1, 2. Mu bungu dia nti tufweti saka mayela bu tusolaka nsaka zeto?

BANZA’ETI: Pome tazolo dia, mpe wizi mona ti lweka lwakaka lwa bola lwena. Ngano nti sa? Ngano mbo dia yo kwa? Ngano mbo losa yo? Ngano mbo zenga lweka lwa bola ngatu wadia kwa lweka lwa mbote?

² Nsaka mpe zena ntiana pome yo ye na lweka lwa bola. Zakaka zilendi bâ za mbote, kâ zazingi ze za bola, mu bungu ti za fuluka zena mu miangu, mu bunganga na mu bunsuza. Bu solaka nsaka, ngano  mbo tâka: “Meno kwa mita tala. Ndendi sola mio mi nzololo”? Peleko: “Nsaka zazansoni za mbi zena”? Peleko mbo solaka nsaka zaku na mayela, bu kwe lose nsaka za mbi mpe bu kwe yangalale na zo ze za mbote?

3. Nti tufweti banzaka mu ntangu yi tusolaka nsaka zeto?

³ Beto bansoni nsatu ya huma na ya sakana yi bâka neto, kâ tufweti tomo sola nsaka zeto. Tufweti tiyulaka: “Ntia nsobolo nsololo zani, mu misamu mitariri nsaka, zilendi nata mu nsambulu’ani kwe Yehova?”

4. Ntia mutieno wa Bibila wulendi tu bakisa mu sola nsaka zeto?

⁴ Bu tatihana kwe Yehova tayizi mu kanisina mu yôkesa luzingu lweto mu mu sarila. (Tanga Ekleziaste 5:4.) Tayizi kana mu sa miamiansoni “mu bungu dia nkembo wa Nzambi.” (1 Bisi-Korente 10:31) Wuzololo tâ ti bantu batihana kwe Nzambi twena, mu ntangu ya huma, ya sakana na bu twe ku tukutakanu peleko mu salu tia samuna.

5. Ngano ntia nsambululu tufweti hanaka kwe Yehova?

⁵ Miamiansoni mi tusaka mu luzingu, nsobolo minataka mu nsambululu’eto kwe Yehova. Musamu ni wo wa bangula Paulo bu katâ: ‘Haneno nitu zeno kwe Nzambi ntiana mukayulu wa moyo, wa santu mpe wu lendi tambula Nzambi.’ (Bisi-Rome 12:1) Mpe Yezu watâ: ‘Zolo Mfumu Nzambi’aku [Yehova], mu mutima’aku wa mukaka, mu tilundi tiaku tia mukaka, mu mbanzulu zaku zazansoni na mu ngolo zaku zazansoni.’ (Marke 12:30) Ntangu zazansoni,  tuzololo tahanaka kwe Yehova bima bieto biyôkele bubote. Mu ntangu ya bala ba Israele, muntu bu weri hanaka tibulu mu mukayulu kwe Yehova, wafweti hana tibulu tie na tikolela tia mbote. Tibulu bu tieri lembo bâka na tikolela tia mbote, Yehova keri’â tambulaka mukayulu wo ko. (Levitike 22:18-20) Mu mpila yo mpe, Nzambi lendi kala nsambululu’eto.

6, 7. Ntia nsobolo nsaka zeto zilendi nata mu nsambululu’eto?

⁶ Yehova tu telele ti: ‘Bêno ba santu, bungu me wa santu [ndiena].’ (1 Piere 1:14-16; 2 Piere 3:11) Yehova mbo katambula nsambululu’eto tala ti ya santu yena peleko ya verela yena. (Lubambu 15:21) Nsambululu’eto ka yilendi’â yabâ ya verela ko tala ti misamu mi yinaka Yehova tuyirikaka, ntiana miangu, bunsuza na bima biabiansoni bie tintwari na bunganga. (Bisi-Rome 6:12-14; 8:13) Kâ, tala ti nsaka zeto mu bima bio tusilaka zo, ka tutâ Yehova nsayi ko. Nsambululu’eto ka yibâ ya verela ko mpe Yehova ka tambula yo ko. Tindiku tieto na Yehova mbo titomo beba.

⁷ Dieka bo, bwe tusolela nsaka zeto na ndwenga? Ntia mitieno mitubakisa mu swasikisa nsaka za mbote na za mbi?

8, 9. Ntia nsaka tukalaka? Mu bungu dia nti?

⁸ Mu ntangu yi nsaka zazingi ze kô. Zakaka Bakristo balendi za tambula. Kâ zakaka ka balendi’â batambula zo ko. Ntete, tatala ntia nsaka tufweti kala.

⁹ Filme, site za internet, emisio za mu tele, nsaka za video na mikunga, bia fuluka biena mu bunsuza,  mu miangu na mu bunganga. Vula vula, bima bia mbi mbo basongelaka bio ntiana’eti bia mbote biena, peleko sakasa kwa bisakasaka. Kâ, Bakristo mayela basarilaka, mpe nsaka zilembo zitisaka mitieno mia verela mia Yehova bakalaka. (Bisalu 15:28, 29; 1 Bisi-Korente 6:9, 10) Bu tulosaka nsaka zo, mbo tusongelaka ti misamu mia mbi tuyinaka, mpe Yehova tutâka nsayi.​—Mikunga 34:14; Bisi-Rome 12:9.

10. Ngano nti bikwizi tula tala ti tusolele nsaka za mbi?

¹⁰ Bantu bakaka babanzaka ti nsaka ze na bunsuza, ze na miangu na ze na bunganga ka zena za mbi ko. Mbo batâka ti: “Mbo wa mubi ni we? Kani kabwe, ka niyirika mio ko.” Kâ, tala ti ni mio tubanzaka, wunakana tuwunakanaka. Bibila ditele ti: “Mutima wuyôkele bima biabiansoni mu bungungu mpe wulendi yirika musamu ni musamu.” (Yeremi 17:9) Tala ti na bima bi yinaka Yehova tusakanaka, bwe tulendi tela ti bia tuyinaka? Tamana vulu sakanaka na bima bi yinaka Yehova, mbo tukwizi bia mona bia mbote. Ngindu’eto mbo yikwizi wola mpe ka yivutu’â tu lwengesa mu misamu mia mbi ko mu ntangu yi tuzolo sa nsololo ya mbi.​—Mikunga 119:70; 1 Timote 4:1, 2.

11. Bwe Bisi-Ngalate 6:7 yitubakisilaka mu tomo sola nsaka zeto?

¹¹ Bibila ditele: ‘Diangana, bio bi mwangaka muntu, ni bio mpe katiaka.’ (Bisi-Ngalate 6:7) Wa matieleka wena: tamana sakana na bima bia mbi, mbo tukwizi bia sa. Mu tifwani, bantu beri vulu talaka binsamu bia bunsuza bayizi sarila bunsuza. Kâ, Yehova mbo katubakisaka mu sola nsaka na ndwenga.

12. Ngano nti bitubakisa mu bonga nzengolo za mbote bu tusolaka nsaka zeto?

¹² Nsaka zakaka, ntembe kâni: Yehova ka tambulaka zo ko. Tuzebi ti tufweti za losa. Kâ ntangu zakaka, ka tutomo’â bakulaka ko tala ti za mbote zena peleko za mbi zena. Yehova ka tu hanaka lutangu lwa misiku ko mu bima bi tufweti tala, bi tufweti wirikila na bi tufweti tanga. Yehova zololo ti tasarilaka ngindu’eto yi bayizi longa mu nzila ya Bibila. (Tanga Bisi-Ngalate 6:5.) Yehova mbo katuhanaka mitieno, wuzololo tâ matieleka ma nguri matubakisaka mu zaba Nzambi bwe kamwinaka misamu. Mitieno miango mbo mitubakisaka mu longa ngindu’eto. Mbo mitubakisaka mpe mu zaba “luzolo lwa Nzambi” na mu sa nsololo zitâka Yehova nsayi.​—Bisi-Efeze 5:17.

13. (a) Mu bungu dia nti Bakristo babansoni balembo saka nsololo zimosi mu musamu wutariri nsaka? (b) Ngano nti biyôkele mfunu kwe Bakristo babansoni?

¹³ Vula vula, Bakristo nsololo za swaswana zi bâka nawu mu musamu wutariri nsaka. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti misamu mi zoloko muna muntu muntu mia swaswana miena. Mpe, misamu mi tambulaka Bakristo bakaka, bakaka mpe ka batambulaka mio ko. Kâ, Bakristo babansoni bafweti bika mitieno mia Bibila miabatwarisa mu bonga nzengolo za mbote. (Bisi-Filipe 1:9) Mitieno miango mbo mitubakisa mu sola nsaka zi tambulaka Nzambi.​—Mikunga 119:11, 129; 1 Piere 2:16.

14. (a) Mu tomo sarila ntangu’eto, nti tufweti sila mayela? (b) Ntia malongi Paulo kahana kwe Bakristo?

 ¹⁴ Tufweti sa mayela mpe mu ntangu yi tuyôkesaka mu nsaka. Ntangu yi tuyôkesaka mu sakana mbo yisongeleka mbuka yi tutulaka nsaka mu luzingu lweto. Kwe beto twe Bakristo, salu tieto mu bungu dia Yehova ni tima tiyôkele mfunu. (Tanga Matie 6:33.) Kâ, tulendi wunakana mu yôkesa ntangu ya nkatika yayingi mu nsaka. Paulo walonga Bakristo ti: ‘Seno mayela, mu mpila yi lukwe diatiri; ka diena ko ti ntiana bantu bakondo ndwenga, kâ ntiana bantu be na ndwenga, bazebi sarila ntangu.’ (Bisi-Efeze 5:15, 16) Tufweti bâ na ndilu ya lembo yôkesaka ntangu ya nkatika yayingi  bu tusakanaka. Ntangu zazansoni, tufweti taluzulaka tala ti salu tieto mu bungu dia Yehova ni tima tiyôkele mu luzingu lweto.​—Bisi-Filipe 1:10.

15. Nsaka bu zizolo bebesaka tindiku tieto na Yehova, bwe tulendi sarila mayela?

¹⁵ Tuzebi ti Yehova ka tambulaka nsaka zakaka ko mpe tufweti za losa. Kâ, nti tusa tala ti ntembe ze neto mu nsaka zakaka? Ngano tufweti sa mayela? Banza’eti: mongo takwe naki. Ngano mbo pusana ha mbuka yi lendi bwila? Kâni. Tala ti luzingu lwa zololo mbo dioka musamu wulendi ku nimba. Mpila mosi kwa na bu tusolaka nsaka zeto. Zu dia Nzambi ditele ti: “Hengeka malu maku mu misamu mia mbi.” (Bingana 4:25-27) Diangana, ka tulosaka kwa nsaka zi tuzebi ti za mbi zena ko; mbo tulosaka nsaka zi tumonaka ntiana za mbi zena mpe zilendi bebesa tindiku tieto na Yehova.

16. (a) Ngano ntia bima Yehova kayinaka? (b) Tala ti bima bi yinaka Yehova tuyinaka, nti tusa?

¹⁶ Titsoniki timosi tia Mikunga tiatsoneka: “Ô beno luzololo Yehova, yineno mbi.” (Mikunga 97:10) Bibila mbo ditulongesaka mabanza na mbanzulu za Yehova. Tiyula: “Bwe misamu mi nilongokaka milendi kumbakisila mu mwina misamu ntiana Yehova?” Mu tifwani, mbo tulongokaka ti Yehova mbo kayinaka “ludimi luwunaka na moko mahondaka bantu balembolo zaba musamu, mutima wukanaka misamu mia mbi, malu mabingilaka mu kwe sa mbi.” (Bingana 6:16-19) Mbo tulongokaka mpe ti tufweti losa “bunsuza,” “nsambululu ya biteki,” “bunganga,”  “timbanda,” “nkesi,” “bundiafu,” “bundiafu bwa nwina,” “mikembo mia vwandi na miakaka mia mpila yo.” (Bisi-Ngalate 5:19-21, NW) Ngano bakuri bwe mitieno mia Bibila milendi ku bakisila mu sola nsaka zaku? Tuzololo talanda mitieno mia kubika Yehova mu misamu miamiansoni mia luzingu lweto, bu tubâka na bantu bakaka na bu tubâka beto kaka. (2 Bisi-Korente 3:18) Diangana, nsololo zi tusaka bu tubâka beto kaka mbo zitomo songelaka ka ntia mpila bantu twena.​—Mikunga 11:4; 16:8.

17. Ntete tasola nsaka zeto, ntia biyuvu tufweti tiyula?

¹⁷ Bu solaka nsaka, tiyulaka: “Ngano ntia nsobolo nsololo zani zinata mu tindiku tiani na Yehova? Ngano ntia nsobolo zinata mu ngindu’ani?” Bwawu bu, tataluzula mitieno miakaka milendi tu bakisa mu sola nsaka zeto.

18, 19. (a) Ntia malongi Paulo kahana kwe Bakristo? (b) Ntia mitieno mitubakisa mu sola nsaka zeto?

¹⁸ Bu tusolaka nsaka zeto, mbo tusolaka mio mikwizi fulusa mabanza meto. Paulo watsoneka: “Mboko bampangi, bio biabiansoni bie bia matieleka, bie bia buzitu, bie bia sungama, bie bia verela; bi bafweti zolo, bi basikaka, bie na bifu bia bibote, bi bafweti kembela, banzakeno bima bio ntangu zazansoni.” (Bisi-Filipe 4:8, NW) Bu tufulusaka mabanza meto mu bima bia mbote, tulendi tâ: “Bika misamu mia munwa’ani na mbanzulu za mutima’ani zakutâ nsayi, ô Yehova!”​—Mikunga 19:14.

¹⁹ Tiyulaka: “Ngano nti bifulusaka mabanza mani? Ngano bu nimana talaka filme peleko emisio ya tele, mabanza ma mbote ma bâka nani, bubote  makunsaka? Ngano ngindu ya mbote yibâka nani? (Bisi-Efeze 5:5; 1 Timote 1:5, 19) Ngano mutima’ani mbo wubâka mu tidzunu bu nisambilaka Yehova? Ngano mutima’ani mambu wukundandaka? Ngano filme peleko emisio mbo yikunataka mu bâ na mabanza ma miangu peleko ma bunsuza? (Matie 12:33; Marke 7:20-23) Ngano mbo ‘nilandaka misamu mia nza yi’ mu bungu dia nsaka zi nisolaka?” (Bisi-Rome 12:2, NW) Tamana hanina biyuvu bio mvutu mu bunsungu, mvutu zo mbo zitubakisa mu zaba ka nti tufweti sa mu tatamana mu ba na tindiku tia mbote na Yehova. Mbo tulombaka kwe Yehova mpila mosi na titsoniki timosi tia Mikunga: “Sa ti meso mani ka matalandi bima bilembolo salu.” *​—Mikunga 119:37.

20, 21. Mu bungu dia nti tufweti zitisilaka mbanzulu za bantu bakaka bu tusolaka nsaka zeto?

²⁰ Ka tufweti’â tazimbakana mutieno wu wakaka wa mfunu ko: ‘Miamiansoni nswa miena, kâ miamiansoni, ka mitungaka ko. Muna muntu muntu ka dingakandi kwa bubote bwa yandi beni, kâ katatamana mu dinga bubote bwa bantu bakaka.’ (1 Bisi-Korente 10:23, 24) Ka wena ko ti bu twe na nswa wa yirika musamu, tufweti wa yirika. Tufweti tomo banzaka ntia misendo nzengolo zeto zinata kwe mpangi zeto.

²¹ Beto bansoni ka twena na ngindu mosi ko. Banza’eti  musamu ewu: Ngindu’aku yikuheni nswa wa tala emisio ya tele. Kâ lumbu tiakaka, wiri ti emisio yo ngindu ya mpangi zaku yifwemesaka. Ngano nti sa? Ni bu sa ti nswa we naku wa tala emisio yo, lendi bonga nzengolo ya lembo vutu ya tala. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti kuzololo’â ko wasumuka ‘kwe mpangi zaku’ na ‘kwe Kristo.’ (1 Bisi-Korente 8:12) Kani kabwe, ka tuzololo’â ko tasa tima tifwemesa ngindu ya mpangi zeto.​—Bisi-Rome 14:1; 15:1; 1 Bisi-Korente 10:32.

22. Mukristo wakaka bu wusaka nsololo ze za swaswana na za beto, bwe tulendi songela mabanza ma delakana?

²² Tala ti ngindu’aku yikuheni nswa wa lembo tala, wa lembo tanga peleko wa lembo sa tima, kâ Mukristo wakaka wa delakana kata wa mona. Mu bungu ti mpangi’aku zitisaka, kumutuma mu ngolo ko kasa nsololo zimosi na nge. Tala ti kaminio tanata, zebi ti bantu babansoni bata nata kaminio ka bata natina mu ntinu zimosi na nge ko. Kâ, ka wena ko ti bakaka bu bata lembo kwe natini mu ntinu zimosi na nge, ka bazebi’â nata kaminio ko. Mpila mosi mpe, Bakristo bole bata taluzula mitieno mia Bibila ntete babonga nzengolo, balendi mwina misamu mu mpila za mwa za swaswana mu misamu mia delakana mitariri nsaka.​—Ekleziaste 7:16; Bisi-Filipe 4:5.

23. Ngano nti bitubakisa mu tomo sola nsaka zeto?

²³ Mu bukufi, nti bilendi tu bakisa mu tomo sola nsaka zeto? Tala ti tuwirikiri ngindu’eto yi bayizi longa mu nzila ya mitieno mia Bibila, mpe tala ti tiari tia mpangi zeto tie neto, mbo tusa nsololo za mbote. Mbo tubâ mpe mu nsayi mu bungu ti mbo ‘tusa miamiansoni mu bungu dia nkembo wa Nzambi.’