1. Nkimba upaladayiso uwabuzimu cho choni sona tukulondiwa ukusimikizya ichoni?

 AMASIKU ghano pachisu ichapasi, pali upaladayiso yo izuye na bantu bo bakutangwanika ukubomba ivintu ivyiza. Izuye na mamiliyoni agha bantu bo bakuhoboka nu mutende uwenecho. Bosi bo bali kale mupaladayiso uyu, basimikizye ukuti batakafumemo. Bakulonda sona ukuti abantu abinji bope bingile mupaladayiso uyu. Nkimba upaladayiso uyu cho choni? We paladayiso uwabuzimu! a

2. Choni cho upaladayiso uwabuzimu wakuswighisya?

² Umwakuswighisya, u Yehova apangite amalo aghakufwanikizya bulo muchisu icha Satana ichi. Napo abantu abinji bakubengana muchisu ichakoghofya ichi, loli abantu bo bali mupaladayiso uwabuzimu bakwikala umwakulolelana nu mwamutende. (1 Yoha. 5.19; Ubuvu. 12.12) U Chala witu uwalughano akwennya mo ivintu ivi, vikubakwafizya abantu loli akupangisya ababombi bache ukuti biyivwange ukuti bakufighililiwa umwakuti babukilile ukumubombela umwakuhoboka. Amazyu ghache ghakulongosola ukuti upaladayiso uwabuzimu, gho malo aghakuchimbililako ‘aghakufighililiwa’ nu ‘mughunda uwakwitililiwa akiza.’ (Yesa. 4.6; 58.11) U Yehova akubasaya bo bakwikala mupaladayiso uyu, umwakuti bakwikala umwakuhoboka nu mwakufighililiwa mumasiku aghabumalilo aghakutamya agha.—Yesa. 54.14; 2 Timo. 3.1.

3. Ka ubulaghuzi bo bukwaghiwa pa Yesaya chaputala 65 bukakwanilisiwa buli-buli akabwandilo?

³ Ukwendela mwamulaghuzi u Yesaya, u Yehova akalongosola mo ubumi ubwa bantu bo bakwikala mupaladayiso uwabuzimu bukwiza pakubela. Ubulaghuzi ubu bukulongosoliwa akiza mu chaputala 65 mwibuku ilya Yesaya, sona bukakwanilisiwa akabwandilo mu 537 B.C.E. Mu mwaka ughu, Abayuda bakasatuliwa ukufuma ku buzya ku Babeloni nu kunyokela kuchisu chabo. U Yehova akabavwa  abantu bache ukuti bazenge sona itawuni iya Yelusalemu yo yikamongoliwa ukuti yande pakuboneka sona akiza nu kuzenga sona itempeli, amalo gho Abaizilayeli bakiputilaghamo u Yehova.—Yesa. 51.11; Zeka. 8.3.

4. Ka ubulaghuzi bo buli pa Yesaya 65 bukukwanilisiwa buli-buli amasiku ghano?

⁴ Ubulaghuzi ubwa Yesaya ubu, bukanda ukukwanilisiwa akabubili mu 1919 C.E. po ababombi ba Yehova bakasatuliwa ukufuma ku buzya ubwa Babeloni umukulu. Pisinda pache, upaladayiso uwabuzimu panandi na panadi akanda ukukula nu kwizula ichisu chosi ichapasi. Abalumbilili aba Bumwene bakabikapo umoyo pakupanga ivipanga ivyingi, sona bakanda ukulangizya inkalo zyo umuzimu umuzelu ghukumwavwa umuntu ukuti abe nazyo. Abanavuli na bakolo bo bakabombagha ivintu ivibibi, “bakanda ukuvwala ubuntu ubupya bubo u Chala akabupela.” (Efe. 4.24) Napo vili bunubu, loli amalusayo aghinji gho u Yesaya akalongosola ghakwiza ukukwanilisiwa muntazi muchisu ichipya. Loli na pa kabalilo aka pope pali amalusayo aghinji gho tukuhoboka nagho. Za tunenezannye mo upaladayiso uwabuzimu uyu akutukwafizya sona ichifukwa cho tutakulondiwa ukufumamo.

MO BO BAKWIKALA MUPALADAYISO UWABUZIMU BAKWIYIVWILA

5. Ukuyana ni layizyo lyo lili pa Yesaya 65.13, nkimba tukuhoboka ni choni nanti tuli mupaladayiso uwabuzimu?

⁵ Bakulyesiwa akiza sona bakusangalusiwa. Ubulaghuzi ubwa Yesaya, bukulangizya akiza impambano inkulu yo yilipo pakasi pa bumi ubwa bantu bo bali mupaladayiso uwabuzimu na bo bali kuzi ukwa paladayiso uyu. (Belenga Yesaya 65.13.) Akabalilo kosi u Yehova akubapa bosi bo bakumwiputa chilichosi cho bakulondiwa mwabuzimu ukuti babukilile ukupalamila kukwache. Atupiye umuzimu wache umuzelu, Amazyu ghache sona amabuku aghakulongosola Ibayibolo umwakuti ‘tukulya, . . . tukungw’ela, . . . [sona] tukuhoboka.’ (Yanisya nu Ubuvumbuli 22.17.) Loli vipambanite sana na bo bate mukasi mwa paladayiso uwabuzimu ichifukwa chakuti ‘bakuba ni zala . . . , ni nyota . . . , sona bali ni soni.’ Ichifukwa chakuti batamumennye u Chala.—Amo. 8.11.

6. Ka pa Yoeli 2.21-24 pakulongosola vintu buli ivyabuzimu sona tungabomba ichoni ukuti tupindulaghe navyo?

⁶ Mubulaghuzi bwache, u Yoweli akabombezya ivintu ivyakulondiwa pa bumi ngati imbeyu, uvinyo na mafuta agha ma olive umwakuti alangizye ukuti u Yehova akubapa abantu bache ivintu vyo bakulondiwa ukongelezyapo ichakulya ichabuzimu. (Yoe. 2.21-24) Abombite bunubu umwakutupa Ibayibolo, amabuku aghakulongosola Ibayibolo, iwebusayiti yitu ukongelezyapo ni nkomano izya pachipanga, izya dela ni zya chigaba. Nanti tukubombezya ivintu ivi, tungapindula sana isiku lililyosi vyo vingapangisya ukuti twiyivwange ukuti tukulyesiwa akiza sona tukusangalusiwa.

7. Choni cho chikutupangisya ukuti ‘tuhobokaghe mumoyo’? (Yesaya 65.14)

⁷ Bakuhoboka sona bakwikutisiwa. Abantu ba Chala ‘bangakolela umwakuhoboka’ ichifukwa chakuti imyoyo yabo yikumupalizya u Yehova. (Belenga Yesaya 65.14.) Ubwanaloli ubwakughomya, amalayizyo aghakusangalusya gho ghakufuma mu Mazyu gha Chala nu lusubilo lo tuli nalo ukwendela mu sembe iyakutusatula iya Kilisitu, vikutupangisya ukuba ‘wakuhobokamumoyo.’ Nanti tukunenezannya ivintu ivi na bakamu na bayemba bitu, vikutupangisya ukuti tube bakuhoboka naloli!—Sali. 34.8; 133.1-3.

8. Nkimba vintu buli vibili vyo vyakulondiwa sana mupaladayiso uwabuzimu?

⁸ Ulughano nu kukolelana vyo vili pakasi pa bantu ba Yehova, vintu vibili ivikulu vyo abantu bo bali mupaladayiso uwabuzimu bakulangizya. Ichifukwa chakuti “ulughano lukumamatizya poka vyosi umwakufikapo,” vikutwavwa ukwinong’onela mo ubumi bukwiza pakubela muchisu ichipya mo ababombi ba Yehova bakwiza pakuhoboka sana nu lughano sona ukukolelana ukuchila mo bakubombela amasiku ghano. (Kolo. 3.14) Umuyemba yumo akalongosola vyo akennya po akakomana na bantu ba Yehova akabwandilo. Akanena  ukuti: “Ntakamanyagha mo ningabombela ukuti imbe ne wakuhoboka sona mu mbumba yane mutakaba ulughano. Akabwandilo ukwenya ukuti abantu bakulangizannya ulughano ulwa bwanaloli nkennya ku Bakaboni ba Yehova.” Aliwesi yo akulonda ukuti ahobokaghe naloli akulondiwa ukuba mupaladayiso witu uwabuzimu. Mulimosi mo abantu aba muchisu ichi banginong’onela ivyakukwafannya na babombi ba Yehova, loli bali ni zina ilyakuchindikiwa pamo inkalo inyiza zyo zikubavwa ukuti babe mbumba yoka iyakukolelana.—Yesa. 65.15.

9. Nkimba pa Yesaya 65.16, 17 pakulaghizya ichoni ivyakukwafannya ni vintu vyo vikupangisya ukuti pa kabalilo aka twivwange ububavu nu kutamiwa?

⁹ Bakwagha akabalilo akakuhobokela sona bamutende. Pa Yesaya 65.14 pakunena ukuti bosi bo basalite ukubukilila ukwikala kuzi kwa paladayiso uwabuzimu, ‘bakulila ichifukwa chakubaba ukwa moyo [sona] bakukolomoka ichifukwa chakupwayuka ukwa muzimu.’ Loli ka buli pakunena izya vintu vyosi vyo vikupangisya ukuti abantu ba Chala bivwange ububavu nu kutamiwa? Ubwanaloli bwakuti ivintu vyosi ivi ‘tukwiza pakuluvya umwakuti vitakwiza pakuboneka sona mumaso agha Chala.’ (Belenga Yesaya 65.16, 17.) U Yehova akwiza pakumazya intamyo zyosi zyo tukukomana nazyo sona nanti akabalilo kendapo tutakwiza ukukumbukila sona ububavu bo tukivwanga ichifukwa cha ntamyo zyo tukakomanagha nazyo.

10. Choni cho mukupalizya ichifukwa chakuti muli nu lusako ulwakuba pakasi pa bakamu na bayemba? (Ennya sona ichituzi.)

¹⁰ Pa kabalilo aka pope tukwagha umutende nanti tuli ku nkomano zyitu izya Chikilisitu, ko tukuhoboka vyo vikutwavwa ukuti tutakinong’onelagheko pa vintu vyo vikupangisya ukuti tukomanaghe ni ntamyo muchisu ichibibi ichi. Tukubavwa sona abakamu na bayemba bitu ukuti babanje nu mutende nanti tukulangizya ulughano, ukuhoboka, umutende, ichisa sona ubufisalyoyo inkalo zyo umuzimu uwa Chala ghukumwavwa umuntu ukuti abe nazyo. (Gala. 5.22, 23) Tukupalizya sana ichifukwa chakuba mwigulu ilya Chala! Bosi bo bakubukilila ukwikala mupaladayiso uwabuzimu bakwiza ukuhoboka sana pakwennya ukuti u Chala akukwanilisya ilayizyo lyache ilyakuti akupanga ‘kumwanya ukupya ni chisu ichapasi ichipya.’

11. Ukuyana nu Yesaya 65.16, 17, ka upaladayiso uwabuzimu yo u Yehova apangite akutwavwa buli-buli?

¹¹ Bakupalizya sona bakuhoboka. Pisinda pache, u Yesaya akalongosola ichifukwa cho ‘tukwituvikizya sona tukuhoboka’ pakuba mupaladayiso uwabuzimu. Upaladayiso uyu akapangiwa nu Yehova. (Belenga Yesaya 65.16, 17.) Cho chifukwa tutakuswigha ukuti u Yehova akutubombezya imbombo ukuti tubavwe abantu, ukuti bafumemo muchisu ichibibi ichi cho chitakumanyisya ubwanaloli ubwakukwafannya nu Chala sona ukuti tubavwe ukuti babe mupaladayiso uwabuzimu! Swe  bakuhoboka sana na malusayo gho tukuhoboka nagho ichifukwa chakuti tuli mubwanaloli, sona ivi vikutwavwa ukuti tube ni chinyonywa ichakulonda ukubavwa abanji ukuti bope bahobokaghe.—Yere. 31.12.

12. Ka ilayizyo lyo likulongosoliwa pa Yesaya 65.20-24 likubapangisya ukuti mwiyivwe buli-buli sona chifukwa buli?

¹² Tukupalizya sana, sona swe bakuhoboka ichifukwa cha lusubilo lo tuli nalo ichifukwa chakuti twe benekaya aba paladayiso uwabuzimu. Inong’onela bulo ivintu vyosi vyo tukwiza pakwennya nu kubomba muchisu ichipya! Ibayibolo likulayizya ukuti: ‘Patakwiza ukuba sona umwana. . . yo akwiza pakwikala amasiku aghanandi bulo pamo umugosi yo akwiza ukupotwa ukwikala ukusita ukukwanilisya amasiku ghache. Tukwiza pakuzenga inyumba nu kwikalamo sona tukwiza pakubyala amakwi nu kulya ivipasi vyache.’ Tutakwiza ukubomba ‘pabulo’ ichifukwa chakuti ichisu chosi chikwiza ‘pakusayiwa nu Yehova.’ Akutulayizya ukuti akwiza pakutufighilila nu kutupa ubumi ubwiza. ‘Napo tukwiza ukuba ukuti tuchili pakwitizya,’ akwiza ukuba ukuti akumanya cho aliwesi akulondiwa sona akwiza ukwikutisya ichinyonywa icha cha bumi chilichosi.’—Yesa. 65.20-24; Sali. 145.16.

13. Ka pa Yesaya 65.25 pakulongosola kusinta buli ko abantu bakubomba pabumi bwabo nanti banda pakumubombela u Yehova?

¹³ Umutende nu kufighililiwa. Umuzimu uwa Chala ghukubavwa abantu abinji bo bakabombagha ivintu ivibibi ukuti basinte ubumi bwabo. (Belenga Yesaya 65.25.) Bakubikapo umoyo ukubomba chilichosi cho bangakwanisya ukuti baleke inkalo izibibi zyo bakaba nazyo kwisinda. (Loma 12.2; Efe. 4.22-24) Ubwanaloli bwakuti abantu ba Chala bachili bambula ukufikapo, po inti babukilile ukupuvya ivintu. Loli u Yehova akupangisya ukuti “abantu bosi” bo bamughanite babe bakukolelana sona baghananaghe, vyo vikupangisya ukuti babe nu mutende sona bakukolelana. (Titi 2.11) Ichi cho chiswigho cho u Chala weka uwamaka ghosi weyo angabomba!

14. Nkimba isimbo ilya Yesaya 65.25 likakwanilisiwa buli-buli kwa mukamu yumo?

¹⁴ Ka abantu bangasinta naloli ubuntu bwabo? Inong’onela ichakubombiwa ichi. Uwachinyamata yumo po akaba ni myaka 20 akingilagha mujele pipi-pipi, akabombagha ubwamalaya ni vyankaza. Bakamwighalilagha mujele ichifukwa chakuti akibagha amagalimoto, akafwampulagha inyumba ni nongwa izyamwabo inkulu. Akabanga wakwisengannya ukulwa na aliwesi. Akati amanyila ubwanaloli ubwa mu Bayibolo akabwandilo nu kwanda ukwaghiwapo pa nkomano izya Bakaboni ba Yehova, akamanya ukuti achagha ichintu chimo ichiza sana pa bumi bwache—ko kumwiputa u Chala mupaladayiso uwabuzimu. Akati oziwa nu kuba Kaboni, akamanya mo isimbo ilya Yesaya 65.25 likakwanilisiwa kukwache. Akasinta ubumi bo akaba nabo bo bukaba ngati bwa nkalamu, umuntu uwankaza nu kuba ngati ng’ozi, umuntu uwamutende.

15. Choni cho tukulonda ukubitizyako abanji ukuti bope bize mupaladayiso uwabuzimu sona ka tungabomba buli-buli bunubu?

¹⁵ Pa Yesaya 65.13 pakwanda na mazyu aghakuti: ‘Ivi vyo vyo Umwene Uwamaka ghosi u Yehova akunena.’ Ivesi 25 kubumalilo likumalizya na mazyu aghakuti ‘u Yehova anena.’ Akabalilo kosi amazyu ghache ghakukwanilisiwa. (Yesa. 55.10, 11) Amasiku ghano, upaladayiso uwabuzimu aliko. U Yehova apangite imbumba iya pachisu chosi ichapasi iya bantu abakukolelana. Ichifukwa chakuti tuli lubazu lumo ulwa mbumba iyi, pa kabalilo aka tukuba nu mutende uwenecho sona tukuba bakufighililiwa muchisu icha nkaza ichi. (Sali. 72.7) Cho chifukwa tukulonda ukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tubavwe abanji ukuti bope bulo babe mumbumba iya pachisu chosi iya Chikilisitu iyi. Tungabomba bunubu nanti tukubikapo umoyo pakumanyisya abantu.—Mata. 28.19, 20.

MO TUNGABATULILA BO BAKULONDA UKUBA MUPALADAYISO UWABUZIMU

16. Choni cho chikubavwa abantu ukwiza mupaladayiso uwabuzimu?

¹⁶ Aliwesi uwa uswe, angabomba ichintu chimo ichakulondiwa sana umwakuti abavwe abanji  ukuti bize mupaladayiso uwabuzimu. Ukuti tukwanisye ukubomba bunubu, tukulondiwa ukumweghelela u Yehova. Atakubakakamizya abantu ukuti bize mu gulu lyache, mumalo mwache umwamuchizi “akubawesela” kukwache bo bakulonda. (Yoha. 6.44; Yere. 31.3) Abantu bo bamanyila ivya lughano ulwa Yehova sona bali ni myoyo iyiza, bakuba bakwisengannya ukupalamila kukwache. Ka inkalo zyitu inyiza na mo tukubombela akiza ivintu kungapangisya buli-buli ukuti abantu bize mupaladayiso uwabuzimu?

17. Ka tungabavwa buli-buli abanji ukuti bize mupaladayiso uwabuzimu?

¹⁷ Nanti tukubomba ivintu na Bakilisitu abamwitu umwalughano nu mwachisa, zila yoka yo yingapangisya abanji ukwiza mupaladayiso uwabuzimu. Nanti abantu bamo banda ukwiza pa nkomano zyitu izya pa chipanga, tukulonda ukuti pabumalilo biyivwange ngati mo bakiyivwila abantu bo batakaba Bakilisitu bo bakizagha pa nkomano ku chipanga icha ku Kolinti. Bo bakanena ukuti: “Naloli u Chala ali mumwinyu.” (1 Koli. 14.24, 25; Zeka. 8.23) Cho chifukwa tukulondiwa ukubukilila ukwivwila ubulongozi ubwakuti “mwikalaye mumutende mwebosi.”—1 Tesa. 5.13.

18. Choni cho chingabavwa abantu ukuti bize mwigulu lyitu?

¹⁸ Tukulondiwa ukuti akabalilo kosi tuyezyange ukubennya abakamu na bayemba ngati mo u Yehova akubenezya. Tungabomba bunubu nanti tungabikapo umoyo pa vintu ivyiza vyo bakubomba mumalo, mwakubika umoyo pa vyo bakupuvya vyo lunulu vikwiza pakumala. Tungamalana ni ntamyo izyakupambana-pambana zyo zingaba pakasi pitu, nanti akabalilo kosi tungivwila ubulongozi ubwakuti “mubanje bachisa, sona na bololo na bantu abanji sona muhobokelanaye.” (Efe. 4.32) Abantu bo bakulonda ukubomba ivintu umwalughano muzila iyi, vikubavwa ukuti babe mupaladayiso uwabuzimu uyu. b

 MUBUKILILE UKWIKALA MUPALADAYISO UWABUZIMU

19. (a) Ngati mo ibokosi ilyakuti “ Bakafumamo nu Kunyokela Sona,” lyalangizizya, ka bamo bakunena ichoni bati banyokela mupaladayiso uwabuzimu? (b) Nkimba tukulondiwa ukusimikizya ukubomba ichoni? (Ennya sona ichituzi.)

¹⁹ Tukupalizya sana ukuba mupaladayiso uwabuzimu! Pa kabalilo aka, upaladayiso uwabuzimu uyu wakuyemba sana ukuchila kwisinda kosi, sona ali na bantu abinji bo bakumwiputa u Yehova ukuchila kwisinda kosi. Tukulondiwa ukubukilila ukupalizya upaladayiso yo u Yehova atupangiye. Aliwesi yo akulonda ukuti ize asangalusiwe, abe ni chakulya ichabuzimu ichakukwana, abe nu mutende sona abe wakufighililiwa, akulondiwa ukwingila mupaladayiso uwabuzimu sona atakafumemo! Loli tukulondiwa ukuba bakucheba sana ichifukwa chakuti u Satana akubomba chilichosi cho angakwanisya ukuti atufumyemo mupaladayiso uwabuzimu. (1 Pita. 5.8; Ubuvu. 12.9) Tutakulondiwa ukumwitikizya ukuti apote. Za tubikepo umoyo pakubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tufighilile upaladayiso uwabuzimu yo wakuyemba, muzelu sona wamutende.