KHANI YOFUNJEDA 21
NYIMBO 107 Tizitsanzira Chikondi cha Mulungu
Kodi Munapange Avi Ira Mufwanye Muthu Otelana Nae?
“Kodi ngu mbaani unoyo unafwanye iyana wamakalelo apama? Ngwantengo wavadimu kwaranya mabwe a korali.” — MIYA. 31:10.
VYEVYO NINAFUNJEDE IYO
Ninoona makundo anayo kanatandize muthu fwanya lombwana kapena iyana ofwanelela telana nae. Ninoona teto mwemo amo-iwa mupingo kanatandizeleathu athu anayo kanafuna volowa m’banja.
1-2. (a) Kodi Mkiristu unafuneya ganizela makundo aavi aanaambeele imweendi? (b) Kodi mawu oyi “imweendi” kanatantauza n’ni? (Onani “Tantauzo la Mawu Amo-iwa.”)
KODI munofuna volowa m’banja? Ngakale ira ukwati kai unoyo unapangi-a ira muthu akale osangalala, Akiristu anjinji anayo katili va banja, achikulile kapena ang’onong’ono, kanofuna zafwanya muthu otelana nae. Komave mwa-anaambeele imweendi, munafuneya kala va usamwali wapama na Yehova, viiziwa pama koma teto kala okozeya samalela banja. a (1 Akor. 7:36) Ngati munakozeele mu mbali detene dedi, munoza mukale na banja lapama.
2 Thawi dinjinji vinakala vyorucha fwanya muthu ofwanelela telana nae. (Miya. 31:10) Ndipo ngakale mungafwanyile muthu unoyo munafuna nyo muiziwa pama, kavinakale vyokweya ambeela imweendi. b Mukhanila, ninokambilana vyevyo vinatandize Akiristu anayo katili va banja ira kafwanye muthu ofwanelela telana nae. Ninoona teto mwemo amo-iwa mupingo kanatandizeleatu athu anayo kanafuna volowa m’banja.
FWANYA MUTHU OFWANELELA TELANA NAE
3. Kodi Mkiristu unafuneya ganizela vyongo viivi afufuzanga muthu oyi atelane nae?
3 Ngati munafuna volowa m’banja, chipama iziwa makalelo a muthu unoyo munamufuna nyo mwa-anaambeele imweendi. c Ngati kamunapange eno, munokoza iya muthu unoyo uli ofwanelela noambeela imweendi na muthu unoyo kai ofwanelela wa nyo. Pivyoona ira muthu uliwetene unoyo munafuna nyo telana nae, unafuneya kala Mkiristu obadiziwa. (1 Akor. 7:39) Koma kai Mkiristu uliwetene obadiziwa unoyo unakale oufwanelelani. Eno munokoza panga pama vifuka ira: ‘Kodi vyolinga vyanga pivyoi avi? Kodi mbamakalelo aavi anayo ndinaona miyo ira mbofuneya wa muthu unoyo ndinafuna miyo zatelana nae? Kodi vyevyo ndinaembekezela miyo pivyowandeya?’
4. Kodi athu amo-iwa kanaromola vyongo viivi m’mapempelwiwa?
4 Ngati munafuna volowa m’banja, kai vyoira fuka ira mupempela ira mufwanye muthu ofwanelela. (Afil. 4:6) Pivyoona ira Yehova kanalonjeza ira unerenga muva-a muthu uliwetene fwae omufwanelela. Koma liye unoganizela vyevyo munafuna nyo koma teto mwemo munavwela nyo ndipo unokoza utandizani vevo munafufuza nyo muthu oyi mutelane nae. Eno pitilizani mufotokozela vyevyo munafuna nyo koma teto mwemo munavwela nyo m’murimani mwinyu. (Sal. 62:8) Mumuvepenga ira autandizeni kala oleza murima koma teto auva-eni zelu. (Yak. 1:5) M’bali m’mo-iwa wawu United States zina laye John, d oofotokoza vyevyo unaromola liye m’mapempelwae. Liye aongile ira: “Ndinomuwandela Yehova makalelo anayo ndinafuna miyo mwa iyana unoyo ndinafuna miyo zatelana nae. Ndinomuvepa ira anditandize fwanya iyana ofwanelela. Ndinomuvepa teto Yehova ira anditandize kaana makalelo anayo kanandipangi-e ira ndikale lombwana wapama.” Murongola m’mo-iwa wawu Sri Lanka, zina lae Tanya, aongile ira: “Vevo ndinafufuza miyo lombwana ofwanelela, ndinomuvepa Yehova ira anditandize kala ororomeleya, osangalala koma teto ootatila murima.” Ngakale vevo lombwana kapena iyana ofwanelela kanafwanyeya mombaraanya, Yehova unolonjeza ira unopitiliza ukondani koma teto usamalelani. — Sal. 55:22.
5. Kodi pivathawi iivi vevo Mkiristu unafwanye liye muthu ofwanelela telana nae unoyo unakonda Yehova? (1 Akorinto 15:58) (Onani teto ithuzithuzi.)
5 Baibulo linonilimbikisa ira nikalenga na “vyoira vinjinji va chito ya mbwiye.” (Welengani 1 Akorinto 15:58.) Mwatanganisiwanga votumikela Yehova koma teto aleda na abali na arongola o-iyana-iyana, munoza mulimbikisiwe ndipo munoza mukale na mwai ogumana na abali na arongola anayo katili vabanja anayo mofwanafwana na nyo kanapanga tindi votumikela Yehova. Ndipo mwapanganga vyetene vyevyo munawande nyo ira mumusangalasenga Yehova, munoza mufwanye imwemwe yeniyeni.
Mwatanganisiwanga votumikela Yehova koma teto aleda na abali na arongola o-iyana-iyana, munoza mulimbikisiwe ndipo munoza mukale teto na mwai ogumana na abali na arongola anayo teto kanafuna volowa m’banja (Onani ndima 5)
6. Kodi Akiristu kanafuneya umbuwela n’ni vevo kanafufuzaathu muthu oyi katelane nae?
6 Komave munafuneya kala osamala ira khani yofufuza lombwana kapena iyana, kikale yofuneya vinjinji va moywinyu. (Afil. 1:10) Kala va usamwali wapama na Yehova kuwewo unautandizeni ira mukale osangalala vinjinji o-okala kala vabanja. (Mat. 5:3) Ndipo va thawi ineyo kamuli va banja munokoza kaana ufulu opanga vinjinji mu utumiki. (1 Akor. 7:32, 33) Mu-indi-edenga chito pama thawi inela. Murongola m‘mo-iwa wawu United States zina lae Jessica unoyo ateliwe anga-alile vang’ono kwakwani-a chaka 30, aongile, ira “Ndaanateliwe ndootanganisiwa vinjinji na utumiki ndipo vyevi vyoonditandiza ira ndikalenga osangalala ngakale ira ndoofuna teliwa.”
MUVIVA-ENGA THAWI YOI MUMUIZIWE PAMA
7. Chifukwa n’ni chizelu muiziwa pama muthu mwaanamutonyi-ede ira munomufuna? (Miyambo 13:16)
7 Kodi munafuneya panga n’ni ngati muonile ira muthu m’mo-iwa ngoufwanelelani? Kodi chipama muwandela thawi ineyo mwemo munavwela nyo? Baibulo linaonga ira muthu wazelu unowambeela iziwa pama vyevyo unapanga liye. (Welengani Miyambo 13:16.) Eno chipama viva-a thawi yoi mumuiziwe pama, liye a-aiziwanga, mwa-anamufotokozele maganizwinyu. M’bali m’mo-iwa wawu Netherlands zina lae Aschwin, aongile ira: “Konda muthu unoambeela mombaraanya koma unokoza mala teto mombaraanya. Eno mwaviva-a thawi yoi mumuiziwe muthu, kamunaambeele nae imweendi chifukwa yokeda landeya.” Ndipo vevo munaesaesa nyo ira mumuiziwe pama muthu munokoza zindikila ira kai ofwanelela wa nyo.
8. Kodi muthu unapange avi ira afufuze pama muthu unoyo unafuna liye kalanae va imweendi? (Onani teto ithuzithuzi.)
8 Kodi munapange avi vyongo mosamala vevo munafuna nyo muiziwa pama muthu m’mo-iwa? Vamisonkano dapingo kapena voaleda vagulu, munokoza ona mwemo muthuyo unamukondela liye Yehova, ikalelo yae koma teto mwemo unapangela liye vyongo. Kodi unaaleda na athu aavi, nanga unaomeliwa onga khani doi avi? (Luka 6:45) Kodi vyolinga vyae vinofwanafwana na vyolinga vinyu? Munokoza teto afuka andimuwa amupingo mwae kapena Akiristu amo-iwa olimba mwauzimu anayo kanamuiziwa pama. (Miya. 20:18) Munokoza afuka vya mbilae koma teto makalelwae. (Rute 2:11) Vevo munafuna nyo muiziwa pama muthu, munafuneya samala ira kamukale ngati munaamulondalonda. Mulemekezenga maganizwae, kamumupanikizenga ndipo kamuesenga fufuza iliyetene yokuza liye.
Munafuneya muiziwa pama muthu mwa-anamutonyi-ede ira munomufuna (Onani ndima 7-8)
9. Kodi munafuneya kala osimikiza vya n’ni mwa-anamuwandele muthu maganizwinyu?
9 Kodi thawi yomuiziwa muthuyo inafuneya kala yolapa moi avi? Mwambaraanya mufotokozela muthu maganizwinyu, munoza muoneye ngati opupuluma. (Miya. 29:20) Koma teto mwadimbeliwa munoza muoneye ngati muthu ozengeleza makamaka ngati muthu m’mo-iwoyo unaiziwa ira munomufuna. (Nam. 11:4) Umbuwelani ira mwa-anadowe dowamufotokozela muthu maganizwinyu, kamuganizenga ira mulimwetene unoulolani baasi. Mukedenga kala osimikiza ira mukozeya volowa m’banja ndipo muonenga ira muthu m’mo-iwoyo unokoza kala oufwanelelani.
10. Kodi munafuneya panga n’ni ngati muzindikilile ira muthu m’mo-iwene unoufunani koma nyo kamunamufuna?
10 Kodi munapange avi ngati muzindikilile ira muthu m’mo-iwene unoufunani? Ngati muthuyo kamunamufuna kamupangenga vyongo ngati munomufuna. Kai paama mupangi-a muthu m’mo-iwa ganizanga ira munokoza kala nae va imweendi koma vya-ali eno. — 1 Akor. 10:24; Aife. 4:25.
11. M’madela anayo makolo kapena abalae amuthu kanapangechaathu vyoi athu katelane kapena kakale va imweendi, kodi kanafuneya ganizela vyongo viivi?
11 Muvilambo vimo-iviwa, makolo kapena abalae a muthu, anayo kali andimuwa andimuwa mbanayo kanamufwanyela muthu lombwana kapena iyana oyi atelane nae. Koma muvilambo vimo-iviwa abalae kapena afwae a muthuyo mbanayo kanapangecha vyoi lombwana kapena iyana kagumane ira kaone ngati kali ofwanelelana. Ngati muvepiwe ira mukoze vyoi athu amo-iwa kakale va imweendi kapena katelane, munafuneya ganizela vyevyo uliwetene wa athwayo unafuna liye koma teto vyevyo unaviomeliwana liye. Mwafwanya muthu unoyo munaganiza nyo ira ngofwanelela, muesaesenga muiziwa pama koma teto iziwa makalelwae. Koma yofuneya vinjinji kuiziwa ngati unamukonda Yehova. Kala va usamwali na Yehova kofuneya vinjinji kwaranya ndalama, maphuzilo kapena tchuka. Komave muumbuwelenga ira m’bali na murongola anayo katili va banjayo mbanayo kanafuneya sakula ngati kanafuna telana.— Agal. 6:5.
AMBEELA IMWEENDI
12. Ngati munafuna ambeela imweendi na muthu m’mo-iwa, kodi munamufotokozele avi?
12 Ngati munafuna ambeela imweendi na muthu, kodi munamufotokozele avi maganizwinyu? e Munokoza panga vyoi mukambilane na muthuyo vamalo anayo vanafwanyeya athu amo-iwa kapena keda muimbela foni. Munafuneya muwandela movweya pama ira munomufuna ndipo munofuna ira mumuiziwe pama. (1 Akor. 14:9) Ngati vili vyofwanelela, mumuva-enga muthuyo thawi yoi aganizele a-anasomede. (Miya. 15:28) Ndipo ngati muthuyo kanafuna kala va imweendi na nyo, mulemekezenga maganizwae.
13. Kodi munapange avi ngati muthu m’mo-iwa uongile ira unoufunani? (Akolose 4:6)
13 Kodi munapange avi ngati muthu m’mo-iwa uongile ira unoufunani? Iziwani ira muthuyo afuneya limba murima ira aufotokozeleni maganizwae. Eno munafuneya musomeda mooma murima koma teto mwaulemu. (Welengani Akolose 4:6.) Mufotokozeleni ngati munaona ira munofuneya thawi ira mudowe mwaiganizele khaniyo. Koma muesaesenga ira mumusomede mombaraanya. (Miya. 13:12) Ngati kamunafuna, mufotokozeleni mooma murima koma teto movweya pama. Kaonani vyevyo m’bali m’mo-iwa wawu Austria zina lae Hans apangile liye angafukediwe na murongola m’mo-iwa. Liye aongile ira: “Ndoomufotokozela maganizwanga mooma murima koma teto movweya pama. Ndoomusomeda thawi ineyo ira kakale na maganizo oyi dambo limo-i ninoza nikale va imweendi. Ambeela vevo ndoopanganae vyongo mosamala ira kaganize vyoi ndinokoza chenja maganizwanga.” Koma ngati munafuna kala va imweendi na muthuyo, munafuneya mufotokozela maganizwinyu koma teto vyevyo munaembekezela nyo va imweendinyu. Vyevyo munaembekezela nyo vinokoza iyana na vya fwinyuyo chifukwa ya ikalelo kapena vyongo vimo-i.
KODI ATHU AMO-IWA KANATANDIZE AVI AKIRISTU ANAYO KATILI VABANJA?
14. Kodi ninapange avi ira mawi-u kalimbikisenga Akiristu anayo katili vabanja?
14 Kodi etene iyene ninaatandize avi Akiristu anayo kanafuna volowa m’banja? Ndila imo-i kukala osamala na vyevyo ninaonga iyo. (Aife. 4:29) Ninokoza vifuka ira: ‘Kodi ndinoomeliwa seleula na athu anayo katili vabanja? Kodi ndaona m’bali na murongola anayo katili vabanja kaaledanga ndinombaraanya ganiza vyoi kanofunana?’ (1 Tim. 5:13) Enjedela vevo, kai paama pangi-a Akiristu amo-iwa ganizanga vyoi kanopelewela yongo imo-iwene chifukwa yoi katili vabanja. Hans, unoyo nimuromolile iyole, aongile ira: “Abali amo-iwa kanofuka ira, ‘Chifukwa n’ni kunatela? Uulukula-i panopa.’ Mawu ngati anala, kanokoza pangi-a athu anayo katili vabanja vivwa ira katinayamikeliwa ndipo kanokoza akakamiza ira kafunenga tela kapena teliwa.” Ninokoza panga pama esaesa fwanya mpata oyi niayamikelenga Akiristu anayo katili vabanja.— 1 Ates. 5:11.
15. (a) Mogwilizana na likundo lava Aroma 15:2, kodi ninafuneya ganizela vyongo viivi naanamutandize muthu ira afwanye lombwana kapena iyana? (Onani teto ithuzithuzi.) (b) Kodi mbamakundo aavi anayo mufunjedile nyo muvidiywela?
15 Kodi munapange avi ngati munaona ira vinokala pama m’bali na murongola m’mo-iwa kangatelanile? Baibulo linoniwandela ira niganizelenga mwemo athu amo-iwa kanavwelaathu. (Welengani Aroma 15:2.) Athu anjinji anayo katili vabanja katinafuna ira athu amo-iwa kaawandele muthu oyi katelane nae. Ndipo ninafuneya lemekeza maganizwiwa. (2 Ates. 3:11) Koma amo-iwa kanofuna ira athu kaatandize koma kaninafuneya panga vyevi ngati katinanivepe. f (Miya. 3:27) Athu amo-iwa anayo katili vabanja kanofuna ira katandiziwe koma mundila yo-ooneela. Murongola m’mo-iwa o-oteliwa zina lae Lydia unoyo unakala wu Germany aongile ira: “Munokoza itana m’bali na murongoloyo ira muawaledena va gulu la athu. Chipama ava-a athwayo mwai oyi kagumane, nowa-iya ira kasakule ekiwa vyevyo kanafunaathu.”
Akiristu anayo katili vabanja, kanokoza gumana va thawi ineyo kanaaledaathu va gulu (Onani ndima 15)
16. Kodi athu anayo katili vabanja kanafuneya umbuwela n’ni?
16 Etene iyene, kaya nili va banja kapena iyayi, ninokoza sangalalanga. (Sal. 128:1) Ngati munafuna teliwa kapena tela koma kamunafwanye muthu ofwanelela, elani maganizwinyu votumikela Yehova. Murongola m’mo-iwa wawu Macao zina lae Sin Yi aongile ira: “Ndaerekezela lapa wathawi ineyo ndinaze miyo ndikale vabanja m’Paradaiso, ndinoona ira thawi ineyo ndinakale miyo mekave muilambwela chiyoyeva. Muonenga ira thawi inela chiyantengo wavadimu ndipo mui-indi-edenga chito mwazelu.” Koma bwanji ngati mufwanyile muthu oufwanelelani ndipo muwambeela imweendi? Mukhani yo-arela, ninokambilana vyevyo munapange nyo ira imweendinyu iyendenga pama.
NYIMBO 137 Akazi Achikhristu Okhulupirika
a Ira muiziwe ngati muli okozeya volowa m’banja, onani va jw.org khani yoi “Kukhala Pachibwenzi — Mbali Yoyamba: Kodi Ndine Wokonzeka Kukhala Pachibwenzi?”
b TANTAUZO LA MAWU AMO-IWA: Mukhanila koma teto yo-arela, mawu oyi “imweendi” kanaonga vya thawi ineyo lombwana na iyana kanaiziwanaathu ira kaone ngati kanatelane. Imweendi inaambeela vevo lombwana na iyana kasimikizelanileathu ira kanofunana ndipo inopitilila mpakana vevo kasimikizeleathu vyoi katelane kapena vevo kaganizileathu vyoi imale.
c Ira kaviruche, mundima do-areladi, ninafotokozenga ngati murongola ngunoyo unafufuza m’bali. Koma makundo anala mbotandiza teto vevo m’bali unafufuza liye murongola.
d Mazina amo-iwa koochenjiwa.
e Muvikalelo vimo-iviwa, m’bali ngunoyo unafukeda murongola ira kaambeele imweendi. Koma kavali vuto ngati murongola unamufukede m’bali. (Rute 3:1-13) Ira muiziwe vinjinji, onani khani yoi, “Achinyamata Akufunsa Kuti . . . Kodi Mnyamata Ndingamuuze Bwanji Kuti Ndikumufuna?” Mu Galamukani! ya Okotobala 22, 2004.
f Onani va jw.org vidiyo yoi Anthu Omwe Apambana pa Nkhondo Yachikhulupiriro — Akhristu Omwe Sali pa Banja.
