1-2. (a) Ka u Yesu akabasoka choni abamanyili bache? (b) Choni cho abamanyili bakamuleka u Yesu? (Ennya sona ichituzi.)

 “UMUZIMU ghukulonda, loli ubuntu bute na maka.” a (Mata. 26.41b) Pakunena amazyu agha, u Yesu akalangizya ukuti akwivwisya ukuti twe bantu bambula ukufikapo. Loli amazyu ghache agha ghakongelezyapo ukusoka ukuti: Tuchebaghe ukuti tutakabe bakwisubila. Bo kwasyala panandi ukuti afwe, abamanyili bache bakasimikizya ukuti batangamuleka Umulongozi wabo. (Mata. 26.35) Bakaba ni nyinong’ono inyiza. Loli batakamanya ukuti chikuba chipepe ukunyokela mwisinda pa kabalilo ko wakomana ni ntamyo. Cho chifukwa u Yesu akabasoka ukuti: “Mubanje maso nukwiputa ukuti mutakawile munjelo.”—Mata. 26.41a.

² Ichachitima chakuti, abamanyili ba Yesu bakapotwa ukubukilila ukuba maso. U Yesu akati apinyiwa, nkimba bakabukilila ukuba ku chigaba chache pamo bakaba ni lyogha nu kusamala? Ichifukwa chakuti abamanyili aba batakaba maso, vikapangisya ukuti babombe ivintu vyo bakanena ukuti batangabomba sona bakamuleka u Yesu.—Mata. 26.56.

3. (a) Ukuti tubukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova, nkimba choni cho tutakulondiwa ukwisubila? (b) Nkimba munkani iyi inti tunenezannye ichoni?

³ Tukulondiwa ukucheba ukuti tutakisubilaghe nkani. Naloli, tutakulonda ukubomba chilichosi cho chingakomannya ubumanyani bwitu nu Yehova. Loli pakuti swe bantu bambula ukufikapo, akabalilo kamo tungagheliwa. (Loma 5.12; 7.21-23) Nanti tutakucheba, tungaghiwa ukuti tukubomba ivintu vyo vingapangisya  ukuti tubombe ivintu ivibibi. Ukuti tubukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova na ku Mwana wache, tubaghiye ukukonka ubulongozi ubwa Yesu ubwakuti tubukilile ukuba maso nanti twagheliwa ukubomba imbibi. Inkani iyi inti yitwavwe ukuti tubombe bunubu. Ichabwandilo, inti tunenezyannye ivintu vyo tubaghiye ukuba navyo maso. Pisinda pache, inti tunenezannye mo tungabombela ukuti twifighilile nanti tukugheliwa. Pabumalilo, inti tunenezannye vyo tungabomba ukuti tubukilile ukuba maso.

IVINTU VYO TUBAGHIYE UKUBA NAVYO MASO

4-5. Choni cho tubaghiye ukuba maso na ku mbibi zinandi bulo?

⁴ Imbibi zimo zingaboneka ngati zinandi bulo, loli zingakomannya ubumanyani bwitu nu Yehova. Sona zingatupangisya ukuti tubombe imbibi inkulu.

⁵ Aliwesi angagheliwa ukuti abombe ichintu ichibibi. Loli pali vintu vimo vyo aliwesi akupuvya, angabomba ubutulanongwa ubukulu, anganda ukubomba ivintu ivibibi pamo ukweghelelako inyinong’ono izya chisu. Umwakufwanikizya, yumo angaba ukuti akulimbana ni njelo iyakuti abombe ubwamalaya. Umuntu yumo, angaba ukuti akulimbana ni nkalo izibibi ngati ukwangazya inkule pamo ukwenelezya ivituzi ivyakusikula. Yumo angaba ukuti akulimbana ni njelo iya kughopa abantu, ukwiyinong’onela nkani, ukukalala lubilo pamo ivintu ivyamwabo. Cho chifukwa u Yakobo akanenela ukuti, “umuntu wesi akuyeliwa nanti ivinyonywa vyache ivibibi vikumuwesa nu kumutegha.”—Yako. 1.14.

6. Nkimba tukulondiwa ukuba basubaliwa ku vintu buli?

⁶ Nkimba muvimenye ivintu vyo akabalilo akinji vikubaghela? Te chiza ukwipusika pa vintu vyo tutakubomba akiza pamo ukufika pa fundo iyakuti tuli na maka umwakuti tutangabomba ichintu ichibibi. (1 Yoha. 1.8) U Pabuli akalangizya ukuti ‘na bantu bo bakulongoziwa nu muzimu ubuzelu’ bangagheliwa nanti batakuba maso nu kwifighilila. (Gala. 6.1) Tubaghiye ukuba basubaliwa sona tumanyaghe ivintu vyo tukupotwa ukubomba akiza.—2 Koli. 13.5.

7. Ka vintu buli vyo tukulondiwa ukuba navyo maso? Nena ichifwanikizyo.

⁷ Nkimba tukulondiwa ukubomba ichoni nanti twavimanya ivintu vyo tukugheliwa navyo? Mubikepo umoyo ukuti muleghuke injelo! Ukufwanikizya, kale amalo gho ghatakabanga ghakufighililiwa mumupanda uwa tawuni ghakabanga mageti. Cho chifukwa pageti pakalondiwanga ukuba pakufighililiwa nkani. Umwakuyana bulo, nuswe tukulondiwa ukuba maso ni vintu vyo tukumanya ukuti tukupotwa ukubomba akiza.—1 Koli. 9.27.

 MO TUNGIFIGHILILILA

8-9. Nkimba umunyamata yo akutambuliwa pa Isya Mbupingamu chaputala 7 nge akabomba ichoni ukuti aleghuke ukubomba imbibi inkulu? (Isya Mbupingamu 7.8, 9, 13, 14, 21)

⁸ Nkimba tungifighilila buli-buli? Inong’onela vyo tungamanyilako kwa munyamata yo akulongosoliwa mu Isya Mbupingamu chaputala 7. Akaghonana nu mukolo umalaya. Ivesi 22 likutubuzya ukuti, umunyamata uyu akabuka ku nyumba iya mukolo uyu ‘umwakuchenusya.’ Loli amavesi aghapantazi ghakulangizya ukuti umunyamata uyu, akabomba ivintu ivyinji panandi na panandi po achili atabombite imbibi izi.

⁹ Choni cho chikamupangisya ukuti abombe imbibi? Ichabwandilo, umunyamata uyu ‘akenda mumusebo gho ghukaba kupipi nu kona [uwa nyumba iya mukolo umalaya uyu].’ Akendagha ukwingilila kunyumba iya mukolo uyu. (Belenga Isya Mbupingamu 7.8, 9.) Ichabubili bo amwennya umukolo uyu, atakanyokela. Mumalo mwache akitikizya ukisi wache sona akivwisyanga po umukolo uyu akamubuzyanga ivintu vyo akipeleka umwakwiyipa, loli akalondagha bulo ukuti umunyamata uyu inong’onaghe ukuti akaba muntu umwiza. (Belenga Isya Mbupingamu 7.13, 14, 21.) Nanti umunyamata uyu akaleghukagha ivintu ivyakoghofya vyo nge vikamupangisya ukuti abombe imbibi, nge akifighilila ku njelo iyakuti abombe imbibi.

10. Ka umuntu angapuvya buli-buli ivintu ngati mo akabombela umunyamata yula?

¹⁰ Ichifwanikizyo cho u Solomoni akanena munkani iyi, chikulangizya vyo vingabombiwa kwa mubombi wa Yehova aliwesi. Angabomba imbibi inkulu sona pisinda pache anganda ukwiyivwa ukuti vyabombiwe ‘umwakuchenusya’ bulo. Pamo anganena ukuti “Vyabombiwe bulo.” Loli nanti anganda ukwinong’onelapo pa vyo vyabombiwa, angamanya ukuti atasalite akiza ivintu vimo vyo vyamupangisya ukuti abombe imbibi inkulu. Ivintu ivi vingongelezyapo ukusala kabibi abamanyani, ivyakusangalusya ivibibi pamo ukwaghiwa kumalo aghakoghofya pamaso na pamaso pamo pa intaneti. Vingabombiwa sona ukuti akaleka ukwiputa, ukubelenga Ibayibolo, ukubuka ku nkomano pamo mu bulumbilili. Umwakuyana nu munyamata yo twanenezannya mu Isya Mbupingamu, nge atakabomba imbibi zyache ‘umwakuchenusya’ bulo.

11. Nkimba tukulondiwa ukubomba choni ukuti tutakabombe imbibi inkulu?

¹¹ Nkimba tukumanyilako ichoni? Tutakulondiwa ukuleghuka bulo imbibi loli tukulondiwa sona ukuleka ukubomba ivintu vyo vingapangisya ukuti tubombe imbibi. U Solomoni akalongosola akiza vyo vikabombiwa kwa munyamata na kwa mukolo umalaya. Pakunena ivya mukolo umalaya akanena ukuti: ‘Mutakendaghe muzila zyache.’ (Mbupi. 7.25) Akanena sona ukuti: ‘Utakapalamile kupipi nawe; utakabuke kupipi ni nyumba yache.’ (Mbupi. 5.3, 8) Tungifighilila ukuti tutakabombe imbibi, nanti tukuleghuka ivintu vyo vingapangisya ukuti tubombe ichintu ichibibi. b Ivi vikongelezyapo ukuleghuka ivintu pamo ivyakubombiwa vyo te vyakukaniziwa ku Bakilisitu loli vikumanyikwa ukuti vingapangisya ukuti tugheliwe.—Mata. 5.29, 30.

12. Nkimba u Yobu akasala ukubomba ichoni, sona vikamwavwa buli-buli ukuti ifighilile ku njelo? (Jobu 31.1)

¹² Tukulondiwa ukusala akiza ivintu, ukuti tuleghuke ukubomba ivintu vyo vingapangisya ukuti tubombe imbibi. Ivi vyo vyo u Yobu akabomba. ‘Akapanga ulufingo na maso ghache’ ukuti atakwiza pakwennyapo umukolo ni vinyonywa ivibibi. (Belenga Jobu 31.1.) Ukubomba bunubu, kukamwavwa ukuti atakabombe ubulowe. Nuswe bulo tungaleghuka chililichosi cho chingapangisya ukuti tubombe ivintu ivibibi.

13. Choni cho tukulondiwa ukufighilila inyinong’ono zyitu? (Ennya sona ichituzi.)

 ¹³ Tukulondiwa sona ukufighilila inyinong’ono zyitu. (Kuso. 20.17) Abantu bamo bakusubila ukuti te chibibi ukwinong’ona ivintu ivibibi ichikulu nanti utakuvibomba. Loli akinong’onele aka kabibi. Umuntu yo akubukilila ukwinong’ona ivintu ivibibi, akubanga ni chinyonywa ichikulu ichakuti angavibomba. Ubwanaloli bwache bwakuti, angaba ukuti ighula izila iyakuti akomane ni njelo yo akulonda ukuti alimbane nayo. Loli akabalilo kamo vikubombiwa ukuti tukwinong’ona ivintu ivibibi. Cho chingatwavwa chakuti, tukulondiwa ukuzikanizya mwalubilo inyinong’ono izi nu kwanda ukwinong’ona ivintu ivyiza. Nanti tukubomba bunubu, tukuzikanizya inyinong’ono imbibi zyo zingapangisya ukuti tube ni chinyonywa ichamaka cho chingaba chipala ukulimbana nacho sona zingatupangisya ukuti tubombe ubutulanongwa.—Filipi 4.8; Kolo. 3.2; Yako. 1.13-15.

14. Choni cho chingatwavwa sona ukuti tuleghuke injelo?

¹⁴ Nkimba tungabomba sona ichoni ukuti twifighilile ku njelo? Tubaghiye ukusimikizya ukuti nanti tukwivwila indaghilo zya Yehova akabalilo kosi, tukupindula sana. Akabalilo kamo, chingaba chipala ukuti inyinong’ono zyitu ni vinyonywa vyitu vikolelane na vyo u Chala akuhoboka navyo loli umutende uwa mumoyo ghungatwavwa ukuti inyinong’ono zyitu zyikalane.

15. Ka ukuba ni vinyonywa ivyiza kungatwavwa buli-buli ukuti tuleghuke injelo?

¹⁵ Tukulondiwa ukuba ni vinyonywa ivyiza. Nanti twamanyila ‘ukuvibenga ivintu ivibibi nu kuvighana ivintu ivyiza,’ tungaba na maka aghakubombela cho chiza nu kuleghuka ivintu vyo vingapangisya ukuti tubombe imbibi. (Amo. 5.15) Nanti tuli ni vinyonywa ivyiza, tungakwanisya ukuba basubaliwa nanti twakomana ni njelo yo tutinong’onelaghako ukuti tungakomana nayo pamo ukuyileghuka.

16. Nkimba ukubomba ivintu vyabuzimu kungatwavwa buli-buli ukuti tubukilile ukuba maso? (Ennya sona ichituzi.)

¹⁶ Ka tungabomba buli-buli ukuti tube ni vinyonywa ivyiza? Tungabomba bunubu, nanti tukubikapo umoyo pakubomba chilichosi cho  tungakwanisya pakubomba ivintu ivyabuzimu. Nanti tuli pa nkomano pamo mu bulumbilili, chikubanga chipala ukuti tubombe ivintu ivibibi. Mumalo mwache tukughomya ichinyonywa chitu ichakuti tumuhobosye u Yehova. (Mata. 28.19, 20; Hebe. 10.24, 25) Nanti tukubelenga Amazyu gha Chala nu kwinong’onelapo, tukughomya ulughano lwitu mu vintu vyo vyiza nu kubenga ivintu vyo vibibi. (Yoswa 1.8; Sali. 1.2, 3; 119.97, 101) Mukumbukilaghe ukuti u Yesu akababuzya abamanyili bache ukuti: “Mubanje maso nukwiputa ukuti mutakawile munjelo.” (Mata. 26.41) Nanti tukwiputa kwa Baba witu uwakumwanya, tukwennya mo akututulila sona vikutwavwa ukuti tubikepo umoyo pakubomba ivintu vyo vikumuhobosya.—Yako. 4.8.

TUBUKILILE UKUBA MASO

17. Nkimba ntamyo buli yo u Pitala akalimbana nayo kwakabalilo akatali?

¹⁷ Ubwanaloli bwakuti, tungakwanisya ukumalana ni vintu vyo tukupotwa ukubomba akiza. Loli ivintu vimo, vingasenda akabalilo akatali ukuti vimalile zila. Inong’onela ichifwanikizyo icha mutumiwa u Pitala. Akamukana u Yesu katatu, ichifukwa chakuti akoghopagha abantu. (Mata. 26.69-75) U Pitala akaboneka ngati amalana ni lyogha po akalumbilila umwabunjimvu Mukoti Ilikulu. (Imbo. 5.27-29) Loli imyaka yikati yendapo, akabalilo kamo akaleka ukulya na Bakilisitu bo batakaba Bayuda ichifukwa chakuti “akanyilagha akabukatila aka bantu babo bakasilimuliwa.” (Gala. 2.11, 12) Intamyo yo u Pitala akalimbanagha nayo yikanda sona. Ubwanaloli bwakuti intamyo iyi yitakamalila zila.

18. Choni cho chingabombiwa ni vinyonywa vyitu ivibibi?

¹⁸ Nuswe tungakomana ni ntamyo iyakuyana bulo. Ka vingabombiwa buli-buli? Vingabombiwa ukuti akabalilo kamo tunginong’ona ukuti twamalana ni ntamyo yimo loli nanti akabalilo kendapo intamyo yila yinganda sona. Umwakufwanikizya, umukamu yumo akanena ukuti: “Nkaleka ukwenelezya ivyakusikula ukwa myaka 10 sona nkasimikizya ukuti intamyo yane yimaliye zila. Loli intamyo yane yikaba ngati ichinyamana ichakoghofya cho chivwamite bulo po chikulindilila akabalilo akiza akakuti chinkole.” Ichakubohosya chakuti atakanyokela kwisinda. Akamanya ukuti akalondiwanga ukubikapo umoyo ukuti amalane ni ntamyo iyi pa bumi bwache bosi muchisu ichibibi ichi. Umuchi wache na basongo abachipanga bakamwavwa ukuti akwanisye ukuleka ukwenelezya ivyakusikula.

19. Nkimba tungabomba ichoni nanti tuchili tukulimbana ni ntamyo yimo?

 ¹⁹ Ka tungabomba ichoni ukuti intamyo yo tuli nayo yitakatupangisye ukubomba imbibi? Tukulondiwa ukukonka ubulongozi ubwa Yesu ubwakuti: “Mubanje maso.” Na pa kabalilo ko mukwiyivwa ukuti mwe basubaliwa, mukulondiwa ukubukilila ukuleghuka ivintu vyo vingapangisya ukuti muyeliwe. (1 Koli. 10.12) Mubukilile ukubomba ivintu vyo vingabavwa ukumalana ni ntamyo yo mukulimbana nayo. “Muyezye nkani” ukuti akabalilo kosi mwifighililaghe ukuti mutakayeliwe.—2 Pita. 3.14.

TUKUSAYIWA NANTI TUKUBUKILILA UKUBA MASO

20-21. (a) Nkimba visayo buli vyo tungavyagha nanti tukubukilila ukuba maso ku njelo? (b) Nanti tukubomba vyosi vyo tungakwanisya ukuti tuleghuke injelo, ka u Yehova akwiza ukutubombela ichoni? (2 Aba Kolinti 4.7)

²⁰ Ukunena ubwanaloli, chintu tukulondiwa sana ukubikapo umoyo ukuti tube maso umwakuti utakagheliwe. Tungahoboka “ni mbibi pakabalilo akapimpa bulo,” loli nanti tukwikala umwakukolelana ni fundo zya Yehova tukuba bakuhoboka hee. (Hebe. 11.25; Sali. 19.8) Vili bunubu, ichifukwa chakuti tukapeliwa umwakuti twikalaghe ukuyana na mo u Yehova akulondela. (Ubwa. 1.27) Cho chifukwa tukuhoboka sana nanti tuli nu mabyebye umwiza sona tukubukilila ukubomba ivintu vyo vingatwavwa ukuti twize tubwaghe ubumi ubwa bwila na bwila.—1 Timo. 6.12; 2 Timo. 1.3; Yuda 20, 21.

²¹ Ubwanaloli bwakuti, “ubuntu bute na maka.” Loli ifundo iyi yitakung’anamula ukuti tutangabombapo na chimo-chimo. U Yehova wakwisengannya ukutupa amaka gho tukulondiwa. (Belenga 2 Aba Kolinti 4.7.) Loli mumanye ukuti amaka gho u Chala akupeleka ghakuchila amaka ghinyu. Amaka ghitu tukughabombezya imbombo isiku ni siku ukuti tubikepo umoyo pakwifighilila ku njelo zyo budindo bwitu ukuti tuzipote. Nanti tukubomba vyosi vyo tungakwanisya, tungaba nu lusubilo losi ukuti u Yehova akwamula inyiputo zyitu umwakutongelezya amaka nanti ghakulondiwa. (1 Koli. 10.13) Momumo, u Yehova angatwavwa ukuti tubukilile ukwifighilila ku njelo.