Ukufuma lukoso ne kale, abantu balalabila ati Icilishimishi kusefya ukufyalwa kwa baYesu. Nangabe’fyo, cilatukatasha ukumfwisha umulandu balabilila ati balanuka ukufyalwa kwa baYesu ukupitila muli fyefyo bacita pa Cilishimishi, ni pakuti tapalipo ubulunda pali fyefyo bacita ne kufyalwa kwa baYesu.

Ica kutanga, balalabila ati kuli Father Christmas. Pali bubuno bukumo, uyu Father Christmas, alafwala suti iikashikile, ali ne myemfu iitubile kabili alaboneka ne matobo aakashikileko panini. Nakabili, mu 1931, kampani imo iya ku North America yalipyungishe makosa uyu Father Christmas mu mpindi ya Cilishimishi pa kutulisha ku bantu ifyakunwa yalukupanga. Mu myaka ya ba 1950, abantu bambi aba ku Brazil balukufwaya ukubika umuntu wa kale kabili uwaishibikilwe makosa woyo balukwita ati Grandpa Indian pa mupunda wakwe Father Christmas. Findo fyafuminemo? Profesa Carlos E. Fantinati alilabiile ati balifililwe ukupyanika Grandpa Indian pali Father Christmas, kabili Father Christmas “alishibikilwe makosa ukucila na pali Yesu umwana. Na mu kupelako, alibele e walukwimakaninako icitenje ca pa 25 December.” Pano, kani Father Christmas ecibipilepo lukoso pa Cilishimishi? Pa kusangana icasuko, nga tulabile pa fyalukucita abaKlistu ba kutanga.

Ibuuku lya Encyclopedia Britannica lilalabila ati: “Ili umwaka wa 200 C.E. taungafika, abaKlistu tabalukusuminishapo ati ukucite’fitenje pa tusuba bafyalilwepo abantu abalukufwila pa mulandu wa fyefyo basumiinemo, kumo na pa kasuba baYesu bafyalilwepo, kwali ukwelelwe.” Mba nindo? Ni pakuti abaKlistu balukubona ati ukucite’citenje pa kasuba ka kufyalwa ali mekalilo abantu abatabalukupempelapo baLesa bacine, kabili ati abaKlistu bonse tabaelelwepo ukulukucite’fyo. Icine, Baibolo tailabilepo akasuba baYesu bafyalilwepo.

Nangaba’ti abaKlistu ba kutanga tabalukucitapo ifitenje pa kasuba ka kufyalwa, Icalici lya Katolika lyalitatikile ukusefya Icilishimishi mu myaka ya ba 300 C.E. Ili icalici lyalukufwaya ati lishibikwe makosa, popele lyalifumisheko ifyali ne kulilengesha ati liishibikwa, ne fi fintu fyali macalici abaLoma aaishibikilwe ne fitenje balukucita mu mpindi kwalukutanta. Ibuuku lya Christmas in America ilyalembele ba Penne L. Restad lilalabila ati umwaka ne mwaka, ukutatikila pa 17 December ukufika pa 1 January, “abaLoma balukucite’fitenje, ifyakwangala, balukubungana pamo ne kucite’fitenje fimbi pa kupeela ubuleme kuli balesa babo.” Nakabili, pa 25 December, abaLoma balukusefya ukufyalwa kwa kasuba akakwatishe amakosa. Ukutatika ukusefya Icilishimishi pa kasuba abaLoma balukusefya ukufyalwa kwa kasuba akakwatishe amakosa, kwalilengeshe abaLoma abengi ukutatiko’kusefya ukufyalwa kwa baYesu. Ibuuku lya Santa Claus, a Biography, ilyalembele ba Gerry Bowler lilalabila ati abaLoma “balipitilishe ukulukulitemwesha ukucite’fi ifitenje” ne “kulukucite’fintu fyenka filya balukucita pa kutanga.”

Kanshi twabona apaswetele ati icibipilepo makosa pa Cilishimishi ni fyefyo catatikile. Mwi buuku lya The Battle for Christmas, ilyalembele ba Stephen Nissenbaum lilalabila pa Cilishimishi ati “citenje ca bena fyalo icicitwa ne balabila ati baKlistu.” Popele, Icilishimishi cilapufya baLesa ne Bana babo, baYesu Klistu. Kani mulyelelwe ukubona shani ifi twalabilapo? Baibolo ilalabila ati: “Ukulungama ne kupulaisha kungaambala shani? Mbo kutuba ne mfinshi fingekala pamo shani?” (2 AbaKolinto 6:14) Iciti icikonkomene tekuti cololokepo. Fyopele’fyo, pakuti Icilishimishi cilifumine ku bantu abatabalukupempelapo baLesa, tekuti cibepo icilungeme pa menso abaLesa.—Uwakutulisya 1:15.