Tata na mama nguria lukwikulu lweri nawu mu dibundu dia Catholique. Kâ mu ntangu yi bayizi longoka mu Bibila ti nkumbu ya Nzambi ni Yehova, bayizi bâ Mbangi za Yehova zeri na luhemo. Tata wayizi bika mu yirika biteki bia Yezu. Kani kasila bo, wayizi sarila mayela mandi ma tisalu tiandi tia mabaya mu sobesa titini tia banda tia nzo’eto ya étage mu Nzo ya Nsambululu ya ntete ya ku San Juan del Monte, ku hata dia Manille, capitale ya ku Philippines.

Ha manima ma mbutukulu’ani mu 1952, bibuti biani biabatika mu kundongesa Zu dia Yehova ntiana kwa bu basa mu bungu dia bayaya bani ba 4 ba babakala na bibusi biani bia bitatu. Bu ndieri kwe kuri tata’ani wakuntindisa na tangaka tikapu timosi tia Bibila bilumbu biabiansoni, mpe walongoka nani mabuku mamingi ma Organizasio. Ntangu zakaka, Bibuti biani mbo bieri bwanaka minkengi mia bizunga na mpangi zisalaka ku Betele mu yôkesa bilumbu kwe beto. Nsayi yayingi tayizi baka mu kanda dieto mpe na lutindusu lwalwingi mu ntangu yi beri tu têlaka misamu mi beri bwabana na mio, misamu mio miatutindisa mu tûla tisalu tia Nzambi ha tibuka tia ntete mu luzingu lweto.

Misamu miamingi nalongoka mu tifwani tia bibuti biani beri ba nkatika ba kangama kwe Yehova. Ha manima ma lufwa lwa nguri’ani, tata’ani na meno tayizi bâ mipasuri-nzila mu 1971. Kâ mu 1973 bu ndieri na mvula 20, tata’ani wayizi fwa. Lufwa lwa Bibuti biani lwatomo kunôkesa mpe lwakunkotesa mu bukaka. Kâ tivuvu tia “matieleka na tia sikama” ti tubakaka mu Bibila tiakumbakisa mu sikamasa timpeve tiani na mabanza mani. (Ebr. 6:​19, NWT) Ntangu fioti ha manima ma lufwa lwa tata’ani, nayizi tambula mu bâ mupasuri-nzila wa wunene ku île ya bâ mala yi batâka kumbu Coron, ku hata dia Palawan.

Mvula 21 zabâ nani bu natula ku Coron. Mu bungu ti ku ville ndieri bâka, bu natula ku île yô nayizi  susumuka mu mona ti ka kweri’â bâka courant ntangu zazansoni ko peleko ka kweri’â bipompe biabingi ko, mpe ka kweri’â kaminio zazingi ko na moto. Ni bu sa ti mpangi zikê kwa zeri kûna, ka ndieri’â na mpangi yakaka ko yabâ mupasuri-nzila, mpe ntangu zakaka wafwanakana ndiendi na samuna meno kaka. Mu ngonda ya ntete, kanda diani na ndiku zani zatomo kumanga. Mu mpimpa, mbwetete ndieri talaka mpe dila ndieri dilaka. Nsatu yabâ nani ya bika tisalu tio mpe ya kâla ku nzo’ani.

Kwe Yehova ndieri zibulaka mutima’ani mu ntangu yi ndieri mu bukaka. Mabanza matindisaka ma natanga mu Bibila na mu mabuku meto ndieri bambukilaka. Mikunga 19:14 mu mabanza yeri vulu kunkârilaka. Nayizi bakula ti Yehova mbo kaketi bâ “Tari diani mpe tikûri tiani” tala ti nadimbitila mu misamu mi mu tâka nsayi, ntiana bisalu biandi na bifu biandi. Timoko tia Nzo ya Zangama ya Munkengi tieri na mutu-diambu “Vous n’êtes jamais seuls” a tiatomo kumbakisa. Nayizi tia tanga mbala zazingi. Mu ntangu zo meno kaka ndieri na Yehova, buna nayizi bâ na lenda dia sambila, dia longoka, na dia dimbitila.

Ntangu fioti ha manima bu na tula ku Coron, nayizi bâ mukuluntu. Mu bungu ti meno kwa ndieri mukuluntu, nayizi batika mu twarisa l’École du ministère théocratique, réunion de service, étude de livre na ndongokolo ya Nzo ya Zangama ya Munkengi. Tinzonzi mpe ndieri saka tumingu twatwansoni. Wa matieleka bukaka bwani bwayizi dioka!

Tisalu tiani tia samuna tiayizi buta mbutu ku Coron, milongoki miani miakaka mia Bibila miayizi baka bateme. Kâ misamu mia mpasi mpe nabwabana na mio. Ntangu zakaka, wafwanana nasa nzietolo ya tilumbu tia ndambu mu tula ku timvuka ti naketi samunina, mpe ka nazaba ko ka ntia kûma naketi bwila tolo mu ntangu yi naketi tula. Teritware ya timvuka yeri na bala bia île biabingi mu kati. Mu tula ku bimvuka bîna nzietolo ndieri saka mu bato ya moteur mu mubu wa lembo bâ wa dzuna, ni bu sa ti ka nazaba mu tsaba (nage) ko! Mu misamu mio miamiakulu mia mpasi, Yehova wakunkengerela mpe wakumbakisa. Ha manima, nayizi bakula ti Yehova kubika keri kunkubikaka mu telamana mpasi za zinene zaketi kunturila mu tisalu tiani.

Mu 1978, bayizi kuntambika ku Papouasie-Nouvelle-Guinée, ku nore ya Australie. Papouasie-Nouvelle-Guinée nsi yena ye na miongo, mpe ya yinene yena ntiana kwa Espagne. Nayizi yituku bu nayizi bakula ti bantu babâ kûna mu lutangu lwa milio tatu beri mpe mazu 800 beri zonzaka. Musamu wa mbote bantu babîngi Pidgin mélanésien beri zonzaka, ya beri vulu tâka Tok Pisin.

Bayizi kutambika ntangu fioti ku timvuka tieri zonzaka anglais tia Port Moresby ku capitale. Kâ ha manima nayenda ku timvuka tia Tok Pisin mpe nalongoka zu dio. Nayizi sarila mio mi nalongoka mu classe mu tisalu tia samuna. Tifu tio tiakumbakisa mu zaba zu dio mu ntinu. Ntangu fioti ha manima, nayizi bâ na lenda dia sa bizonzi mu Tok Pisin. Banzeno’eti mpila yi nayizi yitukulu, mu bungu ti bu natula ku Papouasie-Nouvelle-Guinée mvula mosi ka yatifwanina ko bayizi ku noma munkengi wa tizunga wa bimvuka bia Tok Pisin mu mbuka zazingi za zinene.

 Mu bungu ti bimvuka mala bieri tukutakanu twa bizunga biabingi nayizi kubika, mpe nzietolo zazingi nasa. Ku mbatukulu nayizi bâ mu bukaka ku hata dia bunzenza, nsi ya môna, zu dia môna, bikulu bia môna. Mu bungu dia miongo ka ndieri’â na lenda ko mu kwenda ku bimvuka mu kaminio. Wafwanana nakota mupepe tumingu twatwansoni. Ntangu zakaka, meno kaka kwa ndieri mu kati dia mupepe wa fioti walembo bâ wa sungama. Lwaka lwalwingi lweri bâka nani bu ndieri saka nzietolo zango!

Mu bungu ti bantu ka babingi’â ko beri na telefone, nayizi zonza nawu mu nzila ya mikanda. Ntangu zakaka, mbo ndieri tulaka ntete mikanda miani mia tula mpe mbo ndieri yulaka bantu babâka kûna mu kunsongela Mbangi za Yehova. Ntangu zazansoni zi ndieri bwabanaka na bampangi, mbo beri tomo kumbwanaka, mbo ndieri bambukaka mu bungu dia nti ndieri silaka ngolo zo zazansoni. Nayizi mona lubakusu lwa Yehova mu mpila zazingi, mpe tindiku tiani na Yandi tiayizi tomo kula.

Ku île yi batâka nkumbu Bougainville, mukento wumosi na bakala diandi bayiza, mpe ba kundiyula na nsayi yayansoni: “Ngano beto ta bambukila moyo?” Nayizi bambuka ti bawu nasamunina bu natula ku port ya Moresby. Nayizi batika ndongokolo ya Bibila na bawu mpe ha manima na lomba kwe mpangi ya bakala yibâka kûna kalongoka nawu. Babole bayizi baka bateme! Tusakumunu twatwingi Yehova kakungana mu mvula zitatu zi nayôkesa ku Papouasie-Nouvelle-Guinée.

Ntete nakatuka ku Coron mu 1978, nayizi bwabana na Adel mpangi yimosi ya yikento yeri ya toma mpe na bifu bia mbote. Mupasuri-nzila weri, mpe mbo keri sansaka bala bandi babole, Samuel na Shirley. Mu ntangu yo mpe, nguri’andi ya nuna keri kipaka. Mu ngonda ya mai mu 1981 nakâla ku Philippines mu kwe kwela Adel. Ha manima ma makwela meto, tayizi bâ mipasuri-nzila mia ntangu zazansoni mpe tayizi kipa kanda dieto.

Ni bu sa ti kanda dieri nani, mu 1983, bayizi vutu kunoma mupasuri-nzila wa wunene mpe bakutambika ku île ya Linapacan, ku hata dia Palawan. Meno na kanda diadiansoni tayenda ku mbuka yo yeri mala, mpe ya lembo bâ na Mbangi za Yehova. Mvula mosi ha manima nguri ya Adel yayizi fwa. Kâ, tayizi tomo tihana mu tisalu tia samuna, mpe tia tu bakisa mu korela tiari tieto. Tayizi batika ndongokolo za Bibila zazingi zeri kulaka ku Linapacan mpe tayizi bâ na nsatu ya mwa Nzo ya Nsambululu. Tayizi ya tunga beto beni. Ha manima ma mvula zitatu bu tatula kûna, tayizi bâ na nsayi mu mona bantu 110 bayiza ku Mbambukulu, ha manima babingi ha kati diawu bayizi baka bateme.

Mu 1986, bayizi kuntambika ku île ya Culion, kweri na bantu beri belaka bwazi. Ha manima, Adel mpe bayizi mu noma mupasuri-nzila wa wunene. Ku mbatukulu, bunkuta bweri neto mu samuna kwe bantu beri na bwazi. Kâ bampangi beri bâka kûna batutêla na lukwikulu lwalwansoni ti ka taketi’â baka malari mô ko mu bungu ti bantu bo beri belaka bawu bamana buka. Bantu bakaka beri na malari mo mbo beri landaka lukutakanu ku  nzo ya mpangi yimosi ya yikento. Ka tazingila ko mu kwizi yukunu nawu, mpe tayizi baka nsayi yayingi mu zonzela tivuvu tia Bibila kwe bantu bo beri banzaka ti Nzambi wabalosa na bantu mpe. Musamu wa nsayi weri mu mona bantu beri na malari ma ngolo babâ mu nsayi ti tilumbu tie kô mbo bakwizi bâ na tikolela tia lunga.—Like 5:​12, 13.

Bwe bala beto bayizi yukunu ku Culion? Adel na meno tayizi tikisa ntwenia zole za zikento zibâka ku Coron ngatu bala beto babâ na ndiku za mbote. Samuel, Shirley, na ntwenia zo za zole za zikento bayizi baka ndandu mu tisalu tiawu tia samuna, mbo beri longokaka na bala babingi, mpe meno na Adel mbo tweri longokaka na Bibuti biawu. Ha manima, tayizi longoka na makanda 11. Milongoki mia Bibila miamingi mieri neto mieri kulaka mu timpeve, mpe tayizi bâ na nsatu ya zibula timvuka tia môna!

Ku tizunga tio meno kwa ndieri mukuluntu. Filiale yakundomba mu twarisa tukutakanu twa tumingu twatwansoni kwe mpangi za 8 zeri bâka ku Culion, mpe na sila bo kwe mpangi za 9 zeri bâka ku hata dieri na kumbu Marily, dieri ha titini tia heure tatu mu bato. Ha manima ma tukutakanu lwa kûna, na kanda diadiansoni tasa nzietolo ya heure zazingi ku tizunga tieri na miongo mu kwe twarisa ndongokolo za Bibila ku hata di batâka nkumbu Halsey.

Ha manima, bantu babingi bayizi tambula matieleka ku Marily na ku Halsey mpe tayizi tunga Nzo za Nsambululu ku mbuka za zole. Ntiana kwa ku Linapacan, bantu babingi bayizi hana bisalulu bia ntungulu mpe bayizi yika moko mu tisalu tia ntungulu. Nzo ya Nsambululu ya ku Marily mbo yeri bwanaka bantu 200, mpe ka weri’â musamu wa mpasi ko mu yika yo bunene, lenda yeri tu hanaka dia sa tukutakanu twa tunene.

Mu 1993 mu ntangu bala bu bakula, Adel na meno tayizi batika mu sala mu tizunga tia ku Philippines. Mpe mu 2000, nayizi landa lukolo Iwa formation ministérielle ngatu nabâ mulongisi wa lukolo lo. Mbo ndieri monaka ti ka naketi’â lenda ko, kâ Adel mbo keri kutindisaka bilumbu biabiansoni. Mpe wayizi kumbambula ti Yehova mbo kaketi kungana ngolo mu tisalu tio tia môna.  (Flp. 4:13) Adel wazaba ti musamu wo wa matieleka weri mu bungu ti mbo keri salaka tisalu tiandi tia samuna ni bu sa ti timbevo tieri nandi.

Mu 2006 mu ntangu yi ndieri longesaka, Adel bayizi mu baka na timbevo tia Parkinson. Tayizi tomo yituku! Mu ntangu yi nalomba mu tûla nsuka mu tisalu tieto ngatu na mu kipa, Adel wakuntêla, “Mulemvo’aku dinga doktere di kumbakisa mu korela malari mani, mpe nzebi ti Yehova mbo katubakisa mu tatamana.” Mvula 6 zeri landaka, Adel watatamana mu sarila Yehova mpe keri’â niongaka ko. Mu ntangu yi keri lembo vutu kwe yende, mu fauteuil roulant keri samuninaka. Mu ntangu yi keri lendaka mu zonza, mbo keri hanaka mvutu mosi peleko zole ku lukutakanu. Ntangu zazansoni bampangi bayizi vutula matondo kwe Adel mu nzila ya mikanda mu bungu dia tifwani tiandi tia mbote tia luvivululu tii ku lufwa lwandi mu 2013. Mvula yôka 30 nayôkesa na mukento’ani Adel weri wa kwikama mpe weri na luzolo, mpe mu ntangu yi kafwa nayizi mvutu bâ mu tiari na mu bukaka.

Adel wazolo natatamana mu tisalu tiani, ni buna mpe nasila. Nayizi sala bwabwingi mu tisalu tiani, mpe tiakumbakisa mu telamana bukaka. Mu 2014 tii 2017, bayizi kungana dema dia kwe tala bimvuka bia zu dia Tagalog mu nsi zi balembo tomo haninaka tisalu tieto nzila. Ha manima, naye tala bimvuka bia Tagalog ku Taïwan, ku États-Unis, na ku Canada. Mu 2019, nayizi longesa anglais ku Lukolo lwa bisamuni bia Timfumu ku Inde na ku Thaïlande. Nsayi yayingi nayizi baka mu bisalu bio biabiansoni. Nsayi yayingi yibâka nani mu ntangu yi nitihanaka bwabwingi mu tisalu tia Yehova.

Mu muna tisalu tia môna ti nibatikaka, mbo nilongokaka mu zolo bampangi ba nibwabanaka na bo, buna ka wubâka musamu wa fioti ko mu basisa. Mu ntangu zo, nayizi longoka mu tûla lukwikulu lwani lwalwansoni mu Yehova. Ntangu zazansoni bakisa keri kumbakisaka, ni wo wasa ti natambula nsobolo zazansoni mu mutima wumosi. Lumbu ti mupasuri-nzila wa wunene ndiena ku Philippines. Nayizi yukunu na timvuka tiani tia môna, tiayikiri kanda dia ngolo mpe dia luzolo. Mbo niyangalalaka mu mona Samuel na Shirley bata landa timinu tia nguri’awu.—3 Za 4.

Wa matielaka, misamu miamingi mia mpasi nabwabana na mio mu luzingu lwani, ntiana mona mukento’ani weri monaka mpasi, mpe wafwa mu malari ma ngolo. Wafwanana mpe nayukunu mu misamu miamingi mia môna. Kâ nayizi mona ti Yehova ‘kena mala na muna muntu mu beto ko.’ (Bis. 17:27) Koko kwa Yehova ‘ka kwena kwa kukufi ko’ mu bakisa na mu tindisa bisari biandi ni bu sa ti ku mbuka ya bawu kaka bena. (Iza. 59:1) Yehova, tari diani, na meno keri mu luzingu lwani lwalwansoni, mpe mbo nitomo mu tondaka. Ka nasa bâ meno kaka ko.