Skip to content

Skip to table of contents

1923 — Vyevyo Vyaireile Chaka 100 Diviriledo

1923 — Vyevyo Vyaireile Chaka 100 Diviriledo

SANJA YA OLONDA ya Januwale 1, 1923 yaongile ira: “Ninaembekezela ira chaka ya 1923 inakala yosangalasa vinjinji. Ngumwai ulukulu awandela athu anayo kanavuteya vathawiila ira vyongo vinokala pama chineneeva.” Muchaka ineyo Ofunjeda Baibulo koochenja mwemo kapangelaathu misonkano koma teto mwemo ka-indelaathu chito yolaleela. Vyevi vyoopangi-a ira kaambeele gwilizana vinjinji ndipo mgwilizano unoyo ngunoyo ulivo mpakana peeno.

MISONKANO DOOKAMI-A IRA KAGWILIZANENGA VINJINJI

Kalendala ineyo vakala malemba koma teto manambala a nyimbo

Muchaka inela gulu loochenja vyongo vimo-i ndipo vyevi vyookami-a ira Ofunjeda Baibulo kagwilizanenga vinjinji. Bungwe la Watchtower loowambeela sakula malemba oyi abali na arongola kakambilanenga mulungu uliwetene vasonkano unoyo kauromolaathu ira Pempela, Tamanda Koma Teto Peleka Maumboni. Enjedela vevo, Ofunjeda Baibulo koopanga kalendala ineyo vakala lemba lelo abali na arongola kawandeathu funjeda mulungu uliwetene koma teto nyimbo ineyo kanaimbeathu vofunjeda vaekiwa kapena lambela wa va banja.

Vasonkano unola Ofunjeda Baibulo koofotokoza “maumboni” a vyevyo viwaireele vevo kalaleelaathu, vyongo vyevyo kanamuyamikelaathu Yehova, nyimbo ngakale teto pempelo. Eva Barney, unoyo abadiziwe mu 1923 angan’na chaka 15, aongile ira: “Muthu wafuna peleka maumboni, wera imela, nowambeela fotokoza na mawu ngati oyi, ‘Ndinafuna nditokoze Mbwiye chifukwa ya vyapama vyetene vyevyo undipangele liye.’” Abali amo-iwa koowomeliwa vinjinji peleka maumboni. Murongola Barney ooenjedela ira: “M’bali Godwin, unoyo ali wachikulile, ookaana vinjinji vyoi amutokozele Mbwiye. Koma mu-iyanae aona ira m’bali unoyo unasogolela sonkanoyo ugoma muvuruwana, mu-iyanoyo era mukoka jekete mamunaeyo ira agarati vati.”

Ndila imo-i va mwedi, pingo uliwetene wookaana sonkano wavadela Wopempela, Tamanda Koma Teto Peleka Maumboni. Vofotokoza vya sonkano wavadela unola, Sanja ya Olonda ya Epulo 1, 1923, yaongile ira: “Hafu ya sonkanola kupangela maumboni vya chito yolaleela koma teto limbikisa ofalisa. . . . Ninororomela ira panga misonkano mwandila inela unokami-a ira abali na arongola kagwilizanenga vinjinji.”

Charles Martin, unoyo ali (ofalisa) wachaka 19 ndipo ali wa wu Vancouver wu Canada, oopindula vinjinji na misonkano dedi. Liye aongile ira: “Umisonkano dedi kuwewo ndafunjedile miyo vyofwanelela onga ndafiya va nyumba ya muthu. Thawi dinjinji kavalepela kala muthu oyi afotokoze vyevyo agumanilena liye volaleela nyumba na nyumba. Vyevi vyoondikami-a iziwa vyevyo ndinaonge miyo koma teto mwemo ndinasomedele miyo athu oruni-a.”

CHITO YOLALEELA YOOKAMI-A IRA KAGWILIZANENGA VINJINJI

Utumiki wa Mey 1, 1923

“Malambo Olaleela” kookami-a teto ira abali na arongola kagwilizanenga. Mu Sanja ya Olonda ya Epulo 1, 1923, mookala chilengezo yoi: “Ira nigwilizanenga va chitwi-u, dambo la 1 Mey 1923 lisakuliwa ira lize likale la utumiki. Pumwemo teto vinakalelengaathu na Lachiwili lowambeela la mwedi uliwetene . . . Uliwetene mupingo unafuneela indangana chito va dambo leli.”

Ngakale Ofunjeda Baibulo aizombwe koo-indana chito inela. Hazel Burford unoyo an’na chaka 16 vathawi ineyo aongile ira: “Isibuku ineyo vano ninairomola iyo ira Chitwi-u Yolaleela na Moywi-u wa Chikiristu yookaana makundo (ofwanafwana na visazo vya ulaliki) vyevyo nafuneya iyo viloweza. a Ndoopanga vyongo vyevi mwatindi limo-i na Ambwiyanga.” Komave Murongola Burford ooruni-iwa na muthu oyi kaamuembekezela. Liye aongile ira: “M’bali m’mo-iwa wachikulile ooruni-a vinjinji vyoi ndiongenga na athu. Vathawiyo amo-iwa katavwechecha vyoi Ofunjeda Baibulo etene, tangani-avo azombwe na asikana, kanafuneya indangana chito yotamanda Mulengi-u Mulukulu.” (Sal. 148:12, 13) Koma Murongola Burford ka-iile laleela. Liye oovolowa kalasi yanambili ya Sukulu ya Giliyadi ndipo oodowa dowa tumikela wu Panama ngati mmishonale. Vangavirile thawi abalayo koochenja maganizwiwa va khani yoi azombwe kalaleelengana.

MISONKANO DILUKULU DILUKULU DOOKAMI-A IRA KAGWILIZANENGA VINJINJI

Misonkano dadela koma teto dachigawo dookami-a ira abali kagwilizanenga vinjinji. Dinjinji mwa misonkanodi dookaana malambo olaleela ngati mwemo vyaliliathu na sonkano wa wu Winnipeg, wu Canada. Va 31 Marichi wu Winnipeg wooireya “Chito Yavadela Yolaleela” ndipo athu etene anayo kasonkanile koovepiwa ira ka-indena chito inela. Vamalambo ngati anala athu anjinji koovwa utenga wapama ndipo vookala vyo-arelavo vyapama. Va 5 Ogaste, athu otamangela 7 000 koofwanyeya vasonkano umo-i wu Winnipeg. Vathawiyo inela yali chiwelengelo yogwela vinjinji voerekezela na misonkano dimo-i dedo daireile wu Canada.

Sonkano Wachigawo wa Mboni da Yehova wofuneya vinjinji mu 1923, waireile va 18 mpakana va 26 Ogaste wu Los Angeles, wu California. Unga-alile milungu doyeva ira sonkano uireye, manyuzipepala koolengeza vya sonkanoyo ndipo Ofunjeda Baibulo koogawa mapepala oitanela athu okwaranya 500 000. Vikwangwani vyoitanela athu usonkanola vyoo-eliwa teto vamagalimoto anjinji.

Sonkano wa Ofunjeda Baibulo wa mu 1923 wu Los Angeles

Loweluka va 25 Ogaste, M’bali Rutherford ookamba khani ya muru woi “Khosa na Budi,” ineyo yafotokozile movweya pama ira “khosa” mbaathu anayo kanaze kakale m’paradaizo vailambo yavati. Vasokanola liye oowelenga teto chigamulo yamuru oyi “Chenjezo.” Chigamulo inela yooruni-a machalichi anayo kanaonga ira Mbachikiristu ndipo chigamulweyo yoolimbikisa athu amaganizo apama ira kakumemo mu “Babulo Mulukulu.” (Chiv. 18:2, 4) Vanduli viwa, Ofunjeda Baibulo atindi vailambo yetene koogawa mapepala okala na chigamulo inela.

“Vyevi vinokami-a ira abali-u kagwilizanenga vinjinji”

Va dambo lomari-a la sonkanola, athu okwaranya 30 000 koovuruwana khani ya M’bali Rutherford yamuru oyi “Mitundu Detene Dinadowa wu Arumagedo, Koma Athu Mamiliyoni Anjinji Anayo Kan’na Moyo Katinaza Kakhwa.” Chifukwa yoi kaembekezela ira vasonkanola vanokala athu anjinji, Ofunjeda Baibulo koopanga lendi bwalo limo-i lamasika lelo lali lingakede mangiwa wene wu Los Angeles. Ira uliwetene aze avwenga pamapama, abali koo-indi-eda chito masipika amubwalola masika leli ndipo ndila inela yo-indi-eda chito maicrofoni yali ingakede ambeela wene. Athu amo-iwa anjinji koovuruwana sonkanoyo zela vawailesi.

CHITO YOLALEELA YOOENJEDELEYA MUVILAMBO VIMO-I

Mu 1923, chito yolaleela yooenjedeleya vinjinji wu Africa, Europe, India, koma teto South America. Wu India, M’bali A. J. Joseph unoyo an’na mu-iyana koma teto a-ima 6 kookami-a vachito yosindikiza mabuku a Chihindi, Chitamilu, Chitelugu na Chiudu.

William R. Brown na banja lae

Alfred Joseph na Leonard Blackman, anayo kali Ofunjeda Baibulo a wu Sierra Leone, koolembela kalata ulikulu li-u wu Brooklyn, wu New York yovepa ira kaakami-e. Yovepa iwa yoosomediwa va 14 Epulo, 1923. Alfred aongile ira: “Loweluka limo-i ma-iyu ndoowachela foni.” Vafonivo ndoovwa mawu akopolo oyi, “Kodi ngunyo unoyo mwalembele kalata Ulikulu Li-u yovepa athu oyi kaze kalaleele?” Alfrad asomedile ira “Inde.” Muthuyo aongile ira: “Ndiye kanditumizile miyo.” Unoyo aimbileyo ali William R. Brown. Vathawila ali angakede fiya wene kumela wu Caribbean ndipo ali na mu-iyanae Antonia na a-imiwa aa-iyana ambin’li Louise na Lucy. Kavavirile thawi indendai ira abalala kagumane na M’bali Brown na banja lae.

Alfred oopitiliza onga ira: “Ungachile mamawa, miyo na Leonard nifunjedanga Baibulo monga mwemo napangela iyo mulungu uliwetene, nakede ona muthu olapa angaimelile vamulango. Ali M’bali Brown. Liye ali watindi ndipo oofuna angakambile khani ya etene dambo lo-arela.” Mwedi wa-anamale, ali angagawele mabuku etene anayo azidena liye. Va-anavire thawi indendai oowachela mabuku amo-iwa 5 000 koma katachedwile teto mala. Koma liye kaaiziweya monga oguli-a mabuku. Vathawi yetene ineyo ukalile liye atumikelanga Yehova mwatindi, oo-indi-eda chito Malemba vokamba khani dae, vyevyo vyapangi-ile ira ava-iwe zina loi Baibulo Brawn.

Beteli ya wu Magdeburg m’ma 1920

Vathawiyo, ofesi ya tambi ineyo yali mu mzinda wa Barmen wu Germany yali ing’onong’ono, koma teto vyaoneya ira asilikali a muilambo ya France kanokoza volowa mu mzindoyo. Ofunjeda Baibulo koofwanya malo amo-iwa wu Magdeburg, ndipo vyaoneya ira chito yosindikiza mabuku inokoza endanga pama wewo. Va 19 Juni abali koomari-a longeza machini na vyongo vimo-i ndipo kootamela wu Beteli yawu Magdeburg. Kangakede awandela abali ulikulu li-u ira koomari-a tama, dambo lo-arela nyuzipepala yoolengeza ira ilambo ya France iwaka mzinda wa Barmen. Abali ko-oona ira unola wali umboni woi Yehova unowadalisa koma teto unowateteza.

George Young na Sarah Ferguson (umuono odjana) koma teto murongolae

Wu Brazil, M’bali George Young, unoyo ayendile muvilambo vinjinji dowalaleela utenga wapama oo-ula ofesi ya tambi ndipo oowambeela sindikiza magazini a Sanja ya Olonda mu Chipwitikizi. Va medi doyeva doka, liye oogawela magazini na mabrosha okwaranya 7 000. Sara Ferguson oosangalala vinjinji vevo M’bali Young adowile liye dowa aledela banja liwa. Murongola Ferguson ookala awelenganga magazini a Nsanja ya Olonda ambeela mu 1899, koma ali aanafwanye mwai wobadiziwa votonyi-eda ira uvipeleka wa Yehova. Vangakede vira medi doyeva, Murongola Ferguson na a-imae 4 koobadiziwa.

“TUMIKELA MULUNGU MWATINDI KOMA TETO MOSANGALALA”

Umapeto wachaka, Sanja ya Olonda ya Dizembala 15, 1923, yoofotokoza mwemo chenja vakhani ya mwemo ka-indelaathu chito yolaleela koma teto mwemo kapangelaathu misonkano, vinakami-edeleathu ira abali kagwilizanenga vinjinji. Sanjeyo yeere: “Vinovaela oneya ira moyo wauzimu m’mipingo . . . uli pama vinjinji . . . Tiyemoni niware vida vyetene ndipo nitumikele Mulungu mwatindi koma teto mosimikiza murima mu chaka inazela. Nipangenga vyevi mosangalala.

Chaka ya 1924 yali teto yosangalasa wa Ofunjeda Baibulo. Wa medi doyeva, abali a wu Beteli kali ka-indanga chito yomanga malo amo-iwa vachilumba ya Staten vakwikwi na wu Brooklyn. Nyumba dedo damangiwa vamalwala damari-iwe umaambeelelo wa chaka ya 1924, ndipo vyevi vyookami-a ira abali kagwilizanenga koma teto utenga wapama ulaleiwe vinjinji.

O-inda chito yomanga vachilumba ya Staten Island

a Vano ninerecha Chitwi-u Yolaleela na Moywi-u WachikiristuIsibuku ya Misonkano