1. Ntumwa Paulo ntia mabanza mabâ nandi mu bungu dia bibakisi mu tisalu?

 BIBAKISI mu tisalu tisulu tia nkatika ntalu basalaka mu bimvuka. Ntumwa Paulo mpangi zo za kwikama keri tomo zoloko. Mu tifwani mu ntangu yi katsoneka kwe Bakristo ba ku Filipe wahana mbote kwe bibakisi na kwe bakuluntu.—Flp. 1:1.

2. Ntia mabanza me na mpangi Luis bu kena tibakisi mu tisalu?

² Ni bu babâ bantwenia peleko ba kula, mpangi zeto za batusu nsayi yayingi yibâka nawu mu bakisa timvuka mu bungu ti bibakisi mu tisalu biena. Mu tifwani, Devan mvula 18 zeri nandi mu ntangu yi kayizi bâ tibakisi mu tisalu. Ku lweka lwakaka, mpangi yimosi ye na nkumbu Luis wayizi bâ tibakisi mu tisalu mu ntagu yi kayizi bâ na mvula yôka 50. Wazonzela mu bukufi mabanza ma bâka na bantu babingi bu katâ: “Nsayi yayingi ye nani mu sarila mpangi zani za mu timvuka mu mpila yo. Batomo kunsongela luzolo lwawu, mpe bwawu bu ndendi basongela luzolo lwani.” Diangana bibakisi biabingi bi monaka bo!

3. Ntia biyuvu tubakila mvutu mu timoko ti?

³ Tala ti nge mpangi ya bakala ya batusu yena, kâ ka weka’eti bâ tibakisi mu tisalu ko, ngano lendi bâ na kani diabâ tibakisi mu tisalu? Nti bilendi ku tuma mu sila bo? Mpe ntia bifu bilombaka Bibila bifweti bâ naku? Mu timoko ti, mbo tubaka mvutu za biyuvu bio. Kâ, tatoko zonzela bisalu bisalaka tibakisi mu tisalu mu timvuka.

 TIBAKISI MU TISALU NTI KASAKA MU TIMVUKA?

4. Tibakisi mu tisalu nti kasaka mu timvuka? (Tala mpe tifwani.)

⁴ Tibakisi mu tisalu mpangi yena ya bakala ya batusu, yi banoma mu nzila ya mpeve santu mu hana lubakusu kwe bakuluntu mu bisalu biabingi mu timvuka. Bibakisi mu tisalu biakaka tisulu tiawu ni tia hana teritware, mabuku kwe bisamuni mu bungu dia tisalu tiawu tia samuna. Bakaka tisalu tiawu ni tia sa bunkete na tia kipa Nzo ya Nsambululu. Kâ bakaka mpe tisalu tiawu ni tia kipa audio na video mu ntangu ya lukutakanu. Musamu wuyôkele mfunu, bibakisi mu babakala bena bazololo Yehova mpe banataka luzingu lwawu mu mpila yitâka Nzambi nsayi. (Mat. 22:​37-39) Bwe mpangi ya bakala ya batusu kalendi bêla tibakisi mu tisalu?

5. Bwe mpangi ya bakala kalendi sarila ngolo mu bâ tibakisi mu tisalu?

⁵ Bibila mbo dizonzelaka bifu bilendi bâ na mpangi ya bakala mu bâ tibakisi mu tisalu. (1 Tim. 3:​8-10, 12, 13) Tala ti zololo mu bakisa bampangi mu timvuka mu nzila ya tisalu tia tibakisi, longoka bifu bio mpe sarila ngolo mu kurisa bio. Kâ ntete-ntete fweti tiyula, mu bungu dia nti nzololo mu bâ tibakisi mu tisalu?

MU BUNGU DIA NTI ZOLOLO MU BÂ TIBAKISI MU TISALU?

6. Nti bifweti ku tuma mu bakisa mpangi zaku? (Matie 20:28; tala mpe tia ntete.)

⁶ Tifwani tieto tiyôkele, Yezu Kristo, luzolo lweri mu tumaka—luzolo mu Tata’andi na mu bantu. Luzolo lo lwamutuma mu sala tisalu tia ngolo na bisalu biakaka bieri bisalu bia mpamba-mpamba kwe bantu bakaka. (Tanga Matie 20:28; Za 13:​5, 14, 15) Tala ti luzolo luta ku tuma, Yehova mbo kakusakumuna, mpe mbo kakubakisa mu lungisa kani diaku diabâ tibakisi mu tisalu.—1 Kor. 16:14; 1 Pi. 5:5.

7. Mu bungu dia nti wulembolo musamu wa mbote mu dinga mu bâ tibakisi ngatu bakusîka?

⁷ Bantu mu nza, mbo bavulu sîkaka bantu bamonekaka ntiana’eti balenda. Kâ kanda dia Yehova ka diena bo ko. Mpangi ya bakala yizoloko mpangi zandi ntiana Yezu, kadingaka ko mu bayâla, peleko bamubongela ntiana muntu wa mfunu. Bamana hana  madema kwe muntu banzaka ti mfunu kena mu timvuka, kampe ka zolo’â ko mu sala bisalu bia mpamba-mpamba, peleko mu sa bima biakaka bie mfunu mu bungu dia bimeme bia Yehova. (Za 10:12) Yehova ka sakumuna ngolo ko za muntu we na lulendo peleko banzaka ti mfunu kena.—1 Kor. 10:​24, 33; 13:​4, 5.

8. Ntia malongi Yezu kahana kwe ntumwa zandi?

⁸ Ntangu zakaka ndiku za Yezu zadinga mu bâ na madema na makani ma mbi. Mu tifwani tataleno musamu wayirika ntumwa Zaki na Za. Balomba kwe Yezu kabahana bibuka bia binene mu Timfumu tiandi. Yezu ka basîka ko mu bungu dia mbanzulu zawu. Kâ, watâ kwe ntumwa za 12 ti: ‘Wô zololo kabâ mukuluntu kabâ tisari tieno, wô zololo kabâ ku matu kabâ ngamba ya bantu babansoni.’ (Mak. 10:​35-37, 43, 44) Mpangi zo ze na mbanzulu za mbote mu sarila bampwana’awu, mbo babakisa timvuka mu mpila zazingi.—1 Tes. 2:8.

NTI BILENDI KU BAKISA MU ZOLO MU SARILA MPANGI ZAKU

9. Bwe lendi kurisila nsatu’aku ya sarila bantu bakaka?

⁹ Ntembe kâni Yehova yandi tomono zolo mpe we naku wasarila bantu bakaka. Kâ kampe, ka wena na nsatu ko yabâ tibakisi mu tisalu. Kâ nti bilendi ku bakisa mu kurisa nsatu yabâ tibakisi mu tisalu? Lendi banza nsayi yilendi baka bu sarila mpangi zaku, Yezu watâ: “Kaba kuyôkele nsayi na baka.” (Bis. 20:​35, NWT) Mio mi katâ Yezu yandi beni mia kasarila. Nsayi yayingi yeri nandi bu keri sarilaka bantu bakaka, nge mpe lendi bwasa.

10. Bwe Yezu kasongela ti nsayi yayingi yeri nandi mu sarila bantu bakaka? (Marke 6:​31-34)

¹⁰ Tabongeno tifwani mu mpila Yezu yi kasongela ti nsayi yeri nandi mu sarila bantu bakaka. (Tanga Marke 6:​31-34.) Tilumbu timosi, Yezu na ntumwa zandi bafwatika beri. Mu nzila beri mu kwenda ku mbuka ya dzuna mu huma. Kâ nzanda bantu batula, beri na tivuvu ti Yezu mbo kabalongesa. Yezu lenda dieri nandi mu kala. Mu bungu ti yandi na ndiku zandi ka beri’â na ntangu ya sârila ko na ya dia tima. Peleko Yezu mbo kaketi batêla benda kwawu bu kaketi bazonzela kwa matieleka ma mosi peleko mole. Kâ mu bungu ti luzolo lweri mu tumaka, ‘wabatika mu balongesa misamu miamingi.’ Mpe watatamana mu balongesa tii ‘bwisi bu bwatomo yôka.’ (Mak. 6:35) ka sila bo ko mu bungu ti wafweti bwasa, kâ mu bungu ti tiari tiatingi tieri nandi mu bawu. Wazolo mu balongesa mu bungu ti bawu keri zoloko. Yezu nsayi yayingi keri bakaka bu keri sarilaka bantu bakaka.

11. Bwe Yezu kahanina lubakusu lufwanane kwe bantu? (Tala mpe tifwani.)

¹¹ Mu ntangu Yezu yi kasarila nzanda bantu bo, ka sukina kwa mu balongesa ko. Wakipa mpe nsatu zawu za tinsuni. Wabahana bima bia dia mpe watâ kwe milongoki miandi mu bakabila bio. (Mak. 6:41) Mu mpila yo, wasongela kwe milongoki miandi bwe baketi sarila bantu bakaka. Wabasongela ti bisalu bia mpila yo, bisalu biena bia mfunu bivulu salaka bibakisi mu tisalu. Banza’eti nsayi yeri na bantumwa mu sala na Yezu bu kasa timangu tia bidia tii ‘babansoni bu badia mpe bu bayukuta!’ (Mak. 6:42) Wa matieleka, ka yena mbala ya ntete ko Yezu yi katûla bubote bwa bantu ha tibuka tia ntete, ntete bubote bwa yandi beni. Ni bo kasarila ntangu yayansoni yi kayôkesa ha mutoto. (Mat. 4:23; 8:16) Yezu nsayi yayingi keri monaka mu longesa bantu bakaka na mu kipa nsatu zawu. Nge mpe mbo baka nsayi yayingi bu sarila bantu bakaka.

12. Mu bungu dia nti tufweti lembo banza ti ka twena na lenda ko dia bakisa timvuka?

 ¹² Tala ti benzi ti ka wena na lenda ko dia nzitukulu, kunôkandi. Ntembe kâni bifu bie naku bilendi bâ mfunu mu timvuka. Dimbitila mu misamu mia tâ ntumwa Paulo mu 1 Bisi-korente 12:​12-30, ha manima lomba kwe Yehova kakubakisa mu mona bwe verse zo zita ku tarila. Misamu mia tâ ntumwa Paulo mitomono songela ti ntiana bisari biabiansoni bia Yehova, nge mpe ntalu wena mu timvuka. Tala ti lumbu ti kuta lungisa misiku ko mu bâ tibakisi mu tisalu, kubikandi. Kani wasila bo, sa miamiansoni mi lenda mu sarila Yehova na mu bakisa mpangi zaku. Lendi bâ na lukwikulu ti bakuluntu bazebi ntia bisalu balendi ku hana bi delakane na lenda die naku.—Rom. 12:​4-8.

13. Misamu mi balombaka kwe mpangi za bakala mu nata madema, banani mpe mitarilaka?

¹³ Tataleno nti bilendi kubakisa mu bonga nzengolo ya sarila ngolo mu bâ tibakisi mu tisalu. Vula-vula misiku miamîngi Bakristo babansoni mitarilaka. Diangana, Bakristo babansoni bafweti pusana kwe Yehova, bafweti bâ na nsayi ya kaba, mpe ya hana tifwani tia mbote mu luzingu lwa Bakristo. Mpangi ya bakala, nti kafweti sa mu bakisa timvuka?

NTI FWETI SA MU BÂ TIBAKISI MU TISALU?

14. Ntelo ya ‘muntu wa nsungu’ bwe yita zolo tâ? (1 Timote 3:​8-10, 12)

¹⁴ Bwawu bu tataleno misiku miakaka mi bazonzelaka mu 1 Timote 3:​8-10, 12. (Tanga.) Tibakisi mu tisalu fweti bâ ‘muntu wa nsungu.’ Ntelo yo yilendi zolo tâ “muntu wu bazitisaka,” peleko “wudiatilaka mu mpila yisaka ti bantu bamuzitisa,” ka wuta zolo tâ ko ti kulendi’â wavutu seha ko peleko kulendi’â wavutu sa nsaka ko. (Ekl. 3:​1, 4) Kâ fweti bongela madema maku na bunsungu. Tala ti zabakane ntiana muntu wu balendi sila mutima timvuka mbo ti kuzitisa.

15. Ntelo za “Ka babândi na nzonzolo zole” mpe “ka babândi na suka dia baka ndandu za bumbaki” bwe zita zolo tâ?

¹⁵ “Ka babândi na nzonzolo zole.” Wuzololo tâ fweti bâ muntu wu bakwikilaka, we na bunsungu, wutâka matieleka. Mpe mio mi katâka mia kayirikaka. (Bin. 3:32) “Ka babândi na suka dia baka ndandu za bumbaki,” wuzololo tâ fweti bâ na bunsungu mu misamu miandi mitariri mbongo na bantu,  mpe na mpila yi kasarilaka mbongo. Kusarilandi bindiku biaku mu timvuka ngatu wabaka ndandu za bumbaki.

16. a) Ntelo ya “ka bayôkesakandi ndilu mu malavu” bwe yita zolo tâ? b) Ntelo ya “ngindu ya verela” bwe yita zolo tâ?

¹⁶ “Ka bayôkesakandi ndilu mu malavu,” wuzololo tâ kunwuandi malavu mamingi, peleko kuzabakanandi ntiana muntu wunwaka malavu mamingi. Fweti bâ na “ngindu ya verela” wuzololo tâ, mitieno mia Yehova landaka mu luzingu lwaku. Ni bu sa ti ka wena wa lunga ko, mbo zoloko tidzunu titûkaka mu tindiku tia mbote na Yehova.

17. Bwe mpangi ya bakala yilendi songela ti balendi mu kwikila mu ntangu yi bamuyêla mu zaba tala ti fweni? (1 Timote 3:10; tala mpe tifwani.)

¹⁷ “Batoko bayêla mu zaba tala ti bafweni.” Wuzololo tâ, wasongele ti balendi ku hana madema. Dieka bo, mu ntangu bakuluntu yi bakuhanaka tisalu, tumo landa mitieno na lutwalusu lu hanaka organizasio. Tomo bakula misamu mi bakulombele mu tisalu tio, mpe ntia ntangu tifweti wa. Tala ti sariri tisalu tiaku mu mpila ya mbote mpe na luhemo lwalwansoni, bampangi mu timvuka mbo bamona ti weka muntu wa mbote mpe wulungisaka madema mandi. Bakuluntu, seno ngolo mu kubika mpangi za bakala za batusu. (Tanga 1 Timote 3:10.) Ngano mu timvuka tieno mpangi za bakala za batusu za fiotio peleko za ntwenia ze mô? Ngano bifwani bia mbote biena mu bifu biawu bitariri ndongokolo? Mvutu bavulu hanaka ku lukutakanu, mpe tisalu tia samuna bavulu salaka? Tala ti ni bo wena, bahaneno madema ma delakane na mvula zawu mpe na misamu miawu. Mu mpila yo, mpangi zo za bakala mbo lutoko “ba yêla mu zaba tala ti bafweni.” Ha manima, ku nsuka ya buntwenia (adolescence) bwawu, balendi kwizi bâ ba kubama mu bâ bibakisi mu tisalu.

18. Ntelo ya “ka babakwikisilandi musamu” bwe yita zolo tâ?

¹⁸ “Ka babakwikisilandi musamu,” wuzololo tâ ka kwena muntu ko wulendi tâ na lukwikulu lwalwansoni ti nge ndiatulu ya mbi ye naku. Wa matieleka, Bakristo balendi bawunisina misamu mia bungungu. Bantu bawunisina Yezu misamu mia bungungu, yandi watâ ti milongoki miandi mpe mbo baketi bawunisina misamu mia bungungu. (Za 15:20) Kâ, tala ti tatamane mu bâ na ndiatulu ya verela  ntiana Yezu, mbo bâ na nkumbu ya mbote mu timvuka.—Mat. 11:19.

19. Ntelo ya “bâ bakala dia mukento wumosi” bwe yita zolo tâ?

¹⁹ “Bâ Bakala dia mukento wumosi.” Tala ti nge wa kwela wena, fweti zitisa mitieno mitariri makwela mia kubika Yehova ha mbatukulu—bakala dimosi mpe mukento wumosi. (Mat. 19:​3-9) Mukristo ka wufweti’â wasa bunsuza ko. (Ebr. 13:4) Wuzololo tâ fweti bâ wa kwikama kwe mukento’andi. Buna ka fweti’â kazolo bakento bakaka ko.—Yobe 31:1.

20. Bwe mpangi ya bakala yifweti ‘twarisila nzo’andi na bala bandi mu mpila ya mbote’?

²⁰ “Bifweti twarisa nzo zawu na bala bawu mu mpila ya mbote.” Wuzololo tâ tala ti nge mfumu kanda yena fweti nata madema maku mu bunsugu. Fweti twarisa nsambululu ya kanda ntangu zazansoni. Fweti vulu samunaka na muna muntu wa kanda diaku. Bakisa bala baku mu bâ na tindiku tia bawu beni na Yehova. (Efz. 6:4) Bakala dizebi kipa kanda diandi mbo kasongela ti lenda die nandi dia kipa timvuka.—Fwanakasa na 1 Timote 3:5.

21. Tala ti ka weka’eti bâ tibakisi mu tisalu ko, nti lendi sa?

²¹ Mpangi ya bakala tala ti ka weka’eti bâ tibakisi mu tisalu ko, bonga ntangu ya taluzula timoko ti mu nzila ya lusambulu. Longoka misamu mi fweti lungisa muntu mu bâ tibakisi mu tisalu, mpe sarila ngolo mu lungisa mio. Banza mu ntia mpila zololo Yehova na mpangi zaku. Mpe kurisa nsatu’aku ya basarila. (1 Pi. 4:​8, 10) Mona nsayi yitûkaka mu tifu tia sarila kanda diaku dia timpeve. Bika Yehova katomo sakumuna ngolo zazansoni zita sarila ngatu wabâ tibakisi mu tisalu!—Flp. 2:13.