1-2. Bwe bibuti bifweti bongela mwana’awu wuta bayula biyuvu bitariri nkwikulu zawu?

 BANTU babingi basingasaka ti bâ tibuti tisalu tia ntangu zazansoni tiena. Tala ti nge tibuti tiena, ntembe kâni ngolo sarilaka mu yika timinu tia bala baku ngolo, mpe Yehova nsayi yayingi yibâka nandi. (Lub. 6:​6, 7) Mu ntangu mwana wuta kwe kuri lendi kwizi lu yula biyuvu bitariri nkwikulu zeto, ntiana mu bungu dia nti Bibila dilongesaka ti misamu miakaka mia mbi miena.

² Ha mbatukulu lulendi kwizi bâ na lwaka mu biyuvu bia mwana’eno. Lulendi banza ti ka siri’â na timinu tiatingi ko mu Nzambi na mu Bibila. Kâ bala bu bakwe kuri mbo babâ na nsatu ya yula biyuvu mu yika timinu tiawu ngolo. (1 Kor. 13:11) Ka lubândi na bunkuta. Bu bayulaka biyubu bio lulendi sarila ntangu yo mu babakisa mu tomo dimbitila ngatu bayika timinu tiawu ngolo mu Nzambi na mu Bibila.

3. Nti tuzonzela mu timoko ti?

³ Mu timoko ti mbo tulongoka nti bibuti bilendi sa mu bakisa mwana’awu peleko bala bawu 1) mu kurisa timinu tiawu mu Nzambi na mu Bibila, 2) mu bakula mu bungu dia nti bafweti tumamana mu mitieno mie mu Bibila mitariri mbote na mbi, mpe 3) mu bangula nkwikulu zawu kwe bantu bakaka. Mbo tuzonzela mpe mu bungu dia nti we mfunu bala batuyulaka biyuvu, na misamu mi tulendi sa na bala beto mitubakisa mu bazonzela nkwikulu zeto.

 SARISA’ENO BALA BENO MU KURISA TIMINU TIA NGOLO MU NZAMBI NA MU BIBILA

4. Ntia biyuvu mwana kalendi tiyula, mpe mu bungu dia nti?

⁴ Bala beno ka babâ na timinu mu Nzambi ko ni bu sa ti beno timinu tie neno. Beno ka lwa butuka na timinu mu Yehova ko. Bala beno mpe ka babutuka na timinu mu Nzambi ko. Bu kata kwe kuri mwana lendi batika mu kwe yuri biyuvu ntiana: ‘Bwe ndendi zabila tala ti Nzambi ye kô? Ngano ndendi tomo bâ na lunkwikulu mu misamu mitâka Bibila?’ Ntiangu Bibila ditutindisaka mu sarila “mayindu meto” mpe “mu dinga mu zaba miamiansoni.” (Rom. 12:1; 1 Tes. 5:21) Kâ, bwe lulendi bakisila mwana’eno mu kurisa timinu tiandi?

5. Bibuti nti bilendi sa mu bakisa bala bawu mu bâ na timinu mu Bibila? (Bisi-Rome 12:2)

⁵ Tindiseno bala beno mu mona bidimbu bisongelaka ti Bibila matieleka ditâka. (Tanga Bisi-Rome 12:2.) Bala beno bu bayulaka biyuvu, sarileno ngolo mu basongela bwe balendi sa mu baka mvutu, bu basarila bisalulu ntiana Index na Mukanda wa dingila wa Mbangi za Yehova. Mu kati mbo babaka diambu ditêle “La Bible” ha manima bu batala diambu ditêle “Inspirée par Dieu” ngatu babaka bidimbu bita songela ti Bibila ka diena buku dia mpamba mpamba ko dia tsoneka bantu, kâ ‘Zu dia Nzambi diena.’ (1 Tes. 2:13) Mu tifwani balendi sa recherche zitariri mumvuka wa Ninive ku nsi ya Asiri. Mu ntama bantu mbo beri vulu tâka ti mumvuka wa Ninive ka weri’â kô ko. Kâ mu muvu wa 1850 bantu bayizi bukila mumvuka wa Ninive ku nsi’â mutoto, musamu wo wasongela ti Bibila matieleka ditâka. (Sof. 2:​13-15) Mu baka misamu miakaka mu mpila ya fukila Ninive balendi tala timoko “ngano wa wazaba” tie mu Nzo ya Zagama ya Munkengi ya novembre 2021. Tindiseno bala beno mu bâ na lenda dia fwanakasa mio mi batangaka mu mabuku ma organizasio na mu mabuku makaka ma balendi sila mutima, bu basila bo bala beno mbo bakurisa lukwikulu lwawu ti mio mitâka Bibila mia matieleka miena.

6. Mu tia mpila bibuti bilendi bakisila bala bawu mu bakula ti mio mitâka Bibila mia matieleka miena? Hana tifwani. (Tala mpe tifwani.)

⁶ Bakiseno bala beno mu bakula ti mio mitâka Bibila mia matieleka miena. Sarileno ntangu’eno mu bâ na bimoko bia mbote na bala beno mu misamu mitariri Bibila na timinu mu Nzambi. Kâ lulendi balongesa misamu mu ntangu yi lukwenda ku parke, ku jardin, ku musée peleko ku Betele. Mu tifwani bu lukwe sa vizite ya musée peleko bu lusila yo mu Internet, lulendi zonzela misamu miayôka  mu ntama (histoire) peleko bima bi beri sarilaka mu ntangu yîna, ngatu babâ na luwkikulu ti mio mitâka Bibila mia matieleka miena. Kampe lulendi longesa kwe bala beno tari dia Moabe. Tari diango mvula 3000 diena mpe nkumbu ya Yehova batsoneka ha zulu. Nguria tari diango ku musée ya Louvre diena ku Paris, ku France. Tifwani tia tari dio lulendi tiamona mu exposition ye na mutu-diambu “Bibila na nkumbu ya Nzambi” ku biro ya yinene ya Mbangi za Yehova ye ku Warwick, ku New York. Tari diango mbo dizonzelaka mutinu ya Moabe weri na nkumbu Mesha wa kolamana Israele. Bibila mpe ni bo ditâka. (2 Mit. 3:​4, 5) Mu ntangu bala beno yi bamona ti misamu mitâka Bibila mia matieleka miena, timinu tiawu mbo tikwizi bâ ngolo.—Fwanakasa na 2 Ntangu 9:6.

7-8. a) Nti tulendi longeka mu bima bia toma bie mu nza? Hana tifwani. (Tala mpe tifwani.) b) Ntia tiyuvu lendi yula kwe bala baku ngatu bayika timinu tiawu ngolo mu Mvangi?

⁷ Tindiseno bala beno mu dimbitila mu bima bia yirika Yehova. Mu ntangu yi lukwe yende ku parke, peleko bu lukwe sari nsaba bakiseno bala beno mu tala bima bia nzitukulu bia yirika Nzambi mu nza. Mu bungu dia nti? Ngatu bazaba ti bima bio muntu we na mayela wayirika bio. Mu tifwani bima biabingi bie mu nza bia zingama mu tifwani tibatâka nkumbu spirale mpe bantu ba sianse ni bio balongokaka. Mosi mu bantu bo nkumbu’andi Nicola Fameli, banguri ti bu tukonta luntangu lwa spirales za bima biakaka bie mu nza, mbo tumona ti lutangu lwe kô tubakaka lu landanaka. Lutangu lo mbo batâka lo nkumbu la suite de Fibonacci. Spirales zo tulendi za mona mu bima biabingi ntiana galaxy, nzo ya nkwarakwata, makaya ma muti na mutu wa tifulu ti batâka nkumbu tournesol. a

⁸ Ku lukolo bala beno mbo balongoka bima biakaka bia nzitukulu bia mpila yo. Mu tifwani miti miamîngi mpila mosi kwa mibâka, muti bu wudukisaka tintala mpe tintala tio mbo tidukisaka bintala biakaka, mpe bintala bio mbo bivutu dukisaka bintala biakaka, ha manima weka muti. Mpila yo mbo batâka yo nkumbu fractale. Fractales zo mbo tuvutu za monaka mu bima biakaka mu nza. kâ nani wayirika bima bio bia toma mpe bia nzitukulu? Mu ntangu mwana’eno yi katomo dimbitila mu bima bia sala Yehova ntembe kâni, timinu tiandi mbo titomo kwizi bâ ngolo. (Ebr. 3:4) Mwana’eno bu wuta kwe kuri lufweti mu bakisa mu bakula mu bungu dia nti we mfunu mu tumamana ntumunu za Nzambi. Mu lenda, lulendi mu yula tiyuvu eti: Tala ti Nzambi watusala, ngano benzi ti ni Yandi kwa fwanane mu tu têla bwe tufweti diatila mu bunsungu? Buna lulendi mu bangurila ti Nzambi watuhana Bibila mu tu hana malongi ma fwanakane.

 BAKISENO BALA BENO MU ZOLO MITIENO MIA NDIATULU MIE MU BIBILA

9. Mu bungu dia nti mwana’eno wulendi vutu yurila biyuvu mu misamu mi yiminaka Bibila?

⁹ Ntangu zakaka mwana’eno lendi yula biyuvu mu misamu mi yiminaka Bibila, kâ dingeno mu zaba mu bungu dia nti kayuriri biyuvu bio. Ngano ka tomo’â kwikilaka ko ti misamu mitâka Bibila mia matieleka miena? Peleko ka zebi’â ko bwe kabangurila nkwikulu zandi kwe bantu bakaka? Ni bu sa ti ka bwe, bakiseno mwana’eno mu zaba mu bungu dia nti tufweti tumamana Yehova, buna lulendi longoka nandi buku dia Bâ mu nsayi ntangu zazansoni! b

10. Bwe lulendi bakisila mwana’eno mu mpila yi kalendi bêla nguria ndiku ya Yehova?

¹⁰ Bakiseno bala beno mu bâ nguria ndiku za Yehova. Mu ntangu yi lukwe longoke na mwana, sarileno biyuvu na bifwani bie mu buku dia Bâ mu nsayi ntangu zazansoni!​ mu bakula mabanza mandi mê ku nsi’â mutima mu misamu miamingi. (Bin. 20:5) Mu tifwani, mu timoko tia 8 bafwanakase Yehova na ndiku ye na luzolo yitubambulaka misamu milendi tu kengerela, mpe mi tulendi bakila ndandu. Bu lu manisa mu zonzela 1 Za 5:​3, lulendi mu yula, “bu zebi ti Yehova nguria ndiku yena bwe timonaka mu ntangu yi kakulombaka misamu mi fweti yirika?” Tiyuvu tio tilendi moneka ntiana’eti ka tiena mpasi ko, kâ wamana tia yula mbo bakisa mwana’aku mu mona ti misiku mia Yehova luzolo lwandi misongelaka.—Iza. 48:​17, 18.

11. mu bungu dia nti lufweti bakisila bala beno mu bakula mu bungu dia nti bafweti tumamana mio mitâka Bibila? (Bingana 2:​10, 11)

¹¹ Zonzeleno ndandu yi tulendi baka mu ntangu yi tutumamanaka mu mitieno mia Yehova. Mu ntangu yi lutangaka Bibila peleko matsonoko ma tilumbu, zonzeleno bwe mitieno mia Bibila miabakisila kanda dieno. Mu tifwani, ngano mwana’eno mbo kamonaka ti musamu wa mbote wena mu bâ muntu wusalaka bubote mpe mu bâ na bunsungu? (Ebr. 13:18) Lulendi vutu mu telâ bwe mitieno mia Bibila mitubakisilaka mu bâ na tikolela tia mbote mpe mu bâ mu nsayi (Bin. 14:​29, 30) Bu luzonzela mitieno mio mbo mibakisa mwana’eno mu tomo zolo malongi me mu Bibila—Tanga Bingana 2:​10, 11.

12. Bwe tata dimosi kabakisila mwana’andi mu bakula ndandu zi kalendi baka tala ti lendi mitieno mia Bibila?

¹² Steve, wê mfumu kanda ku France, banguri bwe yandi na mukento’andi babakisilaka mwan’awu wa bakala, Ethan, mu mona luzolo lwa Yehova mu nzila ya misiku miandi, Steve têle: “Biyuvu tu mu yulaka ntiana, ‘Mu bungu dia nti Yehova kadingaka tazitisa mitieno miandi? Bwe mitieno mio misongelaka ti beto kazololo? Nti bikuturula tala ti kuzitisi’â mitieno mio ko?’” Bimoko bia mpila yo biabakisa Ethan mu bâ na timinu tia ngolo ti misamu mitâka Yehova mia buderede miena. Steve vutulu yika: “Kani dieto ni dia bakisa Ethan kazaba ti Bibila ndwenga dihanaka ziyôkele ndwega za bantu.”

13. Bwe bibuti bilendi bakisila mwan’awu mu landa mitieno mia Bibila? Hana mpe tifwani.

¹³ Bakiseno bala beno mu sarila mitieno mie mu Bibila. Mu tifwani mwana’eno lendi tanga buku dimosi ku lukolo. Buku diango dilendi songela ti bantu basaka bunsuza peleko bê na miangu bifwani bia mbote biena mu landa. Yuleno ku mwana’eno bwe Yehova kamonaka mu ntangu bantu yi batâka peleko yi bayirikaka misumu mia mpila yo. (Bin. 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Flp. 4:8) Mpila yo ya sila mbo yibakisa mwana’eno mu zaba mu bungu dia nti we mfunu mu tumamana Yahova.  Mpe tala ti profesere na bala ba lukolo bakaka bamuyuriri mabanza mandi mu buku dio, mu ntangu yo lendi zonzela nkwikulu zandi.

LONGESENO BALA BENO MU ZONZELA NKWIKULU ZAWU

14. Ntia musamu wulendi tâ Mukristo wa ntwenia bunkuta, mpe mu bungu dia nti?

¹⁴ Ntangu zakaka Bakristo bantwenia ka babâka na butindi ko mu zonzela nkwikulu zawu. Balendi bâ na bunkuta mu ntangu yi bazonzela théorie ya évolution ku lukolo. Mu bungu dia nti? Mu bungu ti baprofesere balendi tâ ti évolution musamu wa matieleka wena, ka yena théorie ko. Tala ti beno bibuti biena, bwe lulendi bakisila bala beno mu bâ na lukwikulu lufwanane mu tatamana mu bâ ba kangama mu nkwikulu zawu?

15. Nti bilendi bakisa Mukristo wa ntwenia mu zaba ti nkwikulu zandi za matieleka zena?

¹⁵ Bakiseno bala beno mu lembo bâ na nsoni mu nkwikulu zawu. Bala beno ka bafweti’â babâ na nsoni ko mu bungu ti matieleka ma ndiyilukulu bazebi (2 Tim. 1:8) Mu bungu dia nti? Siantifike zazingi zitâka ti bima bie mu nza ka biayilama biawu kaka ko. Bidimbu bie nawu ti muntu we kô we na mayela wasala bima biabiansoni bie mu nza. Ntiangu balembo tambulaka théorie ya évolution yi balongesaka ku tukolo twatwansomi twe mu nza. Musamu wulendi bakisa bala beno mu yika timinu na butindi bwawu ngolo, ni mu zaba nti biabakisa mpangi zakaka mu bâ na lukwikulu ti luzingu sala basala lo. c

16. Bwe bibuti bilendi bakisila mwana’awu mu zonzela nkwikulu’andi mu Mvangi? (1 Piere 3:15) (Tala mpe tifwani.)

¹⁶ Bakiseno bala beno mu zonzela nkwikulu’awu mu Mvangi. (Tanga 1 Piere 3:15.) Na mwana’eno lulendi zonzela bimoko bie mu jw.org mu lweka lwa “ La Bible et la science : création ou évolution ? ” Ha manima mwana’eno lendi sola mbangululu yi kata mona ti lendi ya sarila mu ntangu yi kazonzela Mvangi kwe bantu bakaka. Mu bambuleno ti kena na nsatu ko ya bakana na ndiku zandi ku lukolo. Mu tindiseno kabâ na nzonzolo yi lembolo mpasi mu bakula tala ti muntu wuta zolo mu zonza nandi. Mu tifwani, mpwana’andi yi bakotaka lendi tâ: “Bio bi nimonaka ni bio nisilaka lukwikulu, mpe Nzambi ka ndieka’eti mu mona  ko.” Mukristo wa ntwenia wulendi hana mvutu: “Banza’eti ku sangi takwe yende die mala na hata, mpe bwabane na bulu dia mamba di bantunga mu matari. Ngano ntia mabanza ma bâ naku? Kampe muntu watunga bulu dio, mpila mosi mpe nza na bima bie bia moyo muntu we kô wayirika bio.”

17. Bwe bibuti bilendi bakisila bala bawu mu dinga ntangu yifwanakane mu zonzela Bibila kwe bampwana’awu? Hana tifwani.

¹⁷ Bakiseno bala beno mu baka ntangu ya zonzela Bibila kwe bakaka. (Rom. 10:10) Lulendi fwanakasa ngolo zi basaka mu zonzela timinu tiawu na ngolo zi basaka mu sika bisalulu bia mizike. Ha mbatukulu muntu wulendi longoka mikunga milembolo mpasi. Ntangu bu yikwe yôke mikunga ka mivutu’â bâ mpasi ko mu sika. Mpila mosi mpe Mukristo wa ntwenia wulendi sarila nzonzolo yilembolo mpasi mu bakula mu ntangu yi kazonzela timinu tiandi kwe bantu bakaka. Mu tifwani, lendi yula kwe mpwana’andi ya ku lukolo: “Ngano zebi ti basiantifike bima bia mu nza kwa bakopaka? Bika nakusongela video yimosi ya toma.” Bu mana songela video ye mu lweka lwa évolution ou conception ? lendi tâ: “Tala ti siantifike bamusîkiri mu bima bi kakopele mu nza, nani tufweti kembela mu bima bia nguria biawu bie mu nza?” kampe mpwana’andi ku lukolo mbo kadinga mu zaba misamu miamingi mitariri Yehova.

TATAMANENO MU BAKISA BALA BENO MU YIKA TIMINU TIAWU NGOLO

18. Bwe bibuti bilendi tatamana mu bakisa bala bawu mu yika timinu tiawu ngolo?

¹⁸ Nza yi twena ya fuluka yena mu bantu balembo kwikilaka mu Yehova. (2 Pi. 3:3) Dieka bo, bibuti mu ntangu yi lulongokaka Bibila na bala beno, batindiseno mu longokaka bimoko bi kurisa buzitu bwawu mu Bibila na mu mitieno mia Yehova. Babakiseno mu tomo banza mu ntangu yi lubasongela bima bia nzitukulu biasala Yehova bie mu nza. Babakiseno mu zolo mbikululu za nzitukulu zeka lungana. Musamu wuyôkele mfunu ni mu sambila na yandi, mpe mu bungu dia yandi. Lwamana sila bo, lulendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo kalusenda mu ngolo zi lusarila mu bakisa bala beno mu yika timinu tiawu ngolo.—2 Nta. 15:7.