Tolokeleni

Tolokeleni muye pa filukusangwamo

Kani BaYawe Balilangishe Shani ati Balitutemenwe?

Kani BaYawe Balilangishe Shani ati Balitutemenwe?

“Boneni ubutemwe ubo ubutupele baWishifwe!”—1 YOANE 3:1.

INYIMBO: 91, 13

1. Kani findo intangishi Yoane yatukoseleshe ukwalakanyapo, kabili nindo?

INTANGISHI Yoane yalitukoseleshe ukulukwalakanya pa butemwe bwa baYawe ubucilile. Pali 1 Yoane 3:1 palalabila ati: “Boneni ubutemwe ubo ubutupele baWishifwe!” Kani twaalakanya makosa pali fyefyo baYawe batutemenwe na fyefyo balangishe ati balitutemenwe, tulapalamina kuli bo kabili tulabatemenwako.

2. Mba nindo bambi cibakatashisho’kucetekela ati baYawe balibatemenwe?

2 Ku cakubombomanika, bambi tabacetekelepo ati baLesa bangabatemwa. Balalanguluka ati baLesa tababiikako akalango ku bantu. Bangalukulanguluka ne kweba ati baLesa balapanga lukoso amafunde ne kupanika abafilwa ukubomfwila. Pakuti pa fya bufi ifi basambishiwe, bambi balalanguluka ati baLesa tabakwetepo inkumbu kabili ati tekuti batemwepo baLesa. Kabili bambi balalanguluka ati baLesa balitemenwe abantu bonse nangaba na fyefyo bacita. Pano, pakuti mwebo mulisambilile Baibolo, muliishi bucine pali baYawe. Muliishi ati ubutemwe e mibelo yabo iikulu kabili ati balipeele Umwana wabo pakweba ati bamulubuleni. (Yoane 3:16; 1 Yoane 4:8) Nangabe’fyo, pakuti pali fyefyo mupitilemo, cingamukatasheni ukucetekela ati baYawe balimutemenweni ukwakuti.

3. Cindo cingatofwako ukwishiba ati baYawe balitutemenwe?

3 Pakweba ati twishibe ati baYawe balitutemenwe, tulyelelwe ukutango’kwishiba ati e batulengele ne kutupeelo’mweo. (Pendeni Amasamo 100:3-5.) E mulandu Baibolo itila umuntunshi wa kutanga ati “umwana wa baLesa.” (Luku 3:38) Nakabili, baYesu balitusambishe ukwita baYawe ati ‘baWishifwe aba kwiulu.’ (Matayo 6:9) Popele, baYawe ni baWishifwe, kabili balitutemenwe fyenka filya bawishi abantunshi batemenwe abana babo.

4. (a) Kani baYawe ni baWishifwe ba kuba shani? (b) Kani findo twakwambaalapo muli lilino isambililo ne lyakonkapo?

4 Bambi cilabakatasha ukusumina ati bawishibo balibatemenwe. Mba nindo? Cipale balukubapensha kuli bawishibo ili baali abanice. Pano, baYawe bo talipo efi bali. Ni baWishifwe abaweme ukwakuti. (Amasamo 27:10) Balitutemenwe ukwakuti kabili balitubiikileko akalango. Kani twaishiba ati baYawe balitutemenwe, tukapalamina kuli bo. (Jakobo 4:8) Muli lilino isambililo, twakwambaala inshila shine shesho baYawe balangishishemo ati balitutemenwe. Kabili, mwi sambililo lyakonkapo, tukasambilila inshila shine shesho tungalangishishamo ati tulitemenwe baYawe.

BAYAWE BALATUPEELA IFI TUPENGELA

5. Kani findo baLesa bapeela abantunshi bonse?

5 Ili Paulu ali mu Atenai, ku Greece, alibwene ati mwali ifibumbwabumbwa ifingi. Nakabili, alibwene ati abantu ba mu Atenai balicetekele ati balesa babo e babapeele umweo. Popele, alibabuulileko pali “baLesa abalengele icalo conse ne fintu fyonse ifilimo.” Alilabiile ne kweba ati baLesa “balafipela fyonse umweo ne kupema ne fintu fyonse” kabili ati “muli bo emo tulukwikala.” (Ifyacitilwe 17:24, 25, 28) BaYawe balatupeela fyonse ifi tupengela pakweba’ti tube abasangalele. Alakanyeni pa fintu ifingi ifi batupeele pakuti pa kutemwa kwabo.

6. Kani mupunda wa kuba shani baYawe baatupeele? (Boneni icikope icili pe buula 23.)

6 Ku cakubwenako, baYawe balitwanshikile umupunda uuweme uwa kwikalapo. (Amasamo 115:15, 16) Pa mapulaneti onse ao baLesa balengele, pulaneti twikalapo ililengelwe mu nshila iilibelele. Abasambilile ifya sayanshi balisangile ati kuli amapulaneti aengi, pano tabasangilepo pulaneti imbi apali ifi abantunshi bapengela pakweba ati balukuli abalabi. BaYawe tabatupeelepo lukoso ifi tupengela sombi balitupeele ne calo iciweme ati tulukwikalapo pakweba ati tulukulitemwesha umweo. (Yisaya 45:18) Kani twaalakanya pa calo ici baWishifwe, baYawe, batupeele, tulacetekela ati icine balitutemenwe ukwakuti.—Pendeni Jobo 38:4, 7; Amasamo 8:3-5.

7. Kani ubutemwe bwa baYawe bulabwenekela shani muli fyefyo batulengele?

7 Inshila na imbi yeyo baYawe balangishishemo ubutemwe kuli fwebo kutulenga ati tulukubatenteka. (Ifyakutanga 1:27) Ici cilukwalula ati tungomfwa ati balitutemenwe kabili na fwebo tungalangisha ati tulibatemenwe. Baliishi ati ici ecitusangalasha makosa. Nacine, abana balasangalala makosa kani baishiba ati abafyashi babo balibatemenwe. Nakabili, anukeni ati baYesu baalilabiile ati tukaba abasangalele kani twapalamina kuli baYawe, baWishifwe. (Matayo 5:3) Balatupeela fyonse ati “tusangalale na fyo.” Icine balatupeela ifi tupengela kabili balitutemenwe ukwakuti.—1 Timote 6:17; Amasamo 145:16.

BAYAWE BALATUSAMBISHA BUCINE

8. Mba nindo tufwaila ati baYawe balukutusambisha?

8 Bawishi balatemwa abana babo kabili tabafwayapo abana babo ukutumpaikwa. Pano abafyashi abengi shino nshiku tabalondapo ukufunda kwa mu Baibolo. Popele, tabatangililapo bwino abana babo kabili ici cilalengeshe’cisoolo ukubulo’kuba icisangalele. (Ifisimpi 14:12) Pano, baYawe balatangilila bwino abana babo pakuti bo ni ‘baLesa ba bucine.’ (Amasamo 31:5) Balatusambisha bucine pali bo. Nakabili, balatusambisha ifya kubapempela ne fya kwikala amekalilo aaweme. (Pendeni Amasamo 43:3.) Pano, findo ifi baLesa batusambishe ifilangisha ati balitutemenwe?

Bawishi balatenteka baYawe ukupitila mu kusambisha abana babo bucine ne kubofwako ukuba ifibusa fya baWishibo aba kwiulu (Boneni amapalakalafu 8-10)

9, 10. (a) Mba nindo baYawe balibuulishisha kuli fwebo? (b) Findo baYawe bafwaya fwebo ukulukucita?

9 Ica kutanga, baYawe balalibuulishisha kuli fwebo pakweba ati tubeshibe bwino. (Jakobo 4:8) Popele, balatubuula ishina lyabo. Nacine, Baibolo ilalabila makosa pe shina lyabo ukucila amashina onse. BaYawe balatubuula ne mibelo yabo. Kani twaloleshe’fintu balengele, tulabona ati ba makosa kabili ba mano. (AbaLoma 1:20) Kabili ili twapenda Baibolo, tulasambilila ati baYawe tabakwetepo umusalululo kabili ati balitutemenwe. Ili twaishibe’mibelo ya baYawe iiweme, tulapalamina makosa kuli bo.

10 BaYawe nakabili balatusambisha ukufwaya kwabo. Balitubuulile ati tuli mu cisoolo cabo. Kabili balatubuulishisha ifi twelelwe ukulukucita pakweba ati tulukupyungila pamo mu butende na bonse abali mu cisoolo cabo. Baibolo ilibuulishishe apaswetele ati ni baLesa lukoso abali ne makosa akulabila ati ici ciweme, ici cibipile. Abantunshi tabakwetepo ayo amakosa. (Jelemiya 10:23) BaYawe baliishi bwino ifingatuwamina. Kabili tungaba abasangalele mu mweo wesu kani tulukusumina ukutangililwa na baYawe ne kulukubomfwila. BaYawe balitusambishe ubu bucine ni pakuti balitutemenwe ukwakuti.

11. Findo baWishifwe aba butemwe batusambishe pa fya kuntangiile?

11 Bawishi ba butemwe balalanguluka ifi abana babo bakalukwikala kuntangiile. Balafwaya abana ukuba abasangalele. Nangabe’fyo, abantu abengi shino nshiku balabombomana pa fikacitika kuntangiile. Kabili abengi balapoose’mpindi yabo ukufwaye’fintu ifya lukoso. (Amasamo 90:10) Tulasangalala ukwakuti pakuti baWishifwe, baYawe, balitusambishe ifitofwako ukuba abasangalele kabili balitulaile ukukwata amekalilo aweme makosa kuntangiile.

BAYAWE BALATUTANGILILA NE KUTUFUNDA

12. Kani baYawe balyofweleko shani Kaini na Baluku?

12 Ili baYawe babwene ati Kaini alukufwaya ukucite’fibipile, balimofweleko ukupitila mu kumwipusha ati: “Mba nindo ufitilwe? Mba nindo paalucile na pa menso pobe? Kani ulukucite’fiweme, kanshi tokasumininwa?” (Ifyakutanga 4:6, 7) Kaini alikeene ukofwako kwa baYawe, kabili alibele mu fyakukatasha. (Ifyakutanga 4:11-13) Impindi imbi, baYawe balibwene ati Baluku alukulanguluke’fibipile kabili fyalimulengeshe ukubulo’kupyunga bwino. Popele, baYawe balibuulile Baluku ati alyelelwe ukwalula ukulanguluka kwakwe. Baluku alyumfwile ukufunda kwa baYawe, kabili alipulukile.—Jelemiya 45:2-5.

13. Kani ifi abapyungishi ba baYawe baapitilemo fyalibofweleko shani?

13 BaYawe balatutangillila ne kutufunda ni pakuti balitutemenwe. Balatulunjika ili caelelwa kabili balatusambisha. (AbaEbeya 12:6) Mu Baibolo, tulapendamo ifi baYawe baasambishe abapyungishi babo bambi pakweba ati bapyunge bwino imilimo yabo. Ku cakubwenako, Josefi, Mose, na Dafidi baalipitile mu fyakukatasha ifingi. Ili balukupita muli fifi ifyakukatasha, baYawe balukubofwako. Kabili ifi bapitilemo fyalibofweleko ukupyunga bwino imilimo imbi yeyo baYawe babapeele. Ili tulukupenda amalyashi amu Baibolo aalangisha ifi baYawe bofwako ne kusambisha abantu babo, tulabona ati icine baYawe balitutemwe.—Pendeni Ifisimpi 3:11, 12.

14. Kani baYawe balalangisha shani ati balitutemenwe na lyelyo twabifya?

14 Na lyelyo twabifya, baYawe balatulangisha ubutemwe. Kani twalonda ukufunda kwabo ne kulapila, ‘bakatufitulukila.’ (Yisaya 55:7) Findo ici cilukwalula? Amashiwi Dafidi alabiile pali fyefyo baYawe bafitulukila alalangisha ati ni baWishifwe ba nkumbu. Alilabiile ati: “Abafitulucila ku kusendama kobe konse; abakubusha ku malwele obe onse; abalubula umweo wobe ku konala; abakulundilapo uluse ulwa kutemwa ne nkumbu sha kulelesa: Koti ni fyefyo ifi ku mutulesuba kuli ukutali na ku mbonshi, fyopele’fyo baliteseshe pali fwebo ukupulaisha kwesu umushinso utali.” (Amasamo 103:3, 4, 12) BaYawe balatutangilila ne kutufunda mu nshila ishilekenelekene. Kani mulaaluka bwangu ili bamufundeni? Mulukwanuka lyonse ati baYawe balatufunda ni pakuti balitutemenwe.—Amasamo 30:5.

BAYAWE BALATULAMA

15. Kani ni ise’nshila imbi baYawe balangishishamo ubutemwe bwabo?

15 Bawishi ba butemwe balalama icisoolo cabo ku fibipile. Fyopele’fyo efi na baWishifwe, baYawe, bacita kuli fwebo. Umwimbishi wa masamo alilabiile pali baYawe ati: “Balalame’mitima ya balungeme babo; balabapulusha mu minwe ya mbifi.” (Amasamo 97:10) Langulukeni pali cici icebo: Fyenka filya mulama bwino amenso enu pakuti acindeme, baYawe nabo balangufya ukulama abapyungishi babo pakuti bacindeme kuli bo.—Pendeni Sakaliya 2:8.

16, 17. Kani baYawe balalama shani abapyungishi babo ukufuma ne kale?

16 Ukufuma ne kale, baYawe balapyungisha inkalamba shabo pa kulama abapyungishi babo. (Amasamo 91:11) Pa bushiku bumo, inkalamba imo yalipeye ifita fya baAshiliya 185,000 ne kupulusha abantu ba baLesa. (2 Imfumu 19:35) Mu mpindi ya baKlistu ba kutanga, inkalamba shalifumishe Petilo ne bapyungishi bambi aba baLesa mwi kati. (Ifyacitilwe 5:18-20; 12:6-11) Bukumo lukoso, kwali inkondo mu calo cimo ica mu Africa. Mwali icimfulunganya pakuti mwali ukulwa, ukwiba, abalalume balukupangilisha abanakashi ukulaala nabo, ne kwipayana. Nangaba’ti tapalipo Mboni uwafwile, abengi balilufishe ifipe fyabo. Pano, bonse balicetekele ati baYawe balibatemenwe kabili balukubalama. Nangaba na fyefyo bapitilemo, bonse baali abasangalele. Ili uwalukwimakaninako amaofeshi aakulu aya Bamboni sha BaYawe abafakashishe ne kubepusha ifi baali, balilabile ati: “Tuli bwino, tulukutoota lukoso baYawe!”

17 Fya cine ati abapyungishi ba baYawe abali koti ni Stefano eli na bambi baalifwile pakuti pa kucetekela kwabo. BaYawe tabaciicilapo lyonse ifya kube’fi ukubulo’kucitika. Pano balalama abapyungishi babo bonse ukupitila mu kubasambisha inshila Satana apyungisha pa kutumpaika abantu. (AbaEfesa 6:10-12) Uku ukucenjesha tulakusangana mu Baibolo eli na mu mabuuku amu kwanshika kwa baYawe. Ku cakubwenako, balatucenjesha pa fya kupyungisha Intaneti, ukubulo’kutemwisha amaboni, ne kubulo’kutamba ifintu umuba ifyansoni neli ulukansa ifili koti mafilimu, amabuuku, neli ifyakwangala. Icine, baYawe balitutemenwe kabili balafwaya ukutulama.

LISHUKO ILIKULU UKUTEMIWA KULI BAYAWE

18. Kani mulomfwa shani pa butemwe baYawe balangishe kuli mwebo?

18 Ili Mose aalakenye pa myaka apyungiile baYawe, alicetekele ati baalimutemenwe ukwakuti. Alilabiile ati: “Ulucelo mutupele uluse lwenu ulwa kukumana; ati tusangalale, tusembe inshiku shesu shonse.” (Amasamo 90:14) Lishuko ukwakuti ukwishiba ne kumfwa ati baYawe balitutemenwe. Lishuko ilikulu ukutemiwa kuli baYawe! Tulomfwa koti ni ntangishi Yoane iyalabiile ati: “Boneni ubutemwe ubo ubutupele baWishifwe!”—1 Yoane 3:1.