1, 2. (a) E diambu ditadidi zengwa, nkia yuvu diavaikisa kwa selo yambuta muna tandu kiantete? (b) Nkia lusadisu mpangi zazi batambula muna baka nzengo zambote?

 ANTUMWA ye akuluntu bakutakene mu suku dimosi muna Yerusaleme. Yau awonso badingalele yo tala muntu yo nkwandi. E ntangwa yafwana mu baka nzengo zamfunu. E diambu ditadidi zengwa divaikisi yuvu yamfunu. Nga Akristu bafwete lemvokela Nsiku a Mose? Nga vafwete kala mpambula vana vena Akristu Ayuda ye Akristu a Esi Zula?

² Awana bavitanga o ntu, mambu mayingi bafimpa. Bazaya e mvovo mia ungunza una muna Diambu dia Nzambi ye nsangu za mbangi ana bamona e ziku kia nsambu za Yave. Batoma songa e ngindu zau. E kimbangi kina bata mu kuma kia diambu diadi, ke kilendi fidiswa mpaka ko. Mwand’a Yave mu songa una e nzila bafwete landa. Nga wantu awaya belanda tuludiku twatu?

3. Ofimpa lusansu luna muna nkand’a Mavangu kapu kia 15, nkia nluta dilenda kututwasila?

³ Lukwikilu ye unkabu divava muna tambulwila luludiku lwa mwanda muna diambu diadi. Kadi e diambu diadi, dilenda sakisa lumengo vana vena afidi a dibundu dia Ayuda. Vana ntandu, muna nkutakani muna ye wantu ana basiandamene kaka vo nkangu a Nzambi ufwete kwamanana lemvokela Nsiku a Mose. Adieyi selo yambuta bevanga? Yambula twazaya e mvutu za kiuvu kiaki ye una mpangi zazi basikidisila e mbandu ina Selo Yambuta ya Mbangi za Yave belandanga o unu. Yeto awonso tufwete landanga e mbandu yayi vava tubakanga nzengo mu kuma kia mambu mampasi mebwanga muna zingu kieto kia Kikristu.

4, 5. Nkia diambu Yakobo katoma kiesesa mun’owu wa mvovo mia ngunza mina muna Diambu dia Nzambi?

⁴ Yakobo wa ntumwa wa nleke a Yesu wavova. a Nanga yandi wakala  mfidi muna lukutakanu lolo. E mvovo miandi, miasonga e ngindu zina yau awonso bakala zau muna buka kia selo yambuta. Yakobo wavova kwa awana bakala muna lukutakanu vo: “Simeone watoma samuna una Nzambi kasongela dienga diandi kwa esi zula muna nkumbu antete, kimana kasola vana bena o nkangu muna nkumbu andi. Muna diadi, e mvovo mia Angunza miayenda e betela.”—Mav. 15:14, 15.

⁵ E longi Simeone yovo Simone Petelo kafila ye mambu Banaba yo Paulu bavova, nanga masadisa Yakobo mu sungamena e sono yakiesesanga e diambu ditadidi zengwa. (Yoa. 14:26) Vava Yakobo kavova vo, “muna diadi, e mvovo mia Angunza miayenda e betela,” wayika e mvovo mia Amose 9:11, 12. O nkanda wau wakala muna sono ya Kiyibere eyi iyikilwaga vo “Angunza.” (Mat. 22:40; Mav. 15:16-18) E mvovo mina Yakobo kayika, nswaswani fioti mina ye mvovo miasonama muna nkand’a Amose o unu. Nanga Yakobo nsekola ya Septuaginta kayika, eyi yakala vo nsekola yantete ya Sono ya Kiyibere muna Kingerekia.

6. Aweyi e Sono yasadisila mu kiesesa e diambu ditadidi zengwa?

⁶ Muna ungunza wa Amose, Yave wasakula vo vekala e ntangwa ina e “sudi kia Davidi” kitelameswa diaka, i sia vo, Kintinu muna luvila lwa Davidi. Ediadi diadi vangama muna Kintinu kia Masia. (Yez. 21:26, 27) Nga Yave wadi sola diaka Ayuda se zula kiandi kia kivuila? Ve. O ungunza wakudikila diaka vo: “Wantu a zula yawonso” badi kutakeswa yo yikilwa muna nkumbu a Nzambi. Sungamena mambu mana Petelo kamona yandi kibeni. Wavova vo: “[Nzambi] ke kutuswaswanesanga [Akristu Ayuda] ko yo yau [Akristu a Esi Zula], kansi ovelelese ntima miau muna lukwikilu.” (Mav. 15:9) Mu mvovo miankaka Petelo wazola vova vo i luzolo lwa Nzambi vo Ayuda ye Esi Zula bakutakana yo yala muna Kintinu kia Nzambi. (Roma 8:17; Efe. 2:17-19) Muna ungunza wau wavumunuinua, kavena fulu ko kisonganga vo Akristu a Esi Zula bafwete teka zengwa yo kituka se minkwikila mia Kiyuda.

7, 8. (a) Nkia ngindu Yakobo kasonga? (b) Aweyi tufwete bakulwila e mvovo mia Yakobo?

⁷ E ziku kina muna Bibila ye mambu kawá, mafila Yakobo mu songa ngindu ezi: “E nzengo zame ke bangika esi zula ko, ana bavutukidi kwa Nzambi, kansi tubasonekena vo bayikenga muna lekwa yafunzulwa kwa teke, mavangu ma zumba, ye bulu yafientwa vana laka ye menga. Kadi, tuka kuna nz’ankulu, vekalanga ye awana besamunanga muna mbanza ye mbanza mana o Mose kasoneka, kadi e lumbu yawonso ya vundu betanganga mo mu nding’angolo muna masambilu.”—Mav. 15:19-21.

⁸ Vava Yakobo kavova vo “e nzengo zame,” nga ngindu zandi kazola komekena kwa ampangi wau vo yandi wakala mfidi a lukutakanu? Ve. O mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “nzengo zame,” una mpe ye nsasa vo, “muna mbweno zame” yovo muna “ngindu zame.” Ozevo, Yakobo kakala ye kani dia komekena ngindu zandi kwa mpangi zazi ko. Kansi, wasonganga ngindu  zandi muna dina balenda vanga mun’owu wa mana kawá ye mana masonama muna Sono mu kuma kia diambu diadi.

9. Olanda ngindu za Yakobo, nkia nluta diadi twasa?

⁹ Nga e ngindu za Yakobo zambote zakala? Ingeta, kadi kuna kwalanda antumwa ye akuluntu balanda e ngindu zandi. Nkia nluta diatwasa? E diantete, e ngindu zazi ke zadi “bangika” Akristu a Esi Zula ko yovo kubatwasila mpasi, muna kubakomekena vo balanda mana malombwanga muna Nsiku a Mose. (Mav. 15:19) Diazole, e nzengo zazi zadi songa vo bazitisanga e ntona za awana bakala vo Akristu Ayuda ana bawanga mana masonekwa kwa ‘Mose . . . matangwanga mu nding’angolo muna masambilu.’ b (Mav. 15:21) Kalukatikisu ko vo e ngindu zazi zadi siamisa e ngwizani vana kati kwa Akristu Ayuda ye Akristu a Esi Zula. Vana ntandu, diadi yangidika Yave wa Nzambi, kadi e nzengo zazi ngwizani zakala ye kani diandi. Ekwe mpila yambote yasingikila e mambu mana malenda twasa ntantani yo fwasa kintwadi kia nkutakani a nkangu a Nzambi! Ediadi dina mpe se mbandu ambote kwa nkutakani a Kikristu o unu.

10. Aweyi Buka kia Selo Yambuta o unu belandilanga e mbandu yasikidiswa kwa selo yambuta muna tandu kiantete?

¹⁰ Nze una tumwene muna kapu kiviokele, wauna buka kia selo yambuta bavanganga muna tandu kiantete, e Buka kia Selo Yambuta kia Mbangi za Yave o unu, bevavanga luludiku lwa Yave wa Mfumu a Nsema wawonso ye lwa Yesu Kristu una vo i Ntu muna nkutakani muna mambu mawonso. c (1 Kor. 11:3) Aweyi bevangilanga wo? Mpangi Albert D. Schroeder, wakala mosi muna Buka kia Selo Yambuta tuka muna mvu wa 1974 yavana kafokola e salu kiandi ova ntoto muna ngonde a Malusu ya mvu wa 2006, wasasila vo: “E Selo Yambuta bekutakananga konso kiatatu muna lumingu. Beyantikilanga lukutakanu lwau muna sambu, belombanga lusadisu lwa mwand’a Yave. Bevanganga e ngolo kimana mambu mawonso mefimpwa muna lukutakanu lolo ye nzengo zibakwa, zakala e ngwizani ye  Diambu dia Nzambi, i sia vo, Bibila. O mpangi Milton G. Henschel, yandi mpe wasala mvu miayingi muna Buka kia Selo Yambuta ye wafokola e salu kiandi ova ntoto muna ngonde a Malusu ya mvu wa 2003. O mpangi Milton wavanga kiuvu kimosi kwa alongoki a kalasi kia 101 a Sikola ya Ngiladi. Wabayuvula vo: “Nga vena ye nkubika yankaka ova ntoto, ina vo awana bevitanga o ntu bevavululanga muna Diambu dia Nzambi vitila babaka nzengo zamfunu?” E mvutu zatoma kiá zakala.

11. Aweyi e nzengo za selo yambuta zazayisilwa muna nkutakani?

¹¹ E selo yambuta muna Yerusaleme, babaka nzengo kumosi muna diambu ditadidi zengwa. Kansi muna sadisa mpangi zawonso batambulwila e nzengo zazi, diavavanga vo zazayiswa mu mpila yakiá, yasikididi ye yalukasakeso. Ayeyi i mpila yambote badi wo vangila? Lusansu lusonganga vo: “Antumwa ye akuluntu kumosi ye nkutakani yawonso babakidi e nzengo za sola wantu vana bena, babatuma kuna Antiokia kumosi ye Paulu yo Banaba; basolele Yuda ona wayikilwanga vo Basaba yo Sila, yau bavitanga o ntu vana vena ampangi.” Vana ntandu, o nkanda wasonekwa yo vewa kwa mpangi zazi kimana watangwa muna nkutakani zawonso kuna Antiokia, Suria ye Kilikiya.—Mav. 15:22-29)

12, 13. Nkia nluta diatwasa vava ampangi bafila muna nkutakani (a) Yuda yo Sila? (b) nkand’a selo yambuta?

¹² Yuda yo Sila ana bavitanga o ntu vana kati kwa ampangi, bafwana bakala muna sunzula selo yambuta. E buka kiaki kia mpangi yá, kiadi sadisa ampangi muna nkutakani mu yindula vo e nsangu banatanga ke mpasi mvutu za kiuvu kia diambu ditadidi zengwa ko. Kansi, tuludiku twa selo yambuta. Vava ampangi badi mona Yuda yo Sila ‘wantu ana basolwa,’ diadi siamisa zola vana vakala Akristu muna Yerusaleme ye Akristu a Esi Zula muna nkutakani. E yayi nkubika ya ngangu yakala ye ya zola. Kalukatikisu ko vo yasiamisa luvuvamu ye ngwizani vana kati kwa nkangu a Nzambi.

¹³ O nkanda wavana tuludiku kwa Akristu a Esi Zula ke mu diambu ditadidi kaka zengwa ko, kansi mpe muna mambu mafwana vangwa kimana bavua e dienga ye nsambu za Yave. E diambu diamfunu diakala muna nkanda i diadi: “O mwand’avelela yo yeto kibeni tumwene vo diambote twalembi kunukudikila e zitu diankaka, nulunda kaka mambu mama mamfunu: nukwamanana kuyikenga muna yimenga ya teke, menga, bulu yafientwa vana laka ye mavangu ma zumba. Avo nutomene kuyikenga muna mambu mama, nusikila. Mavimpi meno!”—Mav. 15:28, 29.

14. Aweyi nkangu a Yave belendelanga kadila mu kintwadi mu nza yayi yazala ye mpambani?

¹⁴ Kanele vo o unu, vioka 8.000.000 za Mbangi za Yave bena mu nza yawonso mu vioka 100.000 ma nkutakani, yau awonso bena kintwadi mu mana  bekwikilanga ye mana bevanganga. Aweyi belendelanga kadila mu kintwadi musungula mu nza yayi yazala ye mavuanga ye mpambani? Bekalanga mu kintwadi kadi Yesu Kristu wa Ntu a nkutakani, ovananga tuludiku twatoma kiá muna nzil’a “ntaudi a kwikizi yo lulungalalu,” i sia vo, Selo Yambuta. (Mat. 24:45-47) Tukalanga mpe mu kintwadi kadi mpangi zawonso mu nza yamvimba, belemvokelanga tuludiku twatu ye nsi a ntima wawonso.

15, 16. Aweyi wafokokela e diambu ditadidi zengwa? Nki kiasadisa kimana diambu diadi diafokokela mu mpila yambote?

¹⁵ Lusansu lwa nkand’a Mavangu lukwamanananga kutuvovesa vo, mpangi ana basolwa kuna Yerusaleme vava balwaka kuna Antiokia, “bakutakese awonso yo kubavana o nkanda.” Aweyi mpangi bamona vava bawá luludiku lwa selo yambuta? “Vava batangidi wo [nkanda], bayangalele lukasakeso baveno.” (Mav. 15:30, 31) Vana ntandu, Yuda yo Sila, “bakasakese yo kumika ampangi muna malongi mayingi.” Mu mpila yayi, yau awole bakala se “ngunza” nze Banaba, Paulu ye akaka ana bayikilwa vo ngunza. O Mvovo wau usadilwanga mu yika muntu ona osamunanga luzolo lwa Nzambi.—Mav. 13:1; 15:32; Luv. 7:1, 2.

¹⁶ Tumwene vo Yave wasambulanga mawonso mavangamanga ye wasadisa kimana diambu diadi diasingikwa mu mpila yambote. Kansi, nki kiasadisa kimana e diambu diadi diasingikwa mu mpila yambote? Kalukatikisu ko vo i tuludiku twatoma kiá twa selo yambuta twatuka mu Diambu dia Nzambi yo lusadisu lwa mwand’avelela. Vana ntandu, e selo yambuta bazayisa e nzengo zau kwa mpangi muna nkutakani kuna ngemba zawonso.

17. Nkia mbandu yasikidiswa muna maka mambu ina akengi mu lumbu yeto bafwete landa?

¹⁷ Selo Yambuta ya Mbangi za Yave mu lumbu yeto, belandanga mbandu yayi. Bevananga tuludiku kwa mpangi mu nza yawonso. E nzengo zina bebakanga, zizayiswanga mu nkutakani muna mpila yakiá ye sikididi. Besadilanga akengi a zunga kimana bazayisa e nzengo zazi muna nkutakani. E mpangi zazi, kuna mvevo wawonso bekingulanga nkutakani muna vana tuludiku twakiá ye lukasakeso kuna ngemba zawonso. Nze Paulu yo Banaba, besadilanga ntangwa yayingi mu salu kia umbangi muna ‘longa yo samuna e nsangu zambote za diambu dia Yave kumosi mpe ye wantu ayingi ankaka.’ (Mav. 15:35) Nze Yuda yo Sila, ‘bekasakesanga yo kumika ampangi muna malongi mayingi.’

18. Adieyi nkangu a Nzambi bafwete vanga muna kwamanana tambula e nsambu zandi?

¹⁸ Adieyi tuvova mu kuma kia zinkutakani? Adieyi disadisa nkutakani mu nza yawonso mu kwamanana kala mu luvuvamu mu nza yayi yazala ye mpambani? Sungamena dio vo yandi kibeni nlongoki Yakobo wasoneka vo: “E ngangu za ntandu, entete za velela, za luvuvamu, za ntim’anleka, nzaki zilemvokanga  . . . Vo i mbongo a unsongi ikuninu muna luvuvamu, kw’awana bevanganga luvuvamu.” (Yak. 3:17, 18) Katuzeye ko kana vo Yakobo wasungamena lukutakanu lwakala kuna Yerusaleme, vava kasoneka e mvovo miami. Kansi, o lufimpu tuvangidi muna mambu masonama mu nkand’a Mavangu kapu kia 15, lusonganga vo ampangi muna nkutakani bevua kaka e nsambu za Yave avo basadidi entwadi yo lemvokela tuludiku bevewanga.

19, 20. (a) Nkia diambu disonganga vo e nkutakani ya Antiokia mu luvuvamu yakala? (b) Owau, nkia diambu Paulu yo Banaba badi vanga?

¹⁹ Vena ye diambu diasonganga vo e nkutakani ya Antiokia mu luvuvamu ye kintwadi yakala. Vana fulu kia tantana yo Yuda yo Sila, ampangi kuna Antiokia bayangalela e nkingula au, kadi ‘vava bakala kûna mu kolo kiayingi, babasindika muna luvuvamu kw’ampangi ana babatuma,’ i sia vo, kuna Yerusaleme. d (Mav. 15:33) Tuna ye ziku vo ampangi kuna Yerusaleme mpe bayangalala vava mpangi zole zazi babazayisa e nsangu za nkangalu au. Muna nkenda za Yave, balenda lungisa e kiyekwa kiau.

²⁰ Paulu yo Banaba, ana bakwamanana kuna Antiokia, owau basadilanga ngolo zau muna twadisa e salu kia umbangi nze una akengi a zunga bevanganga vava bekingulanga e nkutakani. (Mav. 13:2, 3) Ediadi nsambu zayingi ditwasanga kwa nkangu a Yave. Kansi, nkia malau ye nsambu zankaka Yave kavana kwa ateleki awaya akwa vema? Tuzaya e diambu diadi muna kapu kilanda.