’awana belonganga malongi mama maluvunu.

16. E malongi ma mabundu mayingi kwa nani metukanga? Mu nkia mpila?

¹⁶ Nga mabundu mawonso mekwikilanga dina kelonganga Nkand’a Nzambi mu kuma kia lufwa? Mabundu mayingi ke mekwikilanga dio ko. Ekuma? Ekuma kadi malongi mau kwa Satana metukanga. Satana osadilanga mabundu maluvunu mu kwikidisa wantu vo nitu kaka ifwanga, kansi o moyo mu nza ya kimwanda ukwenda zingilanga. Lwalu i luvunu ke sadilanga Satana mu vengomona wantu muna nzil’a Yave wa Nzambi. Mu nkia mpila?

17. Elongi dia bilungi bia tiya twakwele mvu aweyi dikulwilanga o zitu wa Yave?

¹⁷ Nze una tutekele longoka, mabundu makaka melonganga vo muntu ambi avo ofwidi, mpasi kemweswanga kuna bilungi yakwele mvu. Elongi diadi zitu wa Nzambi dikululanga. O Yave, Nzambi a zola, kalendi mwesa wantu e mpasi za mpila yayi ko. (Tanga 1 Yoane 4:8.) Aweyi olenda badikila muntu otumbanga mwan’andi wa nkolami muna kuntula moko vana tiya? Nga olenda zitisa muntu ndioyo? Nga ovava toma kunzaya? Ve! Dialudi, okumbadikila vo nkwa nsoki. Ozevo, Satana ozolele twakwikila vo Yave wantu kebangikanga kuna bilungi yakwele mvu.

18. Nkia luvunu lwa mabundu lufilanga wantu mu sambila mafwa?

 ¹⁸ Satana osadilanga mabundu makaka muna longa vo kuna nim’a lufwa o wantu mianda bekitukanga emi tufwete zitisa yo sambila. Mun’owu w’elongi diadi, mianda mia mafwa milenda kituka se akundi yovo atantu. Ndonga bekwikilanga luvunu lwalu. Bemwenanga mafwa wonga yo kubasambila. Kansi, Nkand’a Nzambi ulonganga vo amafwa tulu balele. Ikuma vo tufwete sambila kaka Yave wa Mvangi ye Mvani eto.—Lusengomono 4:11.

19. Nki’elongi diakaka dia Nkand’a Nzambi tubakula avo tuzeye e ludi mu kuma kia lufwa?

¹⁹ Ozaya e ludi mu kuma kia lufwa dikutanina mu luvunu lwa mabundu. Dikusadisa mpe mu bakula malongi makaka ma Nkand’a Nzambi. Kasikil’owu, ozaya vo wantu ke bezinganga mu nza ya kimwanda ko kuna nim’a lufwa dilenda kuvana e vuvu kia moyo a mvu ya mvu muna paradiso ova ntoto.

20. Nkia kiuvu kivaninwa mvutu muna kapu kilanda?

²⁰ Kuna nz’ankulu, Yobi wa muntu ansongi wayuvula: ‘O muntu avo ofwidi, nga olenda zinga diaka?’ (Yobi 14:14) O muntu olele muna lufwa, nga olenda vutuka diaka ozinga? E mvutu za Nkand’a Nzambi mu kiuvu kiaki za lufiaulwisu kikilu, nze una tulongoka mu kapu kilanda.