Nda-anasambaule vyevyo vyaireile thawi eneyo, ndaambeele usambaulelani mwemo ndaambeelele miyo utumiki wa thawi detene.

Ndabaluwile mu 1942 vachilumba yoriya ya Curação wu Caribbean. Babanga waniwa wali wu Suriname, koma koodowa vachilumbela dowa inda chito. Chaka dingasi nda-anabaluwe, aluwa kali mugulu la Mboni da Yehova dowambeelela badiziwa vachilumbela. a Mulungu uliwetene koofunjeda Baibulo na iyo a-ima masiki ira thawi dimo-i noorucha. Ndingan’na chaka 14, ababanga kootami-ela banja li-u wu Suriname ira kasamalelenga am’miwa anayo kali ouluula.

Wu Suriname, ndoowambeela gwilizana na azombwe mupingo anayo kaira tindi votumikela Yehova. Aluwa kali oulukulelavo voyerekezela na miyo teto kaira upainiya wogarateya. Kasambaulanga vyevyo viwaireele muutumiki, kove diwa dawoneya dosangalala. Misonkano damala, miyo naafwangayo nookambirana khani da m’Baibulo teto thawi dimo-i nooimela vande noing’ananga nyenyedi. Afwangayo koondikami-a zindikila eneyo ndafuna miyo vamoywanga eneyo ili tumikela Yehova. Eeno ndoobadiziwa ndingan’na chaka 16. Vanduli viwa ndingakwakwani-ile chaka 18, ndoowambeela upainiya wogarateya.

Ndangali mpainiya ndoofunjeda vyongo vinjinji teto vyevyi vyoondikami-a va utumikanga wa thawi detene. Mofwanafwani-a, imo-i mwa vyongo vyevyo ndafunjedile miyo ku funeya wofunji-a amo-i. M’mishonale m’mo-i zina laye Willem van Seijl ooira chidwi na miyo b teto oondifunji-a vinjinji va khani ya mwemo ndinasamalele miyo maudindo mupingo. Vathawi eneyo kandawona ira ndafuneela funji-iwa vyevyo. Mu chaka yo-arela ndoo-eliwa kala mpainiya wavadela  teto vanduli viwa ndasogolela magulu aundendayi muwari mwa nkhalango ya Suriname. Ndinoyamikela vinjinji ira abali koondifunji-a vyongo vathawi yofwaneelela. Keda kumela thawi eneyo, ndiikala ndilandelanga isazo iwa voyesayesa ira ndifunji-enga amo-i.

Yongo yanambili eneyo ndafunjedile miyo, ku upama wokala na moyo wo-oulela vinjinji koma teto wadongosolo. Umaambeelelo wa mwedi uliwetene, miyo na fwanga onoyo ndairana miyo upainiya nookozelaatu badjeti ya vyevyo ninafuneela iyo m’mwedi onoyo. Vanduli viwa m’mo-i wa iyo ooyenda ulendo undendayi dowa wu mzinda ulukulu dowa gula vyevyo ninafuneela iyovyo. Nafuneela indi-edela chito mosamala yvongoyvo na yolinga yoi vinikwakwanele m’mwedi wetene onoyo. Akala yongo imo-iwene inimalele, vyookala vyorucha vinjinji fwanya muthu oyi anigulele. Ndinororomela ira funjeda ndingali n’ng’onong’ono kala moyo wo-oulela vinjinji koma teto wadongosolo woondikami-a ira ndi-elenga maganizwanga etene votumikela Yehova va moywanga.

Yongo yanararu eneyo ndafunjedilevo miyo, ku upama wofunji-a amo-i mu iwongelo iwa. Ndinowonga Chidatchi, Chingelezi, Chipapiamento na Chisiranantongo (Inoiziweya teto ira Chisiranani, eneyo inawongiwa vinjinji wu Suriname. Koma ndoowona ira athu a m’mavande amunkhalango, koosangalala vwa utenga wapama naalaleelanga mu viwongelo viwa. Ndoovuteya wonga viwongelo vimo-i n’nga Chisaramakani, eneyo ina-indi-ediwa chito mawu ogwela na otita. Ndinosangalala ira ndoofunjeda iwongelwela masiki ira vafuneela ira tindi. Vachaka diviriledi, ndikwakwani-a funji-a imbarimbari athu anjinji chifukwa yoalaleela mu iwongelo iwa.

Komave, thawi dimo-i ndoowonga vyongo vyevyo vanduli viwa ndoonyaswana. Mofwanafwani-a, vathawi imo-i ndoofuna fuka wofunjeda Baibulo m’mo-i wa Chisaramakani mwemo avwela liye chifukwa m’mbani moomuvoreya. Koma ndakede fwanyeya ira ndimufuka akala uli woyembekezela. Vyevyi vyoomukumudwi-a. Masiki ira thawi dimo-i ndoolakwi-a eeni, ndooyesayesave ira ndifunjede iwongelo ya athu a mudela lelo ndatumikela miyo.

Mu 1970, ndoo-eliwa kala woing’anela dela. Muchaka eneyo ndoowoni-a porogarama ya vithuzi umadela aundendayi muwari mwa nkhalango. Porogarameyo yali yamuru oyi “Ona Malo Ulikulu Lavailambo Yetene la Mboni da Yehova.” Ira nafwanye athu, miyo na abali amo-i noovira m’mi-inje da munkhalangwela ningagwelile ngalawa yolapha yamatabwa. Mu ngalaweyo, noo-elamo jeneleta, chiguju yamakura, nyale damakura koma teto vida vyowoni-ela vidiyo. Nafiya wewo ninadowa iyo, nootukula vida vyetene nodowa vamalo anayo ninawoni-elenga iyo porogarameyo. Eneyo ndinaumbuwela miyo choyi athu a m’madela aundendayala koowomeliwana vinjinji porogarameyo. Ndoosangalala kami-eda amo-iwa ira kaiziwe vya Yehova koma teto mbali yavailambo yetene yavati ya gulu laye. Chitwela yookala yorucha, komave ndoosangalala iziwa ira ndikami-eda amo-iwa kala vausamwali wapama na Yehova.

Masiki ira ndoowona upama wokala wo-otela vautumikanga, ndoofunave ndingatelile. Eeno ndoowambeela pepelela khanila ira Yehova andikami-ede fwanya iyana onoyo unaze avilelenga mosangalala mavuto anayo ndagumanana miyo vautumiki wa thawi detene mudela la nkhalango. Vangavirile chaka, ndoowambeela imweendi na mpainiya m’mo-i wavadela zina laye Ethel, onoyo ali woviveleela vinjinji. Ambeela angali mwana, Ethel ooira chidwi vinjinji na isazo ya namarumiwa Paulo teto mofwanafwana na liye, oofuna angaviveleelile voira utumiki. Nootelana mu Septembala 1971 teto noowambeela ira utumiki woing’anela dela monga banja.

Ethel kaaulukulele m’banja loira pama, eeno vyali vyoorucha ira alemeele utumiki woyendayenda mudela la nkhalangoli. Mofwanafwani-a, nakozeelanga dowa aledela mipingo dedo dali muwari vinjinji mwa nkhalangwela, nakeda tukula vyongo vyoyeva. Noochapa koma teto amba m’mi-inje. Noolemeela teto dja vyodja vyevyo athu anayo kaniwachelilayo kaniva-ileathu, kaya nyama dedo kapileathu munkhalango kapena somba dedo kamezileathu. Akala kavali mbale nadjela va matakuru a thowi. Teto akala kavali masupuni kapena mimbene, nadjela manda. Miyo na Ethel ninowona ira irela limo-i vyongo moviimana votumikela Yehova unikami-eda kala ogwilizana vinjinji n’nga go-i wopotiwa na migo-i miraru. (Nam. 4:12) Kaninayerekezele vyapama vyevyo nigumanilena iyo votumikela Yehova na iliyetene.

Vevo nakumela iyo mudela limo-i la undendayi, pa vevo vaireile vyevyo ndasambaulile miyo umaambeelelo vile. Vevo navira iyo malo amo-iwa amabwe, usogolo wa galaweyo woovolowa mwiko, komave mombaraanya yootavuwamo. Mwamwayi, nali ningawarile vyowara vyokami-eda beluwa koma teto kanimorele mwiko. Komave ma-inje koovolowa mungalawi-uyo. Thawi eneyo nootatilela mwiko vyodja vyevyo nan’na iyo na  yolinga yoi ni-indi-ede chito masupuliya anayo mwali vyodjayo chosela ma-inje anayo kali mungalaweyo.

Vofwanya ira kanan’na yodja, noowambeela meza somba vevo napitiliza iyo ulendwi-uyo. Koma kana-indile somba iliyetene. Eeno noovepa Yehova ira aniva-e yodja yi-u yadambo lelo. Ningakede pepela, m’bali m’mo-i oovocha mbeza teto oomeza somba ilukulu eneyo yanikwakwanele etene athu 5 mazulo a dambo lelo.

Ningayendele dela wachaka 5, miyo na Ethel noowachela madaliso amo-i o-oyembekezeleya. Ethel ookala oyembekezela. Ndoosangalala na khanila masiki ira kandaiziwa mwemo vyevyi vinakuzeleathu moywi-u. Miyo na Ethel noofunechecha ningapitilizile utumiki wa thawi detene akala vyakale vyowandeya. Mwani-u Ethniel abaluwe mu 1976. Vangavirile chaka mbiili na hafu, nookaana mwana m’mo-i walombwana zina laye Giovanni.

Chifukwa ya mwemo vyongo vyaliliathu wu Suriname, ofesi ya thambi yookoza vyoyi ndipitilize tumikela monga woing’anela dela umo-uwawu nilelanga a-imi-u. A-imi-u kangali ang’onong’ono, ndoova-iwa madela anayo kali na mipingo doyeva. Vyevyi vyooiri-a ira milungu dimo-i va mwedi ndayendelenga dela, teto milungu dimo-i do-alado ndairenga upainiya mupingo onoyo nali iyo. Ethel na a-imi-u koodowa limo-i na miyo ndaaledelanga mipingo davakwikwi. Koma ndaaledelanga mipingo koma teto iri-a misonkano mudela la nkhalango, ndakala meka.

Ndafuneya ira vyongo mwadongosolo vinjinji ira ndikwakwaneli-ede maudindo etene anayo ndan’na miyo. Ndoowonechecha ira mulungu uliwetene ninoira puziro labanja. Ndadowa dowa aledela mipingo da undendayi munkhalango, Ethel ngonoyo airi-a puziro la banja na a-imi-u. Komave nooyesayesa ira niirelenga vyongo limo-i n’nga banja. Miyo na Ethel nooira teto vyosangalasa na a-imi-u, kaya aleda magemu kapena dowa wona malo oriya avakwikwi. Thawi dinjinji ndagona modimbeluwa chifukwa yokozeela khani doyi ndakambe. Monga mu-iyana wapama woromoliwa va Miyambo 31:15, Ethel oovenya mamawa vinjinji yolinga yofuna onechecha ira niwande welenga lemba la dambo monga banja koma teto djela limo-i yodja na a-imi-u kaanadowe wu sukulu. Ndinoyamikela vinjinji chifukwa yokaana mu-iyana woviveleela onoyo thawi detene ukalile andikami-edanga kwakwaneli-eda maudindwanga.

 Monga makolo nooyesayesa kami-a a-imi-u ira kawomeluwengana Yehova koma teto utumiki. Noofuna ira aluwa kasakule ira utumiki wa thawi detene, ookala chifukwa yoi pi vyevyo nafuna iyo ira kaire koma chifukwa yoi yali yosakula iwa. Thawi detene noowawandela vyongo vyosangalasa yvokuza utumiki wa thawi detene. Naawandelanga mavuto anayo kanakalavo, noowasambaulela vinjinji mwemo Yehova mwanikami-edele liye koma teto nidalisa n’nga banja. Noowonechecha ira a-imi-u kanoira vyongo na Amboni afwi-u, anayo kanawona ira tumikela Yehova kofuneya vinjinji va moywiwa.

Yehova ooniva-a vyetene vyevyo nafuneela iyo vevo nalela iyo a-imi-u. Komave miyo teto ndooyesayesa ira mbalanga. Vyevyo ndafunjedile miyo vevo ndali miyo mpainiya wavadela nda-anatele, vyoondikami-a ira niwandenga koza badjeti ya vyongo vyevyo nafuneela iyo gula. Koma thawi dimo-i masiki ningayesayesile avi, kanafwanya vyongo vyetene vyevyo nafuneela iyo. Vathawi n’nga dedo, kandinakaikela ira Yehova ooni-inda ndanda. Mofwanafwani-a, umapeto wa chaka dam’ma 1980 mpakana umaambeelelo wa chaka dam’ma 1990, athu kooukela boma wu Suriname. Muchaka dedo thawi dimo-i vyakala vyorucha fwanya masiki vyongo vyofuneya vamoyo. Komave Yehova oonikami-eda.—Mat. 6:32.

Va moywi-u wetene, Yehova uukala anisamalelanga koma teto nikami-eda kala wosangalala nowona vyongo vyevyo nin’na iyo kala vyonikwakwanela. Ninoona ira a-imi-u mba madaliso okumela wa Yehova teto akami-eda ira kamutumikelenga wali mwayi watengo wavandendayi. Ninosangalala ira naaluwene teto koosakula ira kairenga utumiki wa thawi detene. Etene ambin’li, Ethniel na Giovanni, koovolowa sukulu dagulu teto vano kanatumikela wu ofesi ya thambi wu Suriname limo-i na a-iyaniwa.

Miyo na Ethel vano nili ouluula, komave ninotanganidwa na chito ya Yehova voira upainiya wavadela. Teto-i ninotanganidwa vinjinji moyi kandinafwanyeve thawi yoi ndifunjede sambilela. Komave kandinadandaula. Ndaganizela vyevyo viireile va moywanga, ndinowonga moona murima ira ndinoona vyoi ndoopanga pama vinjinji sakula ira utumiki wa thawi detene ndingali muzombwe.