INKANI IYAKUMANYILA 15
Nkimba Tungamanyilako Ichoni ku Viswigho vyo u Yesu Akabombagha?
“Akabuka kosi nakosi, akabomba inyiza nukupozya abantu bosi.”—IMBO. 10.38.
ULWIMBO 13 Khristu Ntchakuwonelapo Chithu
VYO INTI TUMANYILE a
1. Choni cho chikabombiwa ukuti u Yesu abombe ichiswigho ichabwandilo? Longosola.
INONG’ONELAPO mo vikabela cha muma 29 C.E. po u Yesu akandagha ubulumbilili bwache. U Yesu nu mama wache u Maliya na batumiwa bache bamo bakitiziwa ku bukwati ku Kana, akaya aka kakaba kumupoto ukwa tawuni iya Nazaleti ko kukaba kukwabo kwa Yesu. U Maliya akaba wamwabo uwa mbumba yo yikaba nu bukwati sona akatulaghapo pakupwelelela abalendo. Po ubukwati bukaba mukasi-kasi pakayiwa intamyo yimo yo nge yikakozya isoni imbumba na bo bakapangagha ubukwati, uvinyo akabamalila. b Vikuboneka ukuti ku bukwati ubu kukiza abantu abingi ukulusya bo bakinong’onagha ukuti bangiza. Umwalubilo u Maliya akamubuzya umwana wache akati: “Uvinyo amala.” (Yoha. 2.1-3) Nkimba u Yesu akabomba ichoni? Akabomba ichiswigho chimo, akasinta amizi nu kuba “uvinyo umwiza.”—Yoha. 2.9, 10.
2-3. (a) Nkimba u Yesu akabomba viswigho buli? (b) Ka tungapindula buli-buli nanti tukwennya iviswigho vyo u Yesu akabomba?
2 Mubulumbilili bwache, u Yesu akabomba iviswigho ivyingi. c Akabombezya iviswigho pakubatula abantu amasawuzani aghinji. Muviswigho vyache vibili, akalyesya abanavuli abakukwana 5,000, pakabalilo kamo akalyesya sona abanavuli 4,000. Nanti tungongannya bosi poka abana na bakolo bo bakabako, abantu bosi bakukwana 27,000. (Mata. 14.15-21; 15.32-38) Muvyakubombiwa vyosi ivi, u Yesu akapozyanga sona abantu abingi ababine. (Mata. 14.14; 15.30, 31) Inong’onela mo ichilundilo icha bantu chikaswighila ni viswigho vyo u Yesu akabomba po akapozya abantu nu kubalyesya!
3 Amasiku ghano tungamanyilako ivyinji ku viswigho vyo u Yesu akabombagha. Munkani iyi, inti tunenezannye vyo tukumanyilako kuviswigho ivi vyo vingakazya ulwitiko lwitu. Pisinda pache, inti twennye mo tungamukonkela u Yesu po akalangizyanga ichisa nu kwiyisya pakabalilo ko akabombagha iviswigho.
VYO TUKUMANYILAKO IVYAKUKWAFANNYA NU YEHOVA NU YESU
4. Nkimba iviswigho vyo u Yesu akabombagha vikutumanyisya ukuti tukazyanje ulwitiko lwitu mwawenu?
4 Iviswigho ivya Yesu, vitakutumanyisya bulo ukuti tughomyanje ulusubilo lwitu mumwache, loli vikutumanyisya sona ivyakukwafannya nu Wise. Vili bunubu ichifukwa chakuti u Yehova weyo Chiziba ichamaka agha viswigho sona weyo akapangisyanga ukuti vibombiwe. Pa Imbombo 10.38 pakunena ukuti: ‘U Chala akapungulila umuzimu umuzelu mumwache na maka. Akabuka kosi na kosi, akabomba inyiza nukupozya abantu bosi babo bakaba pasi pa bulaghili ubwa Satana, pakuti u Chala akaba nawe.’ Ukongelezyapo pa viswigho vyo akabombagha, u Yesu akakonka bula-bula akinong’onele aka Baba wache na mo akiyivwilagha pa vyosi vyo akanenagha nu kubomba. (Yoha. 14.9) Za twennye ivintu vitatu vyo tungamanyilako ukufuma ku viswigho vyo u Yesu akabombagha.
5. Choni cho chikamupangisyanga u Yesu ukuti abombaghe iviswigho? (Matayi 20.30-34)
5 Ichabwandilo, u Yesu nu Baba wache batughanite sana. Pakabalilo ko akaba pachisu ichapasi, u Yesu akalangizya ukuti abaghanite abantu pakubombezya iviswigho pakubavwa abantu bo batamiwa. Pa chakubombiwa chimo, abanavuli bamo babili abafwamaso bakamulaba u Yesu ukuti abavwe. (Belenga Matayi 20.30-34.) U Yesu “akabapelela ichisa” nu kubapozya. Ilizyu ilya Chigiliki lyo ling’anamuliwe kuti “akabapelela ichisa” lyo twabombezya apa, likung’anamula ukuti akabapelela ichisa ukufuma pasi pa moyo. Ichisa ichakufuma pasi pa moyo ichi, chikulangizya mo u Yesu akabaghanilagha abantu, vyo vikamupangisya ukuti alyesye abantu bo bakaba ni zala sona ukumupozya uwa mambombo. (Mata. 15.32; Mali. 1.41) Tukusubila ukuti u Yehova we Chala “wachisa nkani,” poka nu Mwana wache batughanite sana sona vikubababa nanti bakwennya ukuti tukutamiwa. (Luka 1.78; 1 Pita. 5.7) Bakulonda hee ukuti bize bafumyepo intamyo zyosi zyo tukutamiwa nazyo!
6. Nkimba u Chala amupiye u Yesu amaka aghakubombela ichoni?
6 Ichabubili, u Chala amupiye u Yesu amaka aghakumazizya intamyo zyosi. Pakabalilo ko u Yesu akabombagha iviswigho, akalangizya ukuti ali na maka gho angamazizya intamyo zyosi izya bantu zyo abene batangazimazya. Umwakufwanikizya, u Yesu ali na maka aghakutusatula ukufuma ku ntamyo zyitu, ali na maka aghakumazya intamyo iya mbibi sona chilichosi cho chikwiza ichifukwa cha mbibi zyo tukapyana ngati imbina nu bufwe. (Mata. 9.1-6; Loma 5.12, 18, 19) Iviswigho vyo u Yesu akabombagha, vikulangizyanga ukuti ali na maka aghakumazizya ‘ububine ubwakulekana-lekana’ nu kubazusya abafwe. (Mata. 4.23; Yoha. 11.43, 44) U Yesu ali sona na maka aghakulesya ichimpepo ichakoghofya nu kubasatula abantu ku mizimu iyibibi. (Mali. 4.37-39; Luka 8.2) Chakukazya sana ukumanya ukuti u Yehova weyo amupiye amaka u Mwana wache aghakubombela ivintu ivi!
7-8. (a) Nkimba tungaba nu lusubilo buli ichifukwa cha viswigho vyo u Yesu akabombagha? (b) Nkimba umwe mukulonda ukuti mwize mwennye chiswigho buli muchisu ichipya?
7 Ichabutatu, ivintu ivyiza vyo u Chala atulayizizye mu Bumwene bwache, vikwiza pakukubombiwa naloli. Iviswigho vyo u Yesu akabombagha po akaba muntu pachisu ichapasi, vikutumanyisya ukuti akwiza pakubomba ivyakuchila vyo akabomba po akaba pachisu, ichifukwa weyo akwiza ukuba we Mwene uwa Bumwene ubwa Chala. Ennya mo ivintu vikwiza pakubela nanti u Kilisitu anda pakulaghila ichisu chosi. Tukwiza pakuhoboka nu bumi ubwiza, chifukwa akwiza pakwefyapo imbina yiliyosi nu bulemazu bulibosi bo bukubayivya abantu. (Yesa. 33.24; 35.5, 6; Ubuvu. 21.3, 4) Tutakwiza pakutamiwa ni zala pamo ukutamiwa ichifukwa cha ngozi izya muchipeliwa. (Yesa. 25.6; Mali. 4.41) Tukwiza pakuba nu lusekelo ulukulu pakubapokelela abaghaniwa bitu ukufuma “mumapumpa ghabo.” (Yoha. 5.28, 29) Nkimba umwe mukulonda ukuti mwize mwennye chiswigho buli muchisu ichipya?
8 Pakabalilo ko u Yesu akabombagha iviswigho, akalangizyanga ukwiyisya ni chisa, nuswe bulo inkalo izi tukulondiwa ukuba nazyo. Pakabalilo aka, za tunenezannye ivifwanikizyo vibili, twande ni nkani iya bukwati ubwa ku Kana.
VYO TUKUMANYILAPO PA NKANI IYA KWIYISYA
9. Nkimba u Yesu akabomba ichoni ku bukwati? (Yohani 2.6-10)
9 Belenga Yohani 2.6-10. Uvinyo akati amala pa bukwati, ka u Yesu akalondiwa ukubombapo zimo? Awee. Ichifukwa pate nu buchimi na bumo-bumo bo bukanenela zila ukuti u Mesiya akwiza pakubomba ichakuswighisya pakupanga uvinyo pa bukwati. Loli inong’onela mo mungiyivwila mu moyo, nanti ivyakungw’ela vyabamalila pa bukwati bwinyu. U Yesu akayipelela ichisa imbumba iyi, nkani-nkani abenecho ababukwati, sona atakalondagha ukuti bakoziwe isoni. U Yesu akabomba ichiswigho cho twachitambula ku bwandilo ubwa nkani iyi. Akasinta amizi amalita 390 ukuba uvinyo umwiza nkani. Akwenela ukuti akapanga uvinyo umwinji ukuti yumo asyaleko, umwakuti yumo bize bamubombezye imbombo kuntazi pamo bize baghuzye ukuti indalama zyavwe abene bukwati. Imbumba iyipya iyi, yikwenela ukuti yikapalizya sana vyo vikabombiwa!
Tumweghelelaghe u Yesu umwakuleka ukwituvya pa vintu vyo twakwanisya ukubomba (Ennya indime 10-11) e
10. Nkimba fundo buli izyakulondiwa zyo zili pa Yohani chaputala 2? (Ennya sona ichituzi.)
10 Za twennye ifundo izyakulondiwa zyo zili pa Yohani chaputala 2. Ka mwennya ukuti te we Yesu yo akizuzya amizi musonta? Mumalo umwakuti babike amahala kukwache, akababuzya abambombo aba mwenecho uwa bukwati ukuti bobo bizuzye isonta na mizi. (Vesi 6, 7) Akati asinta amizi ukuba we vinyo, u Yesu atakasenda weka uvinyo nu kumupa usongo uwalusekelo. Mumalo mwache, akababuzya abambombo ukuti bobo babombe bunubu. (Vesi 8) U Yesu atakasenda ukapu uwa vinyo nu kwimilila pantazi pa bantu nu kwanda ukwilangizya umwakunena ukuti, ‘Ghonja ukuti mwennye uvinyo yo napanga lunulu mo anoneye!’
11. Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho cho u Yesu akabomba?
11 Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho cho u Yesu akabomba pakusinta amizi ukuba we vinyo? Tukumanyilako ukwiyisya. U Yesu atakitukumula pa chiswigho cho akabomba sona atitukumuyepo na lumo-lumo pa chilichosi cho akabomba. Mumalo mwache, umwakwiyisya sona umwakupyanizya-pyanizya akapeleka ubuchindamu bosi nu muchizi kwa Baba wache. (Yoha. 5.19, 30; 8.28) Nanti tungamuyezya u Yesu umwakubukilila ukuba bakwiyisya, tutakwiza pakwitukumula ichifukwa cha vintu vyo twakwanisya ukubomba. Ukusita ukwennya vyo tukukwanisya ukumubombela u Yehova, za twituvye, loli tutakituvye pa tweka, mumalo mwache twituvye mwa Chala witu umwiza, ichifukwa cha lusako lo atupiye ulwa kumubombela. (Yere. 9.23, 24) Tukulondiwa ukupeleka umuchizi gho ghumubaghiye. Ka chilipo ichintu cho tungabomba pa twebene ukusita ubutuli bwa Yehova?—1 Koli. 1.26-31.
12. Nkimba zila buli iyamwabo yo tungalangizizya ukuti tukukonka ukwiyisya ukwa Yesu? Nena ichifwanikizyo.
12 Za twennye izila iyamwabo iya mo tungabombela ukuti tukonke ichifwanikizyo icha Yesu pa nkani iya kwiyisya. Inong’onela ichakubombiwa ichi: Usongo uwa chipanga amalila akabalilo akatali pakumwavwa umukamu uwa chinyamata yo mwavwilizyi uwa chipanga ukunozyekela inkani iya bantu bosi yo yabwandilo pakunena. Ichifukwa chakuti u songo uwa chipanga uyu amutulite umukamu uwa chinyamata, anena akiza inkani yache, yo abakamu na bayemba bahoboka nayo. Inkomano zyati zyamala, umukamu yumo akumubuzya usongo uwa chipanga yo akamwavwa umukamu yo anena inkani ukuti: ‘Umukamu uwa chinyamata uyu anena akiza sana inkani yache.’ Ka usongo uwa chipanga akulondiwa ukwamula ukuti: ‘Inga anena akiza, ichifukwa chakuti nkamalila akabalilo akatali pakumwavwa?’ Pamo ka akulondiwa ukwamula umwakwiyisya ukuti: Inga anena akiza sana, nune bulo ahobosya nkani?’ Nanti swe bakwiyisya, tutangalonda ukuti abantu batupale ichifukwa cha vintu ivyiza vyo twabombela abamwitu. Swe bakwikutisiwa chifukwa tukumanya ukuti u Yehova akwennya vyosi vyo tukubomba sona akupalizya sana vyo tukubomba. (Yanisya nu Matayi 6.2-4; Aba Hebe. 13.16) Naloli, tukumuhobosya nkani u Yehova nanti tukumweghelela u Yesu nu kuba bantu bakwiyisya.—1 Pita. 5.6.
VYO TUKUMANYILAPO PA NKANI IYA CHISA
13. Nkimba u Yesu akennya ichoni papipi ni geti iya tawuni iya Nayini, sona akabombapo ichoni? (Luka 7.11-15)
13 Belenga Luka 7.11-15. Inong’onela vyo vikabombiwa mukasi-kasi mubulumbilili ubwa Yesu po akaba pachisu ichapasi. Pakabalilo kamo akaba pa bulendo ubwakubuka ku Nayini. Itawuni iya Nayini yikababa ku Galileya kupipi na ku Shunemu, amalo gho inchimi u Elisha akazusya umwana uwa mukolo imyaka 900 kwisinda. (2 Nyafya. 4.32-37) Po u Yesu akapalamilagha pa mulyango uwa geti iya tawuni, akakomana na bantu bo bakanyamula umuvimba. Ichi chikaba chachitima sana ichifukwa chakuti umukolo umufwilwe uyu akaba ukuti aluza umwana wache umunyamata. Umama uwachitima uyu atakaba weka, loli akaba ni chilundilo icha bantu ukufuma mutawuni iyi. U Yesu akabimika sona akabomba ichintu chimo cho chikaba chakuswighisya nkani kwa mama uwachitima yula, akamuzusya umwana wache! Inkani iyi yikaba yabwandilo pa nkani izya bantu batatu bo u Yesu akabazusya, zyo zisimbiwe mu Mazyu Amiza.
Tumweghelelaghe u Yesu umwakulangizya ichisa abantu bo bali ni chitima (Ennya indime 14-16)
14. Nkimba nkani buli iyakukazya yo yikwayiwa pa Luka chaputala 7? (Ennya sona ichituzi.)
14 Za twennye inkani yimo iyakwavwa yo yikwayiwa pa Luka chaputala 7. Ka mwennya ukuti u Yesu akati “amwennya” umama uwachitima pisinda pache “ichitima chikamulema?” (Vesi 13) U Yesu akati amwennya u mama yula akulila, po akendagha kupipi nu muvimba uwa mwana wache, akamupelela nkani ichisa. U Yesu atakamupelela bulo ichisa umama yula, loli akamulangizya ichisa chache. Akanena nawe, tutakukayikila ukuti akanena amazyu aghakumughomya sana umama uyu. Akanena ukuti: “Utakalilaye”. Pisinda pache akabombapo zimo ukuti amwavwe. Akamuzusya umulumendo yula pisinda pache “akamupa unyina.”—Vesi 14, 15.
15. Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho cho u Yesu akabomba?
15 Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho cho u Yesu akabomba pakumuzusya umwana uwa mukolo umufwilwe? Tukumanyilako ukuti tukulondiwa ukulangizya ichisa ku bantu bo bali ni chitima, napo tutangabazusya abafwe ngati mo u Yesu akabombela. Loli ngati mo u Yesu akalangizizya ichisa, nuswe bulo tubalangizyange ichisa abantu bo bali ni chitima nu kwennya mo ivintu vibeleye pa bumi bwabo. Tubange pabwandilo pakulangizya ichisa mu vyakunena nu kubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tubavwe nu kubasangalusya. d (Mbupi. 17.17; 2 Koli. 1.3, 4; 1 Pita. 3.8) Nanti tunganena amazyu ghadono bulo nu kumwetulila, tungabakazya nu kubasangalusya abantu bo bali ni chitima.
16. Nkimba mukumanyilako ichoni ukufuma kwa mama yo umwana wache akaba ukuti afwa mwalunulu, ukuyana ni chituzi icha chifwanikizyo bulo cho chili pamwanya?
16 Ennya ichakubombiwa ichi. Ku myaka iyakwisinda uku, pakabalilo ko bakimbagha ulwimbo pa nkomano izya pachipanga, umuyemba yumo akamanya ukuti umama yumo yo akaba nawe papipi akulila. Ulwimbo lo bakimbagha lukanenagha ivya lusubilo ulwakuti abafwe bakwiza pakuzyuka, sona umama yo akalilagha akaba ukuti umwana wache umulindu afwa umwalunulu. Umuyemba uyu akati amanya ukuti umama uyu akulila, akimilila nawe papipi nu kumukola pachipungo nu kwimbila poka ulwimbo mupaka pa bumalilo. Pisinda pache umama yo akalilagha akanena ukuti: “Nkiyivwa ukuti ne wakughaniwa sana na bakamu na bayemba. Ku Nyumba iya Bumwene koko tukwaghako ubutuli.” Umama uyu akapalizya sana ichifukwa chakuti akabuka ku nkomano. Swe bakusimikizya ukuti u Yehova akumanya sona akupalizya chilichosi cho tukubomba pakulangizya ichisa ku Bakilisitu abamwitu bo ‘bali ni chitima.’—Sali. 34.18.
TUBE NI NDONDOMEKO IYAKUMANYILA IBAYIBOLO
17. Nkimba twamanyila ichoni munkani iyi?
17 Tungalimbikisiwa nkani nanti tukumanyila inkani izya mu Bayibolo izyakukwafannya ni viswigho vyo u Yesu akabombagha. Inkani izi zingatumanyisya ukuti u Yehova nu Yesu batughanite sana, u Yesu ali na maka aghakumazizya intamyo zyo tukukomana nazyo, sona tungaba nu lusubilo ukuti ivintu vyosi ivyiza vyo batulayizizye kuntazi vikwiza pakubombiwa mwalunulu nanti Ubumwene ubwa Chala bwanda pakulaghila ichisu. Nanti twivwisya akiza inkani izi, zingatwavwa ukumanya mo tungabombela ukuti tukonke inkalo izya Yesu. Ka mutangibikila indondomeko iyakumanyila Ibayibolo pa mwebene pamo Ukwiputa ukwa Pambumba nu kunenezannya iviswigho ivyamwabo vyo u Yesu akabombagha? Ennya vyo mungamanyilako ukufuma ku viswigho vyo mwamanyila, pisinda pache mubabuzyeko abamwinyu vyo mwamanyila. Nanti mungabomba bunubu, mukwiza pakuba nu kunenezannya ukwiza ukwa kukazannya na bamwinyu!—Loma 1.11, 12.
18. Nkimba munkani iyakukonkapo tukwiza pakunenezannya ichoni?
18 Ichakubumalilo ukwa bulumbilili bwache, u Yesu akabomba ichiswigho icha butatu sona ichabumalilo icha kuzusya cho chisimbiwe mu Bayibolo. Loli ichiswigho ichi chikaba chakupambana sana na vyo akabombapo kwisinda, ichifukwa akazusya umumanyani wache, napo vikaba vintu vyo vikabonekagha ukuti vitangabombiwa. Nkimba tukumanyilako ichoni ukufuma ku chiswigho ichi? Sona ka tungaghomya buli-buli ulwitiko lwitu mu lusubilo ulwakuti abafwe bakwiza pakuzyuka? Inkani iyakukonkapo yikwiza pakwamula amalalusyo agha.
ULWIMBO 20 Mukapeleka Mwana Winu Wakuzirwa
a Chakuhobosya nkani ukubelenga ivyakukwafannya ni viswigho vyo u Yesu akabombagha. Umwakufwanikizya akalesya impepo iyakoghofya, akapozyanga ababine, sona akazusya abafwe! Inkani izi zitasimbiwe bulo mu Bayibolo ukuti zituhobosyange, loli ukuti zitumanyisye. Inti tumanyile zimo mwa nkani izi, umwakuti tughomye ulusubilo lwitu mu vimanyisyo ivyakukwafannya nu Yehova, u Yesu nu kumanyilako inkalo zyo nuswe tukulondiwa ukuti tube nazyo.
b Ukaswili yumo uwa Bayibolo akalongosola ukuti: “Abantu abinji akabalilo kala, bakamanyagha ukuti bukaba budindo bwabo pakupokelela abalendo sona bakenelezyanga ukuti bali ni vintu ivyinji ukuchila vyo abalendo bakalondiwanga. Bo bakapokelelagha abalendo nkani-nkani pa bukwati, bakalondiwanga ukupeleka ichakulya ichakukwana ni vyakungw’ela ku bantu bo bafika pa bukwati.”
c Amabuku agha Amazyu Amiza ghakutambula iviswigho ivyakukwana 30 vyo u Yesu akabomba. U Yesu akabomba iviswigho ivyamwabo sona ivyingi, loli inkani zyo zili mu Bayibolo zitakutambula chilichosi pachene. Pa chakubombiwa chimo “abantu bosi mukaya” bakiza kukwache sona “akapozya abantu abinji babo bakaba nu bubine ubwakulekana-lekana.”—Mali. 1.32-34.
d Ukuti mwaghe amasakizyo agha mo munganenela pamo mo mungasangalusizya abantu bo bali ni chitima, ennya inkani iyakuti “Pembuzgani Awo Mbali Wawo Watayika Nga Umo Yesu Wakacitira,” Ichitembe cha Mulindilili icha Chitumbuka icha Janiwale-Malichi 2011.
e AMAZYU AGHAKULOSOLA ICHITUZI: U Yesu imiliye kunyuma po unabwinga nu sibwinga na balendo bakuhoboka nu vinyo umwiza.
