1-3. Aweyi Yesu katombokela kuna zulu? Ediadi nkia yuvu divaikisanga?

 TUMINGU twansuka twa zingu kia Yesu ova ntoto, tumingu twamfunu kikilu twakala kwa alongoki a Yesu. Vava Yesu kafuluka, e nkenda zau zakituka se kiese, ke bazola ko vo e mambu mama mafokoka. Mu lumbu 40, Yesu wamoneka kwa alongoki andi nkumbu miayingi, wabavananga tuludiku yo kubakasakesa. Kansi o unu, i nkumbu ansuka kevanga wo.

² Vana mongo a Olive, antumwa bewanga Yesu ye sungididi kiawonso. Vava kamene vova, ozangwidi moko yo kubasambula. Kuna kwa antumwa, ediadi mu nzaki divangamene. I bosi, oyantikidi tomboka kuna zulu. Antumwa bakwamanene tala Yesu ekolo ketombokanga kuna zulu, i bosi e tuti dimfukidi, ovididi kansi antumwa bakwamanene tala kuna zulu.—Luka 24:50; Mav. 1:9, 10.

³ Dina diavangama diasoba kikilu e zingu kia antumwa. Owau adieyi  bevanga wau vo Mfumu au, Yesu Kristu otombokele kuna zulu? Tulenda kala ye ziku vo, Yesu wabakubika kimana bakwamanana sala e salu kina yandi kibeni kayantika. Aweyi Yesu kabakubikila mu sala e salu kiaki kiamfunu ye adieyi antumwa bavanga? E mambu mama, adieyi mevanganga kwa Akristu o unu? E kapu kiantete nkia nkand’a Mavangu, kivananga e mvutu za lukasakeso za yuvu yayi.

4. Aweyi Luka kayantikila lusansu lwandi muna nkand’a Mavangu?

⁴ Kuna lubantiku lwa nkand’a Mavangu, Luka wasonekena Teofilo, ndiona kateka sonekena o nkand’a Luka. a Muna tini yantete, Luka wayika mambu mamfunu masonama kuna mfoko a nkand’a Luka. Wasadila mvovo miaswaswana ye wakudikila diaka mambu mankaka. Muna mpila yayi, Luka wasonga vo lusansu kayantika muna nkand’a Luka wakwamanana lo vovela muna nkand’a Mavangu.

5, 6. (a) Adieyi diadi sadisa alandi a Yesu mu kala ye lukwikilu lwasikila? (b) Ekuma tulenda vovela vo e ‘sinsu yayingi ya ziku’ ikumikanga lukwikilu lwa Akristu o unu?

⁵ Adieyi diadi sadisa alandi a Yesu mu kala ye lukwikilu lwasikila? Muna Mavangu 1:3, tutanganga mu kuma kia Yesu vo: “Vava kavuidi mona e mpasi, wamoneka kwa yau muna sinsu yayingi muna songa e ziku vo una o moyo. Bamona mu lumbu 40.” Yesu wamoneka nkumbu miayingi kwa alandi andi. Nkumbu miankaka kwa mosi yovo awole, nkumbu miankaka kwa ntumwa zawonso ye wamoneka mpe kwa vioka 500 za mpangi. (1 Kor. 15:3-6) E ziku yayi, yakumika kibeni lukwikilu lwa alongoki a Yesu.

⁶ Diau dimosi mpe o unu, e ‘sinsu yayingi ya ziku’ ikumikanga lukwikilu lwa Akristu akieleka. Nga vena ye ziku isonganga vo Yesu wayiza kikilu ova ntoto, wafwa mu kuma kia masumu meto yo futumuka? Elo, e mvovo mia awana bamona Yesu mina muna Diambu dia Nzambi diavumunuinua, misonganga e ziku kia diambu diadi. O longoka lusansu lwalu yo lomba lusadisu lwa Nzambi kimana twasadila mana tulongokanga, dilenda kutusadisa mu kumika lukwikilu lweto. Sungamena dio vo e ziku yasikididi isadisanga mu kala ye lukwikilu lwasikila. O lukwikilu lwasikila, lukutusadisa mu vua moyo a mvu ya mvu.—Yoa. 3:16.

7. Nkia mbandu Yesu kasisa kwa alandi andi mu diambu ditadidi longa yo sila umbangi?

⁷ Yesu wavovesa mpe alongoki andi e ‘mambu matadidi Kintinu kia Nzambi.’ Muna bonga e nona, wasasila ungunza wayikanga vo Masia omona mpasi yo fwa. (Luka 24:13-32, 46, 47) Vava Yesu kasasila kiyekwa kiandi se Masia,  watoma kiesesa e diambu ditadidi Kintinu kia Nzambi, kadi yandi i Ntinu wasolwa. E Kintinu kia Nzambi i diambu Yesu katoma vovelanga muna salu kiandi, o unu mpe i diambu alongoki andi betoma vovelanga muna salu kia umbangi.—Mat. 24:14; Luka 4:43.

8, 9. (a) Nkia ngindu zole zabendomoka antumwa bakala zau? (b) Adieyi Yesu kavova muna singika e ngindu zau? Adieyi Akristu balenda longoka muna diambu diadi?

⁸ Muna nkumbu ansuka antumwa bakutakana yo Yesu vana mongo a Olive ye kiese kiawonso banyuvula vo: “E Mfumu, nga mu ntangwa yayi ovutula kintinu kwa Isaele?” (Mav. 1:6) E kiuvu kia antumwa kiasonga vo ngindu zole zabendomoka bakala zau. Entete, bayindulanga vo e Kintinu kia Nzambi kivutulwiswa kwa Isaele ya kinitu. Diazole, bavingilanga vo e Kintinu kiasilwa e nsilu kiayantika yala vana vau, i sia vo, muna ‘ntangwa yayina.’ Aweyi Yesu kabasadisila muna singika ngindu zau?

⁹ Yesu wazaya wo vo e ngindu zantete zadi singikwa ke kolo ko, kadi alandi andi badi mona e ngutuk’a zula kiampa, i sia vo, Isaele ya kimwanda vava vadi vioka lumbu kumi. Ke kolo ko Yave wadi bembola Isaele ya kinitu. Mu kuma kia ngindu za zole, Yesu kuna ngemba zawonso wabavovesa vo: “E diambu dia zaya e ntangwa ye nsungi ina o Se kasia muna wisa kiandi, ke dinutadidi ko.” (Mav. 1:7) Yave i Nsikidisi Anene a Ntangwa. Vitila Yesu kafwa, yandi kibeni wavova vo kana nkutu Mwana kazaya ko e ‘lumbu ye ola’ kikwiza e mbaninu, “kansi Se kaka.” (Mat. 24:36) Diau dimosi o unu, vava Akristu betokananga kwayingi mu kuma kia mbaninu a tandu kiaki, betokananga mu kuma kia diambu ke dibatadidi ko.

10. Nkia fu kia antumwa tufwete tanginina? Ekuma?

¹⁰ Kana una vo i wau, tufwete keba muna lembi kala ye ngindu zabendomoka mu kuma kia ntumwa za Yesu, ana bakala ye lukwikilu lwasikila. Kuna lulembamu lwawonso batambulwila e longi Yesu kabavana. Vana ntandu, kanele vo e kiuvu kiau mu ngindu zabendomoka kiatuka, e kiuvu kiaki kiasonganga vo antumwa fu kiambote bakala kiau. Nkumbu miayingi Yesu walukisa alongoki andi vo: “Nukwamanana yingila.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Ediadi diasonganga vo alongoki batoma yingilanga, i sia vo, batoma sianga e sungididi muna ziku yasonganga vo Yave ovanga diambu ke kolo ko. O unu yeto mpe tufwete kala ye fu kiaki, musungula mu ‘lumbu yayi yambaninu’ tuzingilanga.—2 Tim. 3:1-5.

11, 12. (a) Nkia salu Yesu kavana kwa alongoki andi? (b) Ekuma Yesu kayikila mwand’avelela vava kayika e salu kia umbangi?

¹¹ Yesu wasungamesa antumwa e diambu difwete sunda o mfunu. Wavova vo: “Nutambula nkuma vava o mwand’avelela ukwiza omu yeno, nukala mbangi zame muna Yerusaleme, muna Yuda yawonso ye Samaria yakuna nsuk’a nza.” (Mav. 1:8) E nsangu za lufuluku lwa Yesu zadi samunua ntete muna Yerusaleme kuna o wantu bamvondela. I bosi, zadi samunua mpe muna Yuda yawonso, Samaria, yakuna nsuk’a nza.

 ¹² Vitila Yesu kavovela salu kia samuna e nsangu zambote, wavutukila o nsilu watwikila alongoki andi o mwand’avelela una wadi kubasadisa. O mvovo “mwand’avelela” wasonama muna nkand’a Mavangu vioka nkumbu 40. Nkumbu miayingi o nkanda wau utoma kiesesanga vo ke tulendi lungisa luzolo lwa Yave ko kondwa kwa mwand’avelela. Muna kuma kiaki, diamfunu twalombanga mwand’avelela muna sambu lumbu yawonso. (Luka 11:13) O unu, mwanda wau kikilu tuvuidi o mfunu.

13. Yamu nkia tezo e nsangu zambote zisamunuinuanga o unu? Ekuma tufwete tambulwila e mbebe yayi ye nsi a ntima wawonso?

¹³ E mvovo “yakuna nsuka nza” mitoma lungananga mu lumbu yeto. Nze una tumwene muna kapu kiantete, Mbangi za Yave batambulwila e mbebe ya samuna e nsangu zambote kadi bazeye wo vo Yave ozolele vo wantu a mpila zawonso bakala ye lau dia wá e nsangu zambote za Kintinu. (1 Tim. 2:3, 4) Nga okukivananga emvimba muna salu kiaki kia vuluza mioyo? Ekiaki i salu kisundidi o mfunu ye kiese kiayingi kitwasanga. Yave okuvana e ngolo kimana walungisa e salu kiaki. O nkand’a Mavangu ukusadisa mu zaya e ndekwa ye fu olenda yima mu baka e nluta muna salu kiaki.

14, 15. (a) Adieyi ambasi bavova mu kuma kia ngiz’a Kristu? Ayeyi i nsasa a mvovo miau? (Tala mpe mvovo vana yand’a lukaya.) (b) Aweyi Kristu kadi kwizila “wauna” katombokela kuna zulu?

¹⁴ Nze una tumwene kala kuna lubantiku lwa kapu kiaki, Yesu watomboka kuna zulu yo vila. Kansi, antumwa 11 bakwamanana tala kuna zulu. I bosi, mbasi zole zamoneka yo kubavovesa kuna ngemba zawonso vo: “Esi Ngalili, ekuma nutelamene yo tala kuna zulu? Yesu ndioyo oneto kuna zulu, wauna numwenene katombokele kuna zulu i una mpe kekwizila.” (Mav. 1:11) Nga ambasi bazola vova vo Yesu wadi kwizila mu nitu yau imosi nze una mabundu mankaka belonganga? Ve. Aweyi tuzayidi wo?

¹⁵ Ambasi bavova vo Yesu wadi kwizila “wauna” katombokela kuna zulu. b Aweyi Yesu katombokela? Vava mbasi bamokenanga ye antumwa, Yesu kamonekanga diaka ko. Antumwa kaka bamona Yesu vava kasisa ntoto yo tomboka kuna zulu. Yesu wadi kwizila wauna katombokela kuna zulu. I diau mpe diavangama. O unu, awana kaka bena ye umbakuzi wa mwanda bebakulanga vo Yesu oyalanga se Ntinu. (Luka 17:20) Muna kuma kiaki, tufwete toma bakula e sinsu isonganga e ngiz’a Kristu yo vovela yo kwa wantu ankaka, kimana yau mpe babakula vo e lumbu tuzingilanga ya vonza kikilu.

16-18. (a) Adieyi tulenda longoka muna Mavangu 1:13, 14 mu kuma kia tukutakanu tweto twa Kikristu? (b) Adieyi tulenda longoka muna mbandu a Maria wa ngudi a Yesu? (c) Ekuma tukutakanu twa Kikristu twinina o mfunu o unu?

¹⁶ Mu kuma kia mambu mawonso mavangama, ke diampasi ko mu bakula e  kuma antumwa ‘bavutukila kuna Yerusaleme ye kiese kiayingi.’ (Luka 24:52) Kansi, adieyi bavanga muna malongi ye tuludiku Kristu kabavana? Muna nkand’a Mavangu 1:13, 14 tutanganga vo antumwa bakutakanga kuna “seka dia ntandu” ye tulongokanga mpe maka mambu mamfunu mu kuma kia tukutakanu twa alongoki antete. Muna kolo kiakina, e nzo za esi Palestina zakalanga ye seka kuna ntandu edi diamantinuanga muna sikada yakala kuna mbazi. Nga e seka diadi dia ntandu diakala muna nzo a ngudi a Maku eyi iyikwanga muna Mavangu 12:12? Ke tuzeye ko, kansi tulenda kala ye ziku vo e fulu kiokio kiambote kiakala ye kiatoma kubikwa kimana alandi a Kristu bakutakananga. Kansi, aki nani bakala muna seka diadina ye adieyi bavanga?

¹⁷ Muna lukutakanu lwaluna ke mwakala kaka antumwa ko, kadi ke lwakala lukutakanu lwa wan’amakala kaka ko. Mwakala mpe ye “akento ankaka” kumosi ye Maria wa ngudi a Yesu. Owau, i nkumbu ansuka Maria keyikwanga muna Bibila. Tulenda vova ye ziku kiawonso vo Maria kakala vana fulu kiakina ko muna vava e tunda. Kansi, kuna lulembamu lwawonso wakutakananga kumosi ye mpangi zandi mu sambila Nzambi. Nanga dialufiaulwisu kikilu diakala kwa Maria, wau vo wan’andi ankaka ayá amakala ana ke bateka kala alongoki a Yesu ko, bakala yandi kumosi muna lukutakanu lwaluna. (Mat. 13:55; Yoa. 7:5) O wan’a Maria awaya basoba emvimba e mpila zingu kiau tuka mbuta au Yesu kafwila yo futumuka.—1 Kor. 15:7.

¹⁸ Tala mpe diambu diankaka diafila alongoki awaya mu kutakana: “Yau awonso bazindalala muna sambu ye kani dimosi.” (Mav. 1:14) Tuka kolo, o kutakana diambu diamfunu muna nsambila ya Akristu akieleka. Tukutakananga mu kasakesa muntu yo nkwandi, tambula tuludiku ye malongi. E diambu disundidi o mfunu, i sambila Yave wa Nzambi eto una kuna zulu kumosi ye ampangi zeto. Vava tukutakananga, tusambanga yo yimbila. Ediadi diyangidikanga kikilu Yave ye diamfunu dikalanga kwa yeto. Muna kuma kiaki, ke tufwete kondwanga mu tukutakanu ko, kadi twamfunu ye tukutukasakesanga.—Ayib. 10:24, 25.

19-21. (a) Adieyi tulongokele muna diambu diamfunu Petelo kavanga muna nkutakani? (b) Ekuma diakadila diamfunu mu vingisa muntu ankaka vana fulu kia Yuda? Adieyi tulongokele muna mpila babakila e nzengo za diambu diadi?

¹⁹ Alandi a Kristu bawanana ye diambu diampasi diavavanga vo babakila dio nzengo. Petelo wa ntumwa yandi wayantika vovela e diambu diadi. (Tini kia 15-26) Nga ke dialukasakeso ko mu mona vo Petelo wavutulwisa ngwizani andi yo Yave kanele vo wavakulwila Mfumu andi nkalu nkumbu ntatu? (Maku 14:72) Wau vo tu asumuki, tusansu twa mpila yayi tuvuidi o mfunu muna kutusungamesa vo Yave “wambote, wakubama muna loloka” awana bevilukanga kieleka ntima.—Nku. 86:5.

²⁰ Petelo wabakula vo bafwete vingisa muntu ankaka vana fulu kia Yuda ona wayekola Yesu. Kansi, nani wafwana vinga va fulu kiaki? Petelo wavova vo muntu ona besola mu kala ntumwa wampa, kafwete kala mosi  muna awana balandanga Yesu muna salu kiandi ye wakala se mbangi a lufuluku lwandi. (Mav. 1:21, 22) Ediadi ngwizani diakala ye nsilu wa Yesu vava kavova vo: “Oyeno nundende nuvuanda mpe vana kunda 12, nuafundisa o makanda 12 ma Isaele.” (Mat. 19:28) Yave wazola vo antumwa 12 ana balanda Yesu muna salu kiandi ova ntoto, bakala “nkubilwa 12 za matadi” za Yerusaleme Yampa. (Lus. 21:2, 14) Muna kuma kiaki, Nzambi wayambula vo Petelo kabakula ungunza ulende uvovanga mu kuma kia Yuda vo: “Kinkengi kiandi kiabongwa kwa muntu ankaka.”—Nku. 109:8.

²¹ Aweyi bavangila nsola yayi? Bata nkas’a mienze, e fu kiaki kiatoma sadilwanga muna nz’ankulu. (Nga. 16:33) Owau i nkumbu ansuka Bibila kivovelanga e fu kia ta nkas’a mienze mu mpila yayi. Nanga vava Nzambi kabungula mwand’avelela, alandi a Yesu ke batanga diaka nkas’a mienze ko. Ekuma antumwa basadila nkas’a mienze? Antumwa basamba vo: “E Yave, ngeye ozeye ntima mia wantu awonso, songa ndiona osolele muna wantu awaya yau awole.” (Mav. 1:23, 24) Antumwa bazola vo Yave kasola. Matia ona wakala muna buka kia 70 lwa alongoki ana Yesu katuma mu samuna e nsangu zambote, wasolwa. Ozevo, Matia wakituka mosi muna ntumwa “Kumi ye Zole.” c—Mav. 6:2.

22, 23. Ekuma tufwete sakalelanga yo lemvokela awana bevitanga o ntu muna nkutakani o unu?

²² E diambu diadi diavangama, dikutusungamesanga o mfunu walembi vangila mambu muna mvuanga vana vena nkangu a Nzambi. Yamu unu, ampangi bazikuka besolwanga mu sala se akengi muna zinkutakani. Akuluntu betoma fimpanga e nkanikinu mia Bibila mu diambu ditadidi sola akengi yo lomba lusadisu lwa mwand’avelela muna sambu. Muna kuma kiaki, ampangi muna nkutakani bebadikilanga mpangi zazi vo basolwa muna mwand’avelela. Ozevo, tuvanganga mawonso muna sakalela yo lemvokela mpangi zazi bevitanga o ntu. Ediadi disadisa kimana e nkutakani yakala muna kintwadi.—Ayib. 13:17.

²³ Vava bamona Yesu ona wafutumunua yo singika mambu mavavuanga singikwa muna nkutakani, alongoki awaya bakumikwa yo toma kubama mu mambu madi vangama kuna ntwala. E kapu kilende kivovela mambu mama.