KHANI YOFUNJEDA 47
NYIMBO 103 Abusa Ndi Mphatso
Kodi Munoesaesa Ira Mukale Ndimuwa Mupingo?
“Ngati muthu unaesaesa ira akale oing’anela, unofuna chito yapama.” — 1 TIM. 3:1.
VYEVYO NINAFUNJEDE IYO
Mukhanila ninokambilana makalelo amo-iwa anayo muthu unafuneya liye kaana ira afwanelele kala ndimuwa mupingo.
1-2. Kodi chi “chito yapama” iivi ineyo andimuwa kana-indaathu?
Akala mukan’le mutumikelanga monga mtumiki okami-a wathawi indendai, mookaikela muesaesa kala na makalelo anjinji anayo kanafuneya ira muthu akale ndimuwa mupingo. Kodi munoesaesa ira mu-indengana “chito yapama” yotumikela abali na arongolinyu monga ndimuwa? — 1 Tim. 3:1.
2 Kodi andimuwa kana-inda chito diivi? Aliwa kanosogolela vachito yolaleela, kanopanga tindi vofunji-a nopanga maulendo aubusa koma teto kanolimbikisa pingo na vyoonga koma teto vyoira viwa. Chichifukwa iwa Baibulo linaaromola alombwana atindala ira ti “mphaso.” — Aife. 4:8.
3. Kodi m’bali unapange avi ira akale ndimuwa? (1 Timoteyu 3:1-7; Tito 1:5-9)
3 Kodi m’bali unapange n’ni ira akale ndimuwa? Vikala iyana ulukulu vinjinji vaari va vyevyo muthu unafuneya liye panga ira akale ndimuwa na vyevyo muthu unafuneya liye panga ira afwanye chito yolembiwa. Muilambwela muthu unokoza lembiwa chito moorucha akala ira ukaana luso la chitweyo. Koma muthu ira akale ndimuwa mupingo vanofuneya vyongo vinjinji, ookala keda kala na luso lofunji-a kapena lolaleela. Munafuneya kala na makalelo anayo karomoliwe va 1 Timoteyu 3:1-7 na va Tito 1:5-9. (Welengani.) Mukhanila ninokambilana makundo alukulu maralu anayo kanafuneya ira muthu akale ndimuwa. Muthu unafuneya (1) kala na limbili lapama wa athu etene, amupingo kapena aunde, (2) kala isazo yapama monga muru wa banja koma teto (3) kala ofunechecha tumikela mupingo.
KALA NA LIMBILI LAPAMA
4. Kodi ‘ookaana vuto lomuongela’ unatantauza n’ni?
4 Ira muthu akale ndimuwa unafuneya kala oyi kan’na “vuto lomuongela,” tatupela ira unafuneya kaana limbili lapama mupingo. Enjedela vevo unafuneya teto kaana “limbili lapama wa athu aunde.” Athu oyi kai a Mboni kanokoza nyozanga vyevyo munaroromela nyo koma kanafuneya ona ira muli muthu oona murima koma teto waikalelo yapama. (Dan. 6:4, 5) Thawi detene muvifukenga ira, ‘Kodi ndikaana limbili lapama wa athu amupingo koma teto aunde?’
5. Kodi munatonyi-ede avi ira muli muthu “oomeliwa vyapama”?
5 Muthu “oomeliwa vyapama” unoona vyapama mwa athu amo-iwa koma teto ayamikela chifukwa ya makalelo anayo kan’naathu. Unokalecha osangalala vopangela athu amo-iwa vyapama. (1 Ates. 2:8) Chifukwa n’ni andimuwa mupingo kanafuneya kala oomeliwa vyapama? Chifukwa yoi thawi dinjinji kanopanga maulendo aubusa koma teto kanosamalela abali na arongoliwa mupingo. (1 Pe. 5:1-3) Ngakale ira inela chi chito ilukulu, aliwa kanosangalala tumikela amo-i koma teto akami-a. — Vyo. 20:35.
6. Kodi ninatonyi-ede mundila diivi ira nili ‘owachela pama alendo’ kapena ira ova-a? (Aheberi 13:2, 16; onani teto ithuzithuzi.)
6 Munokoza tonyi-eda ira muli “owachela pama alendo” kapena ira ova-a mwapangelanga vyapama athu amo-iwa ngakale athu oyi kai afwinyu avamurima. (1 Pe. 4:9) Voonga vya muthu ova-a, buku limo-i laongile ira: “Isewo ya nyumbae ngakale ya murimae inakalecha yo-ula thawi detene ngakale wa athu oyi kanaaiziwa.’ Munopanga pama vifuka ira, ‘Kodi limbili langa tiloi avi vakhani yowachela alendo?’ (Welengani Aheberi 13:2, 16.) Muthu ova-a unogawana na athu amo-iwa vyevyo un’na liye. Unopeleka vyongo wa athu monga alendo, tangani-avo athu osauwa koma teto anayo kanatumikela Yehova mwatindi monga oing’anela madela koma teto abali anayo kazile kumela umipingo dimo-i ira kaze kakambe khani. — Gen. 18:2-8; Miya. 3:27; Luka 14:13, 14; Vyo. 16:15; Arom. 12:13.
Banja la Ikiristu linamuwachela pama oing’anela dela na iyanae (Onani ndima 6)
7. Kodi ndimuwa unatonyi-ede avi ira ‘kanaomeliwa ndalama’?
7 Muthu oyi ‘kanaomeliwa ndalama.’ Vyevi vinatantauza ira muthu oyi eni kana-ela maganizwae etene va ndalama. Kaya muli olemela kapena osauwa, munoesaesa ela vyongo vyokuza Umwene vamalo owambeela vamoywinyu. (Mat. 6:33) Muno-indi-eda chito thawinyu, kopolo koma teto vyongo vinyu ira mutumikele Yehova, musamalele banja linyu koma teto mutumikele mupingo. (Mat. 6:24; 1 Yoh. 2:15-17) Vifukeni ira, ‘Kodi maganizwanga mboi avi vakhani ya ndalama? Kodi vyongo vyofuneya vamoyo vyevyo ndin’na miyo vinondikwakwanela, kapena ndinakeda ganizela vyofwanya ndalama dinjinji?’— 1 Tim. 6:6, 17-19.
8. Kodi munatonyi-ede avi ira ‘kamunapanga vyongo mopitilila malile’ koma teto muli “oviruni-a”?
8 Akala ‘kamunapanga vyongo mopitilila malile’ koma teto akala muli “oviruni-a” munovi-elela malile va vyetene vyevyo munapanga nyo vamoywinyu. Kamunapanga vyongo mopitilila malile vakhani yodja, ng’wa, wara novirii-eda koma teto vakhani ya vyosangalasa. Kamunalandela maganizo a athu amuilambwela. (Luka 21:34; Yak. 4:4) Munopitiliza kala ofaasa ngakale amo-iwa kauchimwelangani. Kamunang’wa “walwa mopitilila malile” koma teto athu amo-iwa katinauiziwani monga muthu ong’wa walwa vinjinji. Vifukeni ira, ‘Kodi ndinotonyi-eda ira ndili muthu opanga vyongo moopitilila malile koma teto oviruni-a?’
9. Kodi muthu “oganiza pama” koma teto “wadongosolo” unapangecha n’ni?
9 Akala muli muthu “oganiza pama,” munosakula vyoira vo-indi-eda chito makundo a m’Baibulo. Munoganizela modii-a makundo anala, moi vyevi viikami-a ira mukale wazelu koma teto ovwechecha vyongo. Kamunasakula vyongo mopupuluma. (Miya. 18:13) Vyevi vinoukami-ani ira musakulenga vyongo mogwilizana na maganizo a Yehova. Muthu “opanga vyongo mwadongosolo” unopanga vyongo mofwanelela koma teto vathawiwa. Unokala ororomeleya teto uno-arela malangizo. Makalelo anala kanokami-a ira mukale na limbili lapama. Sopano tiyemoni nikambilane makalelo ofwanyeya m’Baibulo anayo muthu unafuneya liye kaana ira apelekenga isazo yapama monga muru wabanja.
KALA MURU WABANJA WAPAMA
10. Kodi lombwana unoyo ‘unaing’anela pama banja lae’ unapangecha n’ni?
10 Ngati munafuna kala ndimuwa koma muli vabanja, banja linyulo linafuneya kala laisazo yapama. Eno munafuneya kala “lombwana oing’anela pama banja lae.” Munafuneya iziweya monga muthu oyi munoliwomeliwana banja linyu koma teto lisamalela pama. Mwaisazo, munafuneya sogolelanga banja linyu va vyongo vyokuza lambela. Chifukwa n’ni vyevi vili vyofuneya? Namarumiwa Paulo oofuka ira: “Ngati muthu kanaiziwa samalela banja lae, ndiye pingo wa Mulungu unausamalele avi?”— 1 Tim. 3:5.
11-12. Ngati muthu unafuna kala ndimuwa, kodi banja lae linafuneya kala loi avi? (Onani teto ithuzithuzi.)
11 Akala muli baba, munafuneya kala ‘oyi a-iminyu kanouvwelani na murima wetene.’ Munafuneya muwafunji-enga mwachikondi. Pivyoona ira monga mwemo vinakalelaathu na a-ima etene, aliwa kanongokaana thawi yoteya koma teto yowaleda. Koma voi munowafunji-a pama, kanokoza kala ovwela, aulemu koma teto aikalelo yapama. Koma teto mupangenga vyevyo munawande nyo voakami-a ira kakale vausamwali na Yehova, ka-arelenga makundo a m’Baibulo koma teto kaesaesenga dowa vasogolo ira kabatiziwe.
12 Muthu unafuneya kala na “a-ima ororomeleya koma teto oyi katinaongiwa ira kookaana makalelo otakala kapena [a-ima] amakani.” Akala mwana wa m’bali upangile chimo lilukulu, kodi vyevi vinaakuza avi ababae? Ngati baboyo kaamufunji-a mwanoyo kapena mulangiza kanafwanelele kala ndimuwa mupingo. — Onani Sanja ya Olonda ya Okotobala 15, 1996, takuru 21, ndima 6-7.
Miru da mabanja dinaafunji-a a-imiwa mwemo kana-indeleathu chito do-iyana-iyana votumikela Yehova koma teto vokami-a abali na arongoliwa (Onani ndima 11)
SAMALELA PINGO
13. Kodi munatonyi-ede avi ira muli “ololela” koma teto ‘kamunavwa vyenyu vyoka’?
13 Abali anayo kanatonyi-eda makalelo apama kanokami-a vinjinji mupingo. Muthu “ololela” unolimbikisa murendele. Ira mukale muthu ololela, munafuneya vuruwananga vyevyo athu amo-iwa kanaongaathu, koma teto gwilizana na maganizwiwa. Mwakala va makambilano, kodi munogwilizana na makundo anayo athu amo-iwa kanaonaathu ira mbofwanelela akala katinatwa makundo a m’Baibulo? Mawu oyi “kakale ovwa vyae vyoka” kanatapulela ira muthu kanakaamela maganizwae kapena funanga ira athu kapangenga vyevyo unaona liye ira pivyofwanelela. Unozindikila mapindu anayo kanazavo chifukwa yovuruwana mawu a athu anjinji. (Gen. 13:8, 9; Miya. 15:22) Muthu kanafuneya kala “oomeliwa kangana” na amo-i kapena “onyanyuwa vakwikwivakwikwi.” Munafuneya kala ofaasa koma teto opanga vyongo mosamala, m’malo mokala muthu oomeliwa kangana na amo-i kapena wankhanza. Muthu oomeliwa ‘murendele’ unakala owambeela panga vyongo mwamurendele ngakale vyongo vingaruchile vinjinji. (Yak. 3:17, 18) Mwaonganga mooma murima, munokoza kami-a ira athu oruni-a katipange vyongo vyotakala. — Owel. 8:1-3; Miya. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.
14. Kodi mawu oonga ira “kakale oyi ukede batiziwa wene” koma teto akale “ororomeleya” kanatapulela n’ni?
14 Ira m’bali akale ndimuwa, “kakale oyi ukede batiziwa wene.” Ngakale ira kavinafuneya ira muthu akale oyi abatiziwe chaka dinjinji mundulimu, koma vanofuneya thawi ira muthu aulukule mwauzimu. Mofwanafwana na Yesu, munafuneya kala oviyevi-a koma teto kala okozeya inda chito iliyetene ineyo Yehova unauva-eni liye. (Mat. 20:23; Afil. 2:5-8) Munokoza tonyi-eda ira muli “ororomeleya” vo-arela makundo olungama a Yehova koma teto malangizo anayo gulu lae linaniva-aathu.— 1 Tim. 4:15.
15. Kodi ira muthu akale ndimuwa, unafuneya kala waluso vinjinji vofunji-a? Fotokozani.
15 Mogwilizana na mwemo Malemba kanaongelaathu movweya pama, oing’anela unafuneya kala “oiziwa funji-a.” Kodi vyevi vinatapula ira munafuneya kala waluso vinjinji vokamba khani? Naari. Andimuwa anjinji ofwanelela, katin’na luso vinjinji vokamba khani. Komave kanofunji-a mo-inda murima muutumiki koma teto kapanganga maulendo aubusa. (Erekezelani na 1 Akorinto 12:28, 29 na Aifeso 4:11.) Ngakale vili eno, munafuneya esaesa ira mukale na luso lofunji-a. Kodi munapange avi vyevi?
16. Kodi munapange avi ira mukale ofunji-a waluso? (Onani teto ithuzithuzi.)
16 “O-inda mwakopolo mawu ororomeleya.” Ira mufunji-enga mo-inda murima, munafuneya indi-edanga chito Mawu a Mulungu vofunji-a koma teto vopeleka malangizo. Mufunjedenga Baibulo mwatindi koma teto mabukwi-u. (Miya. 15:28; 16:23) Mwafunjedanga, muonenga mwemo mabukwi-u kanafotokozelaathu pama Malemba nayolinga yoi muwa-indi-edenga chito mundila yofwanelela. Mwafunji-anga muesaesenga afiya vamurima athu. Ira luso linyu lienjedeleye muvepenga malangizo wa andimuwa anayo kan’na luso. (1 Tim. 5:17) Andimuwa kanafuneya kala oyi kanokoza “limbikisa” abali na arongoliwa koma teto “zuzula” ngati vanafuneye panga eno. Koma vevo kanapangaathu vyongo vyetene vyevi kanafuneya kala ooma murima. Mwakala achikondi koma teto mwafunji-anga vo-indi-eda chito Mawu a Mulungu, munoza mukale ofunji-a waluso chifukwa munaza mukala mumusazi-edanga Yesu unoyo uli Ofunji-a Waluso. — Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.
Mtumiki okami-a uli limo-i na ndimuwa moi unaafunjeda mwemo una-indi-edele liye chito Baibulo vofunji-a. Vanduliviwa mtumiki okami-oyo unaashishedela kamba khanae aviing’anelanga vagalasi. (Onani ndima 16)
PITILIZANI ESAESA IRA MUKALE NDIMUWA
17. (a) Kodi chin’ni inamukami-e mtumiki okami-a vevo unaesaesa liye ira akale ndimuwa? (b) Kodi andimuwa kanafuneya umbuwela n’ni kaganizelanga vya muthu unoyo unakale ndimuwa? (Onani bokosi loi “ Mukalenga Oviyevi-a Mwaonanga Akala M’bali Uli Ofwanelela Kala Ndimuwa.”)
17 Mwina atumiki okami-a kanokoza onanga ira katinakwakwani-a kala ndimuwa vanduli voona makalelo anayo kanafuneya ira muthu akale ndimuwa. Koma umbuwelani ira Yehova na gulu lae, katinadedi-eda ira mutonyi-edenga makalelo anala moolakwi-a yongo iliyetene. (1 Pe. 2:21) Zimu owela wa Yehova, unoyo uli wakopolo unoukami-ani ira mukale na makalelo anala. (Afil. 2:13) Kodi vikala ikalelo ineyo munafuna nyo ira muitonyi-edenga vinjinji? Mumuvepenga Yehova ira aukami-eni. Mufunjedenga moweli-edaweli-eda vyokuza ikalelweyo koma teto muvepenga andimuwa amo-iwa ira kaukami-engani.
18. Kodi atumiki okami-a etene kanalimbikisiwa panga n’ni?
18 Tiyemoni etene iyene, limo-i na andimuwa, nipitilize tonyi-eda makalelo anayo nikambilanile iyo mukhanila. (Afil. 3:16) Akala muli mtumiki okami-a, esaesani ira mukale ndimuwa. Mumuvepenga Yehova ira aufunji-eni nayolinga yoi mupangenga vinjinji vomutumikela koma teto tumikela abali na arongolinyu. (Yes. 64:8) Yehova audaliseni vevo munaesaesa nyo ira mukale ndimuwa mupingo.
NYIMBO 101 Tizichita Zinthu Mogwirizana
