1. Choni cho akabalilo kamo tungaba ni lyogha?

 ALIWESI akuba ni lyogha akabalilo kamo. Loli ukumanyila Ibayibolo kwatusatula ku vintu ngati ukoghopa abafwe, ukoghopa ivyamizimu sona mo ivintu inti vyize vibele muntazi. Tukwikala mukabalilo akapala-pala nkani po tungaba ni lyogha ichifukwa cha nkondo, ukunanga indaghilo ni mbina. (Luka 21.11) Tungoghopa sona abantu, amaboma gho ghakutulaghila umwankaza pamo abamumbumba yitu bo batakukolelana nu kwiputa ukwabwanaloli. Bamo bakupasya ukuti batangakwaniska ukujimba ku ntamyo zyo bangakomana nazyo pa kabalilo aka pamo zyo bangize bakomane nazyo kuntazi.

2. Longosola mo ivintu vikabela kwa Devedi po akaba ku Gati.

² Akabalilo kamo u Devedi akabanga ni lyogha. Umwakufwanikizya, pa kabalilo ko Umwene u Sauli akalondagha ukumughogha, u Devedi akasala ukusamalila ku Gati ku tawuni iya Bafilisiti. Umwene uwa ku Gati u Akishi umwalubilo akamanya ukuti u Devedi akaba musilikali uwamaka yo akaghogha abasilikali ‘ama teni sawuzandi aghinji’ agha Bafilisiti. Apa u Devedi ‘akanda ukuba ni lyogha sana.’ (1 Samu. 21.10-12) Akanda ukupasya na vyo u Akishi angamubombela. Ka u Devedi akamalana buli-buli ni lyogha lyo akaba nalyo?

3. Ukuyana nu Salimo 56.1-3, 11, ka u Devedi akamalana buli-buli ni lyogha?

³ Mu Salimo 56, u Devedi akulongosola akiza mo akiyivwilagha pa kabalilo ko akaba ku Gati. Mu Salimo ili, u Devedi akalongosola ichifukwa cho akoghopelagha sona akalongosola vyo vikamwavwa ukuti aleke ukoghopa. Nanti u Devedi anda pakuba ni lyogha, akamusubilagha nkani u Yehova. (Belenga Salimo 56.1-3, 11.) U Devedi akaba ni vifukwa ivyiza ivyakumusubila u Yehova. Nu butuli bwa Yehova, u Devedi akasala ukubomba ichintu chimo ichakuswighisya, akanda ukubomba ivintu ngati we chipena! Pa kabalilo aka, mumalo mwakuti amughoghe u Devedi,  u Akishi akalonda ukuti u Devedi afumepo pamaso pache, vyo vikapangisya ukuti u Devedi achimbile nu kupona.​—1 Samu. 21.13–22.1.

4. Ka tungabomba buli-buli ukuti tughomye ulusubilo lwitu mwa Yehova? Nena ichifwanikizyo.

⁴ Nuswe bulo tungamalana ni lyogha nanti tukumusubila u Yehova. Loli ka tungabomba buli-buli ukuti tughomye ulusubilo lwitu mwa Yehova nkani-nkani pa kabalilo ko tukoghopa? Inong’onela ichifwanikizyo ichi. Nanti mungamanya ukuti muli ni mbina yimo inkulu, pabwandilo mungaba ni lyogha. Loli ilyogha ili lingachepa nanti mungamusubalila udokotala. Angaba ukuti lumo abatulitepo ababine abinji bo bakaba ni mbina iyakuyana na yo muli nayo. Pa kabalilo ko mukumulongosolela, mukwennya ukuti akubateghelezya umwakubikapo umoyo sona akulangizya ukuti akwivwisya mo mukwiyivwila. Akusakizya ukuti inti abatule muzila yimo yo yabavwapo abantu abanji. Umwakuyana bulo, tungaghomya ulusubilo lwitu mwa Yehova umwakwennya vyo abombitepo kale, vyo akubomba pa kabalilo aka sona vyo akwiza pakutubombela muntazi. Ivi vyovyo u Devedi akabomba. Po tukwennya amazyu ghamo gho ghakwaghiwa mu Salimo 56, inong’onelapo mo mungabombela ukuti mughomye ulusubilo lwinyu mwa Yehova sona mo mungapotela ilyogha.

KA VINTU BULI VYO U YEHOVA ABOMBITEPO KALE?

5. Nkimba u Devedi akinong’onelaghapo ivya choni ukuti apote ilyogha? (Salimo 56.12, 13)

⁵ Pa kabalilo ko ubumi ubwa Devedi bukaba pangozi, akabika inyinong’ono zyache zyosi pa vintu vyo u Yehova akaba ukuti amubombeyepo kale. (Belenga Salimo 56.12, 13.) Akinong’onele aka koko u Devedi akaba nako pa bumi bwache bosi. Umwakufwanikizya, akabalilo akinji akinong’onelaghapo pa mo u Yehova akapelela ivipeliwa muzila iyakuswighisya, vyo vikamukumbusyanga amaka gho u Yehova ali nagho nu lughano lo ali nalo ku bantu. (Sali. 65.6-9) U Devedi akinong’onelaghapo sona pa vyo u Yehova akababombela abanji. (Sali. 31.19; 37.25, 26) Akinong’onelaghapo sona vyo u Yehova akaba ukuti amubombela paweka. U Yehova akaba ukuti amwavwa nu kumufighilila ukufuma po akaba mwana umunandi. (Sali. 22.9, 10) Akinong’onele aka kakamutula u Devedi ukuti aghomye ulusubilo lwache mwa Yehova!

6. Choni cho chingatwavwa ukuti tumusubilaghe u Yehova nanti tuli ni lyogha?

 ⁶ Nanti mukoghopa mwilalusye ukuti, ‘Nkimba vintu buli vyo u Yehova ambombela?’ Mwinong’onelepo pa vyo u Yehova apelite. Umwakufwanikizya, “ennya” mo u Yehova akupwelelelela iviyuni na maluba vyo atakavipela mu chifwani chache sona vitakumwiputa. Nanti tungabomba bunubu vingatwavwa ukuti tughomye ulusubilo lwitu ulwakuti nuswe bulo akwiza pakutwavwa. (Mata. 6.25-32) Inong’onela sona vyo u Yehova ababombela ababombi bache. Mungamanyila inkani yimo iya mu Bayibolo iya muntu yo akalangizya ulwitiko ulwakughoma pamo mungabelenga inkani iyakulongosola ivya bumi ubwa mubombi wa Yehova uwa masiku ghano. a Umwakongelezyapo, mwinong’onelepo pa vyo u Yehova ababombeyepo kale pa bumi bwinyu. Ka akabavwa buli-buli ukuti mumanye ubwanaloli? (Yoha. 6.44) Nkimba akwamula buli-buli inyiputo zyinyu? (1 Yoha. 5.14) Nkimba isiku lililyosi mukupindula buli-buli ichifukwa cha sembe iya Mwana wache umughaniwa?​—Efe. 1.7; Hebe. 4.14-16.

7. Ka inkani iya mulaghuzi u Daniyeli yikamwavwa buli-buli u Vanessa ukuti amalane ni lyogha?

⁷ Umuyemba yumo uwa ku Haiti izina lyache u Vanessa, b akakomana ni ntamyo yimo iyakoghofya. Umuntu yumo uwa mukaya kabo akamwimbilagha ifoni nu kumutumila amameseji isiku lililyosi ukumukakamizya ukuti babe nawe pa chibwezi. U Vanessa akamukana. Loli umuntu uyu akakalala sana sona akanda ukumoghofya. U Vanessa akanena kuti, “Ilyogha likankola sana.” Nkimba u Vanessa akabomba ichoni? Akabombapo zimo ukuti ifighilile. Usongo yumo uwa chipanga akamwavwa ukuti akomane na balaghili. Loli akabikapo umoyo ukwennya sona mo u Yehova akabafighilila ababombi bache kwisinda. U Vanessa akanena ukuti: “Ichifwanikizyo icha muntu uwabwandilo yo nkanda pakwinong’onelapo chikaba cha mulaghuzi u Daniyeli. Bakamusumbila muchiliba mo mukaba inkalamu zyo zikaba nizala napo atakaba ni nongwa nayimo-yimo loli u Yehova akamupoka. Nkamubuzya u Yehova mulwiputo ukuti weyo asendepo ichigaba pa ntamyo yo nkaba nayo. Nkati nabomba bunubu nkaleka pakoghopa.”​—Dani. 6.12-22.

KA PA KABALILO AKA U YEHOVA AKUBOMBA ICHONI?

8. Ka u Devedi akasubilagha ichoni? (Salimo 56.8)

⁸ Napo u Devedi akaba mubulwani ubukulu ku Gati loli atakitikizya ukuti ubogha bobo bumutangilile. Mumalo mwache akasala ukwinong’onelapo pa vyo u Yehova akamubombelagha pa kabalilo kala. U Devedi akiyivwanga ukuti u Yehova akumutangilila nu kumufighilila sona akamwivwisyanga mo akiyivwilagha. (Belenga Salimo 56.8.) U Devedi akaba sona na bamanyani abasubaliwa ngati u Jonasani nu Wasembe Usongo Nkani u Ahimeleki bo bakamwavwanga umwabusubaliwa pa bumi bwache. (1 Samu. 20.41, 42; 21.6, 8, 9) Sona pa kabalilo ko u Mwene u Sauli akalondagha ukumughogha, u Devedi akachimbila nu kubupoka ubumi bwache. U Devedi akasubilagha ukuti u Yehova akumanya akiza intamyo yo akakomana nayo na mo akiyivwilagha.

9. Nkimba u Yehova akumanya choni ivya aliwesi uwa uswe?

⁹ Nanti mwakomana ni ntamyo yo yikubapangisya ukuba ni lyogha, mukumbukilaghe ukuti u Yehova akumanya akiza ivya ntamyo yinyu na mo intamyo iyo yikubapangisizya ukuti mwiyivwilaghe. Umwakufwanikizya, u Yehova atakamanyagha bulo intamyo zyo Abaizilayeli bakakomanagha nazyo ku Ijiputi loli nu ‘bubavu  bo [bakayimbagha nabo].’ (Kuso. 3.7) U Devedi akimba ukuti u Yehova akennyanga vyosi ‘intamyo’ na mo ‘bakiyivwilagha mumoyo.’ (Sali. 31.7) Po abantu ba Chala bakatamiwanga ichifukwa chakuleka ukusala akiza ivintu, ‘wepe bulo vikamubabagha.’ (Yesa. 63.9) Nanti uli ni lyogha, u Yehova akwivwisya akiza mo ukwiyivwila sona wakwisengannya ukukwavwa ukuti upote intamyo iyi lyogha.

10. Choni cho chikubavwa ukumanya ukuti u Yehova akubasungilila sona akwiza pakubavwa ukumalana ni ntamyo yiliyosi?

¹⁰ Mungaswigha mo u Yehova akubatulila pa kabalilo ko mwakomana ni ntamyo iyakoghofya. Mumulabe ukuti abavwe ukwennya mo akubatulila. (2 Nyafya. 6.15-17) Mungilalusya ukuti: Ka inkani pamo ifundo zyo zyamuliwa pa nkomano zyangomya? Ka pali buku, ividiyo pamo ulwimbo lo lwabaghomya? Nkimba yumo agabana numwe amazyu pamo isimbo ilyakubaghomya? Vingabombiwa ukuti tukubusenda bulo ubukamu ubwa Chikilisitu ni chakulya ichabuzimu umwapamwanya-mwanya bulo. Loli ivi vyabupi ivyapamwanya sana ivyakufuma kwa Yehova. (Yesa. 65.13; Mali. 10.29, 30) Ivi vikulangizya ukuti akubasungilila umwe. (Yesa. 49.14-16) Sona vikutusimikizya ukuti tungabika ulusubilo lwitu mumwache.

11. Choni cho chikamwavwa u Aida ukuti apote ilyogha?

¹¹ U Aida yo akwikala ku Senegal, akazyaghannya mo u Yehova akamutulila pa kabalilo ko akakomana ni ntamyo. Pakuba we katote, abapapi bache bakalondagha ukuti aghe indalama izyinji zyo zingamwavwa umwene ni mbumba yache. Loli bo anda ukwikala ubumi ubwakusita ukulonda ivyinji ukuti abombe ubupayiniya, chikaba chakutamya ukuti aghe indalama izyakukwanila. Abamumbumba yache bakamukalalila nu kwanda ukumunyoza. Akanena ukuti: “Nkaba ni lyogha ukuti inti mpotwe ukubavwa abapapi bane sona aliwesi akwiza pakunkana. Nkanda pakumupa inongwa u Yehova ichifukwa chakuti akitikizya ivintu ukuti vifike pabubibi.” Akivwisya inkani yimo pa nkomano izya pa chipanga. Akanena ukuti,“Uwakunena inkani akatukumbusya ukuti u Yehova akwivwa sona akumanya mo tukwiyivwila mumoyo. Umwapanandi-panandi ukwendela mu bulongozi ubwakufuma ku basongo na banji vikanavwa ukumanya ukuti u Yehova anganite. Nkanda ukumwiputa u Yehova nu lusubilo lwane losi  sona nkanda ukwiyivwa ukuti indi nu mutende uwa mumoyo pakwennya ukuti inyiputo zyane zikwamuliwa.” Akabalilo kakati kendapo, u Aida akayagha imbombo yo yitakamwavwanga bulo ukuti abombe akiza ubupayiniya loli yikamwavwanga sona ukuti apwelelele abapapi bache na banji. Akanena ukuti, “Namanyila ukuti akabalilo kosi inti imusubilaghe nkani u Yehova.” Akongelezyapo sona ukuti, “Nanti niputa, ilyogha lyo nali nalyo likumala.”

KA U YEHOVA AKWIZA PAKUBOMBA ICHONI MUNTAZI?

12. Ukuyana ni simbo ilya Salimo 56.9, ka u Devedi akasubilagha ichoni?

¹² Belenga Salimo 56.9. Isimbo ili likunena sona izila iyamwabo yo yikamwavwa u Devedi ukuti apote ilyogha. Napo ubumi bwache bukaba ukuti buchili buli pa ngozi loli umwene akinong’onelaghapo pa vyo u Yehova inti ize amubombele muntazi. U Devedi akamanyagha ukuti u Yehova akwiza pakumupoka pa kabalilo kache. Ukuchila vyosi, u Yehova akanenela zila ukuti u Devedi akwiza ukuba we Mwene uwakukonkapo uwa Izilayeli. (1 Samu. 16.1, 13) U Devedi, akennyanga ngati ukuti ivintu vyosi vyo u Yehova akamulaghizya vyakwanilisiwa kale.

13. Nkimba tungaba nu lusubilo buli mwa Yehova?

¹³ Nkimba u Yehova abalaghizizye ukuti inti ababombele ichoni? Tutakulindilila ukuti u Yehova inti atufighilile ku ntamyo zyosi zyo tukukomana nazyo. c Loli intamyo zyosi zyo tukukomana nazyo pa kabalilo aka, u Yehova akwiza pakumalana nazyo muchisu cho chikwiza. (Yesa. 25.7-9) Umupeli witu wamaka sana umwakuti akwiza pakuzusya bo bafuye, ukutupozya sona akwiza pakwefyapo abakususya bosi.​—1 Yoha. 4.4.

14. Ka vintu buli vyo tunginong’onelapo?

¹⁴ Nanti mwaba ni lyogha, mwinong’onelaghepo pa vyo u Yehova akwiza pakubomba muntazi. Inong’onela mo mukwiza ukwiyivwila nanti u Satana afumapo, nanti abantu abiza bapyana mumalo mwa bantu ababibi sona nanti ubutulanongwa bukwepapo umwapandi-panandi isiku ni siku. Akapepala aka pulogilamu aka lukomano ulwa chigaba ulwa 2014 kakalongosola vyo tunginong’onelapo ivya lusubilo lwitu. Ubaba akunenezannya ni mbumba yache isimbo ilya 2 Timoti 3.1-5 mo lingize lyivwikile umwakupambanako mu Paladayiso. Akanena ukuti: “Muchisu ichipya mukwiza pakuba utubalilo utwakuhobosya. Abantu bakwiza pakuba bakughana abanji, na bakughana ivintu ivyabuzimu, na bakwiyisya, na bakumwiputa u Chala, na bakwivwila abapapi, na bakupalizya, na basubaliwa, na bakughana imbumba zyabo, na bakunena ivyiza ivya banji akabalilo kosi, na bakwilema, abololo, na bakughana ubwiza, na bakumughana u Chala mumalo mwakughana ivintu ivyakuhobosya, abakwiyipa pakumubombela u Chala po abantu banaba ube nabo papipi.” Ka mukunenezannyanga ni mbumba yinyu sona Abakilisitu abamwinyu mo ubumi bukwiza ukubela muchisu ichipya?

15. Napo u Tanja akaba ni lyogha, loli choni cho chikamwavwa ukuti alipote?

¹⁵ Umuyemba yumo uwa Kumpoto ukwa Macedonia izina lyache u Tanja, akapota ilyogha umwakwinong’onelapo ivisayo vyo akwiza ukwagha muntazi. Abapapi bache bakamususyanga nkani pa kabalilo ko akamanyilagha Ibayibolo. Akanena ukuti: “Ivintu vimo vyo nkoghopagha ukuti vingabombiwa, vikabombiwa naloli. Umama akankomagha isiku lililyosi nanti nafuma ku nkomano. Abapapi bane bakanoghofya ukuti inti bangoghe nanti naba ne Kaboni wa Yehova.” Pabumalilo pache, u Tanja bakamusamazya panyumba. Ka u Tanja akabomba buli-buli? Akanena ukuti: “Nkabika inyinong’ono zyane zyosi pa mo nkwiza ukubela ne wakuhoboka muchisu ichipya. Nkinong’onelaghapo  sona mo u Yehova akwiza ukunsayila muchisu ichipya pa vintu vyosi vyo ningaluza muchisu ichibibi ichi na mo ivintu vyosi ivibibi vikwiza pakuzyebelukila.” U Tanja akabukilila ukuba musubaliwa. Nu butuli bwa Yehova akagha amalo aghakwikala. Pa kabalilo aka, asendizwe kwa mukamu umusubaliwa sona bakumubombela u Yehova umwabusubaliwa mu mbombo iya kabalilo kosi.

MUGHOMYE ULUSUBILO LWINYU MWA YEHOVA

16. Choni cho chikwiza pakutwavwa ukuba bajimvu po ivintu vyo visimbiwe pa Luka 21.26-28 vikwiza pakubombiwanga?

¹⁶ Mukabalilo akantamyo inkulu, “Abantu abinji bakwiza pakuzilika ni lyogha.” Abantu ba Chala batakwiza pakuyingana loli bakwiza ukuba bajimvu. (Belenga Luka 21.26-28.) Choni cho tukwiza pakuba bajimvu? Ichifukwa chakuti tukwiza pakuba ukuti twamanyila kale ukumusubila u Yehova. U Tanja yo twamutambula kwisinda akanena ukuti, “Ivintu vyo akakomana navyo kwisinda vikumwavwa nanti akomana ni ntamyo.” Akanena sona ukuti, “Pate ichakubombiwa chilichosi cho chingamupota u Yehova pamo ukupotwesya ukuti atusaye. Pa kabalilo kamo abantu bobo bangaboneka ukuti bali na maka pa vintu vyo vikubombiwa, loli u bwanaloli bwakuti bakubomba vinivi ichifukwa chakuti u Yehova weyo abitikizizye. Sona napo intamyo yingaba yakutamya buli loli yikwiza ukumala.”

17. Ka isimbo ilya mwaka uwa 2024 likutwavwa buli-buli? (Ennya ichituzi ichapachifwambo.)

¹⁷ Aliwesi ali ni lyogha. Loli ngati we Devedi, tungakana ukuti ilyogha litulaghilaghe. Isimbo lyitu ilya mwaka uwa 2024 lwiputo lo u Devedi akiputa kwa Yehova: ‘Nanti indi ni lyogha, nkubasubalila umwe.’ (Sali. 56.3) Ilifalensi limo ilya mu Bayibolo likunena ukuti, “u Devedi atakinong’onelagha bulo ivintu vyo vikamupangisyanga ubogha pamo intamyo zyo akakomanagha nazyo loli akasubilagha nkani pa muntu yo akwiza pakumupoka.” Mwinong’onele nkani pi simbo ilya mwaka ughu mu myezi yo yikwiza nkani-nkani nanti mwiza mwakomana ni ntamyo izyakoghofya. Mwize mwinong’onele nkani pa vyo u Yehova akabombapo kwisinda, pa kabalilo aka, sona vyo inti abombe kuntazi. Ngati we Devedi numwe bulo mukwiza ukunena ukuti: ‘Ulusubilo lwane luli mwa Chala, ntakoghopa.’​—Sali. 56.4.