1-2. a) Ntumwa Paulo bu katsonekena Bakristo ba ku Yude ntia luzingu lweri nawu b) Mu bungu dia nti mukanda wo weri mfunu kwe bawu?

 HA MANIMA ma lufwa lwa Yezu mu muvu wa 33, Bakristo ba ku Yerusaleme na ba ku Yude babwabana na mpasi zazingi. Ntangu fioti ha manima, timvuka tia Bakristo tiabutuka mpe Bakristo batomo ba kwamisa. (Bis. 8:1) Mvula kampe 20 ha manima, bayizi mona mpasi mu bungu dia nsatu na bumputu. (Bis. 11:​27-30) Kâ tala ti tufwanakase na misamu miaketi tula ku matu, mu 61 M.B., Bakristo mu mwa tidzunu beri. Mu ntangu yo, Yehova walwengese ntumwa Paulo mu ba tambikila mukanda. Malongi meri mu mukanda wo ni mo meri nawu nsatu mu kubama mu misamu miaketi tula.

² Mukanda kwe Bahebre mu ntangu yifwanane watula mu bungu ti tidzunu tieri na Bakristo ka tiaketi’â zingila ntangu yayingi ko. Paulo wahana malongi ma fwanakane maketi bakisa Bakristo bo mu korela mpasi zi baketi bwabana na zo. Mfukulu ya tinsamu tia Bayuda ya bikula Yezu, yayizi bâ penepene. (Like 21:20) Wa matieleka, ni bu wubâ Paulo peleko Bakristo ba ku Yude ka kwena muntu ko wazaba ka ntia ntangu mfukulu yo yaketi tula. Kâ, Bakristo bo lenda dieri nawu dia sarila ntangu yeri nawu mu kubama mu bâ na bifu ntiana timinu na tifu tia korela.—Ebr. 10:25; 12:​1, 2.

3. Mu bungu dia nti mukanda wa Bahebre we nguria mfunu kwe Bakristo lumbu ti?

 ³ Beto mpe ntamana mbo tubwabana na mpasi ziyôkele zo za bwabana na Bakristo Bahebre. (Mat. 24:21; Nza. 16:​14, 16) Buna tataluzuleno mwa malongi mahana Yehova kwe Bakristo malendi bâ mfunu kwe beto.

“TASARILENO NGOLO MU BÂ BANTU BA YELA”

4. Ntia misamu mia mpasi Bakristo ba Bayuda babwabana na mio? (Tala mpe tifwani.)

⁴ Bayuda bayizi bâ Bakristo bayizi sa nsobolo za zinene, kâ musamu wa mpasi weri. Mu ntama, Bayuda kanda dia sola Yehova dieri. Yerusaleme mbuka yeri ya Timfumu tia Nzambi ha mutoto mpe tempelo mbuka yeri ya nsambululu ya matieleka. Bayuda babansoni ba kwikama Musiku wa Mose beri landaka buna bweri wa bangurilaka mfumu zawu za mabundu. Mu musiku wo, misiku mieri mo mieri tarilaka bidia, musamu wutariri tesa (circoncision), na mpila yi beri bongelaka bantu ba makanda makaka peleko balembo bâ Bayuda. Kâ ha manima ma lufwa lwa Yezu, Yehova keri’â vutu tambulaka mikayulu mi beri hanaka ku Tempelo ko. Musamu wa mpasi weri kwe Bayuda bayizi bâ Bakristo, beri na tifu tia landaka misiku. (Ebr. 10:​1, 4, 10) Musamu wa mpasi weri kwe Bakristo ntiana Piere mu yukunu na nsobolo zakaka. (Bis. 10:​9-14; Nga. 2:​11-14) Mu bungu dia nkwikulu zawu za môna Bakristo bo bayizi ba kwamisa kwe mfumu za mabundu za Bayuda.

5. Ntia musamu Bakristo bafweti sila keba?

⁵ Bakristo ba ku Yude babatelamana kwe bikunku biole bia bantu. Tikunku tia ntete, ni tia mfumu za mabundu za Bayuda beri babongelaka ntiana ba-aposta. Mpe tikunku tiakaka ni tia bantu bakaka ba mu timvuka beri tâka kwe Bakristo ti bafweti tatamana mu landa Musiku wa Mose. Kampe bazolo mu dioka nkwamusu (Nga. 6:12) Nti biaketi bakisa Bakristo mu bâ ba kwikama kwe Yehova?

6. Nti Paulo katindisa mpangi zandi za timinu mu sa? (Bahebre 5:14–6:1)

 ⁶ Mu mukanda’andi kwe Bahebre, Paulo watindisa mpangi zandi mu longoka na mu dimbitila Zu dia Nzambi. (Tanga Bahebre 5:14–6:1.) Paulo wazonzela Matsonoko ma Hebre mpe wabangula mu bungu dia nti mpila Bakristo yi beri sambirilaka Yehova yayôka mpila yeri mu sambirilaka Bayuda. a Paulo watindisa Bakristo mu tomo zaba na mu tomo bakula matieleka me mu Matsonoko ngatu bazaba ndongosolo za bungungu mpe balosa zo.

7. Ntia misamu mia mpasi tu bwabanaka na mio lumbu ti?

⁷ Lumbu ti, na bantu tubwabanaka bayangasaka nsangu peleko mbanzulu zilembo kwelanaka na misamu Yehova mi katâka ti mia matieleka miena mpe mia buderede miena. Bantu batutelamanaka mu mpila ya mbi bavulu zonzelaka nkwikulu zeto za Bibila zitariri ndiatulu, bu batâka ti misamu ngolo mie neto mpe mutima ngolo we neto. Mpila ya banzila ya bantu ka yita kwelana ko na mpila ya banzila ya Yehova. (Bin. 17:15) Buna tufweti yika lenda dieto dia zaba na dia losa mbanzulu zi sarilaka bantu batutelamanaka mu yêla mu tu nôkesa peleko mu tu wubakasa.—Ebr. 13:9.

8. Nti tulendi sa mu yela mu timpeve?

⁸ Mbo wubâ musamu wa mbote mu landa malongi mahana Paulo kwe Bakristo Bahebre mu sarila ngolo mu bâ bantu ba yela mu timpeve. Wuzololo tâ ti tufweti longaka Bibila na bunsungu bwabwansoni ngatu tatomo zaba Yehova na mpila’andi ya banzila. Tufweti tatamana mu sila bo tii ha manima ma bateme. Ni bu sa ti tûka ntia ntangu twe mu matieleka, beto bansoni tufweti tangaka mpe tufweti longokaka Zu dia Nzambi bilumbu biabiansoni. (Mik. 1:2) Programe ya mbote ya ndongokolo ya beto beni mbo yitu bakisa mu yika ngolo tifu timosi tia zonzela Paulo mu mukanda’andi kwe Bahebre: timinu.—Ebr. 11:​1, 6.

‘TABÊNO NA TIMINU MU VÛKISA BILUNDI BIETO’

9. Mu bungu dia nti Bakristo Bahebre beri na nsantu timunu ntia ngolo?

⁹ Bakristo timinu tia ngolo tieri nawu nsatu mu bungu ti mbo tiaketi babakisa mu tatamana mu bâ ba moyo mu ntangu yaketi tula mpasi ku Yude. (Ebr. 10:​37-39) Yezu walwengesa milongoki miandi ti bu baketi zungirila Yerusaleme kwe binwani bafweti dioka ku miongo. Malongi mandi Bakristo babansoni meri tarilaka, ni busa ti ku mumvuka beri bêlaka peleko ku hata. (Like 21:​20-24) Bantu bu beri ba kotelaka kwe binwani, bô beri bâka ku hata ku mumvuka beri vulu kwendaka mu bungu ti bibaka bieri kô mu bakengerela. Dioka ku mongo kani babâ ku mumvuka wa Yerusaleme mbo waketi monekena ntiana mbanzulu za mbi. Buna timinu tia ngolo tieri nawu nsatu mu tumamana Yezu.

10. Ngano timinu tia ngolo nti tiaketi tuma Bakristo mu sa? (Bahebre 13:17)

¹⁰ Bakristo Bahebre bafweti tûla lukwikulu lwawu mu bantu Yezu bakeri sarilaka mu twarisa timvuka. Bô beri twarisaka kampe bahana ntumunu buna bufwanane mu bakisa bantu babansoni mu timvuka mu landa lutwalusu lwa Yezu mu ntangu na mu mpila yi delakane ya diokela. (Tanga Bahebre 13:17.) Ntumwa Paulo bu katâ kwe mpangi  zandi ti “tumamanakeno bantu balutwarisaka”, keri’â zolo tâka ko ti bafweti tumamana bakuluntu mu bungu ti mu ngolo beri balombaka mu sila bo, kâ mu bungu ti lukwikulu lweri nawu mu bawu. Buna Bakristo Bahebre nsatu yeri nawu ya bâ na lukwikulu mu bantu beri ba twarisaka ntete mpasi zatula. Tala ti Bakristo batumamana bakuluntu mu ntangu ya tidzunu, ka waketi’â bâ musamu wa mpasi ko mu batumamana mu ntangu ya mpasi.

11. Mu bungu dia nti we mfunu kwe Bakristo ba lumbu ti mu bâ na timinu tia ngolo ?

¹¹ Ntiana Bakristo Bahebre, beto mpe timinu tie neto nsatu lumbu ti. Bantu babîngi ka bakwikilaka ko ti nsuka ya nza yi yeka penepene. Beto mpe baseheselaka mu bungu ti ya tukwikilaka. (2 Pi. 3:​3, 4) Bibila nsangu dihanaka mu misamu miyôka mu ntangu ya mpasi ziyôkele, kâ misamu miamingi mie kô mi tulembolo zaba. Tufweti bâ na lukwikulu lwa ngolo ti nsuka ya nza yi ka yilandila ko mpe Yehova mbo katukipa.—Hab. 2:3.

12. Nti bitubakisa mu vuka mu ntangu ya mpasi ziyôkele?

¹² Tufweti mpe yika lukwikulu lweto ngolo ti Yehova “ngamba ya kwikama na ya ndwenga” kasarilaka mu tu twarisa lumbu ti. (Mat. 24:​45, NWT) Bu batika mpasi ziyôkele, kampe mbo tubaka ntumunu mu vûkisa luzingu lweto, ntiana za baka Bakristo Bahebre mu ntangu binwani bia Bisi-Rome biazungirila Yerusaleme. Yawu yi ni ntangu yi tufweti yika lukwikulu lweto ngolo mu lutwalusu lu tubakaka kwe bantu batwarisaka organizasio ya Yehova. Tala ti ka twena na lukwikulu ko mu lutwalusu lwawu mpe ka tutumamanaka lo ko lumbu ti, mbo wubâ musamu wa mpasi mu tumamana lo mu ntangu ya mpasi ziyôkele.

13. Mu bungu dia nti malongi me mu Bahebre 13:5 me mfunu?

¹³ Bu beri kêlaka ntangu yi baketi dioka, Bakristo Bahebre bafweti nata mpe luzingu lulembolo nkaka bu baketi lembo bâ na “luzulo lwa mbongo.” (Tanga Bahebre 13:5.) Bakaka ha kati diawu babwabana na nsatu, na bumputu. (Ebr. 10:​32-34) Ni bu sa ti mu ntama ba kubama beri mu korela mpasi mu bungu dia nsangu za mbote, kampe bakaka babatika mu yêla mu baka mbongo zazingi mu tikengerela mu mpasi peleko mu bumputu. Kâ mbongo ka zaketi’â vûkisa luzingu lwawu ko mu ntangu ya mfukulu ya Yerusaleme. (Zaki 5:3) Buna bô beri na luzolo mu bimvwama, kampe mbo waketi bâ musamu wa mpasi kwe bawu mu dioka, mu sisa nzo zawu na bimvwama biawu.

14. Bwe timinu tia ngolo tilendi natina nsobolo mu nzengolo zitariri bimvwama bieto?

¹⁴ Tala ti lukwikulu lwa ngolo lwe neto ti ntamana Yehova mbo kafukisa nza yi ya mbi, ka tubanza ko ti nkatika mfunu wena mu bâ na mbongo zazingi peleko bima biakaka. Mu ntangu ya mpasi ziyôkele mbongo ka zibâ salu ko. Bibila ditêle ti bantu “mbo balosa mbongo zawu mu balabala” mu bungu ti mbo babakula ti “arza’awu na ore’awu ka bilendi’â biabakûla ko mu tilumbu tia nkesi za Yehova.” (Ezek. 7:​19, NWT) Kani tadinga kwa mu baka mbongo zazingi, tufweti bonga nzengolo zitubakisa mu tikipa, mu kipa makanda meto, na mu sarila Yehova. Tufweti sa keba mu bâ na mfuka zilembolo salu peleko mu sarila ntangu’eto yayingi mu kipa bimvwama bieto. Tufweti mpe sa keba ti bimvwama bieto ka bibândi bima biyôkele mfunu mu luzingu lweto. (Mat. 6:​19, 24) Bu tuta kwe bê penepene na nsuka ya nza yi, tufweti sola tala ti  lukwikulu lubâ neto mu Yehova peleko mu bima bie neto.

‘FWETI KORELA’

15. Mu bungu dia nti Bakristo Bahebre beri na nsatu yayingi ya tifu tia korela?

¹⁵ Bakristo Bahebre bafweti korela mpasi za timinu tiawu mu ntangu misamu yi mieri kwe bebe ku Yude. (Ebr. 10:36) Ni bu sa ti Bakristo bakaka Bahebre babwabana na nkwamusu za ngolo, bayizi tambula mu bâ Bakristo mu ntangu ya tidzunu. Buna Paulo wababambula mu kubama mu bungu dia nkwamusu za môna, mu bâ ba kwikama tii ku lufwa ntiana bwasa Yezu. (Ebr. 12:4) Bayuda babingi bayizi bâ mu miangu na mu nkesi mu bungu ti bantu babingi bayizi tambula mu bâ Bakristo. Mwa mivu ku matu, nzanda bantu ya dinga mu sa bubi kwe Paulo bu keri kwe samuni ku Yerusaleme. Bayuda yôka 40 ‘bavukana na mabanza ma mbi, ni badia mpana ti tima dia pele, mpe nwa pele ntete bahonda Paulo.’ (Bis. 22:22; 23:​12-14) Ni bu sa ti yina beri bayinaka mpe kwamisa beri ba kwamisaka, Bakristo bafweti tatamana mu kutakanaka mu sa nsambululu, mu samunaka nsangu za mbote na mu lunda timinu tia ngolo.

16. Bwe mukanda wa Bahebre wulendi tu bakisila mu bâ na mabanza ma delakana mu nkwamusu? (Bahebre 12:7)

¹⁶ Nti biabakisa Bakristo Bahebre mu korela nkwamusu zi babwabana na zo? Paulo wazaba ti nsatu yeri nawu ya bâ na mabanza ma delakana mu mpasi zawu. Wabangula ti Bakristo bu bamonaka mpasi, Nzambi lendi za sarila mu ba kubika. (Tanga Bahebre 12:7.) Mu mpila yo balendi longoka peleko balendi tomesa bifu bitâka Yehova nsayi. Bu baketi tûla mabanza mawu mu ndandu zi baketi baka mu mpasi zo, mbo waketi bâ musamu wa fioti kwe Bakristo Bahebre mu korela.—Ebr. 12:11.

17. Paulo nti kalongoka mu nkwamusu?

¹⁷ Paulo watindisa Bakristo Bahebre mu bâ  na butindi na mu lembo fwatika mu bungu dia mpasi zi beri bwabanaka na zo. Ntumwa Paulo lenda dieri nandi dia hana malongi ma mbote mu mpila ya korela nkwamusu. Mu bungu ti mu ntama Bakristo keri kwe kwamisi, wazaba misamu mi beri bwabanaka na mio. Wazaba mpe mu korela nkwamusu. Ha manima, bu kayizi bâ Mukristo wabwabana na nkwamusu za mpila na mpila. (2 Kor. 11:​23-25) Buna Paulo watomo zaba nti biafwanakana mu korela. Wabambula kwe Bakristo bô ti bu babwabanaka na misamu mia mpasi, ka bafweti’â basikirila ngolo za bawu beni ko, kâ bafweti sikirila Yehova. Na butindi bwabwansoni Paulo lenda dieri nandi mu tâ: ‘Yehova ni tibakisi tiani; ka nibâ na bunkuta ko.’—Ebr. 13:6.

18. Luzabu lwa misamu mi tula ku matu bwe lulendi tu bakisila mu korela nkwamusu?

¹⁸ Lumbu ti mpangi zeto zakaka nkwamusu zita korela. Mpila yi tulendi basongela luzolo lweto ni mu ba sambirilaka, ntangu zakaka tulendi babakisa bu tubahana tima tie nawu nsatu. (Ebr. 10:33) Bibila ditomono tâ ti “bô babansoni bazololo mu bâ ba kangama kwe Nzambi tintwari na Kristo Yezu mbo babwabana na nkwamusu.” (2 Tim. 3:​12, NWT) Mu bungu dia musamu wo, beto bansoni tufweti kubama mu bungu dia ntangu za mpasi zi tula. Tatatamaneno mu tûla lukwikulu lweto lwalwansoni mu Yehova, na mu bâ na lukwikulu ti mbo katubakisa mu korela mpasi za mpila na mpila zilendi tu turila. Mu ntangu yifwanane, mbo kahana ngolo kwe bisari biandi biabiansoni bia kwikama.—2 Tes. 1:​7, 8.

19. Nti bilendi tu bakisa mu kubama mu bungu dia mpasi ziyôkele? (Tala mpe tifwani.)

¹⁹ Ntembe kâni, mukanda wa Paulo kwe Bahebre wabakisa Bakristo ba mu mbandu ya ntete mu kubama mu bungu dia mpasi zi baketi bwabana na zo. Paulo watindisa bampangi mu tomo longoka Zu dia Nzambi na mu tomo dia bakula. Musamu wo mbo waketi babakisa mu zaba na mu losa ndongosolo zaketi wolesa timinu tiawu. Wabatindisa mu yika timinu tiawu ngolo ngatu basarila manzangu mu landa lutwalusu lwa Yezu na lwa bô beri batwarisaka mu timvuka. Mpe wabakisa Bakristo mu kurisa tifu tia korela tiaketi babakisa mu bâ na mabanza ma delakana mu mpasi zawu na mu mwina zo ntiana mpila yeri bakubikilaka Tata’awu dia luzolo. Beto mpe tufweti sarila malongi mo ma Bibila. Buna mbo tubâ na lenda dia tatamana na kwikama kwakwansoni tii ku nsuka.—Ebr. 3:14.