Skip to content

Skip to table of contents

INKANI IYAKUMANYILA 42

Ka mwe ‘Bakwisengannya Ukwivwila’?

Ka mwe ‘Bakwisengannya Ukwivwila’?

‘Loli amahala agha kumwanya . . . ghakwisengannya ukwivwila.’—YAKO. 3.17.

ULWIMBO 101 Kuchita Vinthu mu Umoza

VYO INTI TUMANYILE a

1. Choni cho akabalilo kamo chingaba chakutamya ukwivwila?

 KA AKABALILO kamo mukwiyivwa ukuti chakutamya ukwivwila? Umwene u Devedi momo akiyivwilagha, cho chifukwa akiputa kwa Chala ukuti: ‘Mumpe umoyo uwakulonda ukubivwila.’ (Sali. 51.12) U Devedi akamughana sana u Yehova. Napo vikaba bunubu loli akabalilo kamo chikaba chakutamya ukuti abe wakwivwila, nuswe bulo momo vingabela. Chifukwa buli? Ichabwandilo chakuti tukapyana umoyo uwakusita ukwivwila. Ichabubili chakuti u Satana akuyezya-yezya ukutupangisya ukuti tumusambukile u Yehova ngati mo umwene akabombela. (2 Koli. 11.3) Ichabutatu chakuti tukwikala muchisu cho “umuzimu umubibi yuyo akubomba imbombo losi ulu pakasi pa bantu babo batakumwivwila u Chala.” (Efe. 2.2) Tutakulondiwa ukubikapo umoyo pakulimbana bulo ni mbibi zyitu, loli tukulondiwa ukulimbana sona ni vintu vyo Umubibi ni chisu ichi, bakutukakamizya ukuti tutakabe bakwivwila. Tubaghiye ukubikapo umoyo ukumwivwila u Yehova na bantu bo abasalite ukuti batangililaghe.

2. Ka ukuba ‘wakwisengannya ukwivwila’ kukung’anamula ichoni? (Yakobo 3.17)

2 Belenga Yakobo 3.17. U Yakobo akanena ukuti umuntu uwamahala ‘wakwisengannya ukuba wakwivwila.’ Za twinong’onelepo vyo akang’anamulagha. Tube bakwisengannya sona tubikepo umoyo ukwivwila bo u Yehova abasubaliye nu kubapa amaka aghakulaghila. Napo vili bunubu, loli u Yehova atakulonda ukuti tubivwilaghe abantu bo bakulonda ukuti tutakivwilaghe amalamulo ghache.—Imbo. 4.18-20.

3. Choni cho chakulondiwa ukuti tubivwilaghe bo u Yehova abapiye ubulaghili?

3 Akabalilo kamo tungiyivwa ukuti chingaba chipepe ukumwivwila u Yehova ukuchila ukubivwila abantu. Akabalilo kosi u Yehova akutulongozya umwakufikapo. (Sali. 19.7) Loli abantu bo bakutulaghila te bakufikapo. Napo vili bunubu loli Ubaba witu uwakumwanya abapiye ubulaghili abapapi, abalaghili aba boma na basongo aba chipanga. (Mbupi. 6.20; 1 Tesa. 5.12; 1 Pita. 2.13, 14) Nanti tukubivwila abantu aba, tukulangizya sona ukuti tukumwivwila u Yehova. Za twennye mo tungabombela ukuti twivwilaghe abantu bo u Yehova abasubaliye nu kubapa ubulaghili, napo akabalilo kamo chingaba chakutamya ukwitikizya ubulongozi bwabo nu kubukonka.

MUBIVWILAGHE ABAPAPI BINYU

4. Choni cho abana abinji batakubivwila abapapi babo?

4 Abachinyamata bazyunguliliwe na bamwabo bo “basita kwivwila abapapi babo.” (2 Timo. 3.1, 2) Choni cho abinji batakubivwila abapapi babo? Abapapi bamo bakubomba ivintu ivyakupambana na vyo bakubabuzya abana babo ukuti babombaghe. Ivi vikupangisya ukuti abana binong’onaghe ukuti bope bulo batangakwanisya. Bamo bakwiyivwa ukuti ichifukwa chakuti ivintu muchisu vikusinta, bakwennya ukuti ubulongozi ubwa bapapi babo butangabavwa pamo butangabomba imbombo. Nanti we wachinyamata ka nuwe bulo ukwiyivwa bunubu? Nanti vili bunubu chingaba chipala ukwivwila ululaghilo ulwa Yehova ulwakuti: “Mwe bana, mubivwilaye abapapi binyu mwa Mwene, pakuti zinizi zyo zizyo mubaghiye pakubomba.” (Efe. 6.1) Choni cho chingabavwa ukuti mwivwilaghe?

5. Choni cho u Yesu chifwanikizyo ichiza ku bachinyamata pa nkani iyakwivwila abapapi? (Luka 2.46-52)

5 Mungamanyilako kwa Yesu pa nkani iyakwivwila. (1 Pita. 2.21-24) U Yesu akaba wakufikapo loli abapapi bache batakaba bakufikapo. U Yesu akabachindikagha abapapi bache napo pakabalilo kamo bakapuvyanga ivintu sona batakamwivwisyanga. (Kuso. 20.12) Za twennye vyo vikabombiwa kwa Yesu pakabalilo ko akaba ni myaka 12. (Belenga Luka 2.46-52) Akabalilo kamo abapapi bache bakamuluvya ku Yerusalemu. U Jozefu nu Maliya bakaba nu budindo ubwakwenelezya ukuti abana babo bosi bali nabo pabulendo ubwakubuka kukwabo ulusekelo lwati lwamala. U Jozefu nu Maliya bakati bamwagha u Yesu, u Maliya akamukalipila ichifukwa chakuti akasyalikila ku Yerusalemu. U Yesu wepe nge akanena ivifukwa ivyakulangizya ukuti abapapi bache bobo bapangisya. Mumalo mwache akabamula abapapi bache umwabupepe sona umwamuchizi. Loli u Jozefu nu Maliya “batakalyivwisya ilyamulo lyache.” Napo vikaba bunubu; loli ‘u Yesu akabukilila ukubivwila ngati bapapi bache’

6-7. Nkimba choni cho chingabavwa abachinyamata ukuti babivwilaghe abapapi babo?

6 Mwe bachinyamata, ka mukwennya ukuti chakutamya ukwivwila abapapi binyu ichifukwa cha vintu vyo bakupuvya pamo batakubivwisya? Nanti vili bunubu choni cho chingabavwa? Ichabwandilo mwinong’onele mo u Yehova akuyivwila. Ibayibolo likunena ukuti nanti mukubivwla abapapi binyu “chikumuhobosya nkani u Mwene.” (Kolo. 3.20) U Yehova amenye ukuti akabalilo kamo abapapi binyu batakubivwisya sona bakupanga indaghilo zyo te chipepe ukuzikonka. Loli nanti mukubivwila abapapi binyu mukumuhobosya u Yehova.

7 Ichabubili mwinong’onele mo abapapi binyu bakuyivwila. Nanti mukubivwila abapapi binyu, vikupangisya ukuti abapapi binyu babe bakuhoboka sona bakwanda ukubasubila. (Mbupi. 23.22-25) Ivi vingapangisya ukuti mube nabo pabumanyani. Umukamu yumo uwa ku Belgium izina lyache u Alexandre akanena ukuti, “Nkati nanda ukubivwila abapapi bane ubumanyani bwitu bukasinta. Ukubomba vyo abapapi bane bakalondagha ukuti mbombaghe, vikapangisya ukuti tube pabumanyani sona bakuhoboka.” b Ichabutatu mwinong’onele mo ukubivwila akabalilo aka kungize kubatulile muntazi. U Paulo yo akwikala ku Brazil akanena ukuti, “Namanyila ukuti nanti nkubivwila abapapi vikunavwa ukuti imwivwilaghe u Yehova sona na banji bo bali mumabudindo.” Amazyu gha Chala ghakubapa ivifukwa ivyiza ivya kwivwila abapapi binyu. Ghakunena ukuti: “Umwakuti ivintu vyosi vikwendelaye akiza, sona nukuti amasiku agha bumi bwako muchisu ichapasi ichi ghabanje minji.”—Efe. 6.2, 3.

8. Choni cho abachinyamata abinji bakusala ukwivwila abapapi babo?

8 Abachinyamata abinji benizye ukuti ivintu vikubendela akiza nanti bakwivwila. U Luiza uwa ku Brazil akennya ukuti pabwandilo chikaba chakutamya ukwivwisya ichifukwa cho abapapi bache batakamwitikizya ukuti abe ni foni. Akilalusyanga ichifukwa cho abachinyamata abinji abasayizi yache bakaba na mafoni. Loli pisinda pache akamanya ukuti abapapi bache bakamufighililagha. Pakabalilo aka, u Luiza akanena ukuti, “Nkwennya ukuti nanti nkubivwila abapapi bane vitakung’anamula ukuti bakufyula ubwabuke bwane ichifukwa chakuti ubulongozi ubu bukunavwa.” U Elizabeth uwa ku United States achili akutamiwa ukuti abivwilaghe abapapi bache. Loli akalongosola ukuti, “Nanti ntakwivwisya ichifukwa cho abapapi bane babikila ululaghilo lumo, nkwinong’onelapo mo indaghilo zyo bakumpa zikantulila kwisinda.” U Monica yo akwikala ku Armenia akunena ukuti ivintu vikumwendela akiza nanti akwivwila abapapi bache ukuchila ukuleka ukubivwila.

MUBIVWILAGHE “ABALAGHILI ABA MUCHISU”

9. Ka abantu abinji bakuyennya buli-buli inkani iyakwivwila indaghilo?

9 Abantu abinji bazimenye ukuti chakulondiwa ukuba ni boma sona ukwivwila indaghilo zimo zyo “abalaghili aba muchisu” bakupanga. (Loma. 13.1) Loli abantu banaba bakukana ukukonka indaghilo zimo zyo batazighanite pamo zyo bakwennya ukuti zikubapoka ubwabuke bwabo. Inong’onela ichifwanikizyo ichakupeleka umusonko. Muchisu chimo icha ku Europe abantu abinji bakwinong’ona ukuti, “chiza bulo ukuleka ukupeleka umusonko nanti ukwinong’ona ukuti ivintu vite akiza.” Cho chifukwa abantu abinji muchisu ichi batakupeleka umusonko bo iboma likulonda ukuti bapelekaghe.

Nkimba tukumanyilako ichoni kwa Jozefu nu Maliya pa nkani iya kwivwila? (Ennya indime 10-12) c

10. Choni cho tukwivwila indaghilo napo tungaba ukuti tutazighanite?

10 Ibayibolo likumanyisya ukuti amaboma agha bantu ghogho ghakupangisya intamyo, ghali pasi pabulaghili ubwa Satana sona lunulu ghakwiza pakupyutiwa. (Sali. 110.5, 6; Ndumbi. 8.9; Luka 4.5, 6) Loli likutubuzya Sona ukuti “umuntu wesi yuyo akususannya na balaghili banaba, akususannya nachicho u Chala akalamula.” U Yehova akusubalila ukuti inti tubivwilaghe abalaghili ichifukwa abitikizya ukuti balaghilaghe umwakuti ivintu vibukilile ukwenda akiza. Pachifukwa chinichi, “mubalipile vyosi vivyo vibaghiliye” ukongelezyapo umusonko, umuchizi nu kwivwila. (Loma. 13.1-7) Twennyange indaghilo ukuti tezyakutamya ukwivwila. U Yehova akulonda ukuti tubivwilaghe abalaghili waghe vyo abakutubuzya vitakususannya ni ndaghilo zyache.—Imbo. 5.29.

11-12. Nkimba u Jozefu nu Maliya bakabomba ichoni ukuti bivwile ululaghilo sona choni cho chikakonkapo? (Luka 2.1-6) (Ennya sona ivituzi.)

11 Tungamanyilako ukufuma kwa Jozefu nu Maliya bo bakaba bakwisengannya ukwivwila abalaghili napo chikaba chakutamya ukubomba bunubu. (Belenga Luka 2.1-6.)Pakabalilo ko u Maliya akaba nu lwanda ulwa myezi 9, iboma likabalamula ukuti babombe ichintu chimo cho chakutamya. U Kesale Ogasitini akabika ululaghilo ulwakuti, umuntu aliwesi, aye asimbisye kukwabo. U Jozefu nu Maliya bakalondiwanga ukwenda ubulendo ubwakutamya mumaghamba ubwa makilomita 150 ukuti baye bafike kukwabo ku Betelehemu. Ubulendo ubu bubaghiye ukuti bukaba bwakutamya sana nkani-nkani kwa Maliya. Imbumba iyi yibaghiye ukuti yikapasyanga nkani nu bulendo nu mwana yo akaba ukuti achili pakupapiwa. Ka nge vikaba buli-buli nanti u Maliya akapapila muzila? Akaba nu lwanda ulwa Mesiya yo abantu bakamulindililagha. Ka bakaghilapo ulusako ulwakuti baleke ukwivwila iboma?

12 U Jozefu nu Maliya batakitikizya mo ivintu vikabela pabumi bwabo ukuti batakivwile ululaghilo. U Yehova akabasaya ichifukwa chakwivwila. U Maliya akafika akiza ku Betelehemu nu kupapa umwana umwiza bulo, sona ubulaghuzi ubwa mu Bayibolo bukakwanilisiwa!—Mika 5.2.

13. Ka ukwivwila kwitu kungakwafya buli-buli abakamu na bayemba?

13 Uswe na bamwitu tungapindula nanti tukwivwila abalaghili aba muchisu. Ka tungapindula buli-buli? Ichabwandilo chakuti tutangapokela ichilango cho bo batakwivwila bangapokela. (Loma. 13.4) Nanti tukubivwila bo bakulaghila ichisu, tukwavwa ukuti bamanye ukuti Abakaboni ba Yehova bantu bakwivwila. Umwakufwanikizya, imyaka iyinji yo yendapo ku Nigeria, abasilikali bakingila mu Nyumba iya Bumwene pakabalilo aka nkomano ukulondelezya abantu bo batakupeleka umusonko. Loli usongo wabo akababuzya abasilikali ukuti bafumemo umwakunena ukuti: “Akabalilo kosi Abakaboni ba Yehova bakupereka umusonko.” Akabalilo kosi nanti mukwivwila indaghilo vikwavwa ukuti imbili inyiza yo abantu ba Yehova bali nayo yibukilile sona vingavwa ukuti isiku limo imbili iyi yize yifighilile abakamu na bayemba bitu.—Mata. 5.16.

14. Choni cho chikamwavwa umuyemba yumo ukuti abe ‘wakwisengannya ukwivwila’ abalaghili aba muchisu?

14 Napo vili bunubu, loli te kabalilo kosi ko tungalonda ukwivwila bo bakulaghila. U Joanna uwa ku United States akanena ukuti, “chikaba chipala sana ukuti nivwilaghe bo bakulaghila ichifukwa chakuti aba mumbumba yane bamo bakatamiwa sana na balaghili banaba.” U Joanna akinong’onelapo ukusinta mo akabenezyanga abalaghili, ukufuma apo akiza abomba ivyakukonkapo ivi. Ichabwandilo, akaleka ukubelenga inkani zyo zikwaghiwa pamalo aghakwangalilapo agha pa intaneti zyo zikanenagha ububibi ubwa balaghili. (Mbupi. 20.3) Ichabubili, akiza iputa kwa Yehova ukuti amwavwe umwakuti abukilile ukumusubalila, mumalo mwakusubalila ukuti iboma ilya bantu lila lisinte. (Sali. 9.9, 10) Ichabutatu, akubelenga amabuku ghitu gho ghakunena izya kuleka ukwingililapo pa vyakubombiwa ivya muchisu. (Yoha. 17.16) U Joanna akanena ukuti ali nu “mutende uwukulu nkani” ichifukwa chakuti pakabalilo aka akubachindika nu kwibivwila abalaghili.

MWIVWILAGHE UBULONGOZI UBWAKUFUMA KU GULU ILYA YEHOVA

15. Choni cho akabalilo kamo chingaba chakutamya ukwivwila ubulongozi ubwa kufuma ku gulu ilya Yehova?

15 U Yehova akutubuzya ukuti “mubivwilaye abalongozi binyu” bo bakubatangilila muchipanga. (Hebe. 13.17) U Yesu mulongozi witu sona wakufikapo, loli abakamu bo abasalite ukuti batulongozyanje te bakufikapo. Chikuba chakutamya ukubivwila nkani-nkani nanti batubuzya ukuti tubombe ichintu chimo cho tutakulonda ukubomba. Umutumiwa u Pitala bakamupa ubulongozi, loli pabwandilo atakalonda ukubwivwila. U Pitala atakakana lyoka loli akakana katatu pakabalilo ko uwantumi akamubuzyanga ukuti alye ivinyamana vyo vikaba vinyazu ukuyana ni Ndaghilo izya Mozesi. (Imbo. 10.9-16) Chifukwa buli? Ichifukwa chakuti ubulongozi ubupya ubu butakaba bwakwivwika kukwache. Sona ichifukwa chakuti akabelela ukubomba ivintu muzila iyinji. Nanti chikaba chakutamya kwa Pitala ukwivwila ubulongozi ubwakufuma ku wantumi uwa kufikapo, te chakuswighisya ukuti nuswe bulo akabalilo kamo chingaba chakutamya ukwivwila ubulongozi ubwakufuma ku banavuli bo te bakufikapo!

16. Napo umutumiwa u Pabuli akennya ukuti ubulongozi bo akapokela butakaba bwakwivwika, ka akabomba ichoni? (Imbombo 21.23, 24, 26)

16 Napo akabalilo kamo umutumiwa u Pabuli akapokela ubolongozi bo akabwennyanga ukuti te bwakwivwika, loli akaba “wakwisenyannya ukwivwila”. Abakilisitu aba Chiyuda bakivwa ukuti u Pabuli akulumbilila mu vyisu ivya bantu bo te Bayuda “ukukana indaghilo izya Mozesi” sona atazikuchindika. Loli ivintu ivi, vikaba vya bumyasi. (Imbo. 21.21) Abanavuli abachasongo ku Yelusalemu bakamubuzya u Pabuli ukuti asende abanavuli 4 nu kubuka nabo ku tempeli nu kubomba umwambo uwa kwiswefya ukulangizya ukuti akukonka Indaghilo. U Pabuli akamanyagha ukuti Abakilisitu bate pasi pa Ndaghilo. Sona akaba ukuti atabombitepo ichintu chimo ichibibi. Loli u Pabuli akivwila mwalubilo. Indabi yache u Pabuli akabasenda “abanavuli folo bala nukubomba nabo inyiho izyakwiswefya.” (Belenga Imbombo 21.23, 24, 26.) Ichifukwa chakuti u Pabuli akivwila ubulongozi, vikavwa ukuti umutende ghubukilile.—Loma. 14.19, 21.

17. Nkimba tukumanyilako ichoni kwa Stephanie?

17 Umuyemba yumo izina lyache u Stephanie, akabalilo kamo vikamutamyanga ukwivwila ubulongozi ubwakufuma ku bakamu bo bakalongozyanga muchisu chache. Umuyemba uyu nu mulume wache bakahobokagha ukubombela mukagulu akachinenelo ichinji. Ofesi yikamazya akagulu aka sona yikatuma imbumba iyi ukuti yinyokele kuchipanga icha chinenelo chabo. U Stephanie akanena ukuti: “Ntakahoboka nu kusinta uku.” Umuyemba uyu akabukilila ukunena ukuti: “Ntakitikizya ukuti kuchinenelo chitu kukalondiwanga ubutuli.” Napo vikaba bunubu akitikizya ukukonka ubulongozi ubupya ubu. U Stephanie akanena ukuti: “Pisinda pache nkiza nivwisya ichifukwa cho abakamu abakulongozya aba bakasalila ivintu muzila iyi. Twaba twe bapapi ababuzimu ku bakamu na bayemba abinji muchipanga bo bali beka mubwanaloli. Nkumanyila nu muyemba yo anda sona pakubungana ni chipanga. Sona indi na kabalilo akakukwana akakumanyilila Ibayibolo paneka.” Akongelezyapo sona ukuti, “Indi nu mabyebye umwiza ichifukwa chakumanya ukuti nabomba chilichosi cho ningakwanisya ukuti imbe ne wakwivwila.”

18. Ka tukupindula buli-buli nanti swe bakwivwila?

18 Tungamanyila ukuba bakwivwila. U Yesu “akamanyila pakwivwila ukwendela mu mayimba ghagho akakomana nagho.” (Hebe. 5.8) Ngati we Yesu, nuswe bulo tungamanyila ukuba bakwivwila napo tungakomana ni ntamyo. Umwakufwanikizya, bakati batubuzya ukuti tuleke ukupangila inkomano mu Nyumba izya Bumwene nu kulumbilila kunyumba ni nyumba pakabalilo ko u COVID-19 akandagha, ka chikaba chakutamya ukuti mwivwile? Nanti mukivwila, mukafighililiwa nu kwavwa ukuti ichipanga chibe chakukolelana sona mukamuhobosya u Yehova. Swebosi akabalilo aka tukulondiwa ukuba bakwisengannya ukuti twize twivwile ubulongozi bosi bo tungize tupokele pakabalilo akantamyo inkulu. Nanti twiza twivwila ubulongozi bo tukwiza pakupokela, tukwiza ukupona!—Jobu 36.11

19. Choni cho mukulonda ukuba bakwivwila?

19 Twamanyila ukuti tungasayiwa sana nanti tukwivwila. Loli tukusala ukumwivwila u Yehova ichifukwa chakuti tumughanite sona tukulonda ukumuhobosya. (1 Yoha. 5.3) Tutangamunyosezya u Yehova pa vyosi vyo atubombeye. (Sali. 116.12) Tungamwivwila u Yehova na bantu bo abasalite ukuti batulongozyange. Nanti swe bakwivwila tukulangizya ukuti tuli na mahala. Sona tukupangisya ukuti u Yehova ahoboke.—Mbupi. 27.11.

ULWIMBO 89 Pulikirani Mutumbikike

a Akabalilo kamo chingaba chakutamya ukuti twivwile, napo umuntu yo akutupa ubulongozi angaba ukuti ali nu budindo ubwakubomba bunubu ichifukwa chakuti swebosi swe bambula ukufikapo. Munkani iyi inti tunenezannye amapindu gho ghakubapo nanti tukwivwila abapapi bitu, abalaghili aba muchisu sona abakamu bo bakututangilila muchipanga icha Chikilisitu.

b Ukuti mwaghe amasakizyo agha mo munganenela na bapapi binyu ivya ndaghilo zyo mukwennya ukuti zipala ukuzivwila, ennya inkani iyakuti “Kasi Ningayowoyeskana Nawo Wuli Ŵapapi Ŵane pa Nkhani ya Malango Agho Ŵali Kuŵika? pa jw.org.

c AMAZYU AGHAKULONGOSOLA IVITUZI: U Jozefu nu Maliya bakivwila ululaghilo ulwa Kesale ulwakuti baye basimbisye ku Betelehemu. Amasiku ghano, Abakilisitu bakwivwila indaghilo izya pamusebo, bakupeleka imisonko sona bakwivwila ubulongozi bo “abalaghili aba muchisu” bangapeleka pa nkani iya vyachipatala.