Skip to content

Skip to table of contents

INKANI IYAKUMANYILA 7

Mupindulaghe na vyo Mukubelenga mu Bayibolo

Mupindulaghe na vyo Mukubelenga mu Bayibolo

“Nkimba ukwivwamo ichoni?”—LUKA 10.26.

ULWIMBO 97 Umoyo Ukuthemba pa Mazgu gha Chiuta

VYO INTI TUMANYILE a

1. Choni cho chikulangizya ukuti u Yesu akennyanga ukuti Amasimbo ghakulondiwa sana?

 INONG’ONELA mo ivintu vikabelagha pala abantu bakwivwisya vyo u Yesu akamanyisyanga. Akamanyisyanga ivyakufuma mu Masimbo, sona na vyosi vyo u Baba wache akamumanyisya. Mu mazyu ghache aghabwandilo ati oziwa bulo sona aghabumalilo bo achili pakufwa, u Yesu akasenda mu Masimbo. b (Kukumbu. 8.3; Salimo 31.5; Luka 4.4; 23.46) Kwa myaka yitatu nu hafu, u Yesu akabelengagha pa chilundilo icha bantu sona akasendagha Amasimbo nu kughalongosola ukuti abantu bivwisye.—Mat. 5.17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4.16-20.

Pabumi bwache bosi u Yesu akalangizyanga ukuti aghaghanite Amasimbo sona akaghabombezyanga pachilichosi cho akabombagha. (Ennya indime 2)

2. Po u Yesu akakulagha, choni cho chikamwavwa ukuti aghivwisyange akiza Amasimbo? (Ennya ichituzi ichapachikopi.)

2 Kwa myaka iyinji bo achili pakwanda ubulumbili bwache, u Yesu akabelengagha sona akivwanga amazyu agha Chala umwa kupyanizya-pyanizya. Akabalilo kosi akamanyilagha sona Amasimbo po u Maliya nu Josefu bakamanyilagha pakabalilo akakwiputa ukwa pa mbumba.  c (Kukumbu. 6.6, 7) Tukusubila ukuti u Yesu akabukagha ku nyumba iyakwiputilako u Sabata aliwesi poka na ba mumbumba yache. (Luka 4.16) Pala ali ku nyumba iyakwiputilako, u Yesu akivwisyanga nkani po bakubelenga Amasimbo. Akabalilo kakati kendapo u Yesu akamanyila ukubelenga Amasimbo pamwene. Ivi vikamupangisya ukuti u Yesu atakaghamanye bulo akiza Amasimbo, loli akaghaghana sona akitikizya ukuti ivyakubomba vyache vikolelanaghe navyo akubelenga. Kumbukila vyo vikabombiwa mu tempeli, po u Yesu akaba ni myaka 12. Abamanyisi bo bakazimanyagha akiza Indaghilo izya Mozesi bakaswigha na mo ‘akivwisizyanga lubilo ivintu sona namo akamulilagha.’—Luka 2.46, 47, 52.

3. Ka inti tumanyile ichoni munkani iyi?

3 Pala tukubelenga Amasimbo akabalilo kosi, nuswe bulo tungaghamanya sona nukughana Amazyu agha Chala. Ka tungapindula buli-buli na vyo tukubelenga? Tungamanyilako ku vyo u Yesu akababuzya bo bakamanyagha Indaghilo, ngati Abamanyisi aba ndaghilo, Abafalisayi sona na Basadukayi. Abalongozi abavipanga aba, bakabelengagha Amasimbo akabalilo kosi, loli bakapotwanga ukupindula navyo bakabelengagha. U Yesu akanena ivintu vitatu vyo vikalondiwanga ukuti abanavuli aba bivwisye akiza Amasimbo. Amazgu gho akababuzga, nuswe bulo pakabalilo aka ghangatwavwa po tukubelenga (1) Ukwivwisya vyo tukubelenga, (2) ukwagha ubwanaloli ubwenecho sona (3) ukwitikizya ukuti Amazyu agha Chala ghatusinte.

MUBELENGAGHE UKUTI MWIVWISYE

4. Nkimba pa Luka 10.25-29 pakutumanyisya ichoni pakubelenga Amazyu agha Chala?

4 Akabalilo kosi tukulonda ukuti twivwisyange vyo tukubelenga mu Mazyu agha Chala. Nanti tukubelenga bulo loli tutakwivwisya tutangapindula na vyo tukubelenga. Zatwennye vyo u Yesu akanenezannya nu ‘mumanyisi uwa Ndaghilo.’ (Belenga Luka 10.25-29.) Po umwanavuli uyu akamulalusya u Yesu vyo angabomba ukuti ize abwaghe ubumi ubwa bwila na bwila, u Yesu akamwavwa ukuti aghaghe amaansala mu Mazyu agha Chala po akamulalusya ukuti: ‘Nkimba Mundaghilo musimbiwe ichoni? Nkimba ukwivwamo ichoni?’ Umwanavuli uyu akamwamula akiza u Yesu po akanena amazyu gho ghali mumasimbo aghakuti umughanaghe u Chala sona umughanaghe umupalamani wako. (Levi. 19.18; Kukumbu. 6.5) Ennya sona vyo akanena po akamula ukuti: “Nkimba umupalamani wane wewenu?” Umwanavuli uyu akalangizya pabuzelu ukuti atakivwisyanga vyo akabelengagha. Ivi vikapangisya ukuti atakamanye mo angabombezezya ifundo zyo akubelenga mu masimbo pa bumi bwache.

Tungamanyila ukwivwisya vyo tukubelenga.

5. Ka ulwiputo nu kubelenga umwakufwasa kungabavwa buli-buli ukuti mwivwisye vyo mukubelenga?

5 Tungivwisya akiza vyo Amazyu agha Chala ghakunena, pala tuli ni ndondomeko inyiza iyakubelengela Ibayibolo. Zatwennye amasakizyo ghamo gho ghangabavwa. Mwipute po muchili pakwanda ukubelenga. Tukulondiwa ubutuli ubwa Yehova ukuti twivwisye akiza Amasimbo. Tumulabe u Yehova ukuti atupe umuzimu wache umuzelu ukuti ghutwavwe sona ukuti inyinong’ono zyitu zyosi zibe pa vyo tukubelenga. Ukufuma apo mubelenge umwakufwasa. Ivi vingabavwa ukuti mwivwisye akiza vyo mukubelenga. Mungapindula na vyo mukubelenga nanti mukukwezya amazyu, pamo pala mukubelenga nukukonka papepala amazgu agha mu Bayibolo gho ghajambuliwe kale. Ivi vingabavwa ukuti mwivwisye, mukumbukilaghe sona mumanyile ivyingi ukufuma mu Mazyu agha Chala. (Yoswa 1.8) Pala mwamalizya pakubelenga, mwipute sona kwa Yehova ukuti mumupalizye ichifukwa cha chabupi icha Mazgu ghache sona ukuti abavwe mo mungabombezezya ifundo zyosi zyo mwabelenga.

Choni cho ukusimba ifundo izyakudumula kungabavwa ukuti mwivwisyange sona mukumbukilaghe vyo mukubelenga? (Ennya indime 6)

6. Ka ukwilalusya amalalusyo nu kusimba vyo mwamanyila vingabavwa buli-buli pakabalilo ko mukubelenga? (Ennya sona ichituzi.)

6 Zatwennye amasakizyo ghabili gho ghangabavwa ukuti mulivwisyange akiza Ibayibolo. Mwilalusye amalalusyo pa vyo mukubelenga. Pala mukubelenga inkani yimo iya mu Bayibolo mwaghe amaansala aghamalalusyo agha: ‘Ka mu nkani iyi umwenecho wewenu? Ka wenu yo akunena? Ka akunena ku bawenu sona chifukwa buli? Ka ivintu ivi vikubombiwa kabalilo buli sona vikubombiwa kwiyi?’ Amalalusyo ngati agha ghangabavwa ukuti mwinong’onelepo pa vyo mwabelenga sona namo mungabombezezya ifundo izyo pa bumi mwinyu. Mungapanga akiza ukusimba ifundo zyo mwamanyila po mwabelengagha, ivi vikwavwa ukuti zyikazikike munyinong’ono zyinyu. Ukusimba kungabavwa sona ukuti mukumbukilaghe vyo mwabelenga. Mungasimba amalalusyo pamo ifundo zyo mwazyagha pakufufuza, sona munganyokelamo ifundo inkulu nukwennya mo mungabombezezya imbombo ifundo zyosi zyo mwabelenga. Pamo mungasimba mo mukwiyivwila mu moyo ukuyana navyo mwabelenga. Pala mukusimba ifundo zyo mwabelenga ukufuma mu Bayibolo gho Mazyu agha Chala zikwiza pakubavwa ukwennya ngati ukuti u Chala inkani iyo akabasimbila umwe.

7. Ka tukulondiwa ichoni pala tukubelenga sona chifukwa buli? (Matayi 24.15)

7 U Yesu akalongosola ifundo izyakulondiwa sana zyo zingatwavwa ukuti twivwisyange po tukubelenga Amazyu agha Chala. (Belenga Matayi 24.15.) Ka ukwivwisya cho choni? Ukwivwisya, maka aghakinong’onele gho ghangatwavwa ukuti tuyanisye nu kupambanisya ivintu ukufuma ku vyamwabo, sona ghangatwavwa ukwivwisya akiza ivintu vyo vyakutamya ukuvivwisya. Umwakongelezyapo ngati mo u Yesu akanenela, tukulondiwa ukumanya nu kwivwisya mo amabuchimi gho ghali mu Bayibolo ghakukwanilisiwa. Ivi vingatwavwa ukuti tupindulaghe umwakukwana na chilichosi cho tukubelenga mu Bayibolo.

8. Ka tungabomba ichoni ukuti twivwisyange vyo tukubelenga?

8 U Yehova yoyo akwavwa ababombi bache ukuti bivwisyange vyo bakubelenga. Mwiputaghe kwa Yehova, sona mumulabaghe ukuti abavwe ukwivwisya pa vyo mukubelenga. (Mbupi. 2.6) Ka mungabomba buli-buli umwakukolelana nu lwiputo lwinyu? Mufufuzaghe umwakupwelelela ivintu vyo mukubelenga sona mwennyange mo vikukolelanila ni vintu vyo muvimenye kale. Vyo vingabavwa mungabombezya amabuku ghitu, ngati Buku Lakupenjera Nkhani la Ŵakaboni ŵa Yehova. Amabuku agha ghangabavwa ukwivwisya ubutenga bo buli mu Bayibolo sona mo ifundo zyo mukubelenga zingabatulila pa bumi bwinyu. (Heb. 5.14) Akabalilo kosi pala mukubelenga nu kwivwisya, akivwisizye kinyu aka Masimbo kakwiza pakukula.

MUBELENGAGHE UKUTI MWAGHE UBWANALOLI UBWAKULONDIWA

9. Nkimba bwanaloli buli ubwakulondiwa hee bo Abasadukayi bakabukana bo bukwaghiwa mu Masimbo?

9 Abasadukayi bakaghamanyagha akiza amabuku 5 Aghamasimbo agha Chihebeli. Loli batakitikizyanga ubwanaloli ubwakulondiwa sana bo bukaba mumabuku agha. Zatwennye mo u Yesu akabamulila po bakamususyanga pankani iyakuzyuka. Akabalalusya ukuti: ‘Nkimba mutabelengitepo nalumo-lumo mwibuku ilya Mozesi, pabuyo bubo bukunena nizya ukwaka ukwa mpanya? Amasimbo ghakuti u Chala akamubuzya u Mozesi akati, une ne Chala uwa Abulahamu, u Chala uwa Ayizeki nu Chala uwa Yakobo.’ (Maliko 12.18, 26) Nangabuli Abasadukayi bakabelenga amasimbo agha kwakabalilo akatali, loli bakakana ukwitikizya ubwanaloli bo bukaba mu Masimbo ubwakukwafannya ni chimanyisyo ichakuti abafwe bakwiza pakuzyuka.—Maliko 12.27; Luka 20.38. d

10. Nkimba pala tukubelenga tukulondiwa ukumanya ichoni?

10 Nkimba twamanyila ichoni? Pala tukubelenga, tukulondiwa ukuti tumanyaghe vyo ivesi lyo tukubelenga likutumanyisya pamo inkani yo yili mu Bayibolo yikutumanyisya. Tutakulonda ukuti tumanyilaghe inkani vyo zipepe bulo awe, loli tukulonda ukumanya ubwanaloli ni fundo zyo zili mu Bayibolo izyakutamya ukwivwisya zyo zili ngati Chuma ichapamwanya cho chikutamya ukuti umuntu achaghe.

11. Ukuyana navyo vili pa 2 Timoti 3.16, 17, ka tungabomba ichoni ukuti twaghe ifundo inkulu zyo zili mu Bayibolo?

11 Ka mungazyagha buli-buli ifundo inkulu po mukubelenga Ibayibolo? Ennya vyo Isimbo ilya 2 Timoti 3.16, 17 likunena. (Belenga.) Amavesi agha ghakunena ukuti Amasimbo ghosi. . . miza” (1) pakumanyisizya, (2) pakususya chicho chibibi, (3) pakugholosya chicho chinyonganite, sona (4) nukubamanyisya abantu ukuti babanje ni nkalo ingolosu. Mungapindula ni fundo 4 izi, nangabuli amabuku ghamo agha mu Bayibolo mutakughabombezya papipi-papipi. Nanti mukubelenga inkani yimo iya mu Bayibolo, muyezye ukwennya vyo mukumanyilapo ivwakukwafannya nu Yehova, ivwakukwafannya nu bwighane bwache pamo ivwakukwafannya ni fundo zyo mwamanyila ukufuma mu Bayibolo. Mumannye mo likutulila pakususya chicho chibibi. Pala mukubomba bunubu mukwiza pakumanya mo amavesi agha ghangabatulila ukumanya ivintu ivibibi nu kuvikana umwakubombezya Amazyu agha Chala, pamo ukuti mubukilile ukuba basubaliwa kwa Yehova. Ennya inkani yo mukubelenga mo yingabatulila ukuti mugholosye chicho chinyonganite pamo mo mungatulila nayo abantu mubulumbilili pa vintu vyo bakunena. Mwennyange sona mo ivesi ili lingabatulila ukuti mubange ninkalo ingolosu zyo zikukolelana na kinong’onele aka Yehova. Nanti mungasunga ifundo 4 izi, vingabavwa nkani ukuti po mukubelenga Ibayibolo mwaghe ifundo inkulu zyo zingabavwa pa bumi bwinyu.

MWITIKIZYE UKUTI VYO MUKUBELENGA VIBAVWE

12. Choni cho u Yesu akabalalusya Abafalisayi ilalusyo ilyakuti “Ka mutabelengite?”

12 U Yesu akabalalusya sona ukuti: “Ka mutabelengite?” ichifukwa chakuti Abafalisayi bakalangizya ukuti batakwivwisya akiza vyo bakubelenga mu Masimbo. (Mat. 12.1-7) e Pakabalilo aka Abafalisayi bakabapa umulandu abamanyili aba Yesu ukuti batakusunga u Sabata. U Yesu pakubamula Abafalisayi akabombezya ifundo zibili izya mu Bayibolo sona akatambula ivesi ukufuma mubuku ilya Hoseya nu kubalangizya Abafalisayi ukuti batakwivwisya ifundo inkulu iyakukwafannya nu lulaghilo ulwakusunga u Sabata sona ukuti bakupotwa ukulangizya ichisa. Choni cho abanavuli aba batakivwisyanga po bakabelengagha Amazyu agha Chala? Ichifukwa chakuti po bakabelengagha bakavisendagha ukuti vintu vyakutamya ukuvivwisya sona bakaba nu moyo ubwakwiyennya. Ichifukwa icha kwiyennya bakapotwa ukwivwisya vyo bakabelengagha.—Mat. 23.23; Yohani 5.39, 40.

13. Ka pala tukubelenga Ibayibolo, tukulondiwa ukuba ninyinong’ono buli, sona chifukwa buli?

13 Tukumanyila ukufuma ku mazyu gho u Yesu akanena ukuti nanti tukubelenga Ibayibolo tukwenela ukuba ninyinong’ono inyiza. Tutakabanje ngati Abafalisayi, loli tube swe bantu abakwiyisya sona abakumanyisiwa. Mukulondiwa ukuti “mubanje bakwiyisya pakupokela amazyu.” (Yak. 1.21) Nanti swe bakwiyisya inti twitikizye ukuti Amazyu agha Chala ghasinte ubuntu bwitu. Tungamanyila ukufuma mu Bayibolo mo tungabela abachisa, abakwiyisya, sona abalughano pala tute nu moyo uwakwiyennya.

Ka tungamanya buli-buli ukuti tukwitikizya Amazyu agha Chala ukuti ghatusinte? (Ennya indime 14) f

14. Ka tungamanya buli-buli ukuti tukwitikizya Ibayibolo ukuti litusinte? (Ennya sona ichituzi.)

14 Mo tukubombela ivintu na bantu abanji, tungalangizya ukuti tukwitikizya Amazyu agha Chala ukuti ghatulongozyange. Ichifukwa chakuti Abafalisayi bakapotwa ukwitikizya ukuti Amazyu agha Chala ghabalongozyange pa bumi bwabo, vikapangisya ukuti babanenaghe “abantu babo batanangite ukuti bambibi.” (Mat. 12.7) Umwakuyana bulo, nuswe bulo mo tukubombela ivintu na bantu abanji vingalangizya nanti tukwitikizya ukuti Amazyu agha Chala ghatusinte. Ka tukunena ivintu ivyiza vyo tukwennya mu bantu abanji, pamo tukusamalila bulo ukwennyamo vyo vibibi? Ka tuli ni chisa sona swe bakwisengannya ukubahobokela abanji, pamo tukwennya ukuti chakutamya ukubahobokela sona tukusunga ivyakusingo? Amaansala agha malalusyo agha, ghangalangizya nanti tukwitikizya ukuti vyo tukubelenga visinte inyinong’ono zyitu, mo tukuyivwila sona na vyo tukubomba.—1 Timo. 4.12, 15; Heb. 4.12.

MUNGABA MWE BAKUHOBOKA PALA MUKUBELENGA AMAZYU AGHA CHALA AKABALILO KOSI

15. Ka u Yesu akaghennyanga buli-buli Amasimbo?

15 U Yesu akaghaghana Amasimbo. Amazyu gho ghali pa Salimo 40.8 ghakulongosola mo akiyivwilagha pankani iya Mazyu agha Chala. Pakunena ukuti: ‘Inkuhoboka pakubomba ubwighane bwinyu, u Chala wane sona ulaghilo lwinu luli mukasi mwane.’ Ivi vikapangisya ukuti ahobokaghe sona abukilile ukumubombela u Yehova. Nuswe bulo tungaba swe bakuhoboka sona tungabukilila ukumubombela nanti tukubombezya Amazyu agha Chala pa moyo witu.—Salimo 1.1-3.

16. Ka tungabomba ichoni ukuti twivwisyange vyo tukubelenga mu Mazyu agha Chala? (Ennya ibokosi ilyakuti “ Amazyu Agha Yesu Ghangabavwa Ukwivwisya Akiza Vyo Mukubelenga.”)

16 Ukuyana na mazyu gho u Yesu akanena sona na mo akabombelagha, nuswe bulo tukulondiwa ukukulisya uluso lwitu pakubelenga Ibayibolo. Tungivwisya akiza vyo tukubelenga mu Bayibolo pala tukwiputa, tukubelenga umwakufwasa, tukwilalusya amalalusyo sona nanti tukusimba ifundo izyakudumula. Nanti tukuyezya-yezya ukufufuza ukwizila mu mabuku ghitu gho ghakulongosola Ibayibolo, tungivwisya akiza vyo tukubelenga. Tungamanyila ukubombezya akiza Amasimbo, pala tukuyezya-yezya ukulondelezya ifundo inkulu zyo zingasusya amabumyasi gho tughamenye. Tungitikizya ukuti Amazyu agha Chala ghasinte ubumi bwitu pala tukubukilila ukuyezya-yezya pakubomba cho chiza. Nanti tukubomba chilichosi cho tungakwanisya pakukonka ifundo izi, tukwiza pakupindula po tukubelenga Ibayibolo sona vikwiza pakutwavwa ukuti tupalamile nkani kwa Yehova.—Salimo 119.17, 18; Yak. 4.8.

ULWIMBO 95 Ungweru Ukuŵaliraŵalira

a Abantu bosi bo bakumwiputa u Yehova bakulimbikila sana ukubelenga Amazyu ghache isiku lililyosi. Abantu abanji bope bakubelenga Ibayibolo, loli batakwivwisya vyo bakubelenga. Ivi vyovyo vikabombiwanga ku bantu bamo aba mukabalilo aka Yesu. Pala tukwinong’onelapo vyo u Yesu akababuzya bo bakabelengagha Amazyu agha Chala, inti tumanyilepo vyo vingatwavwa ukuti tumanye ivyingi vyo vili mu Bayibolo.

b Pakabalilo ko u Yesu akoziwanga akapokela umuzimu umuzelu gho ghukamukumbusya ivintu vyosi vyo akamanyisiwa po akaba kumwanya bo achili atizite pachisu ichapasi.—Mat. 3.16.

c U Maliya akaghamanyagha akiza Amasimbo sona akaghabombezyanga imbombo. (Luka 1.46-55) U Jozefu nu Maliya batakaba ni ndamala izyakukwana ukuti bangaghulila ibuku ilya Masimbo ukuti babe nalyo. Abene akabalilo kosi babaghiye ukuti bakivwisyanga nkani po Amazyu agha Chala ghakabelengiwanga ku nyumba iyakwiputilako ukuti bize baghakumbukilaghe nu kughabombezya imbombo pantazi.

d Ennya inkani iyakuti “Sendelerani kwa Chiuta‘Iyo Ni Chiuta . . . wa Ŵamoyo’ mu Gongwe la Mulinda ilya Febuluwale 1, 2013.

e Ennya sona pa Matayi 19.4-6, po u Yesu akabalalusya Abafalisayi ilalusyo ilyakuyana bulo ilyakuti: “Ka mutabelengite?” Nangabuli bakabelengagha vyo umupeli witu akasimba, loli batakivwisyanga ivyakukwafannya namo u Chala akwenezya isendwa.

f AMAZYU AGHAKULONGOSOLA ICHITUZI: Pakabalilo akankomano ku Nyumba iya Bumwene, umukamu yo akutulapo pavintu ivyakulangizizya amavidiyo apuvya. Pabumalilo ubwa nkomano abakamu bakumukazya ukuti manyi ennyange bulo pavintu vyo apuvya.