1-2. Kodi makolo kanafuneya panga n’ni akala mwaniwa unafuka vyofuka vyokuza vyevyo ninaroromela iyo?

 ATHU anjinji kanosomedela ira lela a-ima chi chito ilukulu. Akala nyo muli makolo moi mukaana mwana mung’onong’ono ninouyamikelani chifukwa yoesaesa mukami-a ira akaena irorormelo yolimba. (Doto. 6:6, 7) Mwaninyu aulukulanga unoza aambeele fuka vyofuka vimo-i vyorucha vyokuza vyevyo ninaroromela iyo koma teto makundo amo-i a m’Baibulo okuza makalelo apama.

² Mwina vowambeela munokoza ambeela kumbanyanga na vyofuka vyevyo mwaninyu unafuka liye. Mwaisazo munokoza ambeela ona ira iroromelo yae iyambeela yeva. Koma vyoona viwa pivyoi mwaninyu aulukulanga unafuneya fukanga vyofuka nayolinga yoi asimikizelenga vyevyo unaroromela liye. (1 Akor. 13:11) Eno kamunafuneya ovanga na vyofuka vya mwaninyu. Muonenga ira fuka vyofukawo unokoza uva-ani mwai omukami-a ira aganizenga pama.

3. Kodi ninakambilana n’ni mukhanila?

³ Mukhanila ninokambilana vyevyo makolo kanapangeathu vokami-a a-imiwa ira, (1) kasimikizelenga vyevyo kanaroromelaathu, (2) kayamikelenga makundo a makalelo apama a m’Baibulo, koma teto (3) kawandenga afotokozela athu amo-iwa vyevyo kanaroromelaathu. Ninoona teto upama oyi a-ima kafukenga koma teto vyevyo makolo kanapangeathu vokambilana na a-imiwa vyevyo kanaroromelaathu.

MUKAMI-ENGA A-IMINYU IRA KASIMIKIZELENGA VYEVYO KANAROROMELAATHU

4. Kodi mwaninyu unokoza vifuka vyofuka viivi nanga chifukwa n’ni?

⁴ Makolo a Ikristu kanozindikila ira mwana kanabaliwa aroromelanga Mulungu. Nyo kamwabaliwe muroromelanga Yehova.  Vaviranga thawi, mwaninyu unokoza vifukanga vyofuka ngati vi: ‘Ndinaiziwe avi ira Mulungu ukalawo? Kodi vyevyo Baibulo linaongaathu pivyoona?’ Moi Baibulo linonilimbikisa ira ‘ni-indi-edenga chito luso loganiza,’ koma teto nisaelenga vyongo vyetene novisimikizela.’ (Arom. 12:1; 1 Ates. 5:21) Ndiye kodi munamukami-e avi mwaninyu ira akaena irorormelo yolimba?

5. Kodi makolo kanamukami-e avi mwaniwa ira aroromelenga Baibulo? (Aroma 12:2)

⁵ Mukami-enga mwaninyu fwanya umboni osimikizela ira vyevyo Baibulo linafunji-aathu pivyoona. (Welengani Aroma 12:2.) Mwaninyu afukanga vyofuka, mufwanyelengavo mwai omukami-a mwemo munafwanyele liye vyosomeda vo-indi-eda chito vyongo vyosaelela monga Watch Tower Publications Index na Buku la Mboni da Yehova Losaelela Khani. M’buku losaelela khanili, vati va muru oyi “Baibulo” unokoza saela va muru oyi “Andeliwa na Mulungu” ira afwanye umboni oyi Baibulo mba “Mawu a Mulungu” ookala buku lapama lolembiwa na athu”. (1 Ates. 2:13) Mwaisazo, unokoza saela vyokuza zinda wawale wa Asuri oromoliwa Nineve. Wale athu oruni-a Baibulo kaonga ira zinda wa Nineve Kawaliwo. (Zef. 2:13-15) Ira aone umboni oyi onongiwa wa Nineve ookwakwaneli-eda ulosi wa m’Baibulo unokoza welenga khani yoi “Kodi Munoiziwa”? mu Sanja ya Olonda ya Novembala 2021. Aerekezelanga vyevyo unafunjeda liye m’mabukwi-u na vyevyo mabuku amo-iwa ororomeleya kanaongaathu, mwaninyu unoza aambeele roromela vinjinji vyevyo Baibulo linaongaathu.

6. Kodi makolo kanamukami-e avi mwaniwa fwanya umboni oyi Baibulo tilolondola? Pelekani isazo. (Onani teto ithuzithuzi.)

⁶ Mukami-enga mwaninyu ira aganizenga. Makolo kanafuneya indi-eda chito mwai uliwetene ira kakambilanenga na mwaniwa vyokuza roromela Mulungu kapena Baibulo. Kanokoza panga vyevi vevo kadowileathu umalo osungelawo vyongo vyawale, kadowa umalo amo-iwa oriya kapena kadowa ona ofesi ya thambi. Mwaisazo, mwadowa umalo osungelawo vyongo vyawale, munokoza indi-eda chito vyongo vyawalevyo vokami-a mwaninyu ona ira Baibulo tilolondola. Kodi mwaninyu unoiziwa ira zina la Mulungu linofwanyeya valibwe limo-iliwa lene wu Moabu lelo likalilevo wa chaka dotamangela 3 000? Libwe leli lili umalo osungelawo vyongo vyawale wu Louvre wu Paris, muilambo ya France. Kapena nyo limo-i na mwaninyu munokoza onanga vithuzi vyawale va Intaneti kapena M’mabukwi-u. Munokoza dowa ona teto libwe  la wu Moabu lokeda erekezela wu likulu li-u la vailambo yetene la Mboni da Yehova wu Warwick, New York. Libwe leli linotonyi-eda ira Mwene Mesa wau Mowabu ooukela Isaraeli. Vyevi pivyogwilizana na vyevyo Baibulo linaongaathu. (2 Mam. 3:4, 5) Akala mwaninyu unaone umboni oyi Baibulo tilolondola iroromelo yae inokoza limba. — Erekezelani na 2 Limbili 9:6.

7-8. (a) Kodi ninafunjede n’ni va vyongo vyoriya vyevyo ninaona iyo muchilengedwela? Pelekani isazo. (Onani teto ithuzithuzi.) (b) Kodi pivyofuka viivi vyevyo vinamukami-e mwaninyu ira aroromelenga ira ukala Mulengi?

⁷ Mulimbikisenga mwaninyu ira aganizelenga vyongo vyamuchilengedwe. Mwaendanga na mwaninyu mukokolani kapena m’munda, mumukami-enga ona pangiwa wa vyongo vyopangi-a chidwi vyamuchilengedwe. Chifukwa n’ni munafuneya panga vyevyo? Vyevi vinokoza mukami-a zindikira ira unoyo apangile vyongovi ngwazelu. Mwaisanzo, wachaka dinjinji asayansi kookala kafunjedanga pangiwa orungunuwa wa vyongo vyo-iyana-iyana. Wasayansi m’mo-iwa zina lae Nicola Fameli oofotokoza ira vyongo vinjinji vyorungunuwa muchilengedwela vinovindeya morungunuwa maulendo ofwanafwana. Rungunuwa wewu unaromoliwa ira Fibonacci. Ninoona rungunuwa oyi eni mu vyongo vinjinji vyamuchilengedwe monga milalang’amba, ligurumba la khono, matakuru avyomela vimo-i, koma teto pendazuwa. a

⁸ Mwaninyu afunjedanga vya sayansi usukulu unokoza zindikila ira muchilengedwela mukala malamulo anayo kanapangi-a ira vyongo vioneenga mo-iyana-iyana. Mwaisanzo, mitengo dinjinji dinooneya mofwanafwana. Vanokala mitengo, thambi koma teto matakuru. Maoneelo anala kanofwanyeya teto mu vyongo vimo-i vyamuchilengedwe. Koma kodi mbaani unoyo a-elile malamulo anayo kanakami-a ira vyongo vioneenga moriya eni? Nanga mbaani unoyo avilengile? Vevo mwaninyo unaganizela liye vyosomeda vya vyofuka vyevi, pavevo teto unaambeela liye roromela vinjinji ira Mulungu ngunoyo alengile vyongo vyetene. (Aheb. 3:4) Vathawi imo-i munokoza mufuka ira, “Akala Mulungu ngunoyo anilengile, kodi kavinakale vyovweya ira liye ngunoyo unafuneela niva-a malangizo onikami-a ira nisangalalenga?” Era eno munokoza muwandela ira malangizo anala kanafwanyeya m’Baibulo.

MUKAMI-ENGA MWANINYU IRA AYAMIKELENGA MAKUNDO A M’BAIBULO AMAKALELO APAMA

9. Kodi chin’ni inapangi-e mwaninyu fuka yofuka yokuza makundo a m’Baibulo a makalelo apama?

⁹ Akala mwaninyu un’na vyofuka vyokuza makundo a m’Baibulo amakalelo apama, muganizelenga  chifukwa iwa ufukile vyofuka vyevyo. Kodi uufuka chifukwa yoi unokaikela makundo a m’Baibulo, kapena chifukwa yoi kanaiziwa mwemo unafotokozele liye amo-i vyevyo unaroromela liye? Kaya ufukile va vifukwa viivi munokoza mukami-a ira ayamikelenga makundo a m’Baibulo amakalelo apama vofunjeda limo-i na liye buku loi Sangalalani na Moyo Mpakana Walewale. b

10. Kodi munamukami-e avi mwaninyu ira aganizelenga vyevyo unapange liye ira akale vausamwali wapama na Yehova?

¹⁰ Mulimbikisenga mwaninyu ira afunechechenga kala va usamwali na Yehova. Mwafunjedanga Baibulo na mwaninyu mumukami-enga ganiza vo-indi-eda chito vyofuka na mafanizo ofwanyeya m’buku la Sangalalani na Moyo Mpakana Walewale. (Miya. 20:5) Phunziro 8 linomuerekezela Yehova na mfwi-u wapama unoyo unaniumbucha vyongo vyevyo vinaniteteze koma teto nikami-a. Vanduli vokambirana na liye lemba la 1 Yohane 5:3 munokoza mufuka ira, “Kodi iziwa ira Yehova ngufwi-u wapama unanikami-a avi ira nionenga vyevyo unaniwandela liye ira nipangenga?” Yofukela inokoza oneya ngati yo-orucha, koma inokoza mukami-a mwaninyu ira aonenga malamulo a Mulungu kala umboni oyi unoniomeliwana. — Yes. 48:17, 18.

11. Kodi munamukami-e avi mwaninyu ira ayamikelenga makundo a m’Baibulo a makalelo apama? (Miyambo 2:10, 11)

¹¹ Mukambilanenga na mwaninyu mwemwo makundo a m’Baibulo kanamukami-eleathu. Mwawelenganga Baibulo kapena lemba la dambo, mukambilanenga mwemo makundo a m’Baibulo kakami-eleathu banja linyu. Kodi mwaninyu unoona upama wo-inda chito mwatindi koma teto kala wolimba murima? (Aheb. 13:18) Munokoza mufotokozela teto mwemo makundo a m’Baibulo kananikami-elaathu ira nikale athanzi koma teto osangalala. (Miya. 14:29, 30) Kambilana na liye makundo ngati anala unokoza mukami-a ira ayamikelenga vinjinji makundo a m’Baibulo. — Welengani Miyambo 2:10, 11.

12. Kodi baba m’mo-iwa amukami-ile avi mwanae ira aonenga ira makundo a m’Baibulo mbokami-a?

¹² Baba m’mo-iwa wau France zina lae Steve, oofotokoza mwemo liye na iyanae munakami-elaathu mwaniwa zina lae Ethan, ira aonenga ira Yehova unoniva-a malamulo chifukwa yoniomeliwana. Aliwa kaaongile ira: “Ninomufuka vyofuka ngati vi, ‘chifukwa n’ni Yehova unafuna ira nivwelenga makundwae? Kodi vyevi vinatonyi-eda avi ira unoniomeliwana? Kodi inaireye chin’ni akala kanina-arele likundo leli?’ ‘‘Kambilana vyofuka ngati vyevi unomukami-a Ethan ira aomeliwengana makundo a Yehova.’’ Steve ooenjedela ira: “Yolingi-u kumukami-a Ethan ira aonenga ira zelu da m’Baibulo ti dapama vinjinji kwaranya da athu.”

13. Kodi makolo kanamukami-e avi mwaniwa ira a-indi-edenga chito makundo a m’Baibulo? Pelekani isazo.

¹³ Mumufunji-enga mwaninyu mwemo una-indi-edele liye chito makundo a m’Baibulo vamoywae. Munokoza panga vyevi vevo mwaninyu uwandeliwe liye ira awelenge buku limo-i liwa lene la usukulu. Vyevyo vili m’bukulo vinokoza tonyi-edanga ira athu anayo kanapanga iwerewere kapena anayo kanalunduwa vinjinji mbofwanelela asazi-eda. Munokoza mulimbikisa mwaninyuyo ganizela akala athu anayo kanafotokoziwa m’bukwayo kana-arela makundo a m’Baibulo. (Miya. 22:24, 25; 1 Akor. 15:33; Afil. 4:8) Vyevi vinokoza mukami-a ira alaleele aphunzisi koma teto afwae amukalasi va thawi ineyo kanakambiranaathu vyevyo vili m’bukulo.

 MUKAMI-ENGA MWANINYU IRA AWANDENGA FOTOKOZELA ATHU AMO-IWA VYEVYO UNAROROMELA LIYE

14. Kodi ti khani diivi dedo dinapangi-e ira Mkristu waizombwe aovenga akala wu sukulu, nanga chifukwa n’ni?

¹⁴ Thawi dimo-i akristu aizombwe kanoova fotokozela amo-i vyevyo kanaroromelaathu. Mwina aliwa kanoova athu a mu kalasi kaambeela fotokoza ira vyongo vyeere chenja. Mwina kanokoza ambeela ova chifukwa yoi aphuzisiwa kanofotokoza ngati vyongo vyeere chenja. Ndiye akala nyo muli likolo kodi munapange avi ira mukami-e mwaninyu ira kaovenga fotokoza vyevyo unaroromela liye?

15. Kodi chin’ni inakami-e Mkristu waizombwe ira kakaikelenga vyevyo unaroromela liye?

¹⁵ Mukami-enga mwaninyu ira kakaikelenga vyevyo unaroromela liye. Mwaninyu kanafuneya nyaswa chifukwa yoi unororomela ira vyongo vyeere lengiwa. (2 Tim. 1:8) Chifukwa n’ni ninaonga eno? Chifukwa vikala teto asayansi anjinji anayo kanaroromela ira vyamoyo kavyere chenja. Aliwa koofwanya umboni oyi vikala m’mo-iwene wazelu unoyo alengile vyongo vyodabwi-a vyamuchilengedwe. Eno aliwa katinagwilizana na vyevyo vinafunji-iwa usukulu vyoi vyamoyo vyeere chenja. Mwaninyu unokoza limbi-a iroromelo yae aganizela vifukwa vyevyo vinapangi-a abali na arongola amo-i roromela ira vyamoyo vyeere lengiwa. c

16. Kodi makolo kanamukami-e avi mwaniwa ira awandenga fotokozela athu amo-iwa ira ukala Mulengi? (1 Petulo 3:15) (Onani teto ithuzithuzi.)

¹⁶ Mumukami-enga mwaninyu ira awandenga fotokozela athu amo-iwa chifukwa iwa unaroromela ira ukala Mulengi. (Welengani 1 Petulo 3:15.) Vinokoza kala vyokami-a funjeda limo-i na mwaninyu khani dofwanyeya va jw.org doi, “Zimene Achinyamata Amadzifunsa — Kodi Zinthu Zinachita Kulengedwa?” Vyera eno munokoza kambilana na mwaninyuyo vifukwa vyevyo unaona liye ira vinokoza kami-a amo-iwa iziwa ira vyongo vyeere lengiwa. Munafuneya muumbucha ira kanafuneela kangana na afwaye usukulu vokambirana khanila. Mumulimbikise ira a-indi-edenga chito makundo oorucha akala amo-i kanafuna kambirana na liye. Mwaisazo, mfwae wa usukulu unokoza onga ira: “Miyo ndinakeda roromela vyongo vyevyo ndinaviona miyo, chifukwa kandinamuonevo Mulungu”. Mkristu waizombweyo unokoza someda ira: “Nierekezele ira unaenda mukokolani umalo wewo kunakala  athu moi ufanya msasa. Kodi unaganize ira msasoyo ukede kalawo ekiwa? Akala msasoyo unauva-a umboni oyi viikala m’mo-iwene wazelu unoyo aumangile, ndiye unaona avi vyongo vyetene vyamuchilengedwela? Vyakede kalawo ekiwa?

17. Kodi makolo kanamulimbikise avi mwaniwa ira asaelenga mipata dowandela athu amo-iwa choonadi ya m’Baibulo? Pelekani isazo.

¹⁷ Mulimbikisenga mwaninyu ira asaelenga mipata dowandela athu amo-iwa choonadi ya m’Baibulo. (Aroma 10:10) Munokoza erekezela tindi lelo mwaninyu unafuneya liye kaana, na vyevyo vinaireya ira mwana aambeele enda. Vowambeela unaambeela noimela, vanduli viwa unowambeela enda vang’ono vang’ono moi vavira thawi unowambeela enda pamapama. Mofwanafwana na vyevi, Mkristu waizombwe unokoza ambeela na khani yoorucha vowandela amo-i vyevyo unaroromela liye. Mwaisazo, liye unokoza fuka fwaye wausukulu ira: “Kodi unoiziwa ira akaswiri opanga vyongo kanolandela vyongo vyamuchilengedwe? Ndinafuna ndiuoni-e vidiyo ila ineyo chiyosangalasa.” Vanduli vomuoni-a imo-i mwamavidio oyi Kodi Zinangochitika Zokha? Unokoza onga ira: “Kodi mbaani unoyo unafuneya lemekeziwa vaari va akaswiri anayo kanapanga vyongo volandela vyongo vyamuchilengedwe na mwinyailo unoyo apangile vyongo vyamuchilengedwevyo?” Indi-eda chito ndila yoorucha inela unokoza mukami-a mfwae wa usukuluyo kala na chidwi yofuna funjeda vyongo vinjinji.

PITILIZANI KAMI-A MWANINYU IRA ALIMBI-ENGA IROROMELO YAE

18. Kodi makolo kanamukami-e avi mwaniwa ira aroromelenga vinjinji Mulungu?

¹⁸ Muilambo ineyo ninakalamo iyo athwiwa katinaroromela Yehova. (2 Pe. 3:3) Eno makolo mwafunjedanga Baibulo limo-i na mwaninyu mumulimbikisenga ira afunjedenga khani dedo dinamukami-e ira alemekezenga Mawu a Mulungu koma teto makundwae a makalelo apama. Mumukami-enga ira aganizelenga modii-a vomufotokozela vyongo vyodabwi-a vyevyo Yehova alengile liye. Mumukami-enga teto ira aganizelenga maulosi opangi-a chidwi ofwanyeya m’Baibulo anayo kakwakwaneli-ediwe wale. Kwaranya vyetene mupempelenga limo-i na mwaninyu koma teto mumupempelelenga. Mwapanganga vyevi, Yehova unoza audaliseni teto munoza mumukami-e mwaninyu limbi-a iroromelo yae. — 2 Lim. 15:7.