1. Mu bungu dia nti Yehova katuhanina kabu dia makwela?

 YEHOVA Nzambi ya nsayi yena, mpe zololo ti tabâ mu nsayi. (1 Tim. 1:11) Makabu mamingi katuhana ngatu tamona nsayi ya luzingu. (Zaki 1:17) Dimosi dia makabu mango ni makwela. Mu ntangu yi bakwelasanaka, mukento na bakala ndefi badiaka mu zolosono, mu tizitisa na mu kwe tiyengeze. Bu batatamana mu bâ na tindiku tia ngolo, tilendi banatina nsayi ya matieleka.—Bin. 5:18.

2. Nti biyôkaka mu makwela mamingi lumbu ti?

² Musamu wa tiari ni wene’eti, bantu babîngi bakwelana mu nza, mbo bazimbakanaka mu zitisa makani ma basaka mu tilumbu tia makwela mawu. Ntiangu balembo bâka mu nsayi. Rapore ya môna ya Organisation mondiale de la santé (OMS) yisongele ti babakala babingi batwaka bakento bawu, babazonzelaka mu mpila ya mbi peleko bababongelaka mu mpila ya mbi. Bakala disilaka bo, lendi zitisa mukento’andi ha meso ma bantu, kâ ku nzo mu mpila ya mbi kamubongelaka. Makwela mamingi mpe ma bebaka mu bungu ti bakala porno katalaka.

3. Ntia misamu milendi sa ti bakala kabâ na miangu?

³ Ngano nti bilendi tuma babakala bakaka mu bâ na miangu? Kampe, batata bawu miangu miabâ nawu, mbo babanzaka ti mpila yo ya sarila ya delakana yena. Bakaka, mbo balandaka tikulu tiawu, tisingasaka ti “nkatika bakala” fweti sarila ngolo mu songela timfumu tiandi kwe mukento’andi. Babakala bakaka ka balongoka ko mu zabirila mbanzulu zawu na nkesi zawu. Mu bungu ti porno bavulu talaka, babakala bakaka ka bena na mabanza ma delakana ko mu musamu wutariri bakento na wa vukasa nitu. Rapore zisongele ti ntangu ya COVID-19 yayizi vutu  yika ngolo tifu tio. Wa matieleka, misamu mio ka misingasaka ko ti bakala kabâ na mianu.

4. Babakala ntia musamu bafweti sila keba, mpe mu bungu dia nti?

⁴ Babakala bê Bakristo bafweti sa keba mu lembo bâ na mabanza ma mbi mu bakento. a Mu bungu dia nti? Mu bungu ti mpila yi tubanzilaka ni buna mpe tuvulu diatilaka. Ntumwa Paulo walwengesa Bakristo ba tumbu ba ku Rome mu ‘lembo bika ti nza yi yabasobesa.’ (Rom. 12:​1, 2) Mu ntangu Paulo yi katsonekena Bisi-Rome, timvuka tia Bakristo tia tibutukila tûka mwa ntangu. Kâ, nzonzolo ya Paulo yisongele ti bantu bakaka mu timvuka bikulu beri landaka na mabanza ma nza. Ntiangu kabalwengesa mu soba mbanzulu zawu na ndiatulu’awu. Malongi mo mbo matarilaka mpe babakala bê Bakristo mu ntangu yi. Musamu wa tiari ni wana’eti, bakaka ha kati diawu mbo balandaka mbanzulu za nza, mpe mbo bavukasaka nitu mu ngolo na bakento bawu. b Ngano Yehova nti kakêlaka mu mpila bakala yi kafweti bongela mukento’andi? Mvutu mu verse ya mutu-diambu ya timoko ti yena.

5. Tintwari na 1 Piere 3:​7, bwe bakala kafweti bongela mukento’andi?

⁵ Tanga 1 Piere 3:7. Yehova tumini babakala bazitisa bakento bawu. Buzitu bo mbo bumonekaka mu mpila yi tubongelaka muntu. Bakala dizitisaka mukento’andi, mu nsayi kamubongelaka na mu luzolo. Mu timoko ti, mbo tumona bwe bakala kafweti zitisila mukento’andi. Kâ, ntete tatoko zonzela ndiatulu ya kondo luzolo na buzitu kwe bakento.

LOSA NDIATULU YIKONDOLO BUZITU KWE MUKENTO’AKU

6. Bwe Yehova kabongelaka bakala ditwaka mukento’andi? (Bisi-Kolose 3:19)

⁶ Bakala ka fweti’â kabâ na miangu ko kwe mukento’andi. Yehova bantu bê na miangu kayinaka. (Mik. 11:5) Nsungula babakala ba twaka bakento bawu. (Mal. 2:16; tanga Bisi-Kolose 3:19.) Tintwari na 1 Piere 3:​7, ye verse’eto ya mutu-diambu, tala ti bakala kabongelaka mukento’andi mu mpila ya mbote ko, tindiku tiandi na Nzambi mbo tibeba. Wulendi sa ti Yehova ka lembo vutu wirikila tusambulu twandi.

7. Tintwari na Bisi-Efeze 4:​31, 32, ntia nzonzolo babakala bafweti losa? (Tala mpe “Ntelo yi babanguri.”)

⁷ Bakala ka fweti’â kabâ na nzonzolo ya mbi ko kwe mukento’andi. Babakala bakaka mu nkesi bazonzelaka kwe bakento bawu, mpe nzonzolo yi lwekesaka yibâka nawu. Kâ, Yehova ‘mfwemoso, nkesi, mibamunu na bituku’ kayinaka. c (Tanga Bisi-Efeze 4:​31, 32.) Miamiakulu kawâka. Mpila yi zonzelaka bakala kwe mukento’andi mfunu yena kwe Yehova ni bu sa ti mu kati dia nzo’awu bena. Bakala dizonzelaka mukento’andi mu mpila ya mbi, makwela mandi na tindiku tiandi na Nzambi kabebesaka.—Zaki 1:26.

8. Bwe Yehova kabongelaka porno, mpe mu bungu dia nti?

⁸ Bakala ka fweti’â katala porno ko. Bwe Yehova kabongelaka porno? Yina kayinaka yo. Ntiangu bakala ditalaka binsinsia (images) bia mbi tindiku tiandi na Yehova kabebesaka, mpe mbo kakondoko buzitu kwe mukento’andi. d Yehova zololo ti bakala kabâ wa kangama  kwe mukento’andi mu ndiatulu, kâ mpe mu mbanzulu. Yezu watâ ti wô tatamana mu tala mukenko wakaka na nsatu ya vukasa nitu na yandi, siri bunsuza na yandi ‘mu mutima’andi.’ e—Mat. 5:​28, 29.

9. Mu bungu dia nti Yehova kayininaka bakala difwisaka mukento’andi nsoni mu ntangu yi bavukasaka nitu?

⁹ Bakala ka fweti’â katuma mukento’andi mu ngolo ko mu yirika musamu wu kalembo zoloko mu ntangu yi bavukasaka nitu. Babakala bakaka bakento bawu basaka tiya mu yirika misamu mia nsoni mu ntangu yi bavukasa nitu, mi basongelaka ti ka bena baverela ko peleko ka babazololo’â ko. Yehova ndiatulu ya bwimi na ya kondo luzolo kayinaka. Mbo kakêlaka ti bakala kazolo mukento’andi, kamuyengeza, kâ mpe kazitisa mabanza mandi. (Efz. 5:​28, 29) Nti bilendi turila bakala die Mukristo tala ti mukento’andi kafwisaka nsoni, mu mpila ya mbi kamubongelaka, peleko porno katalaka? Bwe kalendi sobela mbanzulu zandi na ndiatulu’andi?

BWE LENDI TELAMANA NDIATULU YA KONDO BUZITU

10. Bwe babakala balendi bakila ndandu mu tifwani tia Yezu?

¹⁰ Nti bilendi bakisa bakala mu telamana ndiatulu ya miangu, mpe yifwisaka nsoni? Lendi sarila ngolo mu landa tifwani tia Yezu. Ni bu sa ti Yezu kabâ wa kwela ko, mpila yi kabongela milongoki miandi, tifwani tiena mu mpila bakala yi kafweti bongela mukento’andi. (Efz. 5:25) Mu tifwani, dimbitila ka nti babakala balendi longoka mu mpila Yezu yi kabongela mpe yi kazonzela kwe ntumwa zandi.

11. Bwe Yezu keri bongelaka bantumwa bandi?

¹¹ Yezu mu nsayi na mu buzitu keri bongelaka bantumwa bandi. Kabâ na mutima ngolo ko peleko kabâ na miangu ko. Ni bu sa ti ngolo zazingi zeri nandi yôka bawu, kasarila zo ko mu basongela ti ba fioti beri, peleko bafweti mutîna. Kani kasila bo, wabasarila na kuluka kwakwansoni. (Za 13:​12-17) Watâ kwe milongoki miandi: “Longokeno mu meno, mu bungu ti wa lembama ndiena mpe wa kuluka, mpe mbo nilutindisa.” (Mat. 11:​28-30, NWT) Zaba ti Yezu wa lembama weri. Muntu wa lembama ka kondolo’â ngolo ko. Kâ tifu tia tiyimina tibâka nandi mu ntangu yi kabwabanaka na misamu. Mu ntangu yi bamutsotsaka, tidzunu tiandi kalundaka, mpe mbo kabâka na mabanza ma delakana.

12. Bwe Yezu keri zonzelaka kwe bantu bakaka?

¹² Yezu wasarila lenda dia zonza mu tindisa na mu yika bantu bakaka ngolo. Keri’â zonzelaka milongoki miandi mu nkesi ko. (Like 8:​47, 48) Mu ntangu bantu yi beri muyinaka, mufingaka mpe yi beri yêlaka mu mu tsotsa, ‘keri’â vutulaka tituku ko.’ (1 Pi. 2:​21-23) Ntangu zakaka Yezu wasola mu lembo tâ musamu, kani kabahana mvutu ya mbi. (Mat. 27:​12-14) Diangana tifwani tia nguria tia mbote tiena mu bungu dia babakala!

13. Ntiana buta wasongela Matie 19:​4-6, bwe bakala kalendi bêla wa ‘kangama kwe mukento’andi’? (Tala mpe tifwani.)

¹³ Yezu walwengesa babakala mu bâ ba kangama kwe bakento bawu. Wayizi zonzela Tata’andi watâ ti bakala fweti bâ wa ‘kangama kwe mukento’andi.’ (Tanga Matie 19:​4-6, NWT.) Verbe ya Greke yi basariri mu verse yi mu bungu dia “kangama kwe” yizololo ta “vukasa.” Ntiangu luzolo lwe ha kati dia bakala na mukento lufweti bâ ngolo ntiana’eti bawu bavukase. Ka balendi’â bamwangasa bumosi bwawu ko tala ti ka bamweni’â mpasi ko. Bakala bu kakurisa bumosi bwa mpila wo na mukento’andi, mbo kalosa mpila zazakulu za porno.  Mbo katiyimina ‘mu tala bima bi lembolo salu.’ (Mik. 119:37) Wa matieleka, mbo kabongaka nzengolo mu tomo tala kwa mukento’andi kani katala mukento wakaka.—Yobe 31:1.

14. Ntia misamu bakala die na miangu kafweti yirika mu tomesa tindiku tiandi na Yehova na mukento’andi?

¹⁴ Bakala ditwaka mukento’andi peleko di muzonzelaka mu mpila ya mbi fweti yirika misamu miamingi mu tomesa tindiku tiandi na Yehova mpe na mukento’andi. Nti kafweti sa? Musamu wa Ntete, fweti bakula ti, musamu wa munene we nandi. Yehova miamiansoni kamonaka. (Mik. 44:21; Ekl. 12:14; Ebr. 4:13) Wa nzole fweti bika mu bongelaka mukento’andi mu mpila ya mbi, mpe fweti soba ndiatulu’andi. (Bin. 28:13) Wa ntatu, fweti lomba mulemvo kwe mukenko’andi na kwe Yehova. (Bis. 3:19) Fweti lemberela mpe Yehova kamuhana nsatu ya soba mpe kamubakisa mu bâ na tifu tia tiyimina mu mbanzulu zandi, mu nzonzolo’andi na mu ndiatulu’andi. (Mik. 51:​10-12; 2 Kor. 10:5; Flp. 2:13) Wa yà, fweti diatila tintwari na lusambulu lwandi bu kalongoka mu yina ndiatulu ni ndiatulu ya miangu na nzonzolo ya mbi. (Mik. 97:10) Wa ntanu, mbo kadingaka na manzangu mamansoni lubakusu lwa bakuluntu mu kati dia timvuka. (Zaki 5:​14-16) Wa sambanu, mbo kakubikaka misamu mimubakisa mu telamana ndiatulu ya mpila yo mu bilumbu bita kwiza. Bakala ditalaka porno fweti landa mpe mpila yo ya sarila. Yehova mbo kasakumuna mpe ngolo zi kasa mu soba ndiatulu’andi. (Mik. 37:5) Ka wufanakane’â ko kwa bakala kalosa ndiatulu ya nsoni. Fweti longoka mpe mu zitisa mukento’andi. Bwe kalendi bwa sila?

BWE LENDI ZITISILA MUKENTO’AKU

15. Bwe bakala kalendi songela luzolo kwe mukento’andi?

¹⁵ Mu songela ti yandi zololo. Bakristo bakaka ba babakala bê mu nsayi mu makwela mawu, tifu tibâka nawu tia songela luzolo kwe bakento bawu bilimbu biabiansoni. (1 Za 3:18) Bakala lendi songela luzolo kwe mukento’andi mu misamu mia fioti-fioti, mu tifwani lendi musimba mu koko, peleko lendi tomo mubumba. Lendi mutambikila message mu mu  têla: “Nge nita kwe banzi” peleko lendi mu yula “tilumbu tiaku bwe titayôkela?” Ntangu zakaka, mu mu songela luzolo, lendi tsoneka mwa mukanda bu kasola ntelo za toma. Mu ntangu bakala yi kayirikaka misamu mio, mbo kazitisaka mukento’andi, mpe mbo kayikaka makwela mawu ngolo.

16. Mu bungu dia nti bakala kafweti tâ kwe mukento’andi mio mi kazololo kwe yandi?

¹⁶ Mu têla ntalu kena kwe nge. Bakala dizitisaka mukento’andi, mbo kamusongelaka ti ntalu kena ha meso mandi, mpe mbo kamutindisaka. Mpila yimosi ya sila bo, ni mu vutulaka matondo mu lubakusu lu kakuhanaka. (Kol. 3:15) Bakala bu katâka mio mi kazoloko kwe mukento’andi, mukento’andi mbo wumona ti mu tidzunu kena, yandi kazololo mpe yandi kazitisaka.—Bin. 31:28.

17. Bwe bakala kalendi songela buzitu kwe mukento’andi?

¹⁷ Bâ na nsayi na buzitu. Bakala dizoloko mukento’andi mbo kamusongelaka ti ntalu kena mpe yengeza kamuyengezaka. Mbo kamubongelaka ntiana kabu diyôkele ntalu dia Yehova. (Bin. 18:22; 31:10) Buna, mbo kamubongelaka mu nsayi na mu buzitu, kâ mpe na mu ntangu yi bavukasaka nitu. Katuma mukento’andi mu ngolo ko mu ntangu yi bavukasaka nitu mu yirika misamu mi mu fwisa nsoni, mi mu monekesa ti kena wa verela ko peleko mi semba ngindu’andi. f Yandi mpe mbo kasarila ngolo mu lembo yirika misamu mi semba ngindu’andi mu ntangu yi bavukasaka nitu.—Bis 24:16.

18. Ntia nzengolo bakala kafweti bonga? (Tala mpe kaku “ Mpila ziyà zilendi bêla bakala die na buzitu.”)

¹⁸ Bakala lendi bâ na lukwikulu ti Yehova mbo kamonaka, mpe mbo kayangalalaka mu ngolo zi kasarilaka mu zitisa mukento’andi mu misamu miamiakulu mia luzingu lwandi. Bonga nzengolo ya mu zitisa bu losa ndiatulu ya mbi mpe bu mu songela nsayi, buzitu na luzolo. Buna bu sila bo, mbo songela ti yandi zololo, mpe ntalu kena ha meso maku. Bu zitisa mukento’aku mbo kengerela tindiku tiaku tiyôkele mfunu na Yehova.—Mik. 25:14.