Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

Ba Johannes Rauthe balukupyungako umulimo wa kutulisha, cipale muli ba 1920

IFYEBO FYA KALE IFILAMINWE

“Ndukulemya BaYawe pa Kofwako Bambi”

“Ndukulemya BaYawe pa Kofwako Bambi”

“PA NKONDO shonse isha kale, tapalipo iili yonse iingalingana na yiyi iilukucitika mu Yulopu.” Ifi efi Akatambo ka Wakulama aka September 1, 1915, kabuulishishe inkondo ya calo iya kutanga, iyali mu fyalo apepi na 30. Akatambo ka Wakulama kalilabiile ati pakuti pali yiyi inkondo “umulimo [uwa Bufumu] waciicilwa, makosa makosa mu Germany na mu France.”

Pakuti pa nkondo iyali mu calo conse, bambi Abasambile ba Baibolo balingiile ubushilikani ni pakuti tabaishipo bwino ifi caalula ukubulo’kulibikamo mu fyakupikishanya fya calo. Nangabe’fyo, baali ne munkonsha wa kutulishe’cebo iciweme. Pakuti ba Wilhelm Hildebrandt baalukufwaya ukupyungako umulimo wa Bufumu, baaliodele amatalakiti aali ne mutwi wa kweba’ti The Bible Students Monthly aamu ciFrench. Ba Hildebrandt tabailepo mu France pakuti baali bakutulisha aba mpindi shonse, sombi baaliile mu France ni pakuti baali bashilikani. Nangaba ati balifwite ifyakufwala fya bushilikani kabili baalukuboneka koti bapate ba bantu ba baYawe, balitulishe icebo ca mutende ku bantu ba mu France.

Inkalata ishalembelwe mu Akatambo ka Wakulama shalibuulishishe ati Abasambile ba Baibolo bamo aba mu Germany baalukufwaisha ukutulisha icebo iciweme ica Bufumu nangaba’ti baali bashilikani. Umukwabesu Lemke, uwalukupyungila mu bwato bwa nkondo alilabiile ati pa bantu abo alukupyunga nabo, abali 5 baalitemenwe bucine. Alilembele ati, “Na muli bubuno ubwato, ndukulemya baYawe pa kofwako bambi.”

Ba Georg Kayser abaile ku nkondo ninshi bashilikani, baalibwelele bapyungishi ba baLesa. Findo fyacitikile? Baalipokeleko ibuuku ilyalembele Abasambile ba Baibolo kabili balitemenwe bucine, ne kuleka ukulwako inkondo. Pakuti balilekele ukulwako, balitatikile ukupyunge’milimo imbi iya kofwako abashilikani. Panuma ya nkondo, baalipyungile bupainiya pa myaka iingi.

Nangaba’ti Abasambile ba Baibolo baali tabangeshiba ifingi pa kubulo’kulibikamo mu fyakupikishanya fya calo, ifi baalukulanguluka na fyefyo baalukucita fyalipuseneko makosa ku fyalukucita abantu abalukusuminisha inkondo. Ili aba mapolitiki ne ntangishi sha mapempelo balukukoselesha abantu ukulwako inkondo, Abasambile ba Baibolo bo baalukulonda ‘Imfumu ya Butende.’ (Yisa. 9:⁠6) Nangaba’ti bambi baalukucitako fimo ifyalukulangisha ati baalukulibikamo mu fyakupikishanya fya calo, bonse baalukulonda ifipalene ne fyalabila Umusambile wa Baibolo umo, Konrad Mörtter, ati, “Nalibwene apaswetele mu Mashiwi abaLesa ati abaKlistu tabelelwepo ukwipaya abantu.”​—⁠Ifyakufu. 20:13. *

Ba Hans Hölterhoff balukulangisha makashini ya The Golden Age ukupyungisha ingolofwana ya kusunka

Mu Germany, umwali ifunde ilyalukulabila ati bonse balyelelwe ukulwako inkondo, Abasambile ba Baibolo ukucila pali 20 baalikeene ukwingila ubushilikani. Bambi baalitatikile ukubabona ati bafuntile. Ku cakubwenako, ba Gustav Kujath baalibabikile mu cipatela ca bafuntile, ne kubapeela imiyanda iibipile. Ba Hans Hölterhoff nabo baalikene ukwingila ubushilikani, popele baalibakakile mu jele. Nangabe’fyo na kwenka kulya ku jele baalikeene ukupyungako imilimo iili yonse iyalukofweleshako abashilikani. Bakalama baalibapalatiile amaboko abo ne molu abo ku mubili mpaka ili baumfwile icifwe. Ili babwene ati ifi fyonse tafilukubalengeshapo ukulwako inkondo, baalibatinishe ati baali ne kubepaya. Nangabe’fyo, ba Hans baalipitilishe ukukaana ukulwako mpaka ili inkondo yashilile.

Bambi abakwabesu abo baalukupangilisha baalikeene ukwingila ubushilikani pano baalilombele ati balukupyungako imilimo imbi. * Ba Johannes Rauthe baalisalulwilepo ukupyungako imilimo ya kube’fyo kabili baalile mu kupyungila mu njanji. Ba Konrad Mörtter baalibapeele umulimo wa kupeela imiyanda, kabili ba Reinhold Weber baali ni banasi. Ba August Krafzig, abapeelwe umulimo wa kulama ifipe fya bashilikani, nabo balisangalele ni pakuti umulimo wabo tawalukupengelapo bo ukuya ku nkondo. Aba Abasambile ba Baibolo na bambi lukoso balukufwaisha ukupyungila baYawe pakuti baalitemenwe baYawe kabili baali aba bucine.

Pakuti pali fyefyo Abasambile ba Baibolo baalukucita ili kwali inkondo, baalitatikile ukubaceta ku ba mu buteko. Mu myaka iyakonkelepo, Abasambile ba Baibolo mu Germany baalukubatwala kwi solololo pakuti pa mulimo wabo uwa kutulisha. Pa kubofwako, iofeshi lya mutano mu Germany lyalipangile dipatimenti ya kofwako abakwabesu abo baalukusololwesha kwi solololo iyali pa Beteli mu Magdeburg.

Bamboni sha BaYawe baalukuya ili bomfwisha ifi caalula ukubulo’kulibikamo mu fya calo. Ili inkondo ya calo iya bubili yatatikile, tabaalibikilemo mu fya calo neli panini. Popele ubuteko bwa mu Germany bwalitatikile ukubabona ati bapate kabili bwalukubakululusha ukwakuti. Ifi twalabilapo fikabuulishishiwa bwino mu ciputusha icikafuma kuntangiile pa mutwi wa kweba’ti “Ifyebo fya Kale Ifilaminwe.”​—⁠Ifyebo fya Kale Ifilaminwe Ifya mu Central Europe.

^ par. 7 Boneni ilyashi ilikululabila pa Basambile ba Baibolo aba mu Britain abaliko ili kwali Inkondo ya Calo iya Kutanga mu ciputusha icali ne mutwi wa kweba’ti “Ilyashi Lya Kale—Balishipikishe mu ‘Nshita ya Kwesha’” ilyali mu Akatambo ka Wakulama aka Cibemba aka May 15, 2013.

^ par. 9 Ifi fyalilabilwepo mwi buuku lya Millennial Dawn ilya mu 1904 Volyumu 6 na muli makashini ya Zion’s Watch Tower iya August 1906 mu Germany. Pano Akatambo ka Wakulama aka September 1915 kalilabiile ukwaluka ukwaliko kabili kalibuulishishe ati Abasambile ba Baibolo tabaelelwepo ukwingila ubushilikani neli kupyungako imilimo imbi iya kofwako abashilikani. Nangabe’fyo, ifi ifyebo tafyalimo muli makashini ya ku Germany.