2017-ЖЫЛ, 29-АВГУСТ
ОРУСИЯ
Орусия Ыйык Китепти «экстремисттик» адабият деп тапты
2017-жылдын 17-августунда Выборг шаардык соту Жахабанын Күбөлөрү тарабынан көптөгөн тилдерде чыгарылган Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосунун» орус тилиндеги басылышын «экстремисттик» адабият деп тапты a. Ошентип, жарандарынын басымдуу бөлүгү христиан динин туткан өлкөдө тарыхта биринчи жолу Ыйык Китепти колдонууга тыюу салынды.
2016-жылдын апрель айында Ыйык Китепти «экспертизадан» өткөрүүгө жетиштүү убакыт болушу үчүн сот отуруму кийинкиге жылдырылган. Ошентип, 2017-жылдын июль айынын аяк ченинде Выборг шаардык соту бул ишти кайрадан кароого киришкен. Сот Ленинград-Финляндия транспорт прокурорунун Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосунун» «экстремисттик» экенин аныктоо үчүн экспертиза жүргүзүү өтүнүчүн орундаткан. Көптөгөн шылтоолор менен улам созула берген экспертиза акыры аяктап, 2017-жылдын 22-июнунда сотко өткөрүлгөн. Жахабанын Күбөлөрүнүн адабияттарын талдап чыгуу тапшырылган мурунку «эксперттердей» эле, бул «эксперттер» да Ыйык Китеп «экстремисттик» адабияттарга кирет деп жыйынтык чыгарышкан.
«Экспертиза» далилдерге эмес, диний көз карашка негизделген
Эксперттер чыгарган жыйынтыгы жүйөлүү экенин далилдеш үчүн Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосу» «Ыйык Китеп эмес» деп билдирген. «Эксперттер» ушундайча Ыйык Китеп сыяктуу ыйык тексттерди экстремисттик деп жарыялоого тыюу салган «Экстремисттик иш-аракетке каршы туруу жөнүндөгү» мыйзамды айланып өтүүгө аракет кылууда. Жахабанын Күбөлөрүнүн Европалык ассоциациясынын өкүлү Ярослав Сивульский мындай дейт: «Буга чейин Орусиянын бийлик өкүлдөрү экстремизм менен күрөшүүгө байланыштуу мыйзамды биздин уюмга каршы иш жүргүзүү үчүн адилетсиз түрдө колдонуп келген. Бирок бул жолкусунда „Жаңы дүйнө котормосун“ экстремисттик адабият деп табыш үчүн аны Ыйык Китеп эмес деп жарыялап, ошол эле мыйзамды айланып өткөнгө аракет кылууда. Бул — Орусия өкмөтүнүн Жахабанын Күбөлөрүн каралоо үчүн баарын кылууга даяр экенин көрсөткөн бир эле мисал».
«Ыйык Китеп, Куран, Танах, Ганжур китептерин жана анда жазылгандарды, ошондой эле алардан алынган үзүндүлөрдү экстремисттик мазмундагы тексттер деп эсептегенге болбойт» («Экстремисттик иш-аракетке каршы туруу жөнүндөгү» федералдык мыйзамга кошумча, 3.1-берене: «Орусия Федерациясынын экстремизм менен күрөшүүгө байланыштуу мыйзамды диний мазмундагы тексттерге карата колдонууда өзгөчө маани берип, кылдаттык менен талдап чыгуу»).
Эксперттер Ыйык Китептин түп нускасында тетраграмматон b түрүндө жазылган Кудайдын ысымынын «Жаңы дүйнө котормосунда» «Жахаба» деп берилгени ал котормонун Ыйык Китеп эмес деп табылышына себеп болгонун билдиришкен. Жахабанын Күбөлөрүнүн жактоочулары муну төгүнгө чыгарыш үчүн далилдерди келтиришкен. Сотто жактоочулар Кудайдын ысымы кездешкен Ыйык Китептин дагы башка он котормосун, ошондой эле Цветаеванын, Пушкиндин, Куприндин, Гончаровдун, Достоевскийдин жана башка классик жазуучулардын чыгармаларындагы Кудайдын ысымы жазылган жерден алынган үзүндүлөрдү далил катары колдонушкан. Мындан тышкары, сот залындагылардын көңүлүн 19-кылымда православ динин туткан белгилүү котормочулар иштеп чыккан орус тилиндеги Макарийдин котормосуна бурган. Ал котормодо Жахаба деген ысым 3 500дөн ашык жолу кездешет.
Булардан сырткары, сотто «Жаңы дүйнө котормосунун» Ыйык Китеп экенин ырастаган эки эксперт ойлорун айтышкан. 9-августта болгон сотто профессор, атактуу лингвист Анатолий Баранов c «Жаңы дүйнө котормосунда» жана Синоддук котормодо колдонулган сөздөрдүн ортосундагы айырмачылык «Жаңы дүйнө котормосунун» Ыйык Китеп эмес экенин билдирбей турганын тастыктап берген. Анын айтканына ылайык, котормо ишинде мындай айырмачылыктар боло берет. Учурдагы Ыйык Китептин котормосунун так экенин аныкташ үчүн аны ошол эле тилдеги мурунураак чыккан котормо менен эмес, еврей, арамей жана грек тилиндеги түп нускасы менен салыштырыш керек.
16-августта өткөн сот отурумунда религиовед Михаил Одинцов d «Жаңы дүйнө котормосунун» Ыйык Китептин орус тилиндеги башка котормолорунан көп деле айырмаланбай турганын жана Ыйык Жазманын канонуна шайкеш келерин ырастаган. Ошондой эле Кудайдын «Жахаба» деген ысымы Ыйык Китептин орус тилиндеги дагы башка котормолорунда, анын ичинде, Синоддук котормодо да 10дой жолу кездешерин айткан.
«Эксперттер» «Жаңы дүйнө котормосунда» «Библия» деп жазылбагандыктан да ал Ыйык Китеп болуп эсептелбей турганын айтышкан. Бирок Одинцов мырза Ыйык Китепти «Жазма», «Ыйык Жазма» деп атоо орундуу экенин түшүндүргөн.
«Жаңы дүйнө котормосуна» байланыштуу сот иши — Жахабанын Күбөлөрүнө жасалган дагы бир чабуул
Выборг шаардык сотунун чечими азырынча күчүнө кире элек жана «Жаңы дүйнө котормосу» экстремисттик материалдардын федералдык тизмесине кошула элек. Жахабанын Күбөлөрү 30 күндүн ичинде Ленинград Облустук сотко доо арыз менен кайрылат.
Орусия өкмөтү 10 жылдан ашуун убактан бери Жахабанын Күбөлөрүн куугунтуктап келет. Алардын Жахабанын Күбөлөрү чыгарган Ыйык Китепти колдонууга тыюу салганы адилетсиздиктин жеткен чеги болду деп айта алабыз. Өкмөттүн Жахабанын Күбөлөрүнө каршы жүргүзгөн иши күчөп отуруп, 17-июлда Жогорку Сот Жахабанын Күбөлөрүнүн иши мыйзамсыз деп чыгарылган мурунку чечимди күчүндө калтырган. Выборг шаардык сотунун акыркы чечими Орусия өкмөтүнүн Жахабанын Күбөлөрүн адилетсиз түрдө куугунтуктап жатканын тастыктап турат.
Орусия өкмөтү Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосуна» каршы иш жүргүзүүдө. Жагдайдын өрчүшү
2017-жыл, 17-август
Выборг шаардык соту прокурордун Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосу» «экстремисттик адабият» деп табылсын деген доо арызын орундатты
2017-жыл, 9-август
Выборг шаардык соту Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосун» байланыштуу сот отурумун улантты
2017-жыл, 6-июнь
Коомдук-маданий борборунун эксперттери «Жаңы дүйнө котормосу» «Ыйык Китеп эмес» жана «экстремисттик» адабият деген жыйынтык чыгарды
2016-жыл, 23-декабрь
Орусия Федерациясынын Жогорку Соту төмөнкү баскычтагы соттун 2015-жылдын июлунда конфискация кылынган Ыйык Китептин баары тартылып алынсын деген чечимин колдоду
2016-жыл, 26-апрель
Выборг шаардык соту «Жаңы дүйнө котормосунун» экстремисттик экенин аныкташ үчүн Коомдук маданий борборунун эксперттерине аны талдап чыгуу ишин тапшырды
2016-жыл, 15-март
Выборг шаардык сотунда прокурордун «Жаңы дүйнө котормосу» «экстремисттик» адабият деп жарыялансын деген доо арызынын негизинде сот отуруму башталды
2015-жыл, 29-декабрь
Санкт-Петербургдагы жана Ленинград облусундагы Арбитраждык сот Ыйык Китеп мыйзамсыз түрдө тартылып алынды деген доо арыз менен кайрылган Жахабанын Күбөлөрүнүн ишин кароодон баш тартты
2015-жыл, 13-август
13-июлда Выборг бажысы «экстремисттик» мазмундагы тексттер камтылышы мүмкүн деген шектин негизинде Ыйык Китептин 2 016 нускасын конфискация кылды
2015-жыл, 14-июль
Выборг бажысы конфискация кылууга негиз болушу үчүн Ыйык Китептин үч нускасын «экспертизага» алды
2015-жыл, 13-июль
Выборг бажысы Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосунун» орус тилиндеги басылышын өткөзбөй койду
a Ыйык Китептин «Жаңы дүйнө котормосу» толугу менен же жарым-жартылай 120дан ашуун тилде басып чыгарылат. 200 миллиондон ашуун нускасы таратылган.
b Тетраграмматон (יהוה) — бул Кудайдын ЙХВХ же ЖХВХ деген еврей тамгалары менен берилген ысымы. Кудайдын ысымы Еврей Жазмаларында (көбүнчө Байыркы Келишим деп аталат) 7 000дей жолу кездешет.
c Профессор Баранов — Орусия Федерациясынын Сот экспертизалык борборунун астындагы лингвистика жаатындагы эксперттерди сертификациялоо боюнча эксперттик комитеттин мүчөсү жана Орусия илимдер академиясынын астындагы Орус тил институтунун эксперименталдык лексикография бөлүмүнүн башчысы.
d Профессор Одинцов — Социалдык-саясий тарыхтын Орусиялык мамлекеттик архивинин документалдык материалдарды жарыялоо борборунун башкы адиси жана мүчөсү. Ошондой эле Диндерди изилдөө ассоциациясынын төрагасы.
Сизге булар да кызыктуу болушу мүмкүн
ЖАҢЫЛЫКТАР
Орусиянын Жогорку Соту Жахабанын Күбөлөрүнө байланыштуу мурунку чечимди күчүндө калтырды
Орусиянын Жогорку Соту Жахабанын Күбөлөрүнүн доо арызын канааттандыруудан баш тартып, 20-апрелде чыгарылган чечимди күчүндө калтырды. Орусиядагы Жахабанын Күбөлөрү адилеттүү чечим чыгарып беришин өтүнүп, АУЕСке жана БУУнун Адам укуктары боюнча комитетине доо арыз менен кайрылышат.