1, 2. (a) Kani ukushimika ukulembelwe pali Yisaya 60:22 kulukukonshiwa shani muli shishino inshiku sha kupelako? (b) Ni bani abalukupengelwa makosa mu kwanshika kwa baYawe ukwa pa calo?

“UYO munini akaba myanda ikumi, na woyo umuce naye akaba mushobo wa bantu ukosele.” (Yisa. 60:22) Uku ukushimika kulukukonshiwa muli shishino inshiku sha kupelako. Mu mwaka wa kupyunga kwesu uwa 2015, abakutulisha ba Bufumu 8,220,105 e bapyungile umulimo wa kutulisha mu calo conse! Amashiwi akupelako muli kuku ukushimika alitukumine fwense fwe baKlistu, ni pakuti baWishifwe bakwiulu baalilabiile ati: “Nebo ne baYawe nkaficita bwangu pa kufika impindi.” Fyenka filya abali muli motoka babona ati yatatika ukubutukisha, na fwebo tulukubona ifi umulimo wa kupanga abasambile uwa mu calo conse ulukukula. Findo tulukucitapo pali kuku ukukula? Kani fwe bakutulisha ba Bufumu tulukupyungisha apapelele amakosa esu? Abakwabesu ne nkashi abengi balukutatika bupainiya bwa mpindi shonse ne bwakofwako. Nakabili, tulasangalala ukubona abengi balukusalululapo ukuya ukulukupengela abakutulisha ba Bufumu neli ukupyungako imilimo imbi iya mu kwanshika!

² Pa mpindi intu imo, tulukubona ati abakupyunga imilimo ya  mwi kelesha balukupengelwa makosa. Umwaka ne mwaka amakelesha 2,000 alukupangwa. Kani mwi kelesha limo limo mulyelelwe ukuba abakulu ba mwi kelesha 5, ninshi umwaka ne mwaka, abapyungishi bakofwako 10,000 balyelelwe ukuba abakulu ba mwi kelesha. Ici cilukwalula ati abakwabesu abakuti ubwingi balyelelwe ukupyungisha ukufika pa fipengelwa pakweba’ti babe abapyungishi bakofwako. Ukulunda pali cici, fwense lukoso nangaba’ti tuli balalume neli banakashi, tulyelelwe ukuba “bafulile ne milimo ya baShikulu.”—1 Koli. 15:58.

3, 4. Ni isa milimo ya mu kwanshika kwa baLesa mungapyungako?

³ Pendeni 1 Timote 3:1. Ishiwi lya ciGiliki ilyaalwilwe ati “atinamine” lilaalula ukufungulula ukuboko ne kwikata icintu, cipale iciliko apatali na mwebo. Pa kupyungisha ili ishiwi, Paulu alukubuulishisha ati tulyelelwe ukupyungisha pakweba’ti tutinamine. Alakanyeni pa mukwabesu uulukulanguluka pa kupyungako imilimo mwi kelesha kuntangiile. Cipale pali ino mpindi talipo mupyungishi wa kofwako, pano akutuluka ati alyelelwe ukuba ne mibelo iingamofwako ukufika pa fipengelwa. Ica kutanga, apyungila pa kuba umupyungishi wa kofwako. Mu kupita kwa mpindi, atatika ukufwaya ukuba umukulu wa mwi kelesha. Pa kuba umupyungishi wa kofwako na pa kuba umukulu wa mwi kelesha, umukwabesu apyungisha pakweba’ti afike pa fipengelwa pa kupyungako imilimo na imbi mwi kelesha.

⁴ Mu kupalako, abakwabesu ne nkashi abafwaya ukupyungako bupainiya, pa Beteli, neli ukupyungako umulimo wa kwibaka Imilenda ya Bufumu balapyungisha pakweba’ti bakonshe ukufika pa fipengelwa. Nga tusambilile pali fyefyo Amashiwi abaLesa atukoselesha fwense ukupyungisha pakweba’ti tutinamine imilimo na imbi iya mu kwanshika kwa baLesa.

5. Kani abanice bangapyungisha shani amakosa abo ku kupyunga imilimo ya Bufumu?

⁵ Abanice bali ne makosa akupyunge’milimo iingi mu kwanshika kwa baYawe. (Pendeni Ifisimpi 20:29.) Abakwabesu bambi abanice abapyungila pa Beteli balapyungila ku kupulinta amaBaibolo ne mabuuku ambi aalabila pali Baibolo. Abakwabesu ne nkashi abanice abengi balapyungako umulimo wa kwibaka ne kuwamya Imilenda ya Bufumu. Ili kwaba amakatasho aakulu, abanice balapyungila pamo na Bamboni abeshi imilimo ku kofwako abali mu bukatasho. Nakabili, bapainiya abanice balofwako ukutulisha icebo iciweme ku mipunda ya kutali na ku bantu abalabile’milaka imbi.

6-8. (a) Kani umukwabesu umo alyalwileko shani ifi alukubona imilimo ya baLesa, kabili findo fyafuminemo? (b) Ni muli isa nshila ‘tungesesha ne kubona ati baYawe baliweme’?

⁶ Ukwakubula ne kukanika, muliishi umulandu ukupyungila baYawe ne mweo wesu onse kucindamiine. Pano, findo mungacita kani na mwebo mulomfwa koti ni fyefyo umukwabesu twakwita ati Aaron aumfwile? Nangaba’ti alikuliile mu cisoolo ca buKlistu, alilabiile ati, “Nalukumfwo’bufila ukuya mu kubungana na mu kutulisha.” Alukufwaisha ukupyungila baLesa pano alukulanguluka pa mulandu taabelelepo umusangalele. Findo acitilepo?

⁷ Umukwabesu Aaron alitatikile ukupenda Baibolo lyonse, ukwanshikilo’kubungana, ne kwasukapo. Nakabili, alitatikile ukutembela lyonse. Ili aalukuya ili atemenwako baYawe, alitatikile ukukula mu fya baLesa. Ukufumo’lo, umukwabesu Aaron alilitemweshe ukupyungako bupainiya, ukofwelesha abali mu bukatasho, ne kutulisha mu calo cimbi. Pali ino mpindi uyu umukwabesu alapyungila pa Beteli kabili mukulu wa mwi kelesha. Kani alomfwa shani pali fyefyo aacitile? Alilabiile ati, “ ‘Ndyeseshe ne kubona ati baYawe baliweme.’ Pakuti baYawe balinshukishe, ndabona ati ndyelelwe  ukupyungisha mu milimo yabo, kabili ndibwenenemo makosa.”

⁸ Umwimbishi wa masamo aalimbile ati: “Abo ababapensela baYawe teti bakapengele kantu akelelwe neli kamo.” (Pendeni Amasamo 34:8-10.) Na cine, baYawe tabakafilwapo ukulama abo ababapyungila ne munkonsha. ‘Tulesha ne kubona ati baYawe baliweme’ ili tulukupyungisha mu milimo yabo. Nakabili, kani tulukupempela baYawe ne mweo wesu onse, tulaba abasangalele ukwakuti.

9, 10. Nindo mwelelwe ukubeela ne mutima wa ‘kupembelela’?

⁹ Ili mulukutinamina imilimo ya mwi kelesha, mulukuli ne mutima wa ‘kupembelela.’ (Mika 7:7) Lyonse baYawe balofwako abapyungishi babo, nangaba’ti bangasuminisha papitako impindi pakweba’ti bapeelwe imilimo na imbi mu kwanshika kwabo, neli pakweba’ti ifintu fimo fiwamineko. Baalilaile Ablaamu ukukwata umwana, pano Ablaamu alilangishe ukucetekela ne mutimanteka. (Ebeya 6:12-15) Nangaba’ti aalipembelele imyaka iyakuti ubwingi pakweba’ti Isaci afyalwe, Ablaamu takatelepo ukupembelela, kabili baYawe baalikonseshe ifi bamulaile.—Ifyakuta. 15:3, 4; 21:5.

¹⁰ Ukuba, ukupembelela takupubilepo. (Ifisi. 13:12) Kani lyonse tulukulanguluka ati bakokola ukutupeela imilimo mwi kelesha, tungalukuli ababombomene. Kanshi cingawama ukupyungisha bwino impindi ku kuwamyako ne kufika pa fipengelwa ukupyungako imilimo mwi kelesha. Nga tulabile pa nshila shitatu ishi mungacitilamo ifyo.

11. Ni isa mibelo tungafwaya ukukwata, kabili nindo?

 ¹¹ Pyungileni pa kuba ne mibelo iingamofweniko ukufika pa fipengelwa. Kani tulukupenda Baibolo lyonse ne kwalakanyapo, tungaba ne mano, ukukutuluka, ukusololola bwino, ukwishiba, ne milangwe ya mano. Iyi imibelo icindeme kuli baabo abalukutangilila mwi kelesha. (Ifisi. 1:1-4; Tito 1:7-9) Nakabili, ili tulukupenda amabuuku esu aalabila pali Baibolo, tulaya ili twishiba ifi baYawe balanguluka pa fintu ifilekenelekene. Inshiku na nshiku, tulasalululapo ifyakulisangalashishamo, ifyakufwala, ifyakupyungisha indalama, ne fyakupyungila pamo ne bantu bambi. Kani tulukupyungisha ifi tusambilila mu Baibolo, tungalukusalululapo bwino pa fintu.

12. Kani aba mwi kelesha bangalangisha shani ati bacetekelwe?

¹² Mulukuli abacetekelwe. Nangaba’ti tuli balalume neli banakashi, tulyelelwe ukupyungisha mu milimo ya mu kwanshika kwa baLesa yeyo tupeelwe. Pakuti Neyamiya aali mwikalikishi, alisalulwile pa bantu ba baLesa abakupeela imilimo. Bantu ba kuba shani asalulwile? Bantu abaalukutonda baLesa, kabili abacetekelwe. (Neya. 7:2; 13:12, 13) Na pali bubuno bukumo, aba mwi kelesha balyelelwe ukuba “abantu ba mano, abalukutonda baLesa, abantu ba bucine.” (Ifyakufu. 18:21) Imilimo iweme ilabonwa ku bantu bambi.—Pendeni 1 Timote 5:25.

13. Mungatuntulula shani Josefi ili bambi bacita ifitafyelelwe kuli mwebo?

¹³ Mulukusweshiwa kuli baYawe. Findo mungacita kani bambi bacita ifitafyelelwe kuli mwebo? Cipale mwebo mungafwaya ukulipokolola penka apo. Pano ukucite’fyo, shimbi impindi kulakushishako lukoso ubukatasho. Abakwabo Josefi baalicitile ifibipile kuli ye, pano tapitilishepo ukubafiitilwa. Panuma, Josefi baalimubepeshe kabili baalimubikile mu jele apakubula ne mulandu wa cinenene. Nangabe’fyo, lyonse alukweyamina pali baYawe ili alukupita muli aya amakatasho. Findo fyafuminemo? “Ishiwi lya baYawe lyalimweseshe,” neli ati lyalimusweseshe. (Amasa. 105:19) Ili aya amakatasho ashilile, Josefi ali uwelelwe ukupyunga umulimo uulibelele. (Ifyakuta. 41:37-44; 45:4-8) Ili mulukupita mu makatasho, mulukulomba amano, mulukuli abatekenye muli fyefyo mucita na mu ndabililo, kabili mulukulomba baYawe ukumukosheni. BaYawe bakamofweniko.—Pendeni 1 Petilo 5:10.

14, 15. (a) Nindo twelelwe ukubikila akalango ku nshila tutulishishamo? (b) Kani mungaalulako shani inshila sha kutulishishamo? (Boneni icikope icili pe buula 20 ne kabokoshi ka “ Kani Mungalulako Inshila Mutulishishamo?”)

¹⁴ Paulu alikoseleshe Timote ati: “Kobikapo umutima pa kupenda amalembo, na pa kucenjesha, na pa kusambisha. Kolicenjelela we mwine ne busambishi bobe.” (1 Tim. 4:13, 16) Pali yiyi impindi, Timote ninshi aliishi bwino ifya kutulisha. Pano, aali ne kuwamyako ukutulisha kwakwe kani ‘alicenjelela umwine,’ neli ukubikako makosa akalango ku nshila alukusambishishamo abantu. Taelelwepo ukulukulanguluka lukoso ati abantu baali ne kumfwa ifi aalukubasambisha. Pakweba’ti alukubafika pa mitima, aalyelelwe ukulukwalulako inshila sha kusambishishamo ukwelelwa na fyefyo abantu alakusambisha baalukupengela. Fyopele’fyo, efi na fwebo fwe bakutulisha ba Bufumu twelelwe ukulukucita.

¹⁵ Kani tulukutulisha ku ng’anda ne ng’anda, impindi ishingi tatusangapo abantu. Kumbi, tekuti twingilepo pa mang’anda ambi na pa mipunda imbi iili mu malinga. Kani ifi efi cili mu mupunda mutulishisha, na mwebo mungalanguluka pa kwalulako inshila sha kutulishishamo.

16. Nindo ukutulisha pa mupunda apasangwa abantu abengi kuwamine?

¹⁶ Ukutulisha pa mupunda apasangwa abantu  abengi ni nshila iweme iya kutulishishamo icebo iciweme. Bamboni abengi balukulitemwesha ukupyungako uyu umulimo. Balafwaya impindi ya kuya mu kutulisha ku bantu abasangwa pa fitesheni fya mashitima ne myotoka, mu mamaliketi na mu mapaaka, eli na mu mipunda imbi umusangwa abantu abengi. Ukupyungisha imilangwe, Mboni angatatika ukwambaala ne muntu pa kulabila pa filukucitika mu calo, pa kumutoota pali fyefyo alama abana, neli ukumwipusha pa milimo apyunga. Ili balukwambaala, uwakutulisha angapyungishako ne Malembo ne kukutika kuli fyefyo umuntu alabilapo. Ifi umuntu alabilapo fingalengesha uwakutulisha ukwambaala nakwe na fimbi pali Baibolo.

17, 18. (a) Findo fingamofweniko ukuba ne lupata ili mulukutulisha? (b) Kani amashiwi akwe Dafidi angamofweniko shani ili mulukutulisha?

¹⁷ Kani mulakatashiwa ukutulisha pa mupunda apasangwa abantu abengi, tekweshapo ukuleka. Ba Eddie, bapainiya abekala mu New York, baalukufilwa ukutatika ukwambaala ne bantu ili balukutulisha pa mupunda apasangwa abantu abengi. Mu kupita kwa mpindi, baalibeele ne lupata. Findo fyabofweleko? Balilabiile ati: “Pa mapempelo acisoolo, nebo ne bakashi banji tulafwaya ifyasuko ku fyakwipusha ifi abantu bepusha makosa. Nakabili tulalomba Bamboni na bambi ukutofwako.” Pali ino mpindi, ba Eddie balafwaisha ukupyungila pa mupunda apasangwa abantu abengi.

¹⁸ Ili mulukuwamyako inshila mutulishishamo icebo iciweme, ukukula kwenu kukalukuboneka kuli bonse. (Pendeni 1 Timote 4:15.) Ne cicililepo, mukalemya baYawe koti ni fyefyo Dafidi acitile, uwaimbile ati: “Nakulukubalemya baYawe impindi shonse; ukubatota kukalukuli mu kanwa kanji inshiku shonse. Umutima wanji ukalukulitotela muli baYawe: Abatekenye bakomfwa ifya fyefyo, ne kulukutemwa.” (Amasa. 34:1, 2) Kabili pakuti pa kutulisha kwenu, abatekenye bangesa mu kupempela kwa cine.

19. Nindo umupyungishi wa baYawe uwa bucine elelwe ukuba umusangalele nangaba na fyefyo alukupitamo?

¹⁹ Dafidi alimbile ne kweba’ti: “Imilimo yenu yonse ikalukumutoteni, mwe baYawe; abalungeme benu nabo bakamucindikeni. Bakalabila ifya buleme bwa bufumu bwenu, ne kwambala ifya bukulu bwenu; mu kubeshibisha abana ba bantunshi ifya kucita fyabo ifya makosa, ne mpupo sha buleme bwa bufumu bwabo.” (Amasa. 145:10-12) Aya amashiwi alukubuulishisha ifi Bamboni sha BaYawe bonse bomfwa. Nga pano kani mulafilwa ukutulisha makosa pakuti pa kucekula neli pakuti pa makatasho ambi? Lyonse mulukwanuka ati ili mulukutulisha ku bamulameni na ku bantu bambi, ninshi mulukulemya baLesa. Kani muli mu jele pakuti pa kucetekela kwenu, ukwakubula ne kukanika mulatulishako ku bantu ili mwaba ne shuko lya kucite’fyo, kabili ico cilasangalasha baYawe. (Ifisi. 27:11) Fyenke’fi efi cili na kuli mwebo mwe muli na bamukakwenu abatabapempelapo baYawe pano mulapyungisha mu fya baLesa. (1 Pet. 3:1-4) Nangaba na fyefyo mulukupitamo, mungalemya baYawe ne kukula mu fya baLesa.

20, 21. Bambi bangabwenamo shani kani mulipeelwe imilimo iingi mu kwanshika kwa baYawe?

²⁰ Icine, baYawe bakamushukisheni kani mwapitilisha ukulukutinamina. Kani mwaalulako amekalilo enu, mungapyungako makosa mu mulimo wa kusambisha abantu bucine. Ne cicililepo ca kweba’ti, abakwabesu ne nkashi bakabwenamo makosa mu kupyungisha kwenu. Kabili pakuti pa kupyungisha kwenu mwi kelesha, abantu ba baYawe bakamutemweni makosa, bakalukumutooteni, kabili bakalukumofweniko.

²¹ Nangaba’ti tulipyungiile baYawe pa myaka iyakuti ubwingi neli ni pa myenshi lukoso iinini, fwense tungapitilisha ukukula mu fya baLesa. Pano, kani abaKlistu abakulu mu fya baLesa bangofwako shani aba bukumo ukukula mu fya baLesa? Ici eci tukambaalapo mu ciputusha cakonkapo.