Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

“Mwilukulubako Ukubatemwa Abensu”

“Mwilukulubako Ukubatemwa Abensu”

“Mwilukulubako ukubatemwa abensu.”—EBEYA 13:2.

INYIMBO: 124, 79

1, 2. (a) Ni esa amakatasho abensu bapitamo? (Boneni icikope icili peulu.) (b) Findo Baibolo itwanushako? Ni fisa fyakwipusha twakwambaalapo?

OSEI [1] aliile ku Yulopu ukufuma ku Ghana imyaka 30 kunuma. Pali yeyo impindi taalipo ni Mboni. Alaanuka ati: “Ili nafikile, nalibwene ati abantu abengi tabambikileko akalango. Ku calo naile kwalitantile makosa. Ili nafumine pa cibansa ca ndeke ne kumfwa ukutanta pa muku wa kutanga mu mweo wanji, nalitatikile ukulila.” Pakuti Osei taishipo bwino ukulabila umulaka wa muli ceco icalo aileko, alifwaya-fwaile incito iiweme pa mwaka umo ne kucilapo, pano taisangilepo. Pakuti aali ukutali na kwabo, alyumfwile icitendwe kabili kaafunga na ku ng’anda.

2 Langulukeni pali fyefyo mungafwaya bambi ukucita kuli mwebo kani ifya kube’fi fyalimucitikiileni. Tali mungasangalala kani bamupokeleleni bwino pa Mulenda wa Bufumu nangaba ne mushobo wenu? Na cine, Baibolo ilakoselesha abaKlistu ba cine ati: “Mwilukulubako ukubatemwa abensu.” (Ebeya 13:2) Popele, nga twambaale pali fifi ifyakwipusha: Kani baYawe balabona shani abensu? Nindo cipale twelelwe ukwalulako ifi tubona abensu? Kabili tungofwako shani abafumine ku fyalo fimbi pakweba ati balukumfwa abakakulukile mwi kelesha mwesu?

IFI BAYAWE BABONA ABENSU

3, 4. Ukwelelwa ne lembo lya Ifyakufuma 23:9, kani abantu ba kale aba baLesa baalyelelwe ukulukubona shani abensu, kabili nindo?

3 Panuma ili baYawe balubwile abantu babo mu Ijipiti, balibapeele amafunde aalukubuulishisha ifi baelelwe ukucita ku bantu abatabaalipo baIshilaeli ababalondele. (Ifyakufu. 12:38, 49; 22:21) Pakuti abensu balapenga impindi ishingi, baYawe baalyanshikile inshila sha kubofwelamo. Inshila imo yali kupupula ifyakulya.—IfyabaLef. 19:9, 10.

4 Pa mupunda wa kubuula lukoso abaIshilaeli ukulukucindika abensu, baYawe balibabuulile ukulukuli ne nkumbu ku bensu. (Pendeni Ifyakufuma 23:9.) AbaIshilaeli ‘baliwiishi umutima wa bwensu.’ Na lyelyo tabangaba abasha, abaEbeya tababatemenwepo ku baIjipiti pakuti pa mushobo wabo neli pakuti pali baLesa balukupempela. (Ifyakuta. 43:32; 46:34; Ifyakufu. 1:11-14) AbaIshilaeli baalipengele ili baali abensu mu calo cimbi, pano baYawe baalukufwaya bo ukulukubona abensu ‘koti wakufyalwa pakati pali bo.’—IfyabaLef. 19:33, 34.

5. Findo fingatofwako ukubika akalango ku bensu koti ni fyefyo baYawe bababikileko akalango?

5 Na pali bubuno bukumo, tuliishi ati baYawe balibikile akalango ku bantu abafuma ku fyalo fimbi abesa mu kubungana na fwebo mwi kelesha. (Ndute. 10:17-19; Mal. 3:5, 6) Kani twalanguluka pa makatasho balukupitamo, aali koti kubapufya neli ukukatashiwa ukusambilila umulaka, tungafwaya inshila sha kubalangishishamo inkumbu ne butemwe.—1 Pet. 3:8.

KANI TULYELELWE UKWALULAKO IFI TUBONA ABENSU?

6, 7. Findo filangisha ati abaKlistu abaaliko mu mpindi ya basambile balisambilile ifyakubulo’kuba ne musalululo?

6 AbaKlistu abaaliko mu mpindi ya basambile balisambilile ifya kubulo’kuba ne musalululo uwafulile mu baJuda. Pa Pentekosite 33 C.E., abalukwikala mu Jelusalemi baalilangishe inkumbu kuli baabo abaalukile baKlistu pano abafumine ku mipunda imbi. (Ifyacit. 2:5, 44-47) Ubutemwe abaKlistu abaJuda baalangishe ku bakwababo abafumine ku fyalo fimbi bwalukulangisha ati tabaalukulubako ukulangisha inkumbu ku bensu.

7 Nangabe’fyo, ili ikelesha lya buKlistu lyalukuya ili likula, kwali ifyacitikile ifyakumine umusalululo. AbaJuda abaalukulabila iciGiliki balitatikile ukulitamaasha ati bamukakushala babo tabalukupokelelapo ifi baelelwe ukupoka. (Ifyacit. 6:1) Pa kushilisha ubu ubukatasho, intangishi shalisalulwile abalalume 7 abakubona ati abantu bonse bapokelela ifyelelwe. Aba bonse abalalume baali ne mashina aciGiliki, ici calukulangisha ati intangishi shalukufwaya ukushilisha ubukatasho bwa musalululo ubwabwenekele ati epo bwali na pa baKlistu.—Ifyacit. 6:2-6.

8, 9. (a) Ni fisa fyakwipusha ifingatofwako ukwishiba kani tulikwete umusalululo? (b) Findo twelelwe ukufumya mu mutima wesu? (1 Pet. 1:22)

8 Nangaba ati tuliishi neli tatwishipo, fwense tulitemenwe umushobo tufyalilwemo. (Loma 12:2) Nakabili, tulomfwa ili abo twikala nabo apepi, aba tupyunga nabo imilimo, neli aba tusambilila nabo balukulabila ifibipile pa bantu aba mushobo umbi, neli abalabila imilaka imbi. Kani tulomfwa shani ili bambi balukulabila ifibipile pa bantu ba mushobo umbi? Kabili findo tucita kani twaumfwa bambi balukulabila ifitafiwemepo pa bantu ba mu calo cesu?

9 Pa mpindi imo, Petilo tatemenwepo abantu abatabaalipo baJuda, pano mu kupita kwa mpindi alisambilile ukubulo’kuba ne musalululo. (Ifyacit. 10:28, 34, 35; Galatya 2:11-14) Mu kupalako, na fwebo kani twabona ati tulalitoota pakuti pa mushobo wesu, tulyelelwe ukupyungisha ukufumya imibelo ya kube’fyo mu mutima wesu. (Pendeni 1 Petilo 1:22.) Cipale tulyelelwe ukwaanuka bucine bwa kweba’ti ilambulo fwense twelelwe ukupokelela ni mfwa; fwense tatuwaminepo, nangaba ne calo tufumineko. (Loma 3:9, 10, 21-24) Popele, tungatatika shani ukulukulibona ati tulicilile bambi? (1 Koli. 4:7) Tulyelelwe ukulukubona bambi koti ni fyefyo Paulu alukubabona, uwafundile abaKlistu babyakwe abasufishiwe ati tabaalipo “bensu ne beni, sombi . . . aba mu ng’anda ya baLesa.” (Efesa 2:19) Kani twapyungisha ukuleka ukubona abantu aba mushobo umbi ati tulibacilile, cikaba icipubile kuli fwebo ukufwala ubuntu bwa bukumo.—AbaKolo. 3:10, 11.

IFI TUNGALANGISHA INKUMBU KU BENSU

10, 11. Kani ifi Boasi acitile kuli Lufi filalangisha shani ati alukubona abensu koti ni fyefyo baYawe bababona?

10 Ifi Boasi acitile kuli Lufi umwensu uwafumine ku Moabi filalangisha ati taalipo ne musalululo. Ili Boasi aishile mu kubona amabala akwe mu mpindi ya kutebula, alibwene umwanakashi umwensu uwalukupyungisha ukupupula ifyakulya kunuma ya balukutebula. Ili aumfwile ati uyu umwanakashi alilombele kani bangamusuminisha ukupupulako nangaba’ti aali ne makosa akucite’fyo, Boasi alimusuminishe ukupupula na pamipo ya mabali.—Pendeni Lufi 2:5-7, 15, 16.

11 Ukwambaala ukwali pali Boasi na Lufi kulalangisha ati Boasi alibikile akalango kuli Lufi na kuli fyefyo uyu umwensu alukupitamo. Alibuulile Lufi ukuba apepi ne bapyungishi bakwe abanakashi pakweba’ti abalalume abalukupyunga mwi bala bemwikatamo. Kabili alipeele Lufi ukulya ifyakulya ne menda fyenka filya alukupeela abapyungishi abalukupyunga mwi bala. Ukulunda pali fyefyo, talabiile ifibipile kuli wuyu umwanakashi umwensu kabili mukakushala, sombi alilabiile ne nkumbu kuli ye.—Lufi 2:8-10, 13, 14.

12. Kani ukulangisha inkumbu kungofwako shani abensu?

12 Icasangaleshe Boasi ni fyefyo Lufi atemenwe ba Naomi, banyinafyala, eli na fyefyo abeele umupyungishi wa baYawe. Inkumbu Boasi alangishe shalukubuulisha ubutemwe bwa baYawe kuli wuyu umwanakashi ‘uwaubile mu mapindo abaLesa wakwe Ishilaeli.’ (Lufi 2:12, 20; Ifisi. 19:17) Na fwebo, inkumbu shesu shingofwako “abantu bonse” ukwishiba bucine ne kumfwisha ifi baYawe babatemenwe.—1 Tim. 2:3, 4.

Kani tulabapokelela bwino abensu abesa ku Mulenda wa Bufumu? (Boneni amapalakalafu 13 na 14)

13, 14. (a) Nindo twelelwe ukulukusekela abensu abesa ku Mulenda wa Bufumu? (b) Findo mungacita kani mulakatashiwa ukulabila ne bantu aba mushobo umbi?

13 Tungalangisha inkumbu ku bantu abafuma ku fyalo fimbi pa kuba abasangabukile ili tulukubasekela pa Mulenda wa Bufumu. Tungabona ati aba abensu shimbi impindi balomfwa insoni kabili balafwaya ukulukuli benka lukoso. Bambi bangalukulibona ati tabacindemepo cipale pakuti bapengele neli pakuti pali fyefyo bakushiiwe. Penka, tulyelelwe ukutanga ukubalangisha ati tulibabikileko akalango. Kani JW Language app eko ili mu mulaka wesu, ingatofwako ukwishiba ifya kusekela abensu mu mulaka wabo.—Pendeni AbaFilipoi 2:3, 4.

14 Cipale mulakatashiwa ukulabila ne bantu aba mushobo umbi. Pa kushilisha ubu ubukatasho, mungatatikilapo ukulibuulishisha kuli bo. Mukabona ati mulipalene mu fintu ifingi na baba abensu, kabili mukabona ati abantu aba mu mushobo umo umo balapyunga bwino muli fimo eli fimbi filabakatasha.

OFWENIKO BONSE UKULYUMFWA ABAKAKULUKILE

15. Findo fingatofwako ukubatekanishisha abalukusambilila amekalilo amu calo ca bukumo?

15 Pa kofwako bambi mwi kelesha ukulyumfwa abakakulukile, lipusheni ati, ‘Kani ni nebo nali umwensu, findo ningafwaya bambi ukuncitila?’ (Mat. 7:12) Mulukubatekanishisha abalukusambilila amekalilo abukumo mu calo cimbi. Pa kutanga, cipale tekuti mumfwishepo ifi balanguluka ne mulandu bacitila fimo. Pano pa mupunda wa kufwaisha lukoso ati basambilile bwangu amekalilo esu, nindo tekuti tubapokelele lukoso fyenke’fyo ifi bali?—Pendeni AbaLoma 15:7.

16, 17. (a) Findo tungacita pakweba’ti tupalamine kuli baabo abafumine ku calo cimbi? (b) Tungofwako shani abakwabesu ba mwi kelesha lyesu abafumine ku fyalo fimbi?

16 Kani twasambilila pali fyefyo amekalilo ali mu calo ici abensu bafumineko, cingaba icipubile kuli fwebo ukwishiba ifya kwikala nabo. Pa mapempelo acisoolo cipale tungafwaya-fwailapo ifyebo pa bantu aba mwi kelesha ne mu mupunda tutulisha abafumine ku fyalo fimbi. Nakabili, ukubeta ukwisa mu kuliila pamo nabo kungatofwako ukupalamina kuli bo. BaYawe kani “balibeswililepo abena fyalo umulyango wa kucetekela,” ninshi na fwebo tungabeswila abensu “aba mu cikoto ca kucetekela” umulyango wesu.—Ifyacit. 14:27; Galatya 6:10; Jobo 31:32.

Kani tulalangisha inkumbu ku bensu abafuma ku fyalo fimbi? (Boneni amapalakalafu 16 na 17)

17 Kani tulukusangwa nabo pa mpindi iitali, eli tukalukubatoota makosa pali fyefyo balukupyungisha ukusambilila amekalilo amu calo cesu. Nangabe’fyo, tungabona ne kweba’ti tulyelelwe ukubofwako ukusambilila umulaka. Nakabili, tungabofwako ukuya mu kubona abantu aba mu buteko bwa mu calo cesu abangabofwako ukukwata ing’anda eli cipale ne kusanga incito. Ukucite’fi kungofwako makosa umukwabesu uufumine ku calo cimbi.—Ifisi. 3:27.

18. Kani ni nani uwalangishe umucinshi kabili uwalukutoota woyo abensu bangatenteka?

18 Ukuba, abensu bangafwaisha ukupyungisha apapelele amakosa abo ukusambilila amekalilo amu calo bakukiilemo. Lufi alipyungile bwino kabili angelelwa ukumutenteka. Ica kutanga, alilangishe ati alicindikile ifyakutantaka fya mu calo akukiile pa kulomba kani bangamusuminisha ukupupulako. (Lufi 2:7) Pakuti lukoso alisuminishiwe ukupupula amabali, talukubonapo bambi koti bali ne nkongole kuli ye. Ica bubili, alitootele pa nkumbu shesho bamulangishe. (Lufi 2:13) Abensu kani balangisha imibelo iiweme koti yeyo Lufi alangishe, abakwababo bapempela nabo bakabacindika.

19. Nindo twelelwe ukubapokelela abensu?

19 Tulatoota baYawe pa kusuminisha ati abantu aba mishobo yonse bomfwe icebo iciweme. Mu calo cabo, cipale tabakwetepo ishuko lya kusambilila Baibolo ne kwambaala bwino ne bantu ba baYawe. Pano pakuti bali ne shuko lya kwambaala bwino na fwebo, tali ninshi tulyelelwe ukubofwako pakweba’ti baleke ukulyumfwa ati bensu ili bali na fwebo? Nangaba’ti tatukwetepo ifya ku munefu ifingi ifi tungabapeela, kani twabalangisha inkumbu tulalangisha ati baYawe balibatemenwe. Fwe “bakutuntulula baLesa,” nga tupyungishe ukulukupokelela abensu bonse abaisa.—Efesa 5:1, 2.

^ [1](palakalafu 1) Talipo lishina lyakwe.