1. Labileni pa cakubwenako icilukulangisha umulandu cicindamiine ukwishiba ifi impindi ili ne kubika akalango ku filukucitika. (Boneni icikope icili peulu.)

KWASHALA lukoso impindi iinini ati iciputusha cimo ice bungano citatike. Ili ni mpindi ya kwikala mu fipuna ne kutatika ukulitemwesha inyimbo ishilila ili amalyashi taangatatika ukulabilwa. Ni mpindi iya kweba ati bonse baleke ukupange’congo ne kutatiko’kukutika ku nyimbo ishanshikilwe ne bumba lya bakwimba ilya Watchtower. Ukucite’fi kulofwako ukwanshika ukulanguluka ne mitima ku malyashi aakulabilwa. Pano, bambi balukwendauka ne kwambaala ne fibusa fyabo. Nindo balukucitile’fi pali yiyi impindi? Bafilwa ukwishiba ifi impindi yaba ne filukucitika apa bali. Ku cakubwenako, ceyamani alikeele kale pa cimbwambilo, inyimbo shilukulila, kabili abantu balikeele mu fipuna. Ifi twalabilapo filukutofwako ukwishiba umulandu twelelwe ukubikila akalango ku cintu icili ne kucitika bukumo. Ici icintu cicindeme kabili cilitukumine fwense. Kani ni cindo ico?

2. Nindo baYesu babuulile abasambile babo ati “kamucencenta”?

² Ili baYesu baalukulabila pa ‘kushila kwa mpindi,’  baalikoseleshe abasambile babo ati: “Kamulukucenjela ne kulukulangalanga, ne kutembela, pakuti tamwishipo iyo impindi.” Panuma ya kulabile’fi, baYesu impindi ne mpindi baalukubuula abasambile babo: “Kamulukupembelela.” (Mat. 24:3; pendeni Mako 13:32-37.) Ibuuku lyakwe Matayo lilabuulishisha ati baYesu baalipeele abasambile babo ukufunda kuntu kumo ukwa kweba’ti: “Kamucencenta ili mupembelele, pakuti tamwishi akasuba ako bakesamo baWishikulunweni. . . . Mulukupembelele limo, pakuti pa mpindi itamucetekele epakesapo Umwana wa muntunshi.” Nakabili baalilabiile ati: “Pembeleleni lomba, pakuti tamwishi akasuka ako, neli ni mpindi iyo iyi akesamo Umwana wa muntunshi.”—Mat. 24:42-44; 25:13.

3. Nindo tubikiile akalango ku kufunda kwa baYesu?

³ Fwe Mboni sha BaYawe tulicindikile makosa uku ukufunda baYesu bapeele. Tuliishi ati tulukwikala “ku mpindi ya kupelako” kabili tuliishi ne kweba’ti bukumo lukoso ‘ukukululuka ukukulu’ kuli ne kutatika! (Dan. 12:4; Mat. 24:21) Pali bubuno bukumo tulukubona ati mu calo muli inkondo, imibelo ibipile makosa, ukupempela kwa bufi, ukucepa kwa fyakulya, amalwashi, ne fitulika. Nakabili, abantu ba baYawe balukutulisha icebo iciweme ica Bufumu mu calo conse. (Mat. 24:7, 11, 12, 14; Luku 21:11) Tulukupembelela ifintu ifiweme ifi baShikulu bakatucitila ili bakesa kabili tulukufwaisha ne kubonako ili ukufwaya kwa baLesa kukakonshiwa.—Mako 13:26, 27.

4. (a) Tuliishi shani ati baYesu baliishi impindi ili Amagedono ikabako? (b) Nangaba’ti tatwishipo ili ukukululuka ukukulu kukatatika, findo tungacetekela?

⁴ Lyonse tuleshiba impindi ili iciputusha cimo ice bungano cilukutatika. Pano, nangaba’ti tweshe shani, tekuti twishibepo umwaka, akasuba, neli impindi ili ukukululuka ukukulu kukatatika. Ili baYesu baali pa calo, baalilabiile ati: “Ifya kasuba ako ne mpindi iyo tabalukwishibapo abantu bonse neli umo, neli ni nkalamba sha kwiulu, neli Mwana, sombi ni baWishi benka.” (Mat. 24:36) Pano baKlistu mwiulu baalipeelwe amakosa akonaala icalo cakwe Satana. (Ukufisulula 19:11-16) Kanshi cili icelelwe ukulabila ati baYesu pano baliishi ili Amagedono ikabako. Pano fwebo tatwishipo. E mulandu cicindamine kuli fwebo ukulukucencenta mpaka ili ukukululuka ukukulu kukatatika. Nangabe’fyo, baYawe baliishi kabili balyanshikile kale akasuba ukushila kukesa. Balapembelela ati impindi banshikile ikafike, kabili kani yafika ukukululuka ukukulu ‘takukashinga’ ukutatika. (Pendeni Abakuci 2:1-3.) Kani tungacetekela shani ifyo?

5. Labileni pa cakubwenako icilukulangisha ati baYawe balakonsha ukushimika kwabo pa mpindi iyelelwe.

⁵ Lyonse baYawe balakonsha ukushimika kwabo pa mpindi iyelelwe! Boneni ifi baacitile’fi ili baalukulubula abaIshilaeli ku baIjipiti. Ukulosha ku kasuba ka Nisani 14, mu mwaka wa 1513 B.C.E., Mose alilabiile ati: “Pa kupelako imyaka imyanda ine ne makumi atatu, pa kasuba ako kopele, lomba amabumba abaYawe onse alifumine mu calo ca Ijipiti.” (Ifyakufu. 12:40-42) Iyo “imyaka imyanda ine ne makumi atatu [430]” yalitatikile ili ukulayana baYawe balayene na Ablaamu kwatatikile ukupyunga mu 1943 B.C.E. (Galatya 3:17, 18) Panuma, baYawe balibuulile Ablaamu ati: “Wishibe icine ati abana bobe bakalukuli bensu mu calo ici tacili cabo, ne kulukubapyunjila abene; nabo abene ba calo bakalukubakatasha imyaka imyanda ine.” (Ifyakuta. 15:13; Ifyacit. 7:6) Iyo  “imyaka imyanda ine” iya kukatashiwa yalitatikile mu mwaka wa 1913 B.C.E. ili Ishimeli alukuseka Isaci pa mpindi asumukile, kabili yalishilile ili abaIshilaeli baalukufuma mu Ijipiti mu mwaka wa 1513 B.C.E. (Ifyakuta. 21:8-10; Galatya 4:22-29) Caboneka apatubile ati baYawe baalishimikile ati abantu babo baali ne kulubulwa panuma ya myaka 400, kabili fyopele’fyo efyacitikile!

6. Nindo tucetekele ati baYawe bakapulusha abantu babo?

⁶ Joshua, uwali pali baabo abalubwilwe mu Ijipiti, alyanwisheko abaIshilaeli ati: “Muliishi mu mitima yenu yonse na mu myeo yenu yonse ati tapabulile ukucitwa neli kantu kamo pa fintu fyonse ifiweme ifyo balabile baYawe Lesa wenu ifya kuli mwebo; fyonse lukoso fyamubeleni; tapabulile ukucitwa neli kamo pali fyo.” (Jos. 23:2, 14) Popele tungacetekela ati baYawe bakatupulusha mu mpindi ya kukululuka ukukulu. Pano, kani tulukufwayo’kupuluka ukonaalwa kwa calo icibipile, tulyelelwe ukulukucencenta.

7, 8. (a) Ni wisa mulimo bakalama baalukupyunga akale, kabili findo tungasambililako kuli bo? (b) Labileni pa cakubwenako icilukulangisha ifyalukucitika kani bakalama balaala.

⁷ Ifyalukucitika akale fingatofwako ukwishiba ifi tungalukucencenta. Akale, imishi iikulu iili koti ni Jelusalemi yalukushingulukwa ne fibumba. Ifi ifibumba fyalukulama aba mu mushi ku baalukufwaya ukuonaala kabili epalukwimakana abakubona ifyalukucitika posonde. Pali fifi ifibumba na pa milyango ya mushi palukuba bakalama akasuba ne bushiku. Aba bakalama ebalukubuula abali mu mushi kani kulukwisa abapate abali bonse. (Yisa. 62:6) Bakalama balyelelwe ukulukucencenta impindi shonse. Kani tabacitile’fi, abantu mu mushi bangepaiwa.

⁸ Josephus umulembeshi we lyashi lya kale alilabiile ati mu 70 C.E., ifita fya baLoma fyaalingilile pa mulyango umo uwa mu Jelusalemi ni pakuti bakalama pali wuyu umulyango baalileele! Ukupyungisha uyu umulyango, abaLoma baalingiile ne koca itempuli. Uku e kwali ukushila kwa kukululuka ukukulu ukwacitikiile abaJuda.

9. Findo ifi abantu abengi tabeshipo?

⁹ Pali bubuno bukumo, mu fyalo ifingi muli abali koti ni “bakalama” abapyungila ku mupaka wa calo. Ukulunda pali baba, balikwete na fimakamela ifikulu. Aba “bakalama” balofwako ukwishiba abalukwingila mu calo ne kubona abapate abangonaale’calo. Pano, aba balabona lukoso amakatasho ao abantunshi bangaleta. Tababonapo neli ukwishiba ati kuli Ubufumu bwa baLesa kwiulu ubulukwikalikwa na baKlistu. Nakabili, tabeshipo na fyefyo Ubufumu bwa baLesa bukasololola abantunshi. (Yisa. 9:6, 7; 56:10; Dan. 2:44) Pano, kani tulibikile makosa akalango ku fya baLesa, tukaba abalyanshikile ili akasuba ka kusololola kakesa.—Amasa. 130:6.

10, 11. (a) Findo twelelwe ukucenjelako, kabili nindo? (b) Kani muliishi shani ati Umusenseshi alilengeshe abantu ukubulo’kubika akalango ku fyakushimika fya mu Baibolo?

¹⁰ Alakanyeni pali kalama uwapyunga ubushiku bonse ukwakubulo’kulaala. Pano, ili ali apepi ne kushilo’kupyunga, akatala ica kweba’ti atatika ne kumfwo’tulo. Mu kupalako, ili tulukupalamina ku kushila kwa cicino icalo, cikalukuya ili citukatashishako ukulukucencenta. Mame’fi cingabipa ukufilwo’kucencenta! Nga tulabile pa fintu fitatu  ifingatulengesha ukuleko’kucencenta kani tatucenjele.

¹¹ Umusenseshi alukulengesha abantu ukubulo’kubika akalango ku fya baLesa. Ili baYesu baali apepi ne kufwa, baalibuulile abasambile babo ukucenjela ku ‘mfumu ya calo ca panshi.’ (Yoa. 12:31; 14:30; 16:11) BaYesu baalishibile ati Umusenseshi aali ne kupofwisha abantu ica kweba’ti tabakeshibapo ati ukushimika kwa baLesa ukwa kuntangiile kuli apepi ukukonshiwa. (Sefa. 1:14) Satana alapofwisha abantu ukupyungisha ukupempela kwa bufi. Mu kwambaala kwenu ne bantu bambi, kani mulibwene ati Umusenseshi “aliilengele bumpofu imilangwe ya babo abakubulo’kucetekela” pa kushila kwa calo na pali bucine bwa kweba’ti baKlistu balukwikalika mu Bufumu bwa baLesa? (2 Koli. 4:3-6) Miku inga mumfwilepo abantu ukulabila ati, “Nshilukufwayapo ukumfwe’fyo”? Abengi tababikako akalango ili tulukubabuula ati bukumo lukoso icalo cikonaalwa.

12. Nindo tatwelelwepo ukutumpaikilwa ku Musenseshi?

¹² Tamwelelwepo ukuleko’kucencenta nangaba’ti abantu bambi tabalukubikako akalango ku fya baLesa. Mwebo muliishi umulandu cicindamine ukucite’fyo. Paulu alilembeele abaKlistu babyakwe ati: “Mwe bene muliishi bwino ati akasuba ka baShikulu [baYawe] kakesa,” nakabili alilabiile ati, kakesa “koti ni shilumfundi ubushiku.” (Pendeni 1 AbaTesalonike 5:1-6.) BaYesu baalitucenjeshe ati: “Nga mulukupembelela na mwebo; pakuti pa mpindi iyo iyi tamukalanguluka Umwana wa muntunshi akesa.” (Luku 12:39, 40) Bukumo, Satana ali ne kulengesha abantu ukucetekela ati mu calo conse muli “ubutende ne ciikalo.” Aba abantu bakatatika ukulanguluka ati ifintu fyonse filukwenda bwino mu calo conse. Nga pano fwebo? Kani ‘tulukulangalanga,’ akasuba ka kusololola takakatusangapo koti ni fyefyo kangasanga bakabwalala. E mulandu twelelwe ukulukupenda Amashiwi abaLesa inshiku shonse ne kulukwalakanya pali fyefyo tulukusambilila.

13. Kani umupashi wa calo ulukulengesha abantu ukucite’ndo, kabili tungauciicila shani?

¹³ Umupashi wa calo ulukulengesha abantu ukutemwa ifya ku munefu. Abantu abengi balibikile makosa akalango ku fya pa lwabo ica kweba’ti tabalangulukapo ati balapengela ifya  baLesa. (Mat. 5:3) Ifya mu calo filibalengesho’kutemwa “ukukumbwa kwa munefu, ne kukumbwa kwa menso.” (1 Yoa. 2:16) Nakabili, ukufula kwa fyakulisangalashishamo kulilengeshe abantu abakuti ubwingi ‘ukutemwo’tuseko’ ne kucite’fi imitima yabo ilukufwaya. (2 Tim. 3:4) E mulandu Paulu abuulile abaKlistu ati: “Tekulangulucila limo umunefu, ukulukucita koti kukumbwa kwauko,” ni pakuti ukucite’fi kwali ne kubalengesha ukubulo’kubika akalango ku fya baLesa.—Loma 13:11-14.

14. Ni kwisa kufunda tupenda pali Luku 21:34, 35?

¹⁴ Tatutangililwapo ne mupashi wa calo, sombi tulatangililwa ne mupashi wa baLesa. Tulisalulwilepo ukutangililwa ne mupashi wa baLesa ni pakuti ulitofweleko ukwishiba ifili ne kucitika bukumo. ^[1] (1 Koli. 2:12) Pano tuliishi ati talipo fintu ifikulu lukoso ifingatulengesha ukubulo’kubika akalango ku fya baLesa, sombi ne fintu ifinini ifi tucita inshiku na nshiku. (Pendeni Luku 21:34, 35.) Bambi bangalukutuseka kani babona ati tulibikile akalango ku fya baLesa, pano ico tacelelwepo ukutulengesha ukuleko’kupyungisha. (2 Pet. 3:3-7) Popele, tulyelelwe ukulukuba pamo ne baKlistu babyesu lyonse ku kubungana, ni pakuti kulya kulaba umupashi wa baLesa.

15. Findo fyacitikiile Petilo, Jakobo, na Yoane, kabili ifyabacitikiile fingatucitikila shani na fwebo?

¹⁵ Ukubulo’kuwaminina kungatulengesha ukuleko’kucencenta. BaYesu balishibile ati cipubile ku bantunshi abakubulo’kuwaminina ukucite’fi imitima yabo ifwaisha. Langulukeni lukoso pa fyacitikile ubushiku ili baYesu tabangepaiwa. Pakweba’ti baYesu balukuli aba bucine, baalyelelwe ukulomba baWishibo ukweba’ti babakoshe. BaYesu baalibuulile Petilo, Jakobo, na Yoane ati ‘balukupembelele’ ili bo balukutembela. Nangabe’fyo, tabaishibilepo umulandu ukulukupembelela kwacindamine. Pa mupunda wa kucite’fi baYesu bababuulile, bo balikateele ne kulaala. Nangaba’ti baYesu nabo balikateele, baalipitilishe ukulukutembela kuli baWishibo. Ifi efi abasambile babo baelelwe ukulukucita.—Mako 14:32-41.

16. Ukwelelwa na Luku 21:36, findo baYesu batubuulile ati e fingatofwako ‘ukulukucencenta’?

¹⁶ Ukubika makosa akalango ku fya baLesa takupelelapo lukoso pa kufwaisha ukucite’fyo. Inshiku ishinini ili ifyacitikile mwi bala lya Gesemane tafingacitika, baYesu baalibuulile abasambile babo ukulukulomba kuli baYawe. (Pendeni Luku 21:36.) Popele, pakweba’ti tupitilishe ukulukucencenta, na fwebo tulyelelwe ukulukutembela lyonse.—1 Pet. 4:7.

17. Tungalyanshika shani ku fili ne kucitika bukumo?

¹⁷ BaYesu balilabiile ati ukushila kukesa ‘pa mpindi itatucetekele.’ (Mat. 24:44) Popele, ino talipo ni mpindi ya kuleko’kubika akalango ku fya baLesa, talipo ni mpindi ya kufwaisha makosa ifya mu calo cakwe Satana ne kukumbwa ukulimo. Ukupitila muli Baibolo, baLesa na baYesu balitubuulile ifi bakatucitila bukumo na fyefyo tungapitilisha ukulukucencenta. Tulyelelwe ukubika makosa akalango ku fya baLesa, kuli bucibusa bwesu na baYawe, na ku fya Bufumu. Tulyelelwe ukwishiba impindi twafikapo ne filukucitika pakweba’ti tulyanshike ku fili ne kucitika bukumo. (Ukufisulula 22:20) Ukucite’fyo kukalengesha fwebo ukupuluka.