1, 2. (a) Buulishisheni icakupalanya baYesu balabiile ica mwine we bala. (b) Kani ici icakupalanya cilabuulishisha shani imibelo ya kupeela ne luse?

KAMBI kasuba mu mpindi ya lucelo, umwalalume umo uwakwete ibala lya mifaina aliile ku maliketi mu kufwaya abakupyungila mwi bala lyakwe. Abalalume abo asangene baalisumiine ukufola indalama ishi abalaile. Umwine we bala alukufwaya abapyungishi na bambi, popele impindi ne mpindi aalukuya ku maliketi mu kufwaya abakupyunga na bambi. Na baabo aba asangene mu cingulo alibalaile ukubafolesha indalama ishelelwe. Ili impindi ya bushiku yafikile, alibungenye abapyungishi bonse ku kubafolesha indalama, kabili bonse alibapeele indalama shintu shimo nangaba’ti baalipyungile iwala limo neli aengi. Ili abatatikilo’kupyunga ulucelo baishibile ifi, baalitatikile ukulitamaasha. Umwine we bala alibaasukile ati: ‘Tali mwacisumina ukupoka indalama ishi nacimulayeni? Kanshi nshikwete amakosa akupeela abapyungishi banji ifi ndukufwaya? Kani mwaumfwa icikani pakuti pa kupeela kwanji?’—Mat. 20:1-15.

 ² Icakupalanya baYesu balabiile cilatwanushako imibelo ya baYawe iilabilwepo makosa mu Baibolo, e kweba’ti ‘uluse.’ (Pendeni 2 AbaKolinto 6:1.) Abapyungishi abaapyungile lukoso iawala limo tabaelelwepo ukufola indalama ishi bafolele, pano umwine we bala alibalangishe uluse. Ukulosha kwi shiwi lya “uluse” ilyaalulwa mu ma Baibolo ambi ati “inkumbu,” uusambilile umo alilembele ati: “Ili ishiwi lilalosha ku mpese ya lukoso iipeelwa ku muntu uutacelelwapo ne kupeelwa.”

3, 4. Nindo baYawe balangishishe uluse ku bantunshi, kabili balacita shani ifyo?

³ Baibolo ileta impese tupeelwe ati “ni mpese ya luse lwa baLesa.” (Efesa 3:7) Mba nindo baYawe batupeelela iyi ‘impese,’ kabili balacita shani ifyo? Tungelelwa ukupeelwa iyi impese kani lukoso twalukucita ifintu fyonse ukwakubulo’kubifya. Pano bucine bwa kweba’ti tatuwamininepo kabili tulabifya. E calengeshe Imfumu Solomoni ukulemba ati: “Pa calo ca panshi tapalipo umuntu ulungeme ulukucito’kuwama, apakubulo’kubifya.” (Uwaku. 7:20) Intangishi Paulu yalilembele ati: “Abantu bonse balibifishe, ne kulukupelela pa buleme bwa baLesa” kabili ati “ukulambulwa kwa kubifya ni mfwa.” (Loma 3:23; 6:23a) Kanshi tungalabila ati imfwa e lambulo twelelwe ukupoka.

⁴ Pakuti baYawe balitutemenwe, baalicitiile abantunshi bakubifya icintu icikulu icilangisha ati ba luse. Baalitumine “Umwana wabo uli enka,” ukwisa mu kutufwila. (Yoa. 3:16) Popele, Paulu alilembele ati pali ino mpindi baYesu “bafwikwa ne muntinya wa buleme ne kucindikwa, ati koti luse lwa baLesa bakabomfwile imfwa abantu bonse.” (Ebeya 2:9) Mu cinenene, “impese ya baLesa iya kupa lukoso mweo wa muyayaya muli baKlistu Yesu baShikulu besu.”—Loma 6:23b.

5, 6. Findo fifumamo kani tulukutangililwa (a) ne kubifya? (b) ne luse?

⁵ Kani abantunshi baalibeele shani ne kubifya ukubalengesha ukufwa? Baibolo ilabuulishisha ati: “Pa kupulaisha kwa muntu umo [Adama], imfwa yalibele ne bufumu” pali bakamufyalwa bonse abakwe Adama. (Loma 5:12, 14, 17) Nangabe’fyo, tungasalululapo fwebene ukubulo’kulukutangililwa ne kubifya. Kani twacetekela mu mulubulo wa baKlistu ninshi tulukufwaya ukulukutangililwa ne luse lwa baYawe. Muli isa nshila? Baibolo ilaasuka ati: “Apafulile ukubifya, tanje cine uluse lwalifulile ukwakuti; ati koti ni fyopele’fyo ifi kwakomekele abantu mu mfwa ukubifya, fyopele’fyo ne luse nga lubakomeke ku kulungama ukuficilo’mweo wa muyayaya muli baYesu Klistu baShikulu besu.”—Loma 5:20, 21.

⁶ Nangaba’ti tupitilishe ukulukuli abakubulo’kuwaminina, tulyelelwe ukukano’kulukutangililwa ne kubifya. Ili twabifya, tulyelelwe ukulomba ukufitulukilwa kuli baYawe. Paulu alicenjeshe abaKlistu babyakwe ati: “Ukubifya takukamukomekeni; pakuti mwebo tamukomekwa ku mafunde, sombi ni ku luse eko mukomekwa.” (Loma 6:14) Kani twacite’fyo tulatangililwa ne luse. Findo fingafumamo? Paulu alibuulishishe ati: “Uluse lwa baLesa lwaboneka . . . ne kutufunda ati, pa kukana ukupufya baLesa ne kukumbwa ukwa mu calo ca panshi, ukwelelwa twikale ba milangwe ya mano, balungeme, bakupala  baLesa pa mpindi ino iya bukumo.”—Tito 2:11, 12.

7, 8. Kani amashiwi akweba’ti baYawe balatulangisha uluse “mu nshila ishilekenelekene” alaalule’ndo? (Boneni icikope pe buula 20.)

⁷ Intangishi Petilo yalilembele ati: “Mwense mwalipokele impese, mulukushipyungisha pa kupyungilanshanya. Pakuti mulibapyungishi abaweme abo baLesa balangisha uluse mu nshila ishilekenelekene.” (1 Pet. 4:10, NWT) Kani ico cilaalule’ndo? Cilaalula ati nangaba ne makatasho ao tungapitamo, baYawe bangatupeela amakosa akukoselela muli yayo amakatasho. (1 Pet. 1:6) Mu makatasho onse ao tungapitamo, baLesa bakatucitilapo cimo icakulangisha ati ba luse.

⁸ Muli bucine, uluse lwa baYawe lulabwenekela mu fintu ifingi. Intangishi Yoane yalilembele ati: “Na kuli funwefunwe wakwe fwebo fwense twalukupoka uluse na luse.” (Yoa. 1:16) Tulabwenamo muli shonse inshila ishi baYawe balangishishamo uluse. Kani ni shisa inshila shimo shimo?

9. Kani tulabwenamo shani mu luse lwa baYawe, kabili tungalangisha shani ati tulatoota pa luse lwabo?

⁹ Ukufitulukilwa ifyakubifya fyesu. Pakuti baYawe bali ne luse balatufitulukila ifyakubifya fyesu. Ici twelelwe lukoso ukucita kulapila ne kupitilisha ukupyungisha ukubulo’kubweleshapo ifyakubifya fyesu. (Pendeni 1 Yoane 1:8, 9.) Uluse lwa baLesa lulyelelwe ukutulengesha ukulukubatoota ne kubalemya. Paulu alilembeele abaKlistu babyakwe ati: “[BaYawe] abatupulwishe ku makosa amfinshi, ne kutwalwila ku bufumu bwa Bana ba butemwe bwabo. Muli bo tuli ne kulubuka kwesu pakuti pa milopa yabo, e kufitulucilwa kwa kubifya kwesu.” (AbaKolo. 1:13, 14) Ifi baYawe batufitulukila ifyakubifya fyesu filatulengesha ukulitemwesha amashuko na ambi.

10. Findo tulitemwesha pakuti pa luse lwa baLesa?

¹⁰ Tulaba pa mutende na baLesa. Ukufuma lukoso ku kufyalwa kwesu, tulaba abapate ba baLesa. Paulu alilabiilepo pali cici ili alembele ati: “Ili tucili bakupatwa, kanshi twalilamwininwe kuli baLesa pakuti pa mfwa ya Mwana wabo.” (Loma 5:10) Uku ukulamwina kulatulengesha ukuba pa mutende na baYawe. Paulu alibuulishishe bwino ukwikatana ukuli pali cici ne luse lwa baLesa, ili alabiile ku basufishiwe babyakwe ati: “Pakuti tulilunjicilwe ku kucetekela, nga twikale ne butende na baLesa pakuti pali baShikulu besu Yesu Klistu; muli bo kabili fwebo twalipokele ku kucetekela impalaminino ku luse ulu twimakaninemo.” (Loma 5:1, 2) Ili lishuko ilyakuti ubukulu!

11. Kani abasufishiwe balofwako shani abali mwi bumba lya ‘mbelele shimbi’ ukuba abalungeme?

¹¹ Ukuletwa ku kulungama. Mu cifyalilwa lukoso fwense tatulungemepo. Pano, uwakushimika Danyeli alishimikile ati mu nshiku sha kupelako, “abali ne mano,” e kweba’ti abaKlistu abasufiwe abacili pa calo, bakaalula “abenji ati babe balungeme.” (Pendeni Danyeli 12:3.) Ili aba abasufishiwe balukupyunga umulimo wa kutulisha ne kusambisha, balofwako abantu abakuti ubwingi abali ni ‘mbelele shimbi’ ukuba abalungeme kuli baLesa. Paulu alibuulishishe ati: “Pakuti pa luse lwabo, bo ne kulungama pakuti pa kulubuko’ko ukuli muli baKlistu Yesu.”—Loma 3:23, 24.

12. Kani ishuko lya kutembela lilalangisha shani ati baLesa ba luse?

¹² Ishuko lya kutembela kuli baLesa. Pakuti  baYawe bali ne luse, balitupeele ishuko lya kulabila kuli bo mwi tembelo. Paulu aliitile itebe lya baYawe ati ‘itebe lya luse’ kabili alitubuulile ukupalamina kuli lyo “ne mitima ya lupata.” (Ebeya 4:16a) BaYawe balitupeele ili ishuko ukupitila muli baYesu ni pakuti “muli bo emo tuli ne lupata ne mpalamino mu kucetekela pakuti pa kupemamo fwebo muli bo.” (Efesa 3:12) Ishuko tukwete ilya kutembela kuli baYawe ni nshila imo iweme yeyo balangishishemo ati ba luse.

13. Kani uluse lungatofwako shani “pa mpindi ya kupenga”?

¹³ Ukofwewa pa mpindi ya kupenga. Paulu aalitukoseleshe ukulukutembela kuli baYawe pakweba’ti “tupoke inkumbu ne kubono’luse ulwa kutofwako pa mpindi ya kupenga kwesu.” (Ebeya 4:16b) Pa mpindi iili yonse ili tungaba ne makatasho mu mweo wesu, tungalilila kuli baYawe pakweba’ti batulangisho’luse ne kutofwako. Nangaba’ti tatwelelwepo ukulangishiwo’luse, bakatwasuka. Impindi ishingi bangacite’fyo ukupitila mu baKlistu babyesu, pakweba’ti “tulukulabila ne mitima ikosele ati: BaShikulu e bakungofwako: teshi ntinepo! Mbo muntu akancite shani?”—Ebeya 13:6.

14. Kani uluse lwa baYawe lulofwako shani imitima yesu?

¹⁴ Ukusangalashiwa kwa mitima yesu. Ishuko ilikulu ili tulitemwesha pakuti pa luse lwa baYawe kusangalashiwa kwa mitima yesu ibombomene. (Amasa. 51:17) Paulu alilembeele abaKlistu mu Tesalonike abaalukupita mu makatasho ati: “BaShikulu besu Yesu Klistu abene na baLesa baWishifwe abatutemenwe ne kutupela ukusangalashiwa ukwa muyayaya ne lucetekelo uluweme mu luse, nga basangalashe imitima yenu.” (2 Tesa. 2:16, 17) Ukwishiba ifi baYawe batubikileko akalango pakuti pa luse lwabo kulatusangalasha mu cinenene!

15. Kani ni bwisa bucetekelo tukwete pakuti pa luse lwa baLesa?

 ¹⁵ Ishuko lya kwikala umuyayaya. Pakuti fwense tuli bakubifya, tapalipo umuntunshi uungatupeela ubucetekelo. (Pendeni Amasamo 49:7, 8.) Pano baYawe balitupeele ubucetekelo ubuweme. BaYesu baalilaile abasambile babo ati: “Ukufwaya kwa baTata ni kuku, ati abantu bonse uwakumubono’Mwana, ne kucetekela muli ye, akabe ne mweo uwa muyayaya.” (Yoa. 6:40) Ubucetekelo bwa kwikala umuyayaya ni mpese iilangisha ati baLesa ba luse. Paulu na ye alukutoota pali cici, alilembele ati: “Uluse lwa baLesa lwaboneka, ukulukubaletela abantu bonse ukupuluka.”—Tito 2:11.

16. Kani abaKlistu ba kale baalyalwile shani uluse lwa baLesa e mwakubepesha ukucite’fibipile?

¹⁶ Uluse lwa baYawe lulatulengesha ukulitemwesha amashuko aakuti ubwingi, pano ici tacilukwalulapo ati balasuminisha imibelo yonse kumo ne ibipile. Pa baKlistu abaaliko mu mpindi ya basambile, paali “abalukwalula uluse lwa baLesa besu bucencemeshi.” (Juda 4) Aba abaKlistu abatabaalipo ba bucine baalukulanguluka ati bangacita ifyakubifya eli panuma baYawe baali ne kubafitulukila. Icabipile makosa cali ca kweba’ti baalukulengesha ne baKlistu bambi ukulukucita ifyakubifya fintu fimo. Na pali bubuno bukumo, abali bonse abalukucite’fyo ninshi ‘basaalula umupashi wa luse.’—Ebeya 10:29.

17. Ni kwisa kufunda Petilo apeele?

¹⁷ Pali ino mpindi, Satana alitumpaikile abengi ku kulanguluka ati bangacita ifyakubifya ifili fyonse eli panuma baLesa bali ne kubalangisho’luse. Pano, nangaba’ti baYawe balafitulukila abali bonse abalapila, balafwaya fwebo ukupyungisha ukubulo’kucita ifibipile. Baalibuulile Petilo ukulemba ati: “Mwebo lomba, mwentemenwe, mwe mwishibile limo, cenjeleni mwingesa kupona ku kukosa kwenu, pa kutwalwa ku kubifya kwa mbifi. Sombi mukule mu luse ne kubeshiba baShikulu besu, Abakutupulusha Yesu Klistu.”—2 Pet. 3:17, 18.

18. Ni isa milimo tukwete pakuti pa luse baYawe batulangishe?

¹⁸ Pakuti tulatoota pa luse lwa baYawe, tulyelelwe ukupyungisha impese tupeelwe ku kulemya baLesa ne kofwako abantu babyesu. Muli shisa nshila? Paulu aalyasukile ati: “Sombi kabili, pakuti tuli ne mano apusene koti luse ulo ulwapelwe kuli fwebo, . . . kani akupyunjila baLesa, uyo nga apyunge icine; uwa kusambisha, nga asambishe icine; uwa kucenjesha, nga acenjeshe icine; . . . uwa kucite’nkumbu, nga acite ne kusangalala.” (Loma 12:6-8) Uluse baYawe batulangisha lulatulengesha ukulukupyungisha mu milimo yabo, ukusambisha bambi Baibolo, ukukoselesha abaKlistu babyesu, ne kufitulukila abatusoomesha.

19. Ni wisa mulimo tukambaalapo mu ciputusha cakonkapo?

¹⁹ Pakuti tulatoota pa butemwe baLesa balangishe kuli fwebo, tulyelelwe ukupyungisha apapelele amakosa esu ‘ukushimika icebo iciweme ica luse lwa baLesa.’ (Ifyacit. 20:24) Mu ciputusha cakonkapo tukambaala ifisankenemo muli wuyu umulimo.