1-2. Ntia misamu milendi tu dirisa?

 BETO bansoni, dila tudilaka. Ntangu zakaka mbo tudilaka bu tubwabanaka na misamu mi tu tâka nsayi. Mu tifwani, kampe wayizi dila bu wabwabana na musamu wa nzitukulu ntiana mu ntangu ya butuka mwana’aku. Kampe wayizi dila mpe mu ntangu yi wabwabana na musamu watomo ku tâ nsayi, peleko bu wabwabana na ndiku’aku yi wasa mona ntama.

² Ntangu zakaka, dila tuvulu dilaka bu tubâka mu tiari mpe bu tumonaka mpasi. Tulendi kwizi dila mu ntangu muntu wu tusilaka mutima wutumwisaka mpasi. Mbo tudilaka mu ntangu yi tubâka na timbevo, yi tumonaka mpasi zi zingilaka peleko mu ntangu muntu wutuzoloko wu fwaka. Mu ntangu yo, tulendi kwizi bâ na mabanza ntiana ma bâ na mbikuri Yeremi mu ntangu Yerusaleme bafukisa yo kwe Bisi-Babilone. Yeremi wa tâ: ‘Mansangaza madukiri mu meso mani. Meso ni maduka mansangaza ma ka mayumi.’—Bid. 3:​48, 49.

3. Bwe Yehova kamonaka mu ntangu bisari biandi bu bi bâka mu mpasi? (Izaya 63:9)

³ Mansangaza ma tudukisaka mu ntangu yi tubwabanaka na misamu mia mpasi Yehova ma kazebi. Bibila ditêle ti mbo kabelokelaka lwaka misamu mia mpasi mi turilaka bisari biandi, mpe mbo kabawirikilaka mu ntangu yi bamulombaka lubakusu. (Mik. 34:15) Yehova ka sukinaka ko kwa mu tala na mu tuwirikila. Ntiana tata dia luzolo, tiari tibâka nandi bu katumonaka bu tudilaka, mpe timina dibâka nandi mu tuhana lubakusu.—Tanga Izaya 63:9.

4. Nti bifwani biakaka bie mu Bibila bita tu longesa mu Yehova?

 ⁴ Mu Zu diandi, Yehova songele bwe kamona mu ntangu bisari biandi yi bieri dilaka mpe bwe kababakisila. Mu tifwani tulendi taluzula misamu mia turila Ana, Davide na Ezekiase. Mbo tulongoka mu bungu dia nti beri dilaka? Mbo tutaluzula mu ntia mpila Yehova kababakisila? Mbo tumona bwe Yehova katutindisilaka mu ntangu yi tubâka mu tiari, yi batutekaka peleko mu ntangu yi tumonaka ti ka kusiri’â tivuvu ko.

MANSANGAZA MA TIARI

5. Bwe Ana keri monaka ku mutima mu misamu mieri mu turilaka?

⁵ Ana misamu miamingi mia tiari miamuturila mieri mu dirisaka. Musamu wumosi wa tiari wa mu turila, ku longo kabâ na mbanda, mpe mbanda’andi Penina keri’â mu zolo ko. Musamu wakaka wa mpasi, Ana kabâ na bala ko, kâ Penina bala babingi beri nandi. (1 Sam. 1:1, 2) Penina mbo keri mu seheselaka mu bungu ti Ana tisita tieri. Tala ti ni nge, bwe waketi mona? Ana nguria tiari keri monaka ku mutima, dila keri dilaka, keri’â dia ko, mpe wayizi tomo bâ mu bunsana.—1 Sam. 1:​6, 7, 10.

6. Bwe Ana kabakila butindi?

⁶ Bwe Ana kabakila butindi? Tima ti kasa ni mu kwenda ku tabernakle mu sambila Yehova. Kûna, kampe penepene na mwelo wa tabernakle, ‘wasambila Yehova na tidilu tiayôka.’ Walomba kwe Yehova na tiari tiatiansoni: ‘Tala bunsana bwa tisari tiaku mpe kumbambukila moyo.’ (1 Sam. 1:10b, 11) Ana watâ misamu mieri mu kwamisaka kwe Yehova mu lusambulu. Mu ntangu Yehova yi kamona Ana weri dilaka mu ngolo, wamusa mpasi ku mutima, Yandi katomo zolo mpe wadinga kamutindisa!

7. Ntia lutindusu Ana kabaka mu ntangu yi kazibula mutima’andi kwe Yehova?

⁷ Ana bwe kamona bu kazibula mutima’andi kwe Yehova mu lusambulu, mpe Mfumu-Nganga-Nzambi Eli bu kamuhana lukwikulu? Bibila ditêle: ‘Yandi wayenda, wadia, mpe bunsana bwakatuka ku tidiri tiandi.’ (1 Sam. 1:​17, 18) Ni bu sa ti misamu ka miasoba ko, mutima wa Ana wayizi dzuna. Wahana dema dia misamu miandi kwe Yehova. Yehova wamona bunsana bwandi, wawirikila bidilu biandi, mpe wamusakumuna bu kamuhana lenda dia buta.—1 Sam. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Tintwari na Behebre 10:​24, 25, mu bungu dia nti we mfunu mu kwendaka ku tukutakanu? (Tala mpe tifwani.)

⁸ Malongi mu bungu dia beto. Ngano misamu mie kô mia mpasi ta bwabana na mio mita tomo kudirisa? Kampe mbo ta dila mu bungu ti muntu wa fwiri mu kanda diaku peleko ndiku’aku. Mu ntangu misamu mio mitulaka, mbo tudingaka tabâ beto kaka. Kâ ntiana Ana wabaka ngolo na lutindusu mu ntangu yi  kayenda ku tabernakle, nge mpe mbo baka ngolo bu kwenda ku tukutakanu twa Bakristo—ni bu sa ti nitu ya nôka yena mpe mu tiari wena. (Tanga Bahebre 10:​24, 25.) Ku tukutakanu bu tuwâka verse za Bibila zitutindisaka, mpila yena Yehova yi katubakisilaka mu katula mabanza ma tiari; ni bu sa ti ho nkatika bendo misamu ka misobele’â ko, kâ mitima mieto mbo mibâ mia dzuna.

⁹ Ku tukutakanu mpangi zeto mbo zitutindisaka, mbo zitomo tusongelaka luzolo lwawu, mpe mbo tuyangalalaka mu bâ nawu tintwari. (1 Tes. 5:​11, 14) Tabongeno tifwani tia mpangi yimosi ye mupasuri-nzila wa wunene wayizi fwila mukento’andi. Yandi têle: “Tii tilumbu ti, dila kwa nidilaka. Ntangu zakaka ha meno kaka nizakalaka mpe mbo ni dilaka. Kâ bu nikwendaka ku lukutakanu mbo nibakaka lutindusu lwe nani nsatu. Nzonzolo ya mbote ya mpangi zani na mvutu za mbote zi bahanaka ku tukutakanu, mbo zitomo kuntidisaka. Ni bu sa ti ntete natula ku lukutakanu wa nôka nibâka peleko lwaka lu bâka nani ku mutima, bu nitulaka kô mu nsayi kwa nibâka.” Ntangu yi tubâka ku tukutakanu tweto Yehova lendi sarila mpangi zeto mu tubakisa.

10. Bwe tulendi landila tifwani tia Ana mu ntangu yi tubâka na tiari tiatingi?

¹⁰ Ana wayizi baka ngolo mu ntangu yi kazibula mutima’andi kwe Yehova mu lusambulu. Nge mpe ‘hana maniongo maku mamansoni kwe [Yehova],’ na lukwikulu ti mbo kakuwirikila. (1 Pi. 5:7) Mpangi yimosi ya yikento ya fwila bakala di bahonda kwe bamivi têle: “Mbo ndieri monaka ntiana’eti mutima’ani wa mwangana mu bibuku bibuku, mpe ka waketi’â vutu wasa ko. Ntangu zazansoni bu ndieri sambilaka Tata’ani Yehova tomono ku nzolo, mbo ndieri bâka mu tidzunu. Ntangu zakaka ka ndieri’â zabaka ko bwe nitâ, kâ Yandi mbo keri bakulaka misamu mieri nani. Mu ntangu yi ndieri wa nguria wa nôka, mbo ndieri mu lombaka kakungana tidzunu. Ha manima nayizi tomo bâ wa dzuna mpe nayizi bâ na lenda dia yirika misamu mi nafweti yirika tilumbu tîna.” Bu dilaka kwe Yehova mpe bu mu têlaka misamu mita kutâ tiari, Yehova mu tiari kabâka, mpe mbo katomo bakulaka mio mita mona ku mutima. Ni bu sa ti misamu mita kutâ tiari ka misobele’â ko, Yehova lendi kubomba, kutindisa mpe lendi kubakisa mu bâ mu tidzunu. (Mik. 94:19; Flp. 4:​6, 7) Ngolo zi saka mu bâ wa kwikama kwe Yandi za kamonaka mpe mbo kakusenda.—Ebr. 11:6.

MANSANGAZA MU NTANGU YI BATUTEKAKA

11. Davide bwe keri monaka mu ntangu yi beri mu mwisaka mpasi?

¹¹ Mu luzingu lwandi, Davide wakorela misamu miamingi mieri mu dirisaka. Bantu babingi beri mu yinaka, kanda diandi mpe na ndiku zandi ka babâ ba kwikama ko kwe yandi, mpe mbo beri dingaka mu mu sa bubi. (1 Sam. 19:​10, 11; 2 Sam. 15:​10-14, 30) Ha manima, watâ: “Meno mfwatikiri mu dila; mpimpa yayansoni mfulu’ani nita bolesaka mu mansangaza; mbo nita diamisa tibuka tiani tia sekela mu bidilu.” Mu bungu dia nti Davide keri mu tiari? Yandi têle: “Mu bungu dia bô babansoni bata ku nkwamisa.” (Mik. 6:​6, 7, NWT) Mu ntangu yi beri mu mwisaka mpasi Davide wayizi tomo bâ na tiari tiatingi mpe keri’â bika mu dila ko.

12. Ntiana buta wasongela Mikunga 56:​8, Davide ntia lukwikulu lweri nandi?

¹² Ni bu sa ti luzingu lwa Davide mpasi lweri, lukwikulu lweri nandi ti Yehova yandi keri zoloko. Yandi watsoneka: “Yehova mbo kawâ lwaza lwa bidilu biani.” (Mik. 6:8) Tilumbu tiakaka, Davide watsoneka misamu mia toma mie mu Mikunga 56:8. (Tanga.) Bu tutangaka  misamu miango mbo tukwizi bakulaka ti, Yehova beto katomono zolo mpe beto kabelokelaka lwaka bu tubâka mu tiari. Davide mbo keri monaka ntiana’eti Yehova bidilu biandi keri saka mu nkalu mpe bia keri tsonekaka mu buku diandi. Davide lukwikulu lweri nandi ti Yehova mpasi zandi za keri monaka, mpe za keri bambukilaka moyo. Davide lukwikulu lweri nandi ti Tata’andi dia ku mazulu mpasi zandi za kazaba, mpe bwe misamu miango mieri mu têlaka tiari.

13. Bantu bakaka bu batutekaka, kwe tulendi bakila lutindusu? (Tala mpe tifwani.)

¹³ Malongi mu bungu dia beto. Ngano mutima’aku wa lwala wena mu bungu ti muntu wu weri silaka lukwikulu wa kutekele? Kampe mpasi ze naku ku mutima mu bungu ti muntu wu waketi kwela wakukariri, makwela maku ma fwiri mu ta-pulukusu, peleko muntu wu zoloko wabikiri mu sarila Yehova. Mpangi yimosi ya bakala wabâ na mukento wasa bunsuza, mpe wamuyambirika têle: “Ka ndieri’â wakwikilaka ko ti musamu wa mpila yo wakunturila. Namona ti ka ndiena salu ko, tiari tieri nani, mpe nkesi zabâ nani.” Tala ti teka bakutekele peleko wanionga wena, lendi bâ na lukwikulu ti, Yehova kakuyambirika ko. Mpangi yo têle: “Nayizi bakula ti tindiku tia bantu tilendi beba, kâ Yehova tari dieto diena. Misamu ni misamu mi tu turila Yehova mbo kabâ neto ntangu zazansoni. Ka yambirikaka bantu bê ba kwikama kwe yandi ko.” (Mik. 37:28) Bambuka ti luzolo lwa Yehova luyôkele luzolo lwa bantu babansoni. Tala ti muntu wutomo zoloko kuyambikiri, musamu wa mpasi wena, kâ Yehova ka sobele’â ko mu mpila yi kakipilaka mpasi zaku, ntalu wena ha meso mandi. (Rom. 8:​38, 39) Ntia malongi tuta baka: Ni bu sa ka bwe bantu bata kubongela, zaba ti Tata’aku we ku mazulu nge katomono zolo.

14. Ntia lukwikulu Mikunga 34:18 yita tu hana?

¹⁴ Mu ntangu yi batutekaka kwe bantu bakaka tulendi baka lutindusu mu misamu miatâ Davide mu Mikunga 34:18. (Tanga.) Buku dimosi mbo ditâka ti “bô bê ba lwala mu mbanzulu” balendi mona ti “ka basiri’â na tivuvu ko.” Bwe Yehova kabakisilaka bantu bê na mbanzulu za mpila yo? Yehova penepene kena na beto. Yandi wena ntiana tata peleko mama ta hukula mwana wuta dila, beto mpe bu tumonaka mpasi mu bungu ti muntu wututekele peleko wutuyambikiri, Yehova mpasi kamonaka ku mutima mpe mbo kadingaka mu kulu tubakisa. Nsayi yibâka nandi mu tu bakisa bu tubâka na mitima mia lwala, bu tubanzaka ti ka twena salu ko. Mpe makani mamingi katuheni matubakisaka mu korela mpasi zeto.—Iza. 65:17.

 MANSANGAZA MU NTANGU YI TULEMBO VUTU BÂKA NA TIVUVU

15. Ntia musamu Ezekiase kabwabana na wo weri mu dirisaka?

¹⁵ Bu kabâ na mvula 39, Mutinu Ezekiase wa ku Yuda wa baka nsangu ti timbevo tieri nandi mbo tiaketi mu honda. Mbikuri Izaya wahana nsangu zatûka kwe Yehova zeri tâka ti Ezekiase mbo kaketi fwa mu timbevo tio. (2 Mit. 20:1) Musamu wo wamoneka ntiana’eti Ezekiase ka vuka ko. Mu ntangu Ezekiase kabaka nsangu zo, tiari tiatingi tieri nandi mpe dila keri tomo dilaka. Walemberela Yehova mu lusambulu kamubakisa.—2 Mit. 20:​2, 3.

16. Yehova nti kasa mu bungu dia Ezekiase?

¹⁶ Mu ntangu Yehova yi kawâ lusambulu na bidilu bia Ezekiase wayizi mu fwila tiari mpe watâ: “Lusambulu lwaku lwa ngwiri. Mansangaza maku ma mwini. Dieka bo, nge ndieka wasisa.” Mu nzila ya Izaya, Yehova wasa kani dia yika luzingu lwandi bula, mpe mu vukisa Yerusaleme ha moko ma Bisi-Asiri.—2 Mit. 20:​4-6, NWT.

17. Bwe Yehova katubakisilaka bu tubwabanaka na timbevo tia ngolo? (Mikunga 41:3) (Tala mpe tifwani.)

¹⁷ Malongi mu bungu dia beto. Nti lendi sa tala ti timbevo tie naku kampe tilembo wasaka? Zibula mutima’aku kwe Yehova. Mbo kakuwirikila ni bu sa ti mu ntangu yi ta sambila dila tadila. Bibila lukwikulu dituhanaka ti “Tata dia tiari tiatingi na Nzambi ya mbombolo ni mbombolo” mbo katubomba mu ntontolo za mpila na mpila. (2 Kor. 1:​3, 4, NWT) Lumbu ti ka tulendi’â takêla ko ti Yehova kamanisa mpasi zeto zazansoni, kâ lukwikulu lwe neto ti mbo katubakisa. (Tanga Mikunga 41:3.) Mu nzila ya mpeve santu Yehova mbo katuhanaka ngolo, ndwenga, tidzunu mu telamana mpasi zo. (Bin. 18:14; Flp. 4:13) Mbo katuhanaka lutindusu mu tivuvu tikatuhanaka ti mu bilumbu bita kwiza ka kuvutu’â bâ bimbevo ko.—Iza. 33:24.

18. Ntia verse yikutindisaka mu ntangu yi bwabanaka na mpasi za ngolo? (Tala kaku “ Mabanza ma dzuna malendi manisa bidilu biaku.”)

¹⁸ Ezekiase wabaka lutindusu mu misamu miatâ Yehova. Beto mpe tulendi baka lutindusu mu Zu dia Nzambi. Bu tubâka mu tiari tiatingi Zu dia Yehova dilendi tu tindisa mpe dilendi tu bakisa mu bâ mu tidzunu. (Rom. 15:4) Mpangi yimosi ya yikento ya ku Afrique de l’Ouest, mu ntangu yi bamubaka na timbevo tia kansere, dila keri vulu dilaka. Têle ti: “Verse yitomo kuntindisaka ni ya Izaya 26:3. Ni bu sa ti ka nilenda ko mu soba misamu peleko mu manisa mio, verse yi mbo yikuntindisaka ti Yehova mbo kakungana tidzunu na ngolo mu telamana mpasi zazansoni.” Ngano verse ye kô yikutindisaka mu ntangu yi bwabanaka na mpasi za ngolo?

19. Ntia misamu mita tukêla?

¹⁹ Nsuka ya nza yi ka yisiri’â mala ko, mpe  mbo tubwabana na misamu mitumwisa mpasi, mitudirisa. Ntiana bu tumweni ho mu bifwani bia Ana, Davide na mutinu Ezekiase, mansangaza meto Yehova ma kamonaka mpe tiari tiatingi tibâka nandi. Mansangaza meto ntalu mena ha meso mandi. Ntiangu mu ntangu yi tubwabanaka na mpasi zazingi mbo tudingaka tazibula mutima’eto kwe Yehova mu lusambulu. Mpe kani kabwe ka tubândi mala na mpangi zeto za luzolo ze mu timvuka. Tatatamana mu baka lutindusu mu mabanza ma hanaka tidzunu me mu Bibila. Tulendi bâ na lukwikulu ti tala ti tutatamane na kwikama kwakwansoni, Yehova mbo katusenda. Wuzololo tâ, mu bilumbu bita kwiza Yehova mbo kakusuna mansangaza ma tudukisaka bu tubâka mu tiari, bu batutekaka, mpe bu tulembo vutu bâka na tivuvu. (Nza. 21:4) Buna ha manima mbo tukwizi dukisa mansangaza ma nsayi.