1-6. Yika nona isonganga vo Mbangi za Yave besilanga umbangi mu fulu yaswaswana.

 MBANGI za Yave besilanga umbangi mu fulu yaswaswana. Muna bonga e nona, Mbangi a Yave mosi una ye nkumbu Rebecca, ozingilanga kuna Gana, wazolanga sila umbangi kuna sikola. Nkumbu miayingi, wanatanga e nkanda misasilanga e Bibila muna nkutu andi. Wasadilanga e ntangw’a vundu mu sila umbangi kwa akwandi a sikola. Rebecca wayantika longoka e Bibila ye wantu ayingi.

² Kuna sanga kia Madagascar kuna África, akazi mosi besalanga se aviti a nzila, bakangalanga tezo kia 25 ma kilometa muna mwini angolo, mu kwenda kuna zunga kimosi kiandá muna longa e Bibila kwa akwa luzolo lwambote.

³ Muna sila umbangi kwa wantu bezingilanga vana mbela nkoko mia Paraguai ye Paraná, Mbangi za Yave kuna Paraguai ye mpangi zankaka batuka muna nsi 15 basala e ntwandi muna tunga nzaza ilenda nata wantu 12. Ateleki awaya basadilanga nzaza yayi muna samuna e nsangu zambote za Kintinu muna fulu ina vo yampasi muna ko lwaka.

⁴ Kuna Node ya Alasca, Mbangi za Yave basadilanga e lau bakalanga diau muna nsungi a sivu mu sila umbangi. Kadi, vava e kiozi kiakulukanga, e nzaza zatwasanga nzenza za nsi zayingi. E mbangi za Yave za zunga kiokio batelamanga muna ndambu a mbu yo sia e nkanda mia ndinga zayingi vana tandabala. Muna zunga kiokio kaka, ampangi basadilanga ndeki mu kwenda muna mavata mena kwandá mu sila umbangi kwa makanda ma aleútes, atapascas, tsimshians e tlingits.

⁵ Larry, kuna mvivu a Texas, Estados Unidos, wazingilanga muna nzo ilunga-lunganga anunu. Wakitula e nzo yoyo se zunga kiandi kia sila umbangi. Kanele vo wakangalelanga muna kalu dia avanguki mu kuma kia sumbula kiambwila, Larry wakivananga emvimba muna salu kia samuna e nsangu za Kintinu. Wakalanga ye kiese kia zayisa nsangu zazi kwa akaka kumosi ye vuvu kiandi kia vutuka kangala muna Kintinu kia Nzambi.—Yes. 35:5, 6.

 ⁶ Buka kimosi kia Mbangi za Yave bavanga nkangalu wa lumbu tatu muna nzaza, tuka kuna Mandalay yo kwenda kuna lukutakanu lwa zunga kuna node ya Mianmar. Wau vo bakala yo luzolo lwa samuna e nsangu zambote, banata nkanda mieto yo kaya mio kwa wantu ankaka bakala muna nzaza. Konso ntangwa e nzaza yaningamanga vana mbanza yovo vata dimosi, ampangi bakulumukanga yo kaya e nkanda mieto kwa wantu. Vava wantu ankaka bamantanga muna nzaza, mpangi zeto babasilanga mpe umbangi.

7. Nkia mpila zaswaswana Mbangi za Yave besadilanga muna sila umbangi wa Kintinu kia Nzambi? Adieyi i kani diau?

⁷ Nze una tuwene mu nona yayi, e selo ya Yave mu nza yawonso ‘besilanga umbangi wa Kintinu kia Nzambi una ufwene’ yo vema kwawonso. (Mav. 28:23) Besilanga umbangi muna nzo ke nzo, bemokenanga yo wantu muna bala-bala, muna telefone yo kubasonekena e nkanda. Vava bekalanga muna makalu, kangala kuna parque yovo muna ola yavunda kuna salu, besadilanga konso lau muna sila umbangi wa Kintinu kia Nzambi. Besadilanga mpila zaswaswana, kansi e kani diau dimosi, i sia vo, samuna e nsangu za Kintinu kia Nzambi vana konso fulu bawanene yo wantu.—Mat. 10:11.

8, 9. (a) Ekuma tulenda vovela vo e mpila inungunukinanga e salu kia umbangi diambu diasivi kikilu? (b) E diambu diadi, nkia kiuvu divaikisanga? Adieyi tufwete vanga muna solola e mvutu za kiuvu kiaki?

⁸ Nga u mosi muna buka kia awana besamunanga e nsangu za Kintinu kia Nzambi, muna vioka 235 ma nsi? Avo i wau, zaya wo vo oyikamanga e salu kia samuna e nsangu za Kintinu. E mpila e salu kia umbangi kinungunukinanga mu nza yawonso, yasivi kikilu. Kanele vo bewanananga ye nkakalakani zayingi, muna nsi zankaka nkutu ayadi besimanga e salu kiau yo kubabangika, Mbangi za Yave bekwamanananga samuna e nsangu za Kintinu kia Nzambi kwa wantu a zula yawonso.

⁹ Ediadi divaikisanga kiuvu kiamfunu. Ekuma nkakalakani ye lubangamu lwa Satana, ke lulendanga ningamesena salu kia samuna e nsangu zambote ko? Muna baka e mvutu za kiuvu kiaki, tufwete vutuka muna tandu kiantete kia tandu kieto, kadi e salu besalanga Mbangi za Yave o unu, kiayantika muna kolo kiakina.

10. Mu nkia salu Yesu kakivana emvimba? Adieyi kazaya mu kuma kia salu kiaki?

¹⁰ Yesu Kristu ona wayantika e nkutakani a Kikristu, wakivana emvimba mu samuna e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi. Wasianga e salu kiaki vana fulu kiantete muna zingu kiandi. Lumbu kimosi, Yesu wavova vo: “Mfwete . . . samuna e nsangu zambote za Kintinu kia Nzambi, kadi i diau yatuminua.” (Luka 4:43) Yesu wazaya wo vo e salu kayantika kalendi kio fokola ko. Vitila lufwa lwandi, Yesu wavova vo e nsangu za Kintinu zisamunua muna “zula yawonso.” (Maku 13:10) Kansi, aweyi e salu kiaki kiadi sadilwa ye aki nani badi kio sala?

11. Nkia salu kiamfunu Yesu kavana kwa alongoki andi? Muna lungisa e salu kiaki, nkia lusadisu Yesu kabasila e nsilu?

 ¹¹ Vava Yesu kafuluka wamoneka kwa alongoki andi yo kubavana e salu kiamfunu. Wavova vo: “Nuenda, nuakitula wantu a zula yawonso se alongoki, nubavubila muna nkumbu a Se yo Mwana yo mwand’avelela, nubalonga balunda o mambu mawonso inukanikini. Tala, ngina yeno e lumbu yawonso yakuna mbaninu a tandu.” (Mat. 28:19, 20) O mvovo “ngina yeno” usonganga vo Yesu osadisa alongoki andi mu lungisa e salu kiaki kiampwena, kialonga yo kitula wantu se alongoki. Lusadisu lwalu bavuanga o mfunu kadi Yesu wasakula vo ‘bemengwa kwa zula yawonso.’ (Mat. 24:9) Yesu wabasila mpe nsilu wa lusadisu lwankaka. Vitila katomboka ku zulu wabavovesa vo, bekumikwa kwa mwand’avelela mu kala se mbangi zandi “yakuna nsuk’a nza.”—Mav. 1:8.

12. Nkia yuvu tulenda kukiyuvula ye ekuma tufwete zayila e mvutu za yuvu yayi?

¹² Tulenda kukiyuvula yuvu nze eyi: Nga antumwa ye alongoki ankaka muna tandu kiantete balungisa emvimba e salu kiaki? E buka kiaki kiakete kia akala ye akento Akristu, nga basila kikilu umbangi wa Kintinu kia Nzambi una ufwene, kana nkutu muna lubangamu? Nga alongoki awaya batambula lusadisu lwa Yave, lwa Yesu, lwa ambasi ye lwa mwand’avelela muna lungisa e salu kia kitula wantu se alongoki? E yuvu yayi ye yankaka ivaninuanga e mvutu muna nkand’a Mavangu. Diamfunu mu zaya e mvutu za yuvu yayi. Ekuma? Kadi, Yesu wasia nsilu vo e salu kiaki kikwamanana salwa “yakuna mbaninu a tandu.” Ozevo, Akristu awonso akieleka, bena ye mbebe ya sala e salu kiaki kumosi yo yeto tuzingilanga mu lumbu yayi yambaninu. Muna kuma kiaki, tuna ye luzolo lwatoma zaya lusansu lwasonama muna nkand’a Mavangu.

13, 14. (a) Nani wasoneka nkand’a Mavangu? Akweyi kabakila mambu kasoneka? (b) Nkia mambu mena muna nkand’a Mavangu?

¹³ Nani wasoneka nkand’a Mavangu? O nkanda wau ke uyikanga nkumbu a muntu wasoneka wo ko. Kansi e mvovo miandi miantete misonganga vo, ndiona wasoneka nkand’a Luka yandi mpe wasoneka nkand’a Mavangu. (Luka 1:1-4; Mav. 1:1, 2) Ozevo, tuka kolo, Luka wa “ngang’a mawuku anzolwa,” ye nzingudi a tusansu obadikilwanga vo yandi i nsoneki a nkand’a Mavangu. (Kol. 4:14) O nkanda wau wasonekwa mu tezo kia mvu 28, tuka Yesu kavutukila kuna zulu muna mvu wa 33 wa tandu kieto yamuna mvu wa 61 wa tandu kieto vitila Paulu kavaikiswa muna pelezo kuna Roma. Wau vo Luka wakiyikanga muna maka mambu kasoneka, ediadi disonganga vo wakala vana fulu kiavangamenanga mambu mama. (Mav. 16:8-10; 20:5; 27:1) Wau vo Luka wazolanga vavulula, dilenda kala vo mana kasoneka yandi kibeni wawá mo kuna kwa Paulo, Banaba, Filipo yo wantu ankaka beyikwanga muna nkanda wau.

 ¹⁴ Nkia mambu mena muna nkand’a Mavangu? Vitila kasoneka nkand’a Mavangu, muna nsangu zambote kasoneka, Luka wayika mana Yesu kavova yo vanga. Kansi muna nkand’a Mavangu, wayika mana alongoki a Yesu bavova yo vanga. Ozevo, nkand’a Mavangu uyikanga wantu basala salu kiamfunu kanele vo babadikilwanga vo wantu “balembi longwa ye mpasi wantu.” (Mav. 4:13) Muna mvovo miankufi, nkanda wau wavumunuinua ukutusonganga una wayantikila e nkutakani ya Kikristu ye una yanungunukina. Usonganga mpe una Akristu a tandu kiantete basilanga umbangi, i sia vo, e ndekwa basadilanga ye fu basonganga. (Mav. 4:31; 5:42) Uyikanga mpe una mwand’avelela wabasadisila muna samuna e nsangu zambote. (Mav. 8:29, 39, 40; 13:1-3; 16:6; 18:24, 25) Nkanda wau ukwamanananga yika ntu a diambu wa Bibila, i sia vo, velelesa nkumbu a Nzambi muna Kintinu kiandi muna wisa kia Kristu. Usonganga mpe vo alongoki a Yesu basamuna e nsangu za Kintinu una ufwene kanele vo babangikwa.—Mav. 8:12; 19:8; 28:30, 31.

15. O fimpa nkand’a Mavangu, nkia nluta dilenda kututwasila?

¹⁵ Kieleka, o fimpa nkand’a Mavangu diakiese kikilu ye dikumikanga o lukwikilu. O badika e nona ya unkabu yo vema kwa alongoki a Kristu a tandu kiantete, disimba e ntima mieto. Dikutusadisa mu tanginina lukwikilu lwa ampangi zeto za tandu kiantete. Dikutusadisa mpe mu kala twakubama mu lungisa e salu kieto kia ‘kitula wantu . . . se alongoki.’ Nkanda wau otanganga, ukubikilu ye kani diakusadisa wabakula o nkand’a Mavangu.

16. Nkia makani matatu mavaikisilu nkanda wau?

¹⁶ Nkia makani mavaikisilu nkanda wau? Makani matatu: (1) Siamisa e ziku kieto vo Yave osadilanga mwand’andi avelela mu yikama e salu kia samuna e nsangu za Kintinu yo kitula wantu se alongoki. (2) Wokesa vema kweto muna salu kia umbangi, ekolo tufimpanga e mbandu ya alandi a Kristu a tandu kiantete. (3) Wokesa vumi weto muna nkubik’a Yave ye muna awana bevitanga o ntu muna salu kia umbangi yo lunga-lunga e nkutakani.

17, 18. Aweyi nkanda wau wakubikilwa? Nkia mambu mena mo malenda kusadisa muna longi dia ngeye kibeni?

¹⁷ Aweyi nkanda wau wakubikilwa? O nkanda wau wavambulwa mu kunku nana ye konso kunku kiyikanga kapu ya nkand’a Mavangu. E kani diakubikilwa kunku yayi ke mu fimpa tini-tini ya nkand’a Mavangu ko, kansi muna kutusadisa mu longoka mambu mamfunu mena muna tusansu twatu yo sadila mana tulongokele. Kuna lubantiku lwa konso kapu, muna ye mvovo miasina ye sono ya nkand’a Mavangu ifimpwa mu kapu kiokio.

¹⁸ Mu nkanda wau, muna ye mambu mankaka malenda kusadisa mu longi dia ngeye kibeni. Ekolo obadikanga lusansu lwa Bibila, e mafoto mambote mena muna nkand’a masono makete mekusadisa mu toma bakula mana  masonama muna nkand’a Mavangu. Kapu yayingi ina ye babu iyikanga mambu mamfunu. E babu yankaka iyikanga mambu ma zingu kia muntu oyikwanga muna Bibila, ona wasonga lukwikilu luna lwafwana tangininua. Kansi, eyaka babu ikudikilanga mambu mamfunu mu kuma kia fulu, mambu mavangama, fu ya kisi nsi yovo wantu ankaka beyikwanga muna nkand’a Mavangu.

19. Nkia lufimpu tufwete kukivanganga ezak’e ntangwa?

¹⁹ O nkanda wau ukutusadisa mu toma kuyifimpa. Kana nkutu vo se mvu miayingi tusamunanga e nsangu za Kintinu, ezak’e ntangwa diambote twakifimpanga mu zaya mana tusianga va fulu kiantete muna zingu kieto ye una tubadikilanga e salu kia umbangi. (2 Kor. 13:5) Diambote twakiyuvulanga: ‘Nga ikwamanananga badikila e salu kia umbangi vo kifwete salwa ye nzaki zawonso? (1 Kor. 7:29-31) Isamunanga e nsangu zambote yo vema ye ziku kiawonso? (1 Tes. 1:5, 6) Nga ivanganga mawonso ndenda mu sila umbangi yo kitula wantu se alongoki?—Kol. 3:23.

20, 21. Ekuma e salu kieto kifwete sadilwa mu nzaki zawonso? Nkia kani tufwete kala diau?

²⁰ Ke tufwete vilakananga salu kieto ko, i sia vo, samuna e nsangu zambote yo kitula wantu se alongoki. Tufwete sala e salu kiaki ye nzaki zawonso, kadi konso lumbu kiviokanga, e mbaninu a tandu kiaki mu finama kaka ina. E mioyo mia wantu mu vonza mina. Ke tuzeye ko kana wantu kwa bena ye luzolo lwambote betambulwila e nsangu zambote. (Mav. 13:48) Kansi, yeto tuna ye mbebe ya sadisa wantu awaya vitila e mbaninu iza.—1 Tim. 4:16

²¹ Ozevo, diamfunu twatanginina e mbandu ya ateleki a vema a Kintinu a tandu kiantete. Yambula e longi dia nkanda wau diasadisa mu wokesa vema yo unkabu waku muna salu kia sila umbangi. Diasiamisa mpe e kani diaku diakwamanana ‘sila umbangi wa Kintinu kia Nzambi una ufwene.’—Mav. 28:23.