1-2. (a) Kodi vyongo vyali avi vevo kalata yodowa wa Aifeso yalembiwaathu? (b) Kodi ninakambilana mafuso aavi?

 MTUMWI Paulo angali vaukaidi o-ovenyavo vande, afuneya limbikisa Akiristu afwae. Kavyali vyowandeya ira aaendele, eno oolemba makalata. Imo-i mwa makalata anala yali yodowa wa Akiristu a wu Efeso, ndipo ailembile mu chaka ya 60 kapena 61 C.E. — Aife. 1:1; 4:1.

² Chaka dotamangela 10 mundulimu, Paulo oofunji-a koma teto laleela uthenga wapama wu Efeso. (Vyo. 19:1, 8-10; 20:20, 21) Liye oowakonda vinjinji abalae ndipo oofunechecha atandiza ira kakaleve ororomeleya wa Yehova. Koma chifukwa n’ni liye aalembele Akiristu ozoziwa vyokuza wala na dima? Nanga Akiristu etene kanafunjede n’ni va malangizo anala? Tiyemoni nikambilane mayankho a mafuso anala.

KUMA MUDIMA DOWA MOWALA

3. Kodi Paulo a-indi-edile chito mawu aavi mukalata ineyo alembele liye Akiristu a wu Efeso?

³ Paulo oowalembela Akiristu a wu Efeso ira: “Vowambeela mwali ngati dima, koma vano muli ngati wala.” (Aife. 5:8) Paulo oo-indi-eda chito mawu oyi dima nowala vofuna iyani-a vyongo mbiili. Chifukwa n’ni Paulo aongile ira vowambeela Aifeso ‘kali mudima’?

4. Kodi Akiristu awu Efeso kali mudima vakhani yolambela mundila yoi avi?

⁴ Dima vakhani yolambela. Akiristu awu Efeso anayo Paulo aalembele kalata, koororomela vyongo vyonama koma teto koopanga vyamizimu ka-anafunjede choonadi. Mu mzinda wa Efeso mookala kachisi wa Atemi unoyo wale athu kamuonaathu ira ali imo-i mwa vyongo 7 vyodabwi-a vailambo yetene. Athu anayo kalambela mukachisi unola koo-indi-eda chito vinjinji mafano. Panga makachisi a mulungu wa-iyana oromoliwa ira Atemi koma teto aguli-a yali bisimesi ya ndalama dinjinji.  (Vyo. 19:23-27) Enjedela vevo, athu anjinji mu mzinda wa Efeso koopanga vyamasenga. — Vyo. 19:19.

5. Kodi Akiristu awu Efeso kali mudima ya makalelo mundila iivi?

⁵ Dima ya makalelo. Athu anjinji mu mzinda wa Efeso kali achiwerewere koma teto o-okaana manyazi. Koowonga teto nthabwala doruwana vowaleda ngakale teto va miyambo dachipembezo. (Aife. 5:3) Athu anjinji ‘katawanda zindikila makalelo apama’ tantauza ira “kataona voreya uliwetene.” (Aife. 4:17-19) Ka-anafunjede vyolondola vakhani ya vyongo vyofwanelela na vyo-ofwanelela, chikumbumtima ya Akiristu awu Efeso kayaaimba mulandu ndipo kataganiza ngakale vang’ono ira Yehova unokoza aimba mulandu chifukwa ya vyongo vyevyo kapangaathu. Chichifukwa iwa Paulo aongile ira aliwa kali mu dima ya maganizo ndipo “kali olapelana na moyo unoyo unakumela wa Mulungu.”

6. Chifukwa n’ni Paulo aongile ira Akiristu awu Efeso sopano “kali ngati wala”?

⁶ Koma athu amo-iwa a wu Efeso katapitilizile kalave mudima. Voonga vya aliwa Paulo alembile ira “vano muli ngati wala.” (Aife. 5:8) Aliwa kali kangaonile wala wa choonadi ya m’Malemba. (Sal. 119:105) Kali kanga-iile miyambo da chipembezo yonama koma teto makalelo otakala. Aliwa koowambeela ‘musazi-eda Mulungu’ ndipo koopanga vyetene vyevyo kanawandeathu ira kamulambelenga koma teto musangalasa. — Aife. 5:1.

7. Kodi iyo ninafwanafwana avi na Akiristu anjinji awu Efeso?

⁷ Na-iyene na-anafunjede choonadi nali mudima vakhani yolambela koma teto makalelo. Athu amo-i koopanga maholide a chipembezo yonama koma amo-iwa kali achiwerewere. Koma ningafunjedile makundo a Yehova vakhani ya vyofwanelela na vyolakweya, noochenja. Noowambeela chenja moywi-u ira ugwilizane na makundwae olungama ndipo sopano ninofwanya madaliso anjinji. (Yes. 48:17) Komave panopa vikala mavuto anayo ninagumanana iyo. Ninafuneya lapelana na dima ineyo nai-iile iyo koma teto pitiliza  “enda ngati a-ima owala.” Kodi ninapange avi vyevi?

KAMUKALE MU DIMA

8. Mogwilizana na Aifeso 5:3-5, kodi Akiristu awu Efeso kafuneya pewa n’ni?

⁸ Welengani Aifeso 5:3-5. Ira kalapelane na dima ya makalelo otakala, Akiristu awu Efeso kafuneya pitiliza pewa miyambo dedo kadinasangalasa Yehova. Katafuneya keda pewa chiwerewere, koma kafuneya pewa teto nthabwala doruwana. Paulo oowaumbucha Akiristu awu Efeso ira kanafuneya pewa vyongo vyevi ira kaze kavolowe “mu Umwene wa Kiristu na wa Mulungu.”

9. Chifukwa n’ni ninafuneya pewa yongo iliyetene ineyo inapangi-e ira nipange chiwerewere?

⁹ Na-iyene ninafuneya kala osamala ira kanipangenga vyongo vyevyo vili “chito do-opinduli-a damudima.” (Aife. 5:11) Vyevyo vyaaireele athu amo-iwa vinotonyi-eda ira muthu unoyo unakonda ona, vuruwana kapena onga vya vyongo vyotakali-a kapena vyachiwerewere, vinakalecha vyo-orucha ira apange vyongo vyotakala. (Gen. 3:6; Yak. 1:14, 15) Muilambo imo-iwa, gulu la abali lookonda aleda vamalo owaledela a va intaneti. Vowambeela anjinji mwa abali anala kakambirana vyokuza Yehova koma teto choonadi. Koma vang’ono na vang’ono aliwa koowambeela kambirana vyongo vyoi kavinasangalasa Yehova. Koowambeela kambirana vyokuza chiwerewere. Vanduliviwa, anjinji mwa abali anala koosomedela ira khani dedo kakambiranaathudo doopangi-a ira kapange vyachiwerewere.

10. Kodi Satana una-indi-eda chito ndila iivi vofuna nipuusi-a? (Aifeso 5:6)

¹⁰ Ilambo ya Satanela inafuna inipuusi-e ira niroromelenga ira vyevyo Yehova unaona liye ira pivyotakala koma teto vyotakali-a pivyapama. (2 Pe. 2:19) Kaninafuneya dabwa na vyevi. Ndila imo-i ineyo Mdyerekezi ukalile liye a-indi-edanga chito kusokoneza athu ira katiwandenga zindikila yofwanelela na yo-ofwanelela. (Yes. 5:20; 2 Akor. 4:4) Chichifukwa iwa mafilimu anjinji, maporogaramu a va TV koma teto a va intaneti kanolimbikisa makundo osempana na makundo olungama a Yehova. Satana unafuna anipangi-e vyoi niganizenga ira makalelo otakala koma teto achiwerewere anayo kali ofala muilambwela mbosomedeleya, osangalasa koma teto katinaopi-a. — Welengani Aifeso 5:6.

11. Kodi vyevyo vyamuireele Angela vinatonyi-eda avi funeya wo-arela malangizo azelu ofwanyeya va Aifeso 5:7? (Onani teto ithuzithuzi.)

¹¹ Satana unafuna ira nigwilizanenga na athu anayo kanapangi-e ira kanivwelenga makundo a Yehova. Chichifukwa iwa Paulo aawandelile Akiristu awu Efeso ira: “Kamupangenga vyevyo aliwa kanapangaathu” tantauza athu anayo kanapanga vyongo vyevyo Mulungu unaidanana liye. (Aife. 5:7) Niumbuwelenga ira athu anayo ninagwilizanana iyo kai anayo ninaaledana iyo vamaso na vamaso. Athwala kanotangani-avo anayo ninawaledana iyo va intaneti, vyongo vyoi muthawi ya Akiristu awu Efeso kavyaliwo. Angela, a unoyo unakala wu Asia, oozindikila ira aleda na athu va intaneti koopi-a. Liye aongile ira: “Vang’ono na vang’ono, msampha unola unokoza sokoneza maganizo a muthu. Ndoofiya voganiza ira kavali vuto nowaleda na athu anayo katinalemekeza makundo a m’Baibulo. Vangavirile thawi ndoowambeela ganiza ira kavali vuto panga vyongo vyoi kavinamusangalasa Yehova.” Koma mwamwai, andimuwa achikondi koomutandiza Angela ira achenje. Liye aongile ira: “Panopa ndinoganizela vinjinji  vya Yehova na makundwae o-okala makundo a va intaneti.”

12. Chin’ni inanitandize ira niendelenga makundo a Yehova vakhani ya vyofwanelela na vyo-ofwanelela?

¹² Ninafuneya pewa maganizo amuilambwela oyi ikalelo ya chiwerewere kai yolakweya. Iyovano ninoiziwa ira maganizo anala mbolakweya. (Aife. 4:19, 20) Ninopanga pama vifuka ira: ‘Kodi ndinoesaesa pewa aleda mo-ofwanelela na afwanga auchito, usukulu kapena athu amo-iwa anayo katinalemekeza makundo olungama a Yehova? Kodi ndinololela arela makundo a Yehova ngakale athu amo-iwa kandionenga ira ndili orucha?’ Mogwilizana na lemba la 2 Timoteyu 2:20-22, ninafuneya teto kala osamala vevo ninasakula iyo afwi-u mupingo. Niumbuwelenga ira athu amo-iwa katinanitandize ira nikaleve ororomeleya wa Yehova.

MUENDENGA “NGATI A-IMA OWALA”

13. Kodi ‘pitiliza enda ngati a-ima owala’ unatantauza n’ni? (Aifeso 5:7-9)

¹³ Paulo kaakede limbikisa Akiristu awu Efeso ira kapewenga dima, koma oowalimbikisa teto ira ‘kapitilize enda ngati a-ima owala.’ (Welengani Aifeso 5:7-9.) Kodi veva atantauza n’ni? Liye atantauza ira thawi detene ninafuneya panganga vyongo ngati Akiristu oona. Ndila imo-i ineyo ninapangele iyo vyevi kuwelenga koma teto kufunjeda Baibulo mwatindi koma teto funjeda mabuku ofotokoza vya Baibulo. Pivyofuneya vinjinji ira niganizelenga isazo ya Yesu Kiristu unoyo uli “wala wa ilambo” koma teto niganizelenga vyevyo afunji-ile liye.” — Yoh. 8:12; Miya. 6:23.

14. Kodi zimu owela unanitandize avi?

¹⁴ Ninafuneya teto zimu owela wa Mulungu ira nipitilize panga vyongo ngati “a-ima owala.” Chifukwa n’ni? Chifukwa kai vyokweya pitiliza kala owela muilambo ya makalelo otakalela. (1 Ates. 4:3-5, 7, 8) Zimu owela unokoza nitandiza ira nipewe maganizo a muilambwela tangani-avo zelu da athu koma teto makundo anayo kanasemphana na maganizo a Yehova. Zimu owela unokoza nitandiza teto ira nipangenga ‘iliyetene yapama na iliyetene yolungama.’ — Aife. 5:9.

15. Kodi ninawachele zimu owela mundila diivi? (Aifeso 5:19, 20)

 ¹⁵ Ndila imo-i ineyo ninawachelele iyo zimu wa Yehova kuuvepa. Yesu aongile ira Yehova “unoza apeleke mofunechecha zimu owela wa anayo kanamuvepa.” (Luka 11:13) Koma teto natamandanga Yehova vamisonkano na Akiristu afwi-u ninowachela zimu owela. (Welengani Aifeso 5:19, 20.) Zimu owela unonitandiza ira nipangenga vyongo vyevyo vinamusangalasa Mulungu.

16. Chin’ni inanitandize ira nisakulenga vyoira mwazelu? (Aifeso 5:10, 17)

¹⁶ Nafuna sakula vyoira vakhani dilukuludilukulu, ninafuneya “zindikila chifunilo ya Yehova” koma teto panga vyongo mogwilizana na vyevyo. (Welengani Aifeso 5:10, 17.) Nafwanya makundo a m’Baibulo ogwilizana na mwemo vyongo vililiathu wa iyo ninakalecha ira nifwanya maganizo a Yehova vakhaniyo. Ndiye na-indi-edanga chito makundwayo, ninosakula vyongo mwazelu.

17. Kodi ninapange avi ira ni-indi-edenga chito thawi-u mwazelu? (Aifeso 5:15, 16) (Onani teto ithuzithuzi.)

¹⁷ Paulo oolangiza teto Akiristu awu Efeso ira ka-indi-edenga chito thawi mwazelu. (Welengani Aifeso 5:15, 16.) Satana unoyo uli mdani-u “otakaloyo,” unafuna ira nitanganisiwenga na vyongo vyamuilambwela nayolinga yoi kanikaena thawi yotumikela Mulungu. Kai vyorucha ira Mkiristu a-elenga vasogolo chuma, maphuzilo kapena chito m’malo motumikela Yehova. (1 Yoh. 5:19) Vyera eno, muthuyo unakalecha ira uwambeela ganiza ngati athu amuilambwela. Pivyoona ira vyongo vyevi vaekiwa kai vyolakweya koma kavinafuneya kala vamalo owambeela. Ira niendenga “ngati a-ima owala,” ninafuneya ‘indi-edanga chito pama thawi-u’ koma teto ganizelanga vyongo vyofuneya vinjinji.

18. Kodi Donald apangile n’ni ira a-indi-edenga chito pama thawae?

¹⁸ Mufufuzenga mipata dedo dinautandizeni  ira mutumikelenga Yehova mokwakwanela. Vyevi pivyevyo Donald unoyo unakala wu South Africa, apangile liye. Liye aongile ira: “Ndoowona mwemo vyongo vyaliliathu vamoywanga ndipo ndoovepa Yehova ira anditandize ira ndipangenga vinjinji muutumiki. Ndoomuvepa ira anditandize fwanya chito ineyo inandiva-e mpata woi ndifwanyenga thawi injinji yolaleela. Ndipo Yehova oonditandiza fwanya chitweyo. Eno miyo na mu-iyananga noowambeela utumiki wa thawi detene.”

19. Kodi ninapange avi ira nipitilize enda ngati “a-ima owala”?

¹⁹ Kalata ineyo Paulo aalembele liye Akiristu awu Efeso mwina yoowatandiza ira kapitilize kala ororomeleya wa Yehova. Ndipo malangizo a mukalateyo kanokoza nitandiza teto iyo malambwano. Monga mwemo nionele iyo, malangizwayo kanokoza nitandiza ira nisakulenga mwazelu vyosangalasa koma teto athu owaledana. Kalatela inokoza nilimbikisa ira nipitilize kala mu wala wa choonadi vofunjeda Baibulo thawi detene. Inotonyi-eda teto funeya wa zimu owela unoyo unanitandize ira nikale na makalelo apama. Indi-eda chito vyevyo Paulo alembile liye unokoza nitandiza ira nisakulenga vyoira mwazelu koma teto vyogwilizana na maganizo a Yehova. Napanganga vyevi ninoza nipewe dima yamuilambwela ndipo ninoza nikaleve mowala.