1, 2. Nkimba swe bantu tughanite ukwilalusya ichoni?

 ABANA baghanite nkani ukulalusya amalalusyo. Napo mungabalongosolela akiza, loli bangalalusya sona ukuti, ‘chifukwa choni?’ Loli nanti mungayezya-yezya ukubamula, bangalalusya sona ukuti choni cho vili ‘bunubu?’

² Swe bosi tuli na malalusyo napo bangaba bana pamo abasongo. Tukwilalusya pa vyo tungalya, vyo tungavwala na vyo tungaghula. Tuli sona na malalusyo aghakulondiwa aghakunena ivya bumi sona navyo inti vibombiwe muntazi. Tungaleka ukulondelezya amaansala agha malalusyo gho tuli nagho nanti tutakughagha amaansala.

3. Choni cho abantu bakwinong’ona ukuti batangaghagha amaansala aghamalalusyo gho bakwilalusya?

³ Ka Ibayibolo lingaba na maansala agha malalusyo aghakulondiwa gho tukwilalusya? Abantu bamo bakwinong’ona bunubu, loli bakuti Ibayibolo lipala ukulivwisya. Bakwinong’ona ukuti abamanyisi pamo abaputi bobo bangaba na maansala basi. Bamo bali nisoni pakunena ukuti bataghamenye amaansala. Nkimba umwe mukwinong’ona bulibuli?

4, 5. Nkimba malalusyo buli gho tukwilalusya? Choni cho tubaghiye ukulondelezya amaansala?

⁴ Tukusubalila ukuti mungalonda ukumanya amaansala agha malalusyo ngati agha: Choni cho tuli nu bumi? Choni cho chikwiza pakubombiwa nanti nafwa? Ka u Chala ali buli-buli? U Yesu pakuba Mumanyisi uwakumanyikwa nkani akati: “Mulabaye, po mukwiza pakupokela. Mulondaye, po mukwiza pakuvyagha, sona mukong’osyanje, po ulwiyi lukwiza pakubighukila.” (Matayi 7.7) Mubukilile ukulondelezya  amaansala agha bwanaloli mupaka mwize mughaghe.

⁵ Ubwanaloli bwakuti “mulondaye,” po mukwiza pakughagha amaansala mu Bayibolo. (Isya Mbupingamu 2.1-5) Amaansala agha te ghapala ukughivwisya. Vyo mukumanyila inti vibavwe ukuba bakuhoboka pa kabalilo aka sona ukuba nulusubilo pa vintu ivya muntazi. Pakabalilo aka zatunenezannye ilalusyo lyo lyavulungannya abantu abinji.

6. Choni cho abantu bamo bakwinong’ona ukuti u Chala atakutupasikizya?

⁶ Abantu abinji bakwinong’ona ukuti u Chala atakutupasikizya. Bakwinong’ona ukuti nanti u Chala akatupasikizyanga nge ichisu chite bunubu awe. Muchisu muli inkondo, ukubengana sona ni vintu vyo vikupangisya ichitima vili paliposi. Abantu bakubina sona bakufwa. Abantu bamo bakuswigha ukuti, ‘Nanti u Chala akutupasikizya, choni cho atakufumyapo intamyo?’

7. (a) Ka zila buli zyo abasongo aba vipanga bakubombezya ukuti abantu bati u Chala wankaza? (b) Ka tungasimikizya buli-buli ukuti te we Chala akupangisya ivintu ivibibi?

⁷ Pakabalilo kamo abalongozi abavipanga bakupangisya abantu ukusubila ukuti u Chala wankaza. Nanti kwabombiwa ivintu ivyakupangisya ichitima bakuti, bwighane bwa Chala. Bakunena ukuti vyovyo akulonda ukuti vibombiwanje. Nanti bakunena ivi bakumupa inongwa u Chala. Loli Ibayibolo likumanyisya ukuti u Chala te weyo akupangisya ivintu ivibibi. Isimbo ilya Yakobo 1.13 likutubuzya ukuti u Chala atakuyela umuntu ni vintu ivibibi. Likuti: “Nanti umuntu akuyeliwa ukuti abombe chimo ichibibi, atakanene ukuti: ‘U Chala akunjela.’ Pakuti u Chala atangayeliwa nu bubibi, sona atakumuyelapo nayumo umuntu.” Ivi vikung’anamula ukuti napo itikizizye ivintu ivibibi ukuti  vibombiwanje loli te weyo akupangisya. (Belenga Jobu 34.10-12.) Zatwennye ichifwanikizyo ichi.

8, 9. Choni cho te chiza ukumupa inongwa u Chala pa ntamyo zyo tukukomana nazyo? Munganena ichifwanikizyo.

⁸ Tufwanikizye ukuti umunyamata akwikala na bapapi bache pa nyumba. Ubaba wache amughanite hee! Sona amumanyisizye mo angabombela ivintu umwa mahala. Pisinda pache, umwana uyu amusambukila ubaba wache nu kufumapo pa nyumba nukwanda ukubomba ivintu ivibibi, pabumalilo pache akomana ni ntamyo. Pa vyo vyabombiwa ivi, Ka mungamupa inongwa ubaba wache ukuti weyo apangisya, ichifukwa ichakuti atakamukanizya ukufumapo pa nyumba? Awe. (Luka 15.11-13) Ngati we baba, u Chala atakubakanizya abantu bo basala ukumusambukila nu kubomba ivintu ivibibi. Tubaghiye ukukumbuka ukuti, pala ivintu ivibibi vyabombiwa, te we Chala apangisya. Chitangaba chiza ukumupa inongwa u Chala.

⁹ Pali ichifukwa ichakwivwika akiza cho u Chala itikizizye ivintu ivibibi ukuti vibukilile ukubombiwa. Mu Mutu 11, mu kwiza pa kumanyila vyo Ibayibolo likunena pa nkani iyi. Loli tungasimikizya ukuti u Chala atughanite hee, polelo pate ichifukwa ichakumupela inongwa pa ntamyo zyo tukukomana nazyo. Ubwanaloli bwakuti u Chala mwene weyo angamazya intamyo.​—Yesaya 33.2.

10. Choni cho tukusimikizya ukuti u Chala akwiza ukunyosezyapo vyosi vyo abantu ababibi banangannya?

¹⁰ U Chala muzelu. (Yesaya 6.3) Vyosi vyo u Chala akubomba, vyiza sona viswepu. Polelo tubaghiye ukumusubalila. Abantu abene te momo babeleye. Akabalilo kamo abene bakupuvya pa kupanga ivintu. Nabalaghili bulo bo bakuyezya-yezya ukuba babwanaloli bakupotwa ukunyosezyapo pa vyo abantu ababibi banangannya. Pate nayumo-yumo yo ali na maka ngati we Chala. U Chala weka uwa bwanaloli angakwanisya ukunyosezyapo sona akwiza pakunyosezyapo vyosi vyo  abantu ababibi bakunangannya. Akwiza pakupyelapo ivibibi vyosi, sona vitalibako.​—Belenga Masalimo 37.9-11.

11. Ka u Chala akwiyivwa buli-buli nanti tukutamiwa?

¹¹ Ka u Chala vikumubaba nanti akwennya ivintu vyo vikubombiwa pachisu sona ni ntamyo zyo tukukomana nazyo? Ibayibolo likumanyisya ukuti u Chala “aghanite ubwanaloli.” (Masalimo 37.28) Vikumukwafya hee nanti akwennya vyo vikubombiwa, ivibibi sona niviza bulo. Atakuhoboka nanti abantu bakutamiwa. Ibayibolo likunena ukuti “ichitima chikamukola nkani” ati ennya ukuti ichisu chizuye nu bubibi. (Ubwandilo 6.5, 6) U Chala achili atasintite inyinong’ono. (Malaki 3.6) Ibayibolo likunena sona ukuti u Chala akutupasikizya uswe.​—Belenga 1 Pitala 5.7.

12, 13. (a) Choni cho tuli nu lughano sona tukubapasikizya abamwitu? Ka mukwiyivwa buli-buli chifukwa cha ntamyo zyo zikubombiwa mu chisu? (b) Choni cho tukusubalila ukuti u Chala akwiza ukwefyapo intamyo zyosi sona nubusita ubwanaloli?

¹² Ibayibolo likuti u Chala akatupela muchifwanikizyo chache. (Ubwandilo 1. 26) Ichi chikung’anamula ukuti u Chala atupelite umwakuyana ni nkalo zyo ali nazyo. Waghe vikubababa nanti mukwennya abantu abiza bakutamiwa, kokuti u Chala vikumubaba nkani nanti akwennya ivintu ivibibi. Ka tukumanya buli-buli?

¹³ Ibayibolo likutumanyisya ukuti “u Chala we lughano.” (1 Yohani 4.8) Vyosi vyo u Chala akubomba, akubomba chifukwa cha lughano. Tukubaghana abamwitu chifukwa tweghileko ulughano ukufuma kwa Chala. Inong’onelapo ifundo iyi: Nanti mungaba na maka agha kwefyezyapo intamyo sona nubusita ubwanaloli, ka mungefyapo? Eee mungefyapo chifukwa mubaghanite abantu. Buli pakunena izya Chala? U Chala akwiza pakwefyapo intamyo zyosi sona nubusita ubwanaloli, chifukwa ali na maka sona atughanite  nkani. Numwe mungitikizya ukuti ivintu vyosi vyo u Chala atulayizizye vyo vili kubwandilo ukwa buku ili vikwiza ukubombiwa. Ukuti tusubalile vyo u Chala atulayizizye tubaghiye ukumumanya akiza u Chala.

14. Ka u Chala izina lyache we wenu? Tukumanya buli-buli ukuti tukulonda ukulibombezya izina lyache?

¹⁴ Nanti mukulonda ukuba pabumanyani nu muntu yumo, ka ichabwandilo mungamubuzya ichoni? Izina lyinu. Nkimba u Chala ali ni zina? Ivipanga ivyinji vikuti izina lyache we Chala pamo we Mwene. Loli agha te mazina ghache aghenecho. Agha mapalo bulo ngati mo tukunenela ukuti, “umwene” pamo “upulezidenti.” U Chala akutubuzya izina lyache ukuti we Yehova. Pa Masalimo 83.18 pakuti: “Abantu bamanye ukuti umwe izina lyinu mwe Yehova umwe mweka mwe Wapamwanya Nkani pachisu chosi ichapasi.” Abakusimba Ibayibolo bakasimba izina ilya Chala mumalo aminji. U Yehova akulonda ukuti mulimanye izina lyache sona mulibombezyanje imbombo. Akubabuzya izina lyache ukuti mube mumanyani wache.

15. Ka izina ilyakuti Yehova likung’anamula ichoni?

¹⁵ Izina ilya Chala ilyakuti Yehova lili niching’anamulo. Likung’anamula ukuti  u Chala  angakwanilisya chilichosi cho alayizizye sona nukubomba chilichosi cho akulonda. Pate nachimo-chimo cho chingamukanizya ukuti abombe cho akulonda. U Yehova mwene weyo angitiziwa ni zina ili. a

16, 17. Ka amazina agha ghakung’anamulachi: (a) “Uwamaka ghosi”? (b) “Wee Mwene uwa inko zyosi”? (c) “Mupeli”?

¹⁶ Ngati mo isimbo ilya Masalimo 83.18 lyo likuti: “Umwe mweka mwe Wapamwanya Nkani.” Lyope isimbo ilya  Ubuvumbuli 15.3 likuti: “Wee mwene Chala Uwamaka ghosi, imbombo zyako nkulu sona zyakuswighizya nkani! Wee Mwene uwa inko zyosi, izila zyako zyanaloli sona ngolosu.” Ka amazyu aghakuti “Uwamaka Ghosi” ghakung’anamula choni? Ghakung’anamula ukuti, u Yehova ali na maka nkani ukuchila ichipeliwa chilichosi. Amazyu aghakuti “Wee Mwene uwa inko zyosi” ghakung’anamula ukuti u Yehova aliko akabalilo kosi. Isimbo ilya Masalimo 90.2 likulongosola ukuti u Yehova wa bwila na bwila. Ichi chakuswighisya!

¹⁷ U Yehova mwene weyo Mupeli. Isimbo ilya Ubuvumbuli 4.11 likuti: “Wee, Mwene u Chala witu pokela ubuchindamu, nu muchizi na maka. Pakuti wewe ukapela ivintu vyosi; mu bwighane bwako vikapeliwa nukuba nu bumi.” Momumo pakunena izya abantumi kumwanya, intondwa, ivikomwa, niswi na chilichosi cho munginong’ona vyosi vikapeliwa—nu Yehova.

18. Choni cho abantu bamo bakwinong’ona ukuti batangaba bamanyani ba Chala? Ka Ibayibolo likunena ichoni pa nkani iyi?

¹⁸ Abantu bamo nanti bamanyila inkalo nu buntu ubwa Yehova bakwanda ukumoghopa. Bakwinong’ona ukuti, ‘u Chala wa maka nkani, wapamwanya nkani sona ali kubutali nkani nuswe,’ ivi vikubapangisya ukuti binong’onaye ukuti batangaba pabumanyani nu Chala. Ka u Chala akulonda ukuti twinong’onaye bunubu? Awe! U Yehova akulonda ukuti tube nawe papipi. Ibayibolo likunena ukuti u Chala ‘ate kubutali nuswe.’ (Imbombo 17.27) U Chala akulonda ukuti mupalamile kukwache, sona akulayizya ukuti “wepe akwiza pakupalamila kukwinyu.”​—Yakobo 4.8.

19. (a) Ka mungabomba ichoni ukuti mube pabumanyani nu Chala? (b) Pa nkalo zyo u Yehova ali nazyo, nkalo buli yo muyighanite nkani?

¹⁹ Ka mungabomba ichoni ukuti mube pabumanyani nu Chala? U Yesu akati: ‘Nanti abantu bakumanya uwe, we Chala wemwene uwabwanaloli, sona nukumumanya u Yesu Kilisitu, yuyo ukamutuma, bakwiza pakuba nu bumi ubwa bwila na bwila.’ (Yohani 17.3) Nanti mungabukilila pakumanyila, inti mumumanye akiza u Yehova nu Yesu kilisitu, po mukwiza ukuba nu bumi ubwa bwila na bwila. Twamanyila kale kwisinda uku ukuti “u Chala we lughano.” (1 Yohani 4.16) Loli u Chala ali sona ni nkalo izyamwabo inyiza. Ibayibolo likutubuzya ukuti, “u Yehova wachisa sona wachibabilizi [pamo ukuti, wabwila], atakukalala lubilo, izuye nu lughano nu bwanaloli.” (Ukusoka 34.6) U Yehova “mwiza sona wa luhobokelo.” (Masalimo 86.5) U Chala we mufisalyoyo sona musubaliwa. (2 Pitala 3.9; Ubuvumbuli 15.4) Mungamanyila inkalo inyiza izyamwabo izya Chala pala mukubelenga Ibayibolo.

20-22. (a) Ka tungapalamila buli-buli kwa Chala napo tutakumwennya? (b) Ka mungabombachi nanti bamo bakulonda ukubakanizya ukumanyila Ibayibolo?

²⁰ Ka tungapalamila buli-buli kwa Chala napo tutakumwennya? (Yohani 1.18; 4.24; 1 Timoti 1.17) Nanti mukubelenga  Ibayibolo inti mumumanye akiza, u Yehova. (Masalimo 27.4; Aba Loma 1.20) Pala mukubukilila ukumanyila ivya Yehova mu Bayibolo, mukwiza ukumughana u Yehova sona mukwiza ukuba nawe papipi.

²¹ Mukwiza ukumanya akiza ukuti, u Yehova we Tata witu. (Matayi 6.9) U Yehova atupile ubumi sona akulonda ukuti tuhobokaye. Umu momo ubaba uwalughano akubalondela abana bache ivintu ivyiza. (Masalimo 36.9) Ibayibolo likumanyisya ukuti mungaba pabumanyani nu Yehova. (Yakobo 2. 23) Inong’onela bulo ukuti, u Yehova yo Mupeli wa chilichosi, kumwanya na pachisu ichapasi akulonda ukuti, mube mumanyani wache.

²² Abantu bamo banganda ukubakanizya pakumanyila Ibayibolo. Banganda ukupasya ukuti pala mungabukilila ukumanyila mungize musinte ichipanga cho muli. Loli mutakitikizye napanandi ukuti yumo abalesannye ukuba pabumanyani nu Yehova. Pate na yumo yo mungaba nawe pabumanyani ukuchila u Yehova.

23, 24. (a) Choni cho tubaghiye ukubukilila ukulalusya amalalusyo? (b) Ka tukwiza pakumanyila ichoni mu mutu uwakukonkapo?

²³ Po mukumanyila Ibayibolo, pali vintu vimo vyo mutangavivwisya. Loli mutakabe nisoni ukulalusya pamo ukulaba ubutuli. U Yesu akanena ukuti tube swe bakwiyisya ngati bana banandi. (Matayi 18.2-4) Abana banandi baghanite nkani ukulalusya amalalusyo. U Chala akulonda ukuti umwe mughaghe amaansala. Ukumanyila Ibayibolo umwakubikapo umoyo kungabavwa ukuti mumanye ukuti vyo mukumanyila vya bwanaloli.—Belenga Imbombo 17.11.

²⁴ Izila yoka yo yingatwavwa ukumumanya akiza u Yehova, yakumanyila Ibayibolo. Mu mutu uwakukonkapo tukwiza pakumanyila ichifukwa cho Ibayibolo lipambanite na mabuku aghanji.