1-2. Kodi pivyongo viivi vyevyo vinanipangi-e ira nimori-e misodi?

 MUTHU uliwetene oulavo thawi imo-iwene. Vaireya vyongo vimo-i viwa vyene vyosangalasa, ninomori-a misodi yaisangalalo. Mwina munokoza mori-a misodi chifukwa mwina vyongo vimo-iviwa vyene vyavadela viuireelani, monga baliwa wa mwana, umbuwela vyongo vimo-i viwa vyene vyosangalasa koma teto mwagumana na fwinyu unoyo mwaonanilenyo wale.

² Koma thawi dinjinji ninoula chifukwa ya vyongo vyokumudwi-a vyevyo viniireele. Mwaisazo, ninokoza ula akala muthu m’mo-iwa unikumudwi-ile vinjinji. Ninokoza teto ula akala ninabulela marenda koma teto ninokoza ula akala ira muthu unoyo namuomeliwana iyo ukwile. Vyevi vyaniireela, ninokoza vwa ngati mwemo Yeremiya mwavwele liye, Yelusalemu angaonongiwe na Ababulo. Yeremiya aongile ira: “Maswanga kanakeda kuma misodi ngati mi-inje . . . Maswanga kanakeda kumi-a misodi moi Katina-iya.” — Maliro 3:48, 49.

3. Kodi Yehova unavwa avi aonanga atumikae kavuteyanga? (Yesaya 63:9)

³ Yehova unoiziwa injiva wa thawi ineyo nikalile iyo niulanga chifukwa ya mavuto anayo ninagumanana iyo. Baibulo linoniwandela ira Yehova ‘Unoiziwa Mtumikae’ uliwetene agumananga na mavuto koma teto liye unovwa Mtumikae uliwetene amuvepanga ira amukami-e. (Sal. 34:15) Yehova kanakeda vuruwana kapena ona mavutwi-u koma unonikami-a.  Koma mofwanafwamna na likolo lachikondi, liye unokuziwa aonanga a-imae kaulanga, moi liye unofunechecha akami-a. — Welengani Yesaya 63:9.

4. Kodi ninakambilana visazo viivi, nanga vinanifunji-a n’ni vyokuza Yehova?

⁴ Zela m’Baibulo Yehova unonifotokozela mwemo unavwela liye koma teto mwemo munakami-ela liye atumikae kamori-anga misodi. Ninoona vyevi va vyevyo vyamuireele Hana, Davide na Hezekiya. Kodi chin’ni yaapangi-ile ira aliwa kaule? Kodi visazo viwa vinanilimbikise avi namori-anga misodi chifukwa ya chisoni, maliwa zelu na vyongo vimo-i viwavyene koma teto athu amo-iwa katonyi-eda oororomeleya wa iyo?

ULA CHIFUKWA YA CHISONI

5. Kodi Hana avivwa avi chifukwa ya mavuto anayo agumanana liye?

⁵ Hana oogumana na mavuto anayo kamupangi-a ira aulenga. Limo-i mwa vuto lelo agumanana liye lali loi ali m’banja la mitala moi iyana mfwae zina lae Penina oomunyoza. Enjedela vevo Hana ali oobala, koma anjilae Penina ookaana a-ima. (1 Sam. 1:​1, 2) Ndiye chifukwa ya vyevi Penina oomunyoza Hana chifukwa yoi liye kaana a-ima. Kodi munavwe avi mwangagumanile na mavuto okala ngati anala? Hana vyoomuvoreya vinjinji m’murimani moi “ooula teto kaadja” koma teto Hana “ali okumudwa vinjinji.” — 1 Sam. 1:6, 7, 10.

6. Kodi Hana apangile n’ni ira alimbikisiwe?

⁶ Kodi yamukami-ile Hana yali n’ni? Imo-i mwa vyongo vyevyo vyamukami-ile Hana yali dowa wu Ihema yolambela Mulungu. Angali wewo, mwina aandamelanga va mulango ovolowela mu mbwalo la mu Ihemayo, “Hana oowambeela pempela wa Yehova aulanga vinjinji.” Liye oowambeela muvepa Yehova ira: ‘onani vuteya wa miyo kapolo winyu nondiumbuwela.’ (1 Sam. 1:​10b, 11) Hana oomufotokozela Yehova mwemo avwela liye m’pempelo. Vinaoneya ira Yehova vyoomukuza vinjinji ona mwanae unoyo amuomeliwana liye aulanga.

7. Kodi Hana alimbikisiwe avi angamufotokozele Yehova mwemo mwavwela liye?

⁷ Vanduli voi Hana upempela wa Yehova koma teto ulimbikisiwa na ndimuwa wa ansembe Eli kodi liye avwile avi? Baibulo linaonga ira: “Ndiye liye oodowa odja moi kovae yaoneya yosangalala chifukwa kaana nkhawa.” (1 Sam. 1:​17, 18) Ngakale ira Hana vuto lae lonyoziwa lile kalamalile, liye oowambeela vivwa pama. Liye oomuwandela Yehova nkhawa dae detene. Yehova owoona mavutwae, oovwa ula wae moi oomudalisa vomuva-a mwana. — 1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Mogwilizana na Aheberi 10:24, 25, chifukwa n’ni ninafuneya esaesa ira thawi detene nifwanyeenga va misonkano? (Onani ithuzithuzi.)

⁸ Kodi ninafunjedavo n’ni? Kodi nyo  munana gumana na mavuto anayo kanaupangi-ani ira thawi dimo-i mumori-enga misodi? Mwina nyo mukaana chisoni yoza chifukwa yokwa wa m’balinyu kapena mfwinyu. Vyokala ngati vyevi vyanireela, mwaibadwa ninakedecha funa kala vaeki-u. Koma mofwanafwana na Hana unoyo alimbikisiwe angadowile wu Ihema, nanyen’ne teto munokoza limbikisiwa mwadowa wu misonkano ngakale vevo mwa-anavwanyo pama. (Welengani Aheberi 10:24, 25.) Mwavuruwananga malemba olimbikisa anayo kanawelengiwa va misonkano, Yehova unoza aukami-eni ira muganizelenga vyongo vyapama ookala vyongo vyotakala vyevyo viuireeleni. Panga vyevi unoza unikami-e ira nivwenga pama ngakale ira vuto lelo nin’na iyo kalimalile.

⁹ Nakala va misonkano ninowaleda na abali na arongoli-u anayo kaana chifundo, anayo kananivuruwana koma teto niomeliwana moi vyevi vinonipangi-a ira nivivwenga pama. (1 Ates. 5:​11, 14) Isazo va khani inela ngu mpainiya m’mo-iwa wavadela unoyo iyanae akwile. Liye eere: “Mpakana vano ndinoulave. Thawi dimo-i ndinokala vameka vakona lanyumba miyo ulanga.” Koma ndadowa wu misonkano ndinolimbikisiwa vinjinji. Ndemanga dedo abali na arongola kanapelekaathu koma teto mawiwa ooma murima vinonditontoza. “Ngakale ira ndookaana mkhawa, ndafiya va misonkano ndinowambeela vivwa pama.” Nakala vamisonkano, Yehova unokoza i-ndi-eda chito abali na arongoli-u ira kanikami-e.

10. Kodi ninamusazi-ede avi Hana nakumudwa vinjinji?

¹⁰ Hana oolimbikisiwa teto vinjinji angamufotokozele Yehova mwemo mwavivwela liye. Nyo teto ‘mwamuwandela Yehova nkhawa dinyu detene’, kamukaikelenga ira unoukami-ani. (1 Pe. 5:7)Murongola m’mo-iwa mamunae angapiwe na ambava liye eere: “Ndakeda ona ira murimanga ooporeya vinjinji moi kandinachile ngakale vang’ono. Koma ndapempela wa babanga wachikondi Yehova ndinowambeela vivwa pama. Thawi dimo-i ndoosowa mawu oyi ndimuwandele Yehova mu pempelo koma liye oondivwechecha. Ndakumbanyanga vinjinji ndoomuvepa ira andiva-e murendele. “Ndera eno, thawi ineyo murimanga koma teto maganizwanga vyookala m’malo moi ndookwakwani-a panga vyongo vimo-i.” Mwamufotokozelanga Yehova mkhawa dinyu, Liye unokuziwa aona misodi dinyu moi unovwechecha mwemo munavwelanyo. Ngakale ira vuto linyu kalimalile, Yehova unoza autontozeni koma teto ukami-ani ira mukale na murendele wa m’murimani. — Aheb. 11:6.

ULA CHIFUKWA YA OOROROMELEYA WA ATHU AMO-IWA

11. Kodi Davide avivwa avi chifukwa ya vyevyo athu amo-iwa kamupangelaathu?

¹¹ Vamoywae, Davide oogumana na mavuto o-iyana iyana anayo kamupangi-a ira aulenga. Athu amo-i koomu-inda, teto athu anayo aaroromela liye koomukumudwi-a. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-​14, 30) Thawi dimo-i oolemba ira: “Ndifooka chifukwa yousa wa moywanga. Ma-iyu etene ndinonyeti-a bedi langa na misodi, ndinoula teto misodi danga dinozaala vabedi langa.” Chifukwa n’ni Davide avivwa eni? Liye aongile ira: “Chifukwa ya athu etene anayo kanandizuzumi-a.” (Sal. 6:​6, 7) Athu amo-i koomupangela vyongo vinjinji vyotakala moi misodi dae doomora ngati ma-inje.

12. Mogwilizana na Salimo 56:8, kodi Davide kaakaikela vya n’ni?

¹² Davide oogumana na mavuto anjinji vamoywae  koma ngakale vyali eno, liye kakaikela ira Yehova oomuomeliwana. Liye oolemba ira: “Chifukwa Yehova unoza avwe mawu oula wanga.” (Sal. 6:8) Thawi dimo-i Davide oonga mawu opangi-a chidwi ofwanyeya va Salimo 56:8. (Welengani.) Mawu anayo davide aongile liye kanotonyi-eda mwemo Yehova munaniomeliwelana liye. Davide oovwa ngati Yehova unana sunga misodi dae m’botolo kapena ira unana dilemba m’buku.

13. Kodi niumbuwelenga n’ni athu amo-iwa kanikumudwi-a? (Onani teto ithuzithuzi.)

¹³ Kodi ninafunjedavo n’ni? Kodi murima unana uvoreyani chifukwa yoi muthu unoyo mwamuroromelanyo uukumudwi-ani kapena upanga vyongo moororomeleya? Mwina teto munana vuteya maganizo chifukwa yoi banja linyu kapena imweendinyu imala mooembekezeleya, kapena teto mwina muthu unoyo mwamuomeliwananyo u-iya tumikela Yehova. M’bali m’mo-i iyanae angapangile chigololo nomutawa, aongile ira: “Ndookumudwa vinjinji moi ndakeda viona ngati muthu oofuneya. Moi kandaroromela ira vyevi vindiireela.” Akala munavuteya chifukwa yoi muthu m’mo-i upanga vyongo moororomeleya kapena uukumudwi-ani, munolimbikisiwa iziwa ira Yehova kanaza au-iyani. M’bali unoyo nimoromolile iyo walele ooenjedela ira: Ndiizindikila ira athu kanokoza nikumudwi-a koma Yehova ngu tantwe li-u. Kaya vyongo vili avi Yehova unonikami-a thawi detene. “Liye kana-iya atumikae ororomeleya.” (Sal. 37:28) Niumbuwelenga teto ira Chikondi ya Yehova inokwaranya muthu uliwetene. Athu amo-iwa kanikumudwi-a pivyoona ira vinokoza nivoreya vinjinji, koma Yehova kanachenja mwemo munanionela liye, liye unonionave ira nili amtengo wavadimu. (Aroma 8:​38, 39) Va likundo ti loi, kaya muthu unikumudwi-ile moi avi, Babi-u waudimu unoniomeliwanave.

14. Kodi Lemba la Salimo 34:18 linanilimbikisa avi?

¹⁴ Akala athu amo-iwa kapangile vyongo vyoororomeleya ninokoza limbikisiwa na mawu a Davide a va Salimo 34:18. (Welengani.) Buku limo-i laongile ira athu anayo “kanavivwela chisoni m’murimani mwiwa” kanokoza kala athu anayo “kanaona ira musogolomu kamuli iliyetene yapama.” Kodi Yehova unakami-a avi athu anayo kanavwa eno? Mofwanafwana na likolo lachikondi lelo linamiyali-a mwanae akala na nkawa, Yehova unokala vakwikwi na iyo. Liye unonitonyi-eda chifundo moi unokala okozeya nikami-a nakumudwa chifukwa ya oororomeleya wa athu amo-iwa. Yehova ngokozeya  limbikisa athu a murima otweya koma teto anayo kanavivwela chisoni m’murimani mwiwa. — Yes. 65:17.

ULA CHIFUKWA YOMALIWA ZELU

15. Kodi Hezekiya agumanile na vyongo viivi vyevyo vyamupangi-ile ula vinjinji?

¹⁵ Mwene Hezekiya ya wu Yuda angan’na chaka 39, namaongela Yesaya oomuwandela Hezekiya uthenga okumela wa Yehova oonga ira liye unokwa na marendae. (2 Mam. 20:1) Vinaoneya ira Hezekiya aona ira kavili yapama. Liye angavwile uthenga okumudwi-ola ooula vinjinji moi opempela wa Yehova mochondelela. — 2 Mam. 20:2, 3.

16. Kodi Yehova amukami-ile avi Hezekiya?

¹⁶ Yehova ookuziwa noula wa Hezekiya moi mooma murima omuwandela ira: “Ndiivwa pempelo lawo teto ndiona misodi dawo. Ndinouchili-a.” Zela mwa Yesaya, Yehova oolonjeza ira unoza alapi-e moyo wa Hezekiya koma teto vulumucha Yesulalemu m’mandani mwa Asuri. — 2 Mam. 20:4-6.

17. Kodi Yehova unanikami-a avi akala ninabulela marenda alukulu? (Salimo 41:3) (Onani Ithuzithuzi.)

¹⁷ Kodi ninafunjedavo n’ni? Kodi munana vuteya chifukwa ya marenda alukulu anayo munaona nyo ira kamunachile? Mupempelenga wa Yehova ngakale ira munamori-a misodi. Baibulo linonilimbikisa ira Yehova unoyo ngu “Baba wachifundo ilukulu koma teto Mulungu unoyo unanitontoza va vuto lililetene,” unoza anitontoze va mayeselwi-u. (2 Akor. 1:​3, 4) Malambwano kaninaembekezele ira Yehova unonichosela mavutwi-u etene koma ninokoza mudalila ira unerenga nikami-a. (Welengani Salimo 41:3.) Liye unokoza indi-eda chito zimu owela ira aniva-e kopolo, zelu koma teto murendele wa m’murimani ira nivilelenga. (Miya. 18:14; Afil. 4:​13) Liye unonilimbikisa teto voniva-a idedo-edo yoi unoza amali-e marenda etene.— Yes. 33:24.

18. Kodi ti lemba liivi lelo munaona nyo ira linoutontozani mwagumana na vuto lilukulu? (Onani bokosi loi “ Mawu Olimbikisa Anayo Kanakoze Nitontoza.”)

¹⁸ Hezekiya oolimbikisiwa teto na mawu a Yehova. Na-iyene ninokoza limbikisiwa na mawu a Mulungu. Yehova oosunga m’Baibulo mawu anayo kananigarati-e murima vati nagumana na mavuto o-iyana iyana. (Aroma 15:4) Murongola m’mo-iwa wau West Africa kangamufwanyile na khansa, Liye akeda ula thawi detene. Liye aongile ira: “Lemba lelo landilimbikisile vinjinji lali la Yesaya 26:3. Ngakale ira kavili ineyo ndinapange miyo va mayeselo anayo ndinagumanana miyo. Vesili linondisimikizela ira Yehova unondikami-a fwanya murendele wa m’murimani unoyo unandikami-e iziwa vyoira ndagumana na mayeselo ngati anayo.” Mwagumana na vuto  lilukulu, kodi vikala lemba lelo linaukami-ani?

19. Kodi ninaembekezela n’ni usogolowu?

¹⁹ Ninakala m’malambo omari-a moi ninaembekezela ira vyongo vyevyo vinanipangi-a ira niulenga vinerenga enjedeleya. Koma monga nionele iyo muvisazo vya Hana, Davide, na Hezekiya, Yehova unoona misodi di-u moi vinomukuza naulanga. Yehova unoumbuwela misodi di-u. Eno nagumananga na vyongo vyevyo vinanipangi-a ira nikumbanyenga, nimuwandelenga Yehova mu pempelo. Kaniomeliwenga vipatula wa abali na arongoli-u mu pingo. Nipitilizenga fwanya mawu olimbikisa a m’Baibulo. Kanikaikelenga ira napitiliza vilela Yehova unoza anidalise. Niroromelenga teto lonjezo losangalasa loi vachineeva Yehova unoza apukute misodi dedo dinaza chifukwa ya chisoni, oororomeleya wa athu amo-iwa koma teto maliwa zelu. (Chiv. 21:4) Va thawi ineyo, ninaza nikedenga mori-a misodi doza chifukwa yaisangalalo.