Skip to content

Skip to table of contents

MBILI YA MOYWANGA

Yehova Ukala Asomedanga Mapempelwanga

Yehova Ukala Asomedanga Mapempelwanga

DAMBO limo-i ndingan’na chaka 10 ndooing’ana nyenyedi ma-iyu. Vanduliviwa ndookokora nopempela. Ndali ndingakede funjeda wene vyokuza Yehova koma ndoomufotokozela vyongo vyevyo vyapangi-a ira ndikaena khawa. Pempeloli loonditandiza ira ndikaena yolinga yofuna tumikela Yehova Mulungu, unoyo uli “Ovwa pempelo,” wamoywanga wetene.” (Sal. 65:2) Dedi-ani ndiufotokozeleni chifukwa ineyo yapangi-ile ira ndipempele wa Mulungu unoyo ndali miyo ndingakede muiziwa wene.

ALENDO ANAYO KACHENJILE MOYWANGA

Ndabaliwe va 22 Dizembala, 1929, mudela ling’onong’ono loromoliwa ira Noville, lelo lili na vigawo 9 vakwikwi na wu Bastogne muilambo ya Belgian Ardennes. Ndinoumbuwela vyongo vyosangalasa vyevyo ndapanga miyo na makolwanga udela lelo nakala iyo ndingali n’ng’onong’ono. Miyo na ng’onong’onwanga Raymond nafinya nkaka wa ng’ombe dambo lililetene koma teto anda mbewu. Mudela ling’onong’ono lelo nakala iyo, athu koogwilizana koma teto kootandizana chito.

Nina-inda chito ufamu

Ababanga a Emile na ammanga a Alice, kali Akatolika ovipeleka. Aliwa koopanga Mwambo wa Mgonelo wa Mbwiye Lamulungu lililetene. Koma mu 1939, Apainiya okumela wu England kooza mudela li-u. Kooawandela ababanga ira kalembi-e ira kawachelenga magazini anayo vano ninaaromola iyo ira Galamukani! Thawi ineyo ababanga koozindikila ira koofwanya choonadi ndipo koowambeela welenga Baibulo. Kangakede iya pangana Mgonelo, athu amudelalo anayo nagwilizanana iyo vinjinji koochenja nowambeela runi-a vinjinji. Koowakanyi-eda ababanga ira kakaleve Akatolika ndipo vyoopangi-a ira kakanganenga vinjinji.

Vyoondivoreya vinjinji aona ababanga kapanikiziwanga eni. Vi pivyevyo vyandipangi-ile ira ndipeleke pempelo lokumela vati vamurima, lelo ndiliromolile miyo umaambeelelo wa khanila. Athwayo kanga-iile aruni-a ababanga, ndoosangalala vinjinji. Veva ndoosimikizela ira Yehova “Ngovwa pempelo.”

VYEVYO VYAIREILE VATHAWI YA KONDO

Va 10 Mey 1940, asilikali a Germany kooukela ilambo ya Belgium ndipo vyevi vyoopangi-a ira athu anjinji katawe muilambwela. Banja li-u lootawela um’mwela wailambo ya France. Vaulendola noovira m’madela oopi-a wewo asilikali awu Germany na awu France kawanaathu.

Ningawelele udela lelo nakala iyo, nafwanyile ira vyongo vi-u vinjinji vibiwa. Wakede ala mwanambwa eka zina lae Bobi unoyo aniwachelile. Vyevi vyoondipangi-a vifuka ira, ‘Chifukwa n’ni vanaireya kondo koma teto mavuto amo-iwa?’

Ndaambeele kala vausamwali olimba na Yehova ndingali muzombwe

Vathawi inela noolimbikisiwa vinjinji na M’bali Emile Schrantz, a unoyo ali ndimuwa mupingo koma teto mpainiya ororomeleya unoyo azile mudela li-u. Liye oofotokoza vo-indi-eda chito Baibulo chifukwa iwa vailambwela vanaireya mavuto ndipo oosomeda mafuswanga amo-i okuza moyo. Ndoowambeela kala vausamwali olimba na Yehova ndipo ndoororomela ira liye ngu Mulungu wachikondi.

Ngakale kondo ya-anamale, banja li-u loogumana koma teto aleda na abali. Mwaisazo, mu Ogaste 1943, M’bali José-Nicolas Minet ooza udela lelo nakala iyo zakamba khani. Liye oofuka ira, “Mbaani unafuna badiziwa?” Miyo na ababanga nooimecha miwono. Noobadiziwa mu inje umo-iwa ung’onong’ono vakwikwi na wewo nakala iyo.

Mu Dizembala 1944 ilambo ya Germany yooambeela ukela vinjinji vilambo vyaumazulo wa Europe va kondo Yavailambo Yetene. Nakala vakwikwi na wewo waireya kondweyo ndipo wa mwedi wathutha nookala nivitaalanga musubi lavati. Dambo limo-i ndingakumile ira ndadji-e viweto vi-u, asilikali koovocha bomba udela lelo nakala iyo moi denga la nyumba ineyo nasungelamo iyo katundwi-u loopwasuwa. Msilikali wawu America unoyo ali vakwikwi na kholalo oondiwandela ira “Gonati vati!” Ndootamanga dowa gonati vakwikwi na liye ndipo oondiwari-a chipewae ira anditeteze.

VYEVYO VYANDITANDIZILE IRA NDIPITILIZE KALA VAUSAMWALI NA YEHOVA

Vadambo la ukwati-u

Kondwela ingamalile, noowambeela ongi-ana vakwikwivakwikwi na abali amupingo wa Liège unoyo wali ulendo wa makilomita otamangela 90 umpoto wa dela lelo nakala iyo. Vangavirile thawi, noowambeeli-a gulu ling’onong’ono wu Bastogne. Ndoowambeela inda chito mu ofesi yoona vya misoko ndipo ndoofwanya mwai ofunjeda vya malamulo. Vanduliviwa ndoowambeela inda chito mu ofesi imo-iwa ya boma. Mu 1951 vookoziwa sonkano ung’onong’ono wu Bastogne. Vasonkanola vooza athu otamangela 100 tangani-avo mulongo Elly Reuter unoyo ali mpainiya watindi. Liye oopalasa njinga ulendo wamakilomita 50 ira aze afiye vasonkanola. Elly ali angakede wachela wene kalata yomuitana ira adowe avolowe Sukulu ya Giliyadi wu United States. Liye oolembela kalata ulikulu li-u yofotokoza chifukwa ineyo inamulepeli-e volowa sukulwiyo. M’bali Knorr, unoyo vathawiyo asogolela athu a Mulungu, oomusomeda mooma murima ira mwina dambo limo-i unoza avolowe sukulwiyo limo-i na mamunae. Ndiye mu Febuluwale 1953, nootelana.

Elly na mwani-u, Serge

Chaka ineyo, miyo na Elly noopangana sonkano wamuru oyi “Athu Amuilambo Isha” unoyo waireile wu Yankee Stadium, wu New York. Usonkanola ndoogumana na m’bali m’mo-iwa unoyo andiwandelile ira unondilemba chito yapama ndipo oondiwandela ira nditamele wu United States. Ningaipempelele khanila, miyo na Elly noowona ira nikoonde chitwela nowelela wu Belgium ira nidowe natandize gulu la ofalisa 10 lelo lali wu Bastogne. Muchaka yo-arela noosangalala kaana mwana wamulombwana zina lae Serge. Koma pivyovwi-a chisoni ira vangavirile medi 7 Serge oobulela ndipo ootatiya. Noomuwandela Yehova vya chisoni ineyo nan’na iyo ndipo liye oonilimbikisa vinjinji na chiyembekezo yoi okhwa kanoza kavenye.

UTUMIKI WA THAWI DETENE

Mu Okotobala 1961, ndoofwanya chito ineyo nda-inda miyo wa malambo oyeva ndipo yoondiva-a mpata opanga upainiya. Dambo lelo ndoowachela foni yokumela wa mtumiki wa ofesi ya thambi yawu Belgium. Liye oondifuka ngati ndinakwakwani-e tumikelanga monga mtumiki wa dela (unoyo malambwano unaromoliwa ira oing’anela dela). Ndiye ndoomufuka ira “Kodi kavinakale pama ira ndiambeele kaye panga upainiya ndaanaambeele utumiki unola?” Abali koosomedela pempho langa. Ningapangile upainiya wa medi 8, noowambeela endela dela mu Septembala 1962.

Ndingatumikele monga oing’anela dela wa chaka mbiili, nooitaniwa ira nidowe natumikele wu Beteli yawu Brussels. Naambeele tumikela va Beteli mu Okotobala 1964. Noofwanya madaliso anjinji mu utumiki-u usha unola. Vangavirile thawi yoyeva kumela vevo M’bali Knorr aendele liye ofesi-u ya thambi mu 1965, ndoodabwa ndingawandeliwe ira ndi-eliwa kala mtumiki wa thambi. Vanduliviwa miyo na Elly nooitaniwa ira nidowe navolowena kalasi nambala 41 ya Sukulu ya Giliyadi. Veva mawu a M’bali Knorr anayo aongile liye chaka 13 diviriledo, kookwakwaneli-ediwa. Ningamari-ile sukulwila, noowelela wu Beteli yawu Belgium.

TETEZA UFULWI-U OLAMBELA

Wachaka dinjinji ndikaana mwai o-indi-eda chito vyevyo ndafunjedile miyo vyokuza malamulo voteteza ufulu olambela wa athu a Yehova wu Europe na m’madela amo-i. (Afil. 1:7) Vyevi vipangi-a ira ndikaena mwai oongi-ana na andimuwa andimuwa a boma muvilambo vyokwaranya 55 wewo chitwi-u yaliathu yoruni-iwa. Ndaonganga na andimuwa andimuwa abomayo, m’malo movichuki-a ira ndili muthu oiziwa vyamalamulo, ndakeda awandela ira ndili “muthu wa Mulungu.” Thawi detene ndoopempela wa Yehova ira andisogolele chifukwa ndooiziwa ira “murima wa mwene [kapena oweluza] uli ngati mikolopa da ma-inje mundanda la Yehova. Unoudowi-a uliwetene wewo unafuna liye.”— Miya. 21:1.

Ndinoumbuwelave thawi ineyo ndaongi-anile miyo na phungu m’mo-iwa wa Nyumba ya Malamulo wu Europe. Ndali ndingamuvepile wa maulendo angasene ira andiva-e mwai woi ndionge na liye ndipo vamapeto viwa liye oosomeda. Liye aongile ira, “Ndinouva-a 5 minisi yoka ndipo kikwaranye vevo.” Angapangile eno, ndooworami-a muru nowambeela pempela. Phungu wa nyumba ya malamuloyo oodabwa ndipo oondifuka vyevyo ndapanga miyo. Ndoochilikuwa nomuwandela ira, “Ndinomutokoza Mulungu chifukwa yoi nyo muli m’mo-iwa wa atumikae.” Oondifuka ira, “Unatantauza n’ni?” Ndoomutonyi-eda lemba la Aroma 13:4. Voi liye ali waipempezo ya ipulotesitanti, ndipo oolemekeza Baibulo, mawayo koomufiya vamurima. Vyo-arelavo viwa vyali vyoi oondilola ongi-ana na liye wa 30 minisi ndipo vyokambilana vi-u vyooenda pama vinjinji. Liye oofiya voyamikela chito ineyo a Mboni da Yehova nina-inda iyo.

Wachaka dinjinji, athu a Yehova wu Europe kookala kadowanga umakhoti vamilandu dokuza o-ovolowelana ndale, milandu dokuza makolo nayo kanafuneya lela a-ima banja lamala, misonko na milandu dimo-i dinjinji. Ndikaana mwai otandizana va milandu dinjinji koma teto ona mekave mwemo Yehova ukalile liye anitandizelanga ira niwine. A Mboni da Yehova koowina milandu dokwaranya 140 wu Khoti Loona Vyaufulu wa Athu wu Europe.

CHITO YAUMWENE YOOWAMBEELA ENDA PAMA WU CUBA

Mu 1990 ndoo-inda chito limo-i na M’bali Philip Brumley wawu likulu li-u, na M’bali Valter Farneti wawu Italy, votandiza abali awu Cuba wewo chitwi-u yaliathu yoruni-iwa, ira kakale na ufulu olambela. Noolembela kalata ofesi ya kazembe wailambo ya Cuba wu Belgium ndipo nookambilana na m’mo-i wa andimuwa andimuwa wu ofesiyo. Va maulendo owambeela kambilana, kanavwanana pamapama va vyevyo vyapangi-ile ira boma liruni-e chitwi-u.

Ndili na Philip Brumley na Valter Farneti vaulendwi-u wawu Cuba mu 1990

Ningapempelile wa Yehova ira anisogolele, noovepa andimuwa andimuwa a bomayo ira kanilole tumiza ma Baibulo okwakwana 5000 wu Cuba ndipo koonisomedela. Mabaibulwayo koofiya pamapama ndipo koogawiwa wa abali-u, eno noowona ira Yehova unodalisa tindi li-u. Vanduliviwa noovepa ira nitumize nawili Mabaibulo amo-iwa okwakwana 27 500. Veva teto boma loosomedela. Ndoosangalala tandiza abali na arongoli-u awu Cuba ira kakale na Mabaibulo.

Ndikala ndidowanga wu Cuba maulendo anjinji ira ndidowe ndatandize vakhani dokuza ufulu wa abali na arongoli-u okuza lambela. Vyevi vipangi-a ira ndiiziwane na andimuwa andimuwa a boma anjinji.

TANDIZA ABALI-U WU RWANDA

Mu 1994, athu okwaranya 1 000 000 koopiwa vakhondo yolimbana na a Tutsi wu Rwanda. Pivyovwi-a chisoni ira abali na arongoli-u amo-iwa koopiwa. Va-anavire thawi, voopangiwa dongosolo loi vakale abali oyi ka-inde chito yopeleka tandizo muilambweyo.

Ningafiile ulikulu lailambo wu Kigali, nafwanyile ira wu ofesi ya tambi na malo owachelela mabuku, makhoma etene a nyumba koomala povoliwa povoliwa na vipolopolo. Noovwa khani dinjinji dovwi-a chisoni dokuza abali na arongoli-u anayo kaphiwe na masupada. Koma noovwa teto khani dokuza mwemo abali na arongola katandizelanaathu vathawila. Mwaisazo, noogumana na m’bali m’mo-iwa Waitutsi unoyo ateteziwe na banja limo-i la Mboni la Ihutu, lelo lamubisile muzenje wa malambo 28. Vasonkano unoyo napangile iyo wu Kigali, noolimbikisa abali na arongola okwakwana 900.

Umazele: Buku lelo laonongeile na ipolopolo wu ofesi-u yomasulela

Umuwono odjana: Nina-inda chito yopeleka tandizo

Vanduliviwa noodowa wu Zaire (wewo malambwano unaromoliwa ira Democratic Republic of Congo) dowaafufuza abali awu Rwanda anayo katawele m’makampu avakwikwi na mzinda wa Goma. Koma kanaafwanyile ndipo noomuvepa Yehova ira anisogolele wa abalayo. Vanduliviwa noonuona muthu m’mo-iwa azanga vakwikwi na vevo nali iyo ndipo noomufuka ngati amuiziwa wa Mboni da Yehova uliwetene. Liye oosomeda ira “Inde, namiyene teto ndili wa Mboni. Ndinokoza uveleelani wa abali amukomiti yopeleka tandizo.” Ningakambilanile makundo olimbikisa na abali amukomitiyo, noogumana na abali 1 600 otawa waniwa ndipo noowalimbikisa. Nooawelengela kalata yokumela wu Bungwe Lolamulela. Abalayo koosangalala vinjinji kangavwile mawu olimbikisa amukalateyo oyi: “Thawi detene ninoupempelelani. Ninoiziwa ira Yehova kanaza au-iyani.” Vyevyo Bungwe Lolamulela laongileathuvi vyali vyoona chifukwa panopa wu Rwanda uli a Mboni okwaranya 30 000 anayo kanasangalala tumikela Yehova.

NDILI OSIMIKIZA PITILIZA KALA OROROMELEYA

Iyananga Elly ootatiya mu 2011 ningakalile m’banja wa chaka dotamangela 58. Yehova oonditonthoza ndingamufotokozele mpempelo mwemo ndavwela miyo. Ndootonthozeya teto ndawandelanga amo-iwa uthenga wapama wa Umwene.

Ngakale ira ndin’na chaka dam’ma 90, ndinolaleelave mulungu uliwetene. Ndinosangalala teto tumikela mu Dipatimenti ya Vyamalamulo wu nthambi ya Belgium, funji-a amo-iwa luso lelo ndifunjedile miyo koma teto limbikisa abali a m’banja la Beteli.

Chaka 84 diviriledo, ndoopeleka pempelo langa lowambeela wa Yehova. Ila yali thawi yosangalasa vinjinji ineyo ndaambeele miyo enda na Yehova koma teto kalanae vausamwali olimba. Ndinosangalala vinjinji ira vamoywanga wetene, Yehova ukala asomedanga mapempelwanga. — Sal. 66:19. b

a Khani yofotokoza mbili ya moyo wa M’bali Schrantz ili mu Sanja ya Olonda ya Septembala 15, 1973, takuru 570-574.

b Vevo khanila yalembiwaathu, M’bali Marcel Gillet ootatiya va 4 Febuluwale 2023.