Skip to content

Skip to table of contents

INKANI IYAKUMANYILA 12

Mungamanyila Ivyinji Ivyakukwafannya nu Yehova Pala Mukwennya Ivipeliwa

Mungamanyila Ivyinji Ivyakukwafannya nu Yehova Pala Mukwennya Ivipeliwa

“Inkalo zyache izyambula ukuwoneka zikuboneka akiza ukufuma po akapelela ichisu ichapasi, chifukwa vyamanyikwa akiza ukwizila mu vintu vyo akapela.”—LOMA 1.20, NWT.

ULWIMBO 6 Machanya Ghakupharazga Uchindami wa Chiuta

VYO INTI TUMANYILE a

1. Choni cho chikamwavwa u Yobu ukuti amumanye akiza u Yehova?

 U YOBU akanenezannya na bantu abakupambana-pambana pa bumi bwache, loli ukunenezannya ko akaba nako nu Yehova u Chala ko kukaba kwakulondiwa sana. Mukunenezannya kwabo u Yehova akamubuzya u Yobu ukuti ennyanje ivintu ivyiza sana vyo apelite. Ivi vikamwavwa u Yobu ukuti amanye amahala gho u Yehova ali nagho. Vikamughomya nkani u Yobu ukumanya ukuti u Yehova angabapa ababombi bache chilichosi cho bakulondiwa. Umwakufwanikizya, u Chala akamukumbusya u Yobu ukuti akuvipwelelela ivinyama, umwakuyana bulo u Chala inti amupwelele u Yobu. (Jobu 38.39-41; 39.1, 5, 13-16) Ukufuma ku vipeliwa, u Yobu akamanyilako ichintu ichikulu ichakukwafannya ni nkalo zyo u Chala ali nazyo.

2. Choni cho akabalilo kamo vingatutamya ukumanyilako ukufuma ku vintu vyo u Yehova apelite?

2 Nuswe bulo tungamanyila ivintu ivyinji ivyakukwafannya nu Chala, nanti tukupatula akabalilo nu kwennya ivintu vyo apelite. Nangabuli akabalilo kamo vingatutamya ukuti tukwanisye ukubomba bunubu. Pala tukwikala mutawuni, isiku lililyosi tutangennya ivintu ivyinji vyo u Yehova apelite. Nangabuli tungaba ukuti tutakwika mutawuni loli tuli kukaya, tungiyivwa ukuti tute na kabalilo akakukwana akakuti tumanyileko ukufuma ku vintu vyo u Yehova apelite. Zatunenezannye ichifukwa cho chiza ukuti tupatulaghe akabalilo nu kwenelezya ivipeliwa. Inti twennye mo u Yehova nu Yesu bakabombezezya imbombo ivipeliwa pakumanyisya sona vyo uswe tungabomba ukuti tumanyileko ivyingi ukufuma ku vipeliwa.

CHONI CHO TUKULONDIWA UKUTI TWENELEZYANGE IVIPELIWA?

U Yehova akalondagha ukuti u Adamu ahobokaghe ni vipeliwa vyache sona itizye amazina ivinyama (Ennya indime 3)

3. Choni cho chikulangizya ukuti u Yehova akalondagha ukuti u Adamu ahobokaghe ni vipeliwa?

3 U Yehova akalondagha ukuti umuntu uwa bwandilo ahobokaghe ni vipeliwa. U Chala akati amupela u Adamu, akamupa amalo aghiza agha paladayiso ukuti ikalaghemo, sona akamupa imbombo iyakuti aghapwelelelaghe nu kulima ukuti u paladayiso akule. (Ubwa. 2.8, 9, 15) Inong’onela mo u Adamu akahobokelagha pakwennya mo imbeyu zikamelelagha sona amaluba po ghakazotagha. U Yehova akamuchindika nkani u Adamu pakumupa umughunda uwa Edeni ukuti ikalaghemo nu kubupwelelela! U Yehova akamupa sona ulusako u Adamu ukuti itizye ivinyama ivyakupambana-pambana amazina. (Ubwa. 2.19, 20) U Yehova nge akasala ukuti itizge mwene amazina, loli mumalo mwache akamupa u Adamu imbombo iyi ukuti weyo abombe. Tutakukayikila ukuti, u Adamu bo achili pakwitizya ichinyamana izina, akachenelezyanga tasi mo chikubonekela sona na mo chikupangila ivintu. U Adamu akwenela ukuti akahobokagha naloli pakubomba bunubu. Naloli ivi vikwenela ukuti vikamwavwa u Adamu ukuti ivwisye akiza amahala gho u Yehova ali nagho nu kwennya ukuhobosya ukwa vintu ivyiza vyo u Chala apelite.

4. (a) Nkimba chifukwa buli choka cho tukulondiwa ukuti twenelezyange ivipeliwa? (b) Ka vintu buli vyo umwe mukupalizya nkani?

4 Ichifukwa choka cho tukulondiwa ukuti twenelezyange nkani ivipeliwa chakuti, u Yehova akulonda ukuti tubombaghe bunubu. Akutubuzya ukuti: ‘Inusya amaso ghinyu kumwanya nu kwennya.’ Ukufuma apo akutulalusya ukuti: ‘Ka wenu yo akapela ivintu vyosi ivi?’ Aliwesi amumenye uansala. (Yesa. 40.26) U Yehova atapelite bulo ivintu ivyakuswighisya kumwanya kwene, loli apelite sona pachisu ichapasi na munyanja ivintu ivyakuswighisya vyo vikutumanyisya ivyinji ivyakukwafannya nu Chala. (Sali. 104.24, 25) Twinong’onele mo u Chala akatupelela. U Yehova akatupela muzila iyakuti tuhobokaghe pala tukwennya ivintu vyo apelite. Atupelite umwakuti tuhobokaghe ni vintu ivyakupambana-pambana vyo apelite pakubombezya amaghala ghitu 5 gho ghakutwavwa pakwennya ivintu, pakukola ivintu, pakumanya mo ivyakulya ivyakupambana-pambana vikunonela sona pakunusya ivintu.

5. Ukuyana na Aba Loma 1.20, ka tungapindula buli-buli pala tukumanyilako ukufuma ku vipeliwa ivya Yehova?

5 Ibayibolo likutubuzya ichifukwa ichakulondiwa sana cho tukulondiwa ukuti twenelezyange ivipeliwa. Ichifukwa chakuti ivipeliwa vikutumanyisya ivyakukwafannya ni nkalo zyo u Yehova ali nazyo. (Belenga Aba Loma 1.20.) Umwakufwanikizya, ennya ivintu vyo u Yehova avipelite, nu kwennya mo akavipelela umwakuswighisya. Ivi vikutumanyisya ukuti u Chala wamahala sana ukuchila chilichosi. Inong’onela imitundu iyakupambana-pambana iya vyakulya vyo tukuhoboka navyo. Ivintu ivi vikulangizya ukuti u Chala abaghanite sana abantu. Pala tukwennya inkalo zyo u Yehova ali nazyo ukwendela muvipeliwa, vikutwavwa ukuti tumumanye akiza sona tupalamile kukwache. Pakabalilo aka, zatwennye izila zimo zyo u Yehova akubombezya imbombo ivipeliwa pakubamanyisya abantu ivintu vimo ivyakulondiwa nkani.

U CHALA AKUBOMBEZYA IMBOMBO IVIPELIWA PAKUTUMANYISYA

6. Ka tungamanyilapo ichoni ukufuma ku viyuni mo zikwendela?

6 U Yehova wandondomeko. Umwaka ghulighosi kubumalilo uwa Febuluwale na mukasi-kasi mwa Meyi, Abaizilayeli bakennyanga injela zikubuluka-buluka muchisu ukufuma kumupoto. U Chala akababuzya Abaizilayeli ukuti ‘injela mumwanya zikumanya akabalilo akakwendela.’ (Yere. 8.7) U Yehova weyo abikite akabalilo akakuti iviyuni ivi vyendelaghe, umwakuyana bulo abikite akabalilo ko akwiza pakulongela ichisu ichapasi. Amasiku ghano pala tukwennya iviyuni ivi, tukukumbusyiwa ukuti tungasubila ukuti u Yehova ‘asalite akabalilo’ ko akwiza pakumazizya ichisu ichibibi ichi.—Haba. 2.3.

7. Nkimba tungamanyilako ichoni ku chizwanga mo chikubulukila? (Yesaya 40.31)

7 U Yehova akubapa amaka ababombi bache. Ukwendela mwa Yesaya u Yehova alayizizye ukuti akwiza pakubaghomya abantu bache ukuti ‘babuluke ngati bali na mapapindo agha chizwanga,’ nanti bakwiyivwa ukuti bate na maka pamo pala bakugongowa. (Belenga Yesaya 40.31.) Abaizilayeli bakabelela ukwennya ivizwanga vikubuluka mumwanya ukusita ukukupizya amapapindo ghache papipi-papipi, vikubomba bunubu ichifukwa chakuti vikubombezya amaka agha mpepo yo yikuputa mumwanya. Ivi vikutukumbusya ukuti u Yehova angatupa amaka ngati mo abombeye ku viyuni ivi! Pala mukwennya iviyuni ivya maka ivi vikubuluka kumwanya nkani loli vitakukupizya amapapindo ghache papipi-papipi, mukumbukaghe ukuti u Yehova angabapa amaka gho ghangabavwa ukuti mulimbane ni ntamyo zyo mukukomana nazyo.

8. Nkimba u Yobu akamanyilako ichoni ku vintu vyo u Chala akapela sona uswe tungamanyilako ichoni?

8 U Yehova wakwenelela ukumusubila. U Yehova akamwavwa u Yobu ukuti abukilile ukumusubila. (Jobu 32.2; 40.6-8) Po akanenezannyanga nu Yobu, u Chala akatambula ivintu ivyinji vyo apelite ngati intondwa, amabingu sona akamesya. U Yehova akanena sona ivyakukwafannya ni vinyamana, ngati ing’ombe inkambako ni mpunda. (Jobu 38.32-35; 39.9, 19, 20) Ivintu vyosi ivi vitakulangizya bulo amaka aghakoghofya gho u Chala ali nagho, loli vikulangizya sona ulughano lwache na mahala ghache aghapamwanya nkani. U Yobu akanda pakumusubila nkani u Yehova ukuchila pabwandilo ukulangizya ukuti akupalizya ukunenezanya ko bakaba nako nu Yehova. (Jobu 42.1-6) Umwakuyana bulo, nuswe pala tukumanyilako ukufuma ku vintu vyo u Chala apelite, vikutukumbusya ukuti u Yehova ali na mahala nkani sona ali na maka aghakulu ukuchila ichipeliwa chilichosi. U Yehova pakabalilo aka angatwavwa sona akwiza pakumazya intamyo zyosi zyo tukukomana nazyo. Ivintu ivi vingatwavwa ukuti tughomye ulusubilo lwitu mwa Chala.

U YESU AKABOMBEZYANGA IMBOMBO IVIPELIWA PAKUMANYISYA IVYAKUKWAFANNYA NU BABA WACHE

9-10. Ka izuba ni vula vikutubuzya ichoni ivyakukwafannya nu Yehova?

9 U Yesu akavimanyagha akiza ivipeliwa. Pakuba ‘we fundi,’ akaba nu lusako ulwakubombela poka nu Baba wache pakupela ivintu vyosi. (Mbupi. 8.30) Ukufuma apo, pakabalilo ko u Yesu akaba pachisu ichapasi, akabombezya imbombo ivipeliwa pakubamanyisya abamanyili bache ivyakukwafannya nu Baba wache. Zatwennye ivintu ivinandi bulo vyo u Yesu akamanyisya.

10 U Yehova akulangizya ulughano lwache kwa aliwesi. Pa Bulumbilili ubwa Pighamba, u Yesu akabavwa abamanyili bache ukuti bamanyileko ku vipeliwa vibili vyo abantu bakavyennyanga umwakupepuka: Izuba ni vula. Vyosi vibili ivi vyakulondiwa sana ukuti tubukilile ukuba nu bumi. U Yehova nge asalite ukuti atakabape ababntu bo batakumubombela ivintu ivi. Mumalo mwache, umwalughano lwache akubapa abantu bosi ivula ni zuba. (Mata. 5.43-45) U Yesu akabombezya izuba ni vula pakubamanyisya abatumiwa bache ukuti u Yehova akulonda ukuti nuswe bulo tulangizyange ulughano ku bantu bosi. Akabalilo kosi tukuhoboka sana pala tukwennya mo kukubonekela pala izuba likwingila pamo nanti akavula kakutonya, tukwennya ulughano ulwa Yehova ulwambula ukusalila ku bantu bosi. Mo u Yehova akubombela ivintu vikutupangisya ukuti nuswe bulo tulangizyange ulughano pakulumbilila ku bantu bosi.

11. Ka ukwennya iviyuni kungatughomya buli-buli?

11 U Yehova akutupa ivintu vyo vikulondiwa ukuti tubukilile ukuba nu bumi. Pa Bulumbilili ubwa Pighamba, u Yesu akanena sona ukuti: “Ennya, iviyuni vitakupesa imbeyu, pamo ukwinula, pamo ukubika ivyakulya muntamba, loli Ughuso uwa kumwanya akuvilyesya.” Vingabombiwa ukuti bo bakivwisyanga po u Yesu akanenagha, bakennyanga iviyuni vikubululuka mumwanya po akabalalusya ukuti: “Nkimba mute mwe bapamwanya nkani ukuchila iviyuni?” (Mata. 6.26) Muzila iya lughano iyi, u Yesu akutwavwa ukwennya ukuti u Yehova akabalilo kosi akutupasikizya! (Mata. 6.31, 32) Vyo ababombi aba Yehova bo bali nu lwitiko bakumanyilako ukufuma ku vipeliwa vikubavwa sana. Umuyemba yumo uwa chilindu uwa ku Spain akawa amaka ichifukwa chakuti atakaghagha amalo ayiza aghakwikala. Loli akati ennya utuyuni tukulya imbeyu ni vipasi, akagha amaka. Akanena ukuti, “Utuyuni utu tukankumbusya ukuti u Yehova akutupwelelela, sona nune bulo akwiza pakupwelelela.” Pakati penda akabalilo akanandi bulo, umuyemba uyu akaghagha amalo aghakuti ikalepo.

12. Ukuyana nu Matayi 10.29-31, nkimba utwatiti tukutumanyisya ichoni ivyakukwafannya nu Yehova?

12 U Yehova akwennya ukuti aliwesi pamwene wakulondiwa. Bo u Yesu achili pakubatuma abatumiwa bache pakulumbilila, akabavwa ukuti batakoghopaghe abantu bo bakubasusya. (Belenga Matayi 10.29-31.) U Yesu akabomba bunubu pakubabuzya ivyakukwafannya nu tuyuni utwatiti to tukaba twakumanyikwa sana ku Baizilayeli. Utuyuni utu tutakaba twakulondiwa nkani mukabalilo aka Yesu. Loli akababuzya abamanyili bache ukuti: “Nakamo akatiti ko kakuwa pasi ukusita Ughuso uwa kumwanya ukuzimanya.” Akongelezyapo ukuti: “Amwe [umwe] mwe bapamwanya nkani ukuchila utwatiti utwinji.” U Yesu akabasimikizya abatumiwa bache ukuti u Yehova akubennya ukuti aliwesi pamwene wakulondiwa. Tutakukayikila ukuti abatumiwa bakakumbukilagha amazyu agha Yesu nanti bennya utwatiti po bakulumbilila mumatawuni sona mukaya. Numwe bulo pala mukwennya utuyuni utunandi utu, mukumbukilaghe ukuti mwe bakulondiwa pamwebene, ichifukwa numwe bulo “mwe bapamwanya nkani ukuchila utwatiti utwinji.” Mutakulondiwa ukuti mughopaghe nanti abantu bamo bakubasusya, chifukwa akabalilo kosi u Chala akubavwa.—Sali. 118.6.

KA TUNGAMANYILA BULI-BULI IVYINGI IVYAKUKWAFANNYA NU CHALA UKUFUMA KU VIPELIWA?

13. Nkimba choni cho chingatwavwa ukuti tumanyilagheko ukufuma ku vipeliwa?

13 Tungamanyila ivintu ivyinji ivyakukwafannya nu Yehova ukufuma ku vipeliwa. Ka tungamanyila buli-buli? Ichabwandilo, tukulondiwa ukuti tupatulaghe akabalilo nu kwenelezya ivipeliwa. Ichakukonkapo, tukulondiwa ukuti twinong’onelaghepo vyo ivipeliwa vikutumanyisya ivyakukwafannya nu Yehova. Nangabuli te chipepe ukuti akabalilo kosi tubombaghe bunubu. Géraldine, umuyemba uwa ku Cameroon, akanena ukuti, “Nkakulila mutawuni, nkamanya ukuti nkulondiwa ukuyezya-yezya ukuti mpatulaghe akabalilo akakuti nennyanje ivipeliwa.” Usongo yumo izina lyache u Alfonso akalongosola ukuti, “Nkamanyila ukuti nkulondiwa ukwibikila indondomeko iyakuti, nibanje nemwene nu kwennya ivipeliwa vyo u Yehova apelite nu kuyezya-yezya ukwinong’onelapo vyo ichipeliwa cho nennya chikumanyisya ivyakukwafannya nu Yehova.”

Po akennyanga ivipeliwa vyo vili papipi nawe, u Devedi akamanyilako ivyinji ivyakukwafannya nu Yehova (Ennya indime 14)

14. Ka u Devedi akamanyila ichoni po akinong’onelaghapo pa vipeliwa ivya Chala?

14 U Devedi akinong’onelaghapo nkani ivyakukwafannya ni vipeliwa ivya Chala. Akanena kwa Yehova ukuti: ‘Pala nkwennya kumwanya kwinyu, imbombo izya nyobe zyinyu, umwezi ni ntondwa vyo muvipangite, ka umuntu wewenu ukuti mumukumbukilaghe?’ (Sali. 8.3, 4) Naloli u Devedi nanti ennya kumwanya, atakahobokagha bulo na vyo akennyanga loli akapalizyanga. Akinong’onelaghapo sona vyo intondwa zikamumanyisyanga ivyakukwafannya nu Chala. U Devedi akamanyila ubukulu ubwa Yehova. Pakabalilo kamo u Devedi akinong’onelapo mo umubili bwache bukakulilagha mulwanda ulwa mama wache. Po akinong’onelaghapo mo umubili bwache bukakulilagha umwakuswighisya, akanda pakupalizya nkani amahala gho u Yehova ali nagho.—Sali. 139.14-17.

15. Nena ivifwanikizyo ivya vipeliwa vyo vikulangizya inkalo izya Yehova. (Salimo 148.7-10)

15 Ngati we Devedi, nuswe bulo tutakulondiwa ukuti tubuke kubutali ukuti tuye twaghe ivipeliwa vimo ivyakuti twinong’onelepo mo u Yehova akavipelela. Nanti tungennya po twikala, tungennya ukuti pali ivintu ivyinji vyo vingatwavwa ukuti tumumanye akiza u Yehova. Umwakufwanikizya, mungamanya amaka agha Yehova nanti mukwivwa ubutukizu ubwi zuba pa mubili bwinyu. (Yere. 31.35) Inong’onela amahala agha Yehova nanti mukwennya akayuni kakuzenga ichivulumbo chache. Inong’onela sona amahala agha Chala pala mukwennya imbwa yikusamazya ulusinda lwache. Mumupalizyange u Yehova ichifukwa cha lughano lwache pala mukwennya umama akwangala na kabonda kache. Tuli nu lusako ulukulu hee ulwakumanyila ivyingi ivyakukwafannya nu Yehova, ichifukwa ivintu vyo apelite vikumupala, ivikulu, ivinandi, vyo vili papipi nuswe na vyo vili kubutali.—Belenga Salimo 148.7-10.

16. Nkimba tukulondiwa ukuti tubombaghe ichoni?

16 U Chala witu wamahala, walughano, wamaka sona chilichosi cho akubomba chiza. Tungamanyila ivyakukwafannya ni nkalo zyache izi sona ni zyamwabo, nanti tukwenelezya nkani ivipeliwa vyo vyatuzyungulila. Nanti vingabombiwa, swebosi tuyezye ukupatula akabalilo nu kuhoboka ni vipeliwa sona twinong’onelepo vyo ichipeliwa cho twennya chikutumanyisya ivyakukwafannya nu Yehova. Pala tungabomba bunubu, vingatwavwa ukuti tupalamile nkani kwa Mupeli witu. (Yako. 4.8) Inkani iyakukonkapo, inti twize twennye mo abapapi bangabombezezya imbombo ivipeliwa pakubavwa abana babo ukuti bapalamile kwa Yehova.

ULWIMBO 5 Milimo Yakuzizwiska ya Chiuta

a Ivintu vyosi vyo u Yehova apelite, vyakuswighisya. Izuba lili na maka gho ghakwavwa ukuti amaluba ghakulaghe akiza. Imbombo zyache izi zikutuswighisya sana. Ivintu vyo u Yehova apelite, vingatumanyisya ivyinji ivyakukwafannya ni chisa cho u Chala ali nacho. Mu nkani iyi, inti tunenezannye ichifukwa cho tukulondiwa ukwenelezya nkani ivintu vyo u Chala apelite sona inti tunenezannye mo ukubomba bunubu kungatutulila ukuti tupalamile kwa Chala witu.