1. Nkia nluta tutambula avo tusambidi Nzambi muna mpila yambote?

YAVE WA NZAMBI okutuvwanga kikilu o mfunu, ozolele vo twatambula nluta muna luludiku lwandi lwa zola. Avo tukunsambila muna mpila yambote, tukala ye kiese yo venga mpasi zayingi muna zingu. Tuvwa mpe nsambu ye lusadisu lwandi. (Yesaya 48:17) Kansi, vena ye mabundu mayingi mevovanga vo ludi kia Nzambi belonganga. Kansi, malongi mau maswaswana mu kuma kia Nzambi kana nani ye adieyi kevavanga kwa yeto.

2. Aweyi tulenda zayila e mpila yambote ya sambila Yave? Nkia nona kitusadisi mu bakula e diadi?

² Aweyi olenda zayila e mpila yambote ya sambila Yave? Ke dina mfunu wa longoka yo tezanesa malongi ma mabundu mawonso ko. Longoka kaka oma kelonganga kieleka Nkand’a Nzambi mu kuma kia nsambila ya ludi. Muna bong’e nona: Muna nsi zayingi wantu ayingi bevanganga nzimbu za luvunu. Kele vo oveno e salu kia solola nzimbu zozo, aweyi olenda zo sololwela? Nga wadi vava ntete o zaya e mpila zawonso za nzimbu zazi za luvunu? Ve. Dia ngangu dia vava ozaya ntete nzimbu zakieleka. Avo ozeye e nzimbu zakieleka, obakula ezi za luvunu. Diau adimosi mpe, vava  tulongokanga e mpila ya zayila e nsambila yakieleka, tulenda bakula mpe ezi za luvunu.

3. Nze una kavova Yesu, adieyi tufwete vanga avo tuzolele tondwa kwa Nzambi?

³ Diamfunu kikilu vo twasambila Yave mu mpila ikunyangidikanga. Ndonga bekwikilanga vo nsambila zawonso ziyangidikanga Nzambi, kansi o Nkand’a Nzambi ke diau ko kelonganga. O muntu muna yangidika Nzambi kafwete kaka vova ko vo Nkristu. Yesu wavova vo: “Ke yandi ko okumpovesanga vo, e Mfumu, e Mfumu, i yun’okota muna Kintinu ki’ezulu; ndiona kak’ovangang’o luzolo lu’Es’ame wina kun’ezulu.” Muna tondwa kwa Nzambi, tufwete longoka mana Nzambi kevavanga kwa yeto yo sadila mo. Yesu wayikila awana ke bevanganga luzolo lwa Nzambi ko vo “avangi a umpumbulu.” (Matai 7:21-23) Nze nzimbu za luvunu, e nsambila za luvunu ke zina mfunu ko. E nsambila zazi zambi kikilu.

4. E mvovo mia Yesu mu kuma kia nzila zole adieyi misongele? Konso nzila akweyi ifilanga o wantu?

⁴ Yave ovananga elau dia vwa moyo a mvu ya mvu kwa konso muntu ova ntoto. Muna vwa moyo a mvu ya mvu muna Paradiso, tufwete sambila Nzambi una ufwene yo zingila mu mpila ikunyangidikanga. Diankenda kikilu vo, ayingi kebezolanga sambila mu mpila iyangidikanga Nzambi ko. Ikuma Yesu kavovela vo: “Nukotela muna mwelo ambatakani: kadi o mwelo wasâdila, e nzila mpe yasanzuka, ina ya lubukumuku, engi bena, ana bekotela mo. Kadi o mwelo wambatakani, e nzila mpe yamfinangani, ina ya moyo, ke bengi ko ana besolola yo.” (Matai 7:13, 14) E nsambila yakieleka yifilanga ku moyo a mvu ya mvu. E nsambila za luvunu ku lubukumuku zifilanga. O Yave kazolele ko vo wantu bafwa, mu kuma kiaki ovananga elau kwa wantu muna fulu yawonso balongoka mu kuma kiandi. (2 Petelo 3:9) Dialudi, e mpila tusambilanga Nzambi ilenda kutuvan’o moyo yovo kutufila kuna lufwa.

5. Aweyi tulenda zayila awana besambilanga e nsambila yakieleka?

⁵ E ‘nzila moyo’ aweyi ilenda solokela? Yesu wavova vo e nsambila yakieleka yilenda zayakana muna fu ya wantu besadilanga yo. Wavova vo: “Muna mbongo au i nukubazayila.” “Konso nti ambote, mbongo ambote uyimanga.” (Matai 7:16, 17) Muna mvovo miakaka, awana besambilanga e nsambila yakieleka bezayakana muna malongi bekwikilanga ye muna fu yau. Kana una vo ke balunga ko yo vanganga vilwa, asambidi akieleka besianga e ngolo mu vanga luzolo lwa Nzambi. Yambula twafimpa mambu masambanu meswaswanesanga awana besambilanga e nsambila yakieleka.

6, 7. E selo ya Nzambi aweyi bebadikilanga Nkand’a Nzambi? O Yesu aweyi kasisila mbandu ambote muna kuma kiaki?

⁶ Malongi ma selo ya Nzambi mu Nkand’a Nzambi metukanga. O Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘E sono yawonso yavumunwinwa kwa Nzambi, ina yo mfunu mpe muna longa, muna tumba, muna singika, yo muna nsansa ina ya nsongi: O muntu a Nzambi kakunkuka, katoma kubamena muna salu yawonso yambote.’ (2 Timoteo 3:16, 17) Paulu wa ntumwa wasonekena ampangi zandi Akristu vo: “Una nwatambula kwa yeto diambu dia lutumu, dina vo dia Nzambi, nwatambula dio, ke nze diambu dia wantu ko, una dine kieleka, diambu dia Nzambi kaka.” (1 Tesalonika 2:13) Muna kuma kiaki, o malongi ye mavangu ma nsambila yakieleka ke metukanga mu lusansu lwa wantu ko. Kansi, mu Nkand’a Nzambi metukanga.

⁷ Yesu Kristu wasisa e mbandu ambote, kadi walonganga kaka oma ma Nkand’a Nzambi. Muna sambu kwa S’andi ezulu wavova vo: “E diambu diaku i ludi.” (Yoane 17:17) Yesu wakwikilanga muna Diambu dia Nzambi ye mawonso kalonganga ngwizani makala yo Nkand’a Nzambi. Nkumbu miayingi kavovanga vo: “Diasonama.” (Matai 4:4, 7, 10) Yesu wayikanga mpe e sono ya Nkand’a Nzambi. Diau adimosi mpe, o unu nkangu a Nzambi ke belonganga ngindu za yau  kibeni ko. Bekwikilanga vo Nkand’a Nzambi i Diambu dia Nzambi, ikuma vo malongi mau mu Nkand’a Nzambi kaka metukanga.

8. Adieyi divavwanga muna sambila Yave?

⁸ Awana besambilanga e nsambila yakieleka, Yave kaka besambilanga yo zayisa e nkumbu andi kw’akaka. Yesu wavova vo: “O Yave wa Nzambi aku, i’fwete kunda, yandi kaka i’fwete sadila.” (Matai 4:10) Selo ya Nzambi, Yave kaka besambilanga. Ediadi disongele vo bezayisanga e nkumbu a Nzambi aludi ye fu yandi kwa wantu akaka. Muna Nkunga 83:18 tutanganga vo: “Nge kaka wina nkumbu a YAVE, U Mpungu omu nza yawonso.” Yesu wasisa mbandu muna sadisa akaka bazaya Nzambi. Wasamba vo: “Yasengomona nkumbu aku kwa wantu ana wampan’omu nza: baku bakala, wakumpana yau; e diambu diaku balundidi dio.” (Yoane 17:6) Diau a dimosi, asambidi akieleka o unu belonganga akaka bazaya e nkumbu a Nzambi, ekani, ye fu yandi.

9, 10. Akristu akieleka aweyi besongelanga o zola muntu yo nkw’andi?

⁹ Selo ya Nzambi bezolaziananga. Yesu wavova vo: “Muna wau i bezayil’o wantu awonso vo nu alongoki ame, ovo nzolani nuna yau.” (Yoane 13:35) Akristu a tandu kiantete bazolananga nze una kavova o Yesu. O zola kekutulonganga Nkand’a Nzambi kusundanga e mpambula za nsi, za makanda yo sia wantu muna kangwa kia ungudi wasikila. (Tanga Kolosai 3:14.) Awana bena muna nsambila zaluvunu ke bena yo zola kwa ungudi ko. Aweyi tuzayidi wo? Kadi bevondananga yau ye yau mu kuma kia mpambula za nsi yovo makanda. Akristu akieleka ke besimbanga nkele ko mu vonda mpangi zau z’Akristu yovo wantu akaka. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Muna wau i besengomoken’o wan’a Nzambi, yo wana a Nkadi ampemba mpe: konso on’olembi vangang’owu wansongi ke wa Nzambi ko, ngatu ndion’olembi zolanga mbunzi andi. . . . Tuzolaziana: Ke nze Kaini ko,  wina vo, wa ndiona wambi, wavonda mbunzi andi. Mu nkia kuma kamvondela? E kuma kadi, o mavangu mandi mambi vo i mama ma mbunzi andi, masonga.”—1 Yoane 3:10-12; 4:20, 21.

¹⁰ Elo, o zola kwa kieleka ke kusonganga kaka ko vo twalembi vonda akaka. Akristu akieleka betoma sadilanga ntangwa, ngolo ye mavwa mau mu sadisa yo kasakesa muntu yo nkw’andi. (Ayibere 10:24, 25) Besalaziananga muna ntangwa mpasi yo kadila kuna unsongi. Besadilanga luludiku lwa Nkand’a Nzambi muna zingu kiau kimana ‘bavang’owu wambote kwa wantu awonso, musungula kw’esi kilukwikilu.’—Ngalatia 6:10.

11. Ekuma dinina o mfunu dia zaya Yesu Kristu vo i yandi kesadilanga Nzambi muna vuluza wantu?

¹¹ Akristu a kieleka belandanga Yesu Kristu vo i yandi kesadilanga Nzambi muna kutuvuluza. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Ke vena nkutu luvuluzu mun’akaka ko: Kadi ke vena nkumbu akak’okunsi ezulu ko, iveno muna wantu, ina tufwete vuluzilwa.” (Mavangu 4:12) Nze una tumwene muna Kapu kia 5, Yesu wavana moyo andi nze lukulu mu kuma ki’alembami. (Matai 20:28) Vana ntandu, Yesu i Ntinu wasolwa kwa Nzambi muna Kintinu ki’ezulu ona oyala e nza yawonso. Nzambi ovavanga vo twalemvokela Yesu yo sadila malongi mandi avo tuzolele vwa moyo a mvu ya mvu. Ikuma Nkand’a Nzambi uvovelanga vo: “On’okwikilanga muna Mwana, una yo moyo a mvu ya mvu; kansi on’okolamang’o Mwana, kemona moyo ko.”—Yoane 3:36.

12. O kuyivaula ye nza adieyi kuvavanga?

¹² Asambidi akieleka ke bekalanga entwadi ye nza ko. Vava kafundiswanga kwa Pilato wa nyadi a Roma, Yesu wavova vo: “E Kintinu kiame ke kia nza yayi ko.” (Yoane 18:36) Muna nsi zawonso bezingilanga, alongoki akielek’a Yesu belemvokelanga Kintinu kiandi ki’ezulu yo kuyivaula muna mambu ma nza yayi. Ke bekotanga mu ntatani ko. Ke bevovanga mpe diambu ko vav’akaka besolang’o kota  mu mambu ma tuyalu yo vava kimfumu yovo sola mfumu bazolele. Asambidi akielek’a Nzambi ke bekuyisianga mu mambu ma tuyalu ko ye belemvokelanga e nsiku mia nsi. Ekuma? E kuma kadi e Diambu dia Nzambi dikubavovesanga vo: ‘basakalela ayadi.’ (Roma 13:1) Vava e nsiku mia tuyalu mikululanga e nsiku mia Nzambi, asambidi akieleka belandanga e mbandu y’antumwa ana bavova vo: ‘Tulemvokela Nzambi nze nyadi ke mu wantu ko.’—Mavangu 5:29; Maku 12:17.

13. Alandi akielek’a Yesu aweyi bebadikilanga Kintinu kia Nzambi? Nkia diambu bevanganga?

¹³ Alandi akielek’a Yesu belonganga vo Kintinu ki’ezulu  kaka i vuvu kia wantu. Yesu wazayisa vo: “E nsangu zazi zambote za Kintinu zisamunwa muna nza yawonso, muna umbangi kwa zula yawonso; i bosi iluak’e mbaninu.” (Matai 24:14) Vana fulu kia kasakesa wantu basianga e vuvu kw’ayadi a nza, alandi akielek’a Yesu Kristu besamunanga Kintinu kia Nzambi kifokola e mpasi za wantu. (Nkunga 146:3) Yesu watulonga twalombanga e Kintinu kiaki muna sambu vava kavova vo: “E Kintinu kiaku kiza. O luzolo luaku luavangam’ova nza nze koko’zulu.” (Matai 6:10) O Nkand’a Nzambi uvovanga vo e Kintinu kiaki ki’ezulu “kikosomona yo sukisa yintinu yayi yawonso, kitongama mpe yakwele mvu.”—Daniele 2:44; Lusengomono 16:14; 19:19-21.

14. Nkia buka ki’asambidi ozeye kilungisanga e nkanikinu mia nsambila yakieleka?

¹⁴ Muna mama mawonso tufimpidi, ukiyuvula: ‘Nkia buka ki’asambidi kina vo malongi mau mawonso mu Nkand’a Nzambi metukanga? Nkia buka ki’esambidi kizayisanga e nkumbu a Yave? Nkia buka ki’asambidi kisonganga o zola kekutulonganga Yave, kikwikilanga muna Yesu, kiavauka ye nza, kisamunanga e Kintinu kia Nzambi kwa wantu? Muna nsambila zawonso za nza, nkia buka ki’asambidi kilungisanga mambu mama mawonso?’ Mbangi za Yave kaka belungisanga mo.—Tanga Yesaya 43:10-12.

15. O Nzambi adieyi diaka kevavanga vana ntandu a kwikila vo yandi una?

¹⁵ O kwikila muna Nzambi ke diau kaka ko divavwanga muna kunyangidika. Nkand’a Nzambi uvovanga vo e nkwiya mpe bekwikilanga vo Nzambi una. (Yakobo 2:19) Kansi, ke bevanganga luzolo lwa Nzambi ko ye ke betondwanga ko kwa yandi. Muna tondwa kwa Nzambi, ke tufwete kwikila kaka ko vo una, kansi tufwete vanga luzolo lwandi. Tufwete vaika mpe muna nsambila ya luvunu yo simbinina e nsambila ya kieleka.

16. Adieyi difwete vangwa muna kuyivaula ye nsambil’a luvunu?

 ¹⁶ Paulu wa ntumwa wasonga vo ke tufwete kala entwadi ko ye nsambila za luvunu. Wasoneka vo: “‘Nuvaika vana bena nwavauka, i kavovele o Yave, eki kiafunzuka, ke nuviakana kio ko; Omono mpe ikunutambula.’” (2 Korinto 6:17; Yesaya 52:11) Muna kuma kiaki Akristu akieleka bevenganga konso lekwa kina e ngwizani ye nsambil’a luvunu.

17, 18. Nki i “Babele Anene”? Ekuma ofwete ‘vaikila’ mu nswalu muna Babele Anene?

¹⁷ Nkand’a Nzambi usonganga e mpila zawonso za nsambila za luvunu zina e ngwizani ye “Babele Anene..” * (Lusengomono 17:5) E nkumbu yayi ikutusungamesanga e Babele yankulu, muna mwayantikila e nsambila za luvunu kunima Kizalu muna lumbu ya Noa. Malongi mayingi ye mavangu mevangamanga o unu muna nsambila za luvunu matuka kuna nz’ankulu muna Babele. Kasikil’owu, esi Babele basambilanga Nzambi mu Ntatu yovo Nzambi tatu. O unu, mabundu mayingi melonganga elongi dia Nzambi mu Ntatu. Kansi Nkand’a Nzambi ulonganga vo vena ye Nzambi mosi kaka aludi, Yave, Yesu Kristu i Mwan’andi. (Yoane 17:3) Esi Babele bakwikilanga vo muntu una ye moyo ulembi fwa, uvaikanga vava muntu kefwanga yo lenda mweswa mpasi kuna fulu kia tiya. O unu, elongi diadi ditoma longwanga muna nsambila zayingi.

¹⁸ Wau vo nsambila ya Babele ankulu yamwangana omu nza yawonso, e kintwadi kia nsambila zawonso za luvunu ova nza o unu kilenda yikilwa mpe vo Babele Anene. Nzambi wavova vo e kintwadi kiaki kia nsambila za luvunu kifwaswa kuna kinsalukisa. Nga omwene ekuma dinina o mfunu mu vaika muna Babele Anene? Yave wa Nzambi ozolele  vo ‘wavaika’ mu nswalu wau vo ntangwa ina.—Tanga Lusengomono 18:4, 8.

19. Nkia nluta otambula muna sadilanga Yave?

¹⁹ Mu kuma kia nzengo zaku za vaika muna nsambila ya luvunu, akaka beyambula kala yaku kikundi. Muna sadilanga Yave kumosi ye nkangu andi, ovwa akundi ayingi ke mu ana ovidisa ko. Nze alongoki a tandu kiantete a Yesu basisa e salu yakaka muna kunlanda, ngeye mpe ovwa mpangi zayingi zamakala ye zamakento. Okala muna kintwadi kia wan’angudi kia nz’amvimba ki’Akristu aludi ana bekuzola kikilu. Okala ye vuvu kia tambula o moyo wa mvu ya mvu “muna tandu kikwiza.” (Tanga Maku 10:28-30.) Kuna kukwiziwa, awana babembola mu kuma kia lukwikilu lwaku balenda vava zaya oma kelonganga Nkand’a Nzambi yo kituka se asambidi a Yave.

20. Awana besambilanga muna nsambila akieleka nkia vuvu kia kusentu bena kiau?

²⁰ Nkand’a Nzambi ulonganga vo ke kolo ko Nzambi ofwasa e tandu kiaki kiambi yo twasa e nz’ampa ya nsongi iyalwa kwa Kintinu kiandi. (2 Petelo 3:9, 13) Nza yambote kikilu ikala. Muna nza yayi yampa, wantu ansongi kaka bekala mo, nsambila mosi kaka ya kieleka ikala mo. Nga diadi ke dia ngangu ko kwa ngeye mu vanga mana mavwilu o mfunu yo kala e ntwadi ye asambidi akieleka o wau?