1. Kodi athu amo-iwa kanavwa avi kaganizela vya moyo oomala?

 ATHU anjinji kanopanga masika olimbi-a thuthu koma teto kanodja yodja yova-a thanzi. Komave aliwa kanoiziwa ira panga vyevi kunaakami-e ira katikalambe kapena katikwe. Eno aliwa kanoganiza ira ka-i vyowandeya kala na moyo mpakana walewale. Ngakale vili eno, Yesu oofotokoza ira pivyowandeya za kala na “moyo oomala.” Isazo pivyevyo aongile liye va Yohani 3:16 na 5:24.

2. Kodi Yesu aongile n’ni vyokuza moyo oomala mu chaputala 6 ya Yohani? (Yohani 6:39, 40)

² Dambo limo-i Yesu oopanga yodabwi-a vevo adji-ile liye athu vo-indi-eda chito mkate na somba. a Vyevi vyali vyodabwi-a, koma yodabwi-a vinjinji pivyevyo aongile liye dambo lo-arela. Gulu la athu loomu-arela wu Kaperenao wewo liye aawandelile liye ira okwa kanoza kavenyi-iwe nokala na moyo, koma teto kanoza kakaena na moyo oomala. (Welengani Yohane 6:39, 40.) Kaganizelani mwemwo vyevi vinatapulelaathu wa afwi-u na abali-u anayo kakwile. Mawu a Yeswala kanatonyi-eda ira athu anjinji anayo kakwile kanoza kavenyi-iwe moi nyo na athu anayo mwaaomeliwana nyo munoza mukaena moyo mpakana walewale. Komave mawu amo-i a Yesu a mu chaputala 6 ya Yohani kali orucha wa athu anjinji ira kaavwecheche. Tiyemoni nione vyevyo aongile liye.

3. Mogwilizana na Yohani 6:51 kodi Yesu aafunji-ile n’ni vyokuza liye?

³ Gulu la athu wu Kaperenao loona gwilizana wewo ulivo vaari va mkate unoyo Yesu aava-ile liye wene na mana anayo Yehova  apelekile liye wamakolwiwa. Baibulo linoromola mana ira chi “yodya yokumela udimu.” (Sal. 105:40; Yoh. 6:31) Yesu oo-indi-eda chito isazo ya mana vofuna akami-a vwechecha likundo lelo afuna liye afunji-a. Ngakale ira mana yali yodya ineyo Mulungu apelekile liye modabwi-a vangavirile thawi athu anayo kadjile manayo kookwa. (Yoh. 6:49) Mo-iyana na vyevi Yesu ooviromola ira ali “yodja yeniyeni yokumela udimu,” “yodja ineyo Mulungu unaipeleka liye,” koma teto “yodja ineyo chiyova-a moyo.” (Yoh. 6:32, 33, 35) Yesu oofotokoza iyana wewo ulivo vaari va mana na liye. Liye aongile ira: “Miyo ndili yodya yamoyo yokumela udimu. Akala muthu unadje yodja inela unoza akaena moyo oomala.” (Welengani Yohane 6:51.) Ayuda katavwechecha vyevyo liye aonga liye. Aliwa katavwechechile chifukwa iwa Yesu aongile liye ira ali “yodja” kwaranya mana anayo Mulungu apeleka liye muthawi ya makolwiwa. Eno liye oofotokoza likundo lopangi-a chidwi vevo aongile liye ira: “Yodja ineyo ndinaze miyo ndiipeleke ngu munokwangola.” Kodi liye atapulela n’ni? Ninafuneya vwechecha vyevi chifukwa vinonikami-a iziwa mwemo vinazeathu vikalele vyowandeya ira iyo na athu anayo ninaaomeliwana iyo mwemo ninapangele iyo ira nize nifwanye moyo oomala. Tiyemoni nione vyevyo Yesu atapulela liye.

KODI YODJA YOVA-A MOYO KOMA TETO MUNOKU CHIN’NI?

4. Chifukwa n’ni athu amo-iwa kadabwile na vyevyo Yesu aongile liye?

⁴ Amo-i mwa athu anayo kamuvuruwana Yesu, koodabwa vinjinji vevo aongile liye ira unoza apeleke “munokwae,” “ira ilambwela ize ifwanye moyo.” Mwina aliwa kaganiza ira liye unoza aava-e munokwae weniweni ira kadje, vyevyo vyali ngati dja nyama ya muthu. (Yoh. 6:52) Vanduli viwa liye oonga vyongo vimo-i viwa vyevyo vyaazunguzile muru vinjinji. Yesu eere: “Mwalepela dja munoku wa mwana wa muthu nong’wa magazae, kamunaza mufwanya moyo.” — Yoh. 6:53.

5. Chifukwa n’ni ninaonge ira Yesu kaatapulela ira athu kang’we magazae enieni?

⁵ Muthawi ya Nowa, Mulungu ooruni-a athu ira katidjenga magazi. (Gen. 9:3, 4) Yehova ooweli-eda lamulo leli mu ilamulo ineyo apelekile liye wa Aizaraeli. Uliwetene odja magazi afuneya ‘phiwa.’ (Lev. 7:27) Yesu oovwela malamulo a Mulungu anayo kapelekiwe mu ilamulo. (Mat. 5:17-19) Eno vyali vyo-ovweya ira liye aawandele Ayudayo ira kadje munokwae kapena ng’wa magazae. Koma na mawu anala, Yesu oowafunji-a athwayo mwemo kanafwanyeleathu “moyo oomala.”— Yoh. 6:54.

6. Chifukwa n’ni ninaonge ira va Yohane 6:53, Yesu oo-indi-eda chito mawu opipilisa?

⁶ Ndiye kodi Yesu atapulela n’ni? Va vinakeda oneya ira Yesu oo-indi-eda chito mawu opipilisa ngati mwemo apangile liye voonga na muzimai wa Isamaria vevo aongile liye ira: “Unoyo unaza ang’we ma-inje anayo ndinaze miyo ndimuva-e kanaza akaana tona ngakale vang’ono. Ma-inje anayo ndinaze miyo ndimuva-e kanoza katanduwe kasupe wama-inje unoyo unakuma mwa liye nomuva-a moyo oomala.” (Yoh. 4:7, 14) b Yesu kaatapulela ira zimaiyo unoza afwanye moyo oomala vokeda ng’wa ma-inje enieni. Mofwanafwana na vyevi liye kaatapulela ira athu anayo kaonga na liye wu Kaperenao kanoza kafwanye  moyo oomala akala kanadje munokwae weniweni koma teto ng’wa magazae.

VA THAWI IMO-I YESU OONGA MAWU AMO-IWA

7. Kodi athu amo-iwa kanaonga vyoi avi vyokuza mawu a Yesu va Yohani 6:53?

⁷ Athu amo-iwa amuvipembezo kanoonga ira mawu a Yesu a va Yohani 6:53, okuza dja munoku koma teto ng’wa magazi a Yesu, kanofotokoza vyevyo vinafuneya ireya va mwambo wa Yodya ya Mazulo ya Ambwiye. Athwala kanaongecha eno chifukwa va thawiyo Yesu oo-indi-eda chito mawu ofwanafwana na anala. (Mat. 26:26-28) Aliwa kanaongecha ira uliwetene unoyo unafwanyeya va mwambola unafuneya dja mkate koma teto ng’wa vinyu. Kodi vyevi pivyoona? Ninafuneya fwanya yosomeda chifukwa chaka iliyetene athu mamiliyoni anjinji vailambo yetene, kanosonkana limo-i na iyo va mwambo unola. Mukhanila ninoona ira vyevyo Yesu aongile liye va Yohani 6:53, pivyo-iyana na vyevyo aongile liye va mwambo wa Yodja ya Mazulo ya Ambwiye.

8. Kodi vali iyana woi avi va vyoireya vin’livi? (Onani teto ithuzithuzi.)

⁸ Yowambeela, Tiyemoni nione iyana wa vyoireya vin’livi. Kodi ti alini nanga kuwaani wewo Yesu aongile liye mawu a va Yohane 6:53-56? Liye aongile vyevi wa Ayuda a wu Galileya mu 32 C.E. Moi vali vangakede ala chaka  imo-i ira aambeeli-e mwambo wa Yodja ya Mazulo ya Ambwiye wu Yelusalemu. Yanambin’li, kodi aongile na mbaani? Athu anjinji anayo kamuvuruwana wu Galileya kakeda funa fwanya yodja ookala funa funjeda vyokuza Umwene wa Mulungu. (Yoh. 6:26) Moi Yesu angaongile ira kamu-arela chifukwa kakeda funa yodja, Ayudayo koo-iya muroromela. Koma teto amo-i mwa ofunjedae koo-iya mu-arela. (Yoh. 6:14, 36, 42, 60, 64, 66) Ndiye kaerekezelani vyevi na vyevyo vyaireile vangavirile chaka vevo Yesu aambeeli-ile liye mwambo wa Yodja ya Mazulo ya Ambwiye. Vamwambola anamarumiwa ororomeleya 11 kali limo-i na liye ngakhale ira aliwa katavwechecha vyetene vyevyo Yesu afunji-a liye. Mo-iyana na athu a wu Galileya anamarumiwala katakaikela ira Yesu ali mwana wa Mulungu unoyo atitile kumela udimu. (Mat. 16:16) Liye oowayamikela ira: “Nyo muukalave na miyo m’mayeselwanga etene.” (Luka 22:28) Iyana wa nambin’liwu unotonyi-eda ira mawu a Yesu a va Yohani 6:53, katinafotokoza vyevyo vinafuneya ireya va mwambo wa Yodja Yamazulo ya Ambwiye. Koma viikala maumboni amo-iwa anayo kanatonyi-eda ira viikala iyana.

KODI MAWU ANAYO YESU AONGILE LIYE KATAPULELA N’NI?

9. Kodi mawu anayo Yesu aongile liye va Yodja ya Mazulo ya Ambwiye kanaonga vya mbaani?

⁹ Va mwambo wa Yodya ya Mazulo ya Ambwiye Yesu oopeleka mkate ookaana yofufumi-a wa anamarumiwae moi ooawandela ira unaimelela thuthu lae. Angaongile eno liye oowava-a vinyo noawandela ira unaimelela magazae apangano.’ (Maliko 14:22-25; Luka 22:20; 1 Akor. 11:24) Vyevyo aongile liyevi pivyofuneya vinjinji. Pangano lishali kalinakuza athu etene koma tila vaari va liye na “nyumba [yauzimu] ya Izaraeli,” ineyo mba athu anayo kanaza kalamulele na liye mu “Umwene wa Mulungu.” (Aheb. 8:6, 10; 9:15) Vathawi ineyo anamarumiwayo katavwechechile vyevi, koma vanduli viwa aliwa koozoziwa na zimu owela moi koovolowa mupangano lisha ira kaze kalamulele na Yesu udimu. — Yoh. 14:2, 3.

10. Kodi vyevyo Yesu aongile liye wu Galileya vina-iyana avi na vyevyo aongile liye va Yodja ya Mazulo ya Ambwiye? (Onani teto ithuzithuzi.)

¹⁰ Iziwani ira va Yodja ya Mazulo ya Ambwiye, Yesu aonga vya “gulu la khosa.” Gulu leli loowambeela na anamarumiwa ororomeleya anayo kalivo musubi mule. (Luka 12:32) Anamarumiwayo koodja mkate koma teto ng’wa vinyu. Athu amo-iwa anayo kavolowile mugululi kooembekezela dja vizindikirovi. Athu anala mbanayo kanaze kalamulele na Yesu udimu. Vyevyo Yesu aongile liye va thawiila, vino-iyana na vyevyo awandelile liye gulu la athu wu Galileya. Vyevyo aongile liye wu Galileya, vyali vyokuza athu anjinji.

11. Kodi Yesu aongile vyoi avi wu Galileya vyevyo vinatonyi-eda ira aonga vya athu anjinji?

¹¹ Vevo Yesu ali liye wu Galileya mu 32 C.E., oonga na Ayuda anayo kafuna ira kava-iwe yodja. Koma teto liye ooawandela vya vyongo vimo-i vyofuneya vinjinji kwaranya yodja. Yesu ooawandela vyongo vyevyo vinaakami-e za fwanya moyo oomala. Liye ooawandela athwayo ira athu anayo kakwile kanoza kavenyi-iwe moi kanoza kakaena moyo oomala. Koma liye kaaonga vya athu oyeva ngati mwemo apangele liye va thawi ya Yodja ya Mazulo ya Ambwiye. Wu Galileya liye oonga vya madaliso anayo athu etene kanazeathu kafwanye. Moi liye aongile ira: “Akala m’mo-i unadje yodja inela unoza  akaena moyo oomala. . . . Yodja inela ndinoza ndiipeleke ira ilambwela ize ifwanye moyo oomala na munokwangola.” — Yoh. 6:51.

12. Kodi yofuneya chin’ni ira athu kaze kafwanye madaliso anayo Yesu aonga liye?

¹² Kodi Yesu atapulela ira athu etene anayo kali vailambwela koma teto anayo kanaze kabaliwe kanoza kawachele madaliso anala? Naari. Anayo kawachele madaliso anala mba athu anayo ‘kanadja mkate unola kapena ira kanatonyi-eda iroromelo. Athu anjinji anayo kanaonga ira mba Akristu kanaganiza ira kanokoza vulumuchiwa chifukwa yokeda ‘muroromela’ [Yesu] koma teto muona ira liye ngu mpulumusiwa. (Yoh. 6:29) Koma Ayuda amo-i anayo vowambeela kamuroromela Yesu, koo-iya mu-arela. Chifukwa n’ni ka-iile mu-arela?

13. Ira muthu akale wofunjeda wa Yesu weniweni unafuneya panga n’ni?

¹³ Athu anjinji anayo Yesu aadji-ile liye kakeda mu-arela Yesu ira kafwanye vyevyo kafunaathu. Aliwa kakeda sangalala nochili-iwa, dja yodja yaulele koma teto funji-iwa vyongo vyogwilizana namaganizwiwa. Koma Yesu ootonyi-eda ira muthu unafuneya panga vinjinji ira akale wofunjedae. Liye kaazile vailambwela ira akedenga peleka vyevyo athu kanafunaathu. Aliwa kafuneya somedela itaniwa woi ‘zani wamiyo,’ vo-arela vyetene vyevyo liye afunji-a liye. — Yoh. 5:40; 6:44.

14. Ira nipindule na thuthu koma teto magazi a Yesu, kodi ninafuneya panga n’ni?

¹⁴ Yesu voonga nagululo ootonyi-eda funeya okaana iroromelo. Muthu unafuneya roromela ira thuthu na magazi a Yesu vikaana  kopolo yowanda vulumucha athu ira kaze kafwanye moyo oomala. Iroromelo inela yali yofuneya wa Ayuda va thawi ineyo, koma teto wa iyo malambwano. (Yoh. 6:40) Ira nipindule na thuthu koma teto na magazi a Yesu, vyoromoliwa va Yohani 6:53, ninafuneya roromela dipo. Mwai unola oopelekiwa wa athu anjinji. — Aife. 1:7.

15-16. Kodi khani ya mu Chaputala 6 ya Yohani inaniumbucha vyamadaliso aavi?

¹⁵ Khani yofwanyeya mu chaputala 6 ya Yohani chiyofuneya vinjinji wa etene iyene. Khanila inotonyi-eda ira Yesu unowaomeliwana vinjinji athu. Liye angali wu Galileya oochili-a obulela, oofunji-a athu vyokuza Umwene wa Mulungu koma teto oowava-a yodja. (Luka 9:11; Yoh. 6:2, 11, 12) Koma yofuneya vinjinji choi oowafunji-a ira liye “chiyodja yova-a moyo.” — Yoh. 6:35, 48.

¹⁶ Athu a “khosa dimo-i” katinafuneya dja kapena ng’wa vinyo va mwambo wa Yodja ya Mazulo ya Ambwiye. (Yoh. 10:16) Ngakale vili eno aliwa kanopindula na thuthu koma teto magazi a Yesu Kristu. Aliwa kanodja yodja inela karoromelanga ira sembe ya Yesu inokoza avulumucha. (Yoh. 6:53) Koma athu anayo kanadja mkate koma teto ng’wa vinyo mbanayo kali mupangano lisha moi kanoza kalamulelenga limo-i na Yesu mu Umwene wa udimu. Eno kaya nili ozoziwa kapena akhosa dimo-i khani ya mu chaputala 6 ya Yohani chiyofuneya vinjinji wa etene iyene. Khanila inosimikizela likundo loi ninafuneya tonyi-eda iroromelo ira nize nifwanye moyo oomala.