1. Bwe mwana wumosi wa bakala wasongela tivuvu tiandi mu mvumbukulu?

 MWANA wumosi wa bakala we na nkumbu Matthew weri na timbevo tia ngolo tieri dinganaka ti kabaka opérations zazingi. Bu keri na mvula 7, yandi na kanda diandi mbo beri talaka emisio ya ngonda mu JW Télédiffusion^®. Ku nsuka ya emisio, batala video ya mukunga yeri zonzelaka mpila yi tubwanina bantu ba fwa ba tweri zoloko mu ntangu ya mvumbukulu. b Ha manima ma programe yo, Matthew wapusana kwe bibuti biandi, wabasimba mu koko, mpe watâ ti: “Tata, mama, lumweni? Ni bu sa ti mfwiri, mbo nivumbuka mu ntangu ya mvumbukulu. Lulendi kunkêla; mbo bubâ.” Ngano lendi banza ka bwe bibuti biandi biamona ku mutima bu babakula ka bwe tivuvu tia mvumbukulu tieri tia matieleka kwe mwana’awu?

2-3. Mu bungu dia nti we musamu wa mbote kwe beto mu dimbitilaka mu mvumbukulu?

² Musamu wa mbote wena kwe beto, mu vulu bongaka ntangu ya dimbitila mu mvumbukulu yikwiza. (Za 5:28, 29) Mu bungu dia nti? Mu bungu ti ka tuzebi’â ko ka ntia ntangu tulendi baka timbevo tilendi tu nata ku lufwa, peleko tulendi fwilulu muntu wutuzololo mu ta-pulukusu. (Ekl. 9:11; Zaki 4:13, 14) Tivuvu tieto mu mvumbukulu tilendi tu bakisa mu korela misamu mia mpila yo. (1 Tes. 4:13) Matsonoko mbo matuhanaka lukwikulu ti Tata’eto die ku mazulu beto katomono zaba, mpe beto katomono zolo. (Like 12:7) Buna, Yehova fweti tomo tu zaba ngatu katuvumbula kwe ba fwa na timuntu tieto, mpe na nsimu’eto. Diangana, Yehova beto katomono zolo, mpe tu heni bweso bwa zinga mankululu! Ni bu sa ti tufwiri, mbo katuvumbula.

 ³ Mu timoko ti, mbo tutoko zonzela ka mu bungu dia nti tulendi kwikila kani dia mvumbukulu. Ha manima, mbo tutaluzula tinsamu tia Bibila tiyikaka timinu ngolo, mpe mabanza ma mutu-diambu matêle: ‘Nkazi’aku mbo kavumbuka,’ ni mo matûkuri. (Za 11:23) Ku nsuka, mbo tulongoka ka nti tufweti sa ngatu tivuvu tia mvumbukulu tiatomo bâ tia matieleka kwe beto.

4. Mu kwikila mu kani, mu nti tufweti bêla na lukwikulu? Hana tifwani.

⁴ Mu kwikila kani, tufweti bâ na lukwikulu ti muntu wusiri dio nsatu na lenda die nandi mu lungisa dio. Mu tifwani: Banza’eti nzo’aku yitomono beba mu bungu dia titembo tia ngolo. Ndiku’aku mosi yizi ku monekena mpe ku kanisini: ‘Mbo nikubakisa mu vutu tunga nzo’aku.’ Butieleka kata tâ, mpe lukwikulu lwe naku ti zololo mu ku bakisa. Mbo kwikila kani diandi, tala ti titungi tiena tizebi tisalu, bisalulu bie nandi bifwanakane, mpe zebi ti lenda die nandi dia ku bakisa. Ngano bwe tutâ mu kani dia Nzambi ditariri mvumbukulu? Ngano wa matieleka nsatu na lenda die nandi mu lungisa dio?

5-6. Mu bungu dia nti tulendi bêla na lukwikulu ti Yehova nsatu ye nandi ya vumbula bantu ba fwa?

⁵ Ngano Yehova nsatu ye nandi ya vumbula bantu ba fwa? Ntembe kâni, yee. Walwengesa bitsoniki biakaka bia Bibila mu tsoneka kani dia mvumbukulu ya ba fwa yikwiza. (Iza. 26:19; Ozea 13:14; Nza. 20:11-13) Yehova bu kasaka kani, ntangu zazansoni mbo kalungisaka dio. (Yos. 23:14) Yehova nsatu yayingi ye nandi ya vumbula bantu ba fwa. Mu bungu dia nti tuta têla bo?

⁶ Tataluzuleno misamu mia tâ Yobe. Lukwikulu lweri nandi ti bu kaketi fwa, Yehova mbo kaketi zolo mu mu vumbula. (Yobe 14:14, 15, note.) Yehova nsatu mpe ni yo ye nandi mu bungu dia bisari biandi biabiansoni bia fwa. Timina die nandi dia ba vumbula kwe ba fwa na tikolela tia mbote mpe mu nsayi. Ngano nti biturila miliare za bantu bafwa ntete babaka bweso bwa longoka matieleka matariri Yehova? Nzambi’eto ya luzolo, zololo mpe kabavumbula. (Bis. 24:15) Zololo ti babaka bweso bwa kwizi bâ ndiku zandi na bwa zinga mankululu ha mutoto. (Za 3:16) Mu mpila zazansoni, Yehova nsatu ye nandi ya vumbula bantu ba fwa.

7-8. Mu bungu dia nti tulendi bêla na lukwikulu ti Yehova lenda die nandi dia vumbula bantu ba fwa?

⁷ Ngano Yehova lenda mpe die nandi dia vumbula bantu ba fwa? Yee! Yandi ni “Nkwa Ngolo Zazansoni.” (Nza. 1:8) Buna, lenda die nandi dia nunga mbeni ni mbeni, mu kati na lufwa. (1 Kor. 15:26) Mbo tubakaka ngolo na lutindusu mu musamu wo. Tazonzeleno tinsamu tia mpangi ya yikento ye na nkumbu Emma Arnold. Timinu tiandi na tia kanda diandi tiayizi tomo kota mu ntontolo mu ntangu ya Muzingu wa nzole wa wunene wa nza. Mu tindisa mwana’andi wa mukento wahombesa bantu ba keri zoloko mu camps za banazi, wamutêla: “Lufwa lwamana tatamana mankululu mu nza, wuzololo tâ ti luyôkele Nzambi mu ngolo, ka buna ko?” Kani kabwe, ka kwena tima ko tiyôkele Yehova mu ngolo! Nzambi ya Nkwa ngolo zazansoni mpe yasala luzingu lenda die nandi dia vutu hana luzingu kwe bantu ba fwa.

⁸ Musamu wakaka wusaka ti tazaba ti Nzambi lenda die nandi dia vumbula bantu ba fwa ni wena’eti nsimu’andi ka yena na nsuka ko. Mbo katâka mbila mbwetete zazansoni mu nkumbu zawu. (Iza. 40:26) Mpe mbo kabambukilaka bantu ba fwa. (Yobe 14:13; Like 20:37, 38) Ka wubâ musamu wa mpasi ko kwe  Yandi mu bambukila miamiansoni mia bantu ba fwa mu kati na mpila yi beri monekenaka, timuntu tiawu, misamu mi babwabana na mio mu luzingu mpe na nsimu’awu.

9. Mu bungu dia nti kwikilaka kani dia Nzambi dia mvumbukulu yita kwiza?

⁹ Tulendi kwikila kani dia Yehova ditariri mvumbukulu yikwiza mu bungu ti tuzebi ti nsatu na lenda die nandi dia lungisa dio. Tataluzuleno musamu wakaka wusaka ti takwikila kani dia Nzambi dia mvumbukulu: Yehova bantu ba keka vumbula kwe ba fwa. Mu ntangu ya Bibila, wahana kwe bisari biandi bia kwikama mu kati na Yezu, lenda dia vumbula bantu kwe ba fwa. Tataluzuleno tinsamu tia mvumbukulu ya sa Yezu yi bazonzelaka mu Za 11.

10. Nti biayôka ku Betani mu ntangu Yezu yi keri samunaka ku lweka lwakaka lwa Zurde, mpe nti kasa? (Za 11:1-3)

¹⁰ Tanga Za 11:1-3. Banza’eti musamu wayôka ku Betani ku nsuka ya muvu wa 32 M.B. Yezu ndiku za mutima zeri nandi ku hata dio—Lazare na bibusi biandi bia biole Mariya na Marte. (Like 10:38-42) Kâ Lazare wayizi bela, mpe bibusi biandi biayizi bâ na lwaka. Batambika nsangu kwe Yezu weri ku lweka lwakaka lwa Zurde; mpe bilumbu biole biamufwanakana mu tula ku Betani. (Za 10:40) Kâ musamu wa tiari, Lazare wayizi fwa mu ntangu yi bahana nsangu kwe Yezu. Ni bu sa ti Yezu wazaba ti ndiku’andi yafwa, wavutu yôkesa bilumbu biole kô ku kabâ, mpe ha manima wayenda ku Betani. Kâ mu ntangu ya tula Yezu, Lazare watifwila tûka bilumbu 4. Yezu musamu kaketi yirika waketi tâ ndiku zandi nsayi mpe waketi kembesa Nzambi.—Za 11:4, 6, 11, 17.

11. Ntia malongi matariri tindiku tulendi baka mu tinsamu ti?

¹¹ Mbo tubakaka malongi matariri tindiku mu tinsamu tio. Tataluzuleno musamu ewu: Mariya na Marte bu batambika nsangu kwe Yezu, ka bamutêla ko ti kizi ku Betani. Batâ kwa ti ndiku’andi timbevo tieri nandi. (Za 11:3) Lazare bu kafwa, Yezu lenda dieri nandi dia mu vumbula tûka ku mbuka yi keri. Kâ, Yezu wasola mu kwenda ku Betani ngatu kabâ tintwari na ndiku zandi Mariya na Marte. Ngano ndiku ye naku yilendi ku hana lubakusu ni bu sa ti kumulombele’â lo ko? Buna, zebi ti lendi mu sikirila mu bungu ti mbo kakubakisa mu ntangu za mpasi. (Bin. 17:17) Ntiana Yezu, bika tabâ ndiku za mpila yo mu bungu dia bampwana’eto! Bwawu bu tavutueno zonzela tinsamu tieto mpe tataleno misamu miayôka ha manima.

12. Ngano Yezu nti kakanisina Marte mpe mu bungu dia nti tulendi kwikila kani dio? (Za 11:23-26)

¹² Tanga Za 11:23-26. Marte wawâ ti Yezu penepene keri na Betani. Na manzangu mamansoni waye bwana Yezu mpe watâ: ‘Mfumu, tala ti ha kwa weri, konga nkazi’ani ka fwiri’â ko.’ (Za 11:21) Wa matieleka, mbo kaketi wasisa Lazare. Kâ Yezu weri nandi kayirika musamu wakaka wa nzitukulu. Wakanisina: ‘Nkazi’aku mbo kavumbuka.’ Wavutu yika mpe Marte lukwikulu bu katâ ti: ‘Meno ni mvumbukulu na luzingu.’ Yee, Nzambi wahana  Yezu lenda dia vumbula bantu kwe ba fwa. Mwa bilumbu ntete tilumbu tio, Yezu wavumbula mwana wumosi wa mukento wayôkesa kwa ntangu fioti ku lufwa, mpe wavumbula mwana mosi wa bakala, kampe mu tilumbu tio kwa ti kafwa. (Like 7:11-15; 8:49-55) Kâ ngano lenda dieri nandi dia vumbula muntu wafwa tûka bilumbu biyà, mpe wabatika mu bola?

13. Ntiana bu bazonzele wo mu Za 11:32-35, ngano Yezu bwe kasa bu kamona Mariya na bantu bakaka beri dilaka? (Tala mpe tifwani.)

¹³ Tanga Za 11:32-35. Banza’eti misamu miayôka ha manima. Mariya, tibusi tiakaka tia Lazare waye bwana Yezu. Wakârila misamu mia tâ Marte: ‘Mfumu, tala ti ha kwa weri, konga nkazi’ani ka fwiri’â ko.’ Yandi na bantu bakaka beri ha lweka lwandi nguria tiari tieri nawu. Bu kabamona mpe bu keri wâka bidilu biawu, Yezu tiari tiatomo mu baka. Tiari tieri na ndiku zandi tiamutuma mu dila. Wayizi bakula mpasi zi nataka lufwa lwa muntu wu tuzololo. Diangana, timina dieri nandi dia katula musamu wasa ti badukisa mansangaza!

14. Nti bitariri Yehova tulendi longoka mu mpila ya sarila Yezu bu kamona bidilu bia Mariya?

¹⁴ Mpila ya sarila Yezu bu kamona Mariya weri dilaka mbo yitulongesaka ti Yehova Nzambi yimonaka tiari yena. Mu bungu dia nti tulendi têla bo? Ntiana bu tamweni wo mu timoko tiayôkele, Yezu mbo katomo monekesaka mabanza ma Tata’andi mu mpila ya lunga. (Za 12:45) Buna, bu tutangaka ti Yezu wabâ na tiari tiatingi bu kamona ndiku zandi zeri mu mpasi mpe wadila, tulendi tâ ti Yehova mpe tiari tiatingi tibâka nandi bu kamonaka mansangaza meto ma mpasi. (Mik. 56:8) Ngano musamu wo ka wukutumaka ko mu pusana kwe Yehova?

15. Ntiana bu bazonzele wo mu Za 11:41-44, ntia misamu miayôka ku mpiema ya Lazare? (Tala mpe tifwani.)

¹⁵ Tanga Za 11:41-44. Yezu bu katuriri ku mpiema ya Lazare, lombele bakatula tari dita kanga mpiema. Marte telamane mbanzulu zo, bu katêle ti nitu yibatikiri mu bola. Yezu mu vuturiri ti: ‘Ka nikutêlele’â ko ti wamana kwikila mbo mona mukembo wa Nzambi?’ (Za 11:39, 40) Yezu nanguni meso ku zulu mpe sambiri ha lunguri bantu. Zololo mu  hana mukembo wawansoni kwe Yehova mu mio miyôka ha manima. Mpe Yezu lokele ti: ‘Lazare, duka ku mbazi!’ Mpe Lazare dukiri mu mpiema! Yezu yirikiri musamu bantu bakaka wu bata banzaka ti ka wulendi’â wa yilama ko.—Tala note ya Za 11:17.

16. Mu bwe tinsamu tie mu Za 11 tiyikilaka timinu tieto ngolo mu tivuvu tia mvumbukulu?

¹⁶ Tinsamu tie mu Za 11 mbo tiyikaka timinu tieto ngolo mu tivuvu tia mvumbukulu. Mu bwe? Bambukila kani dia sa Yezu kwe Marte: ‘Nkazi’aku mbo kavumbuka.’ (Za 11:23) Ntiana Tata’andi, Yezu nsatu ye nandi na lenda dia lungisa kani dio. Mansangaza mandi masongela ti nsatu ya matieleka yeri nandi mu katula lufwa na mpasi zi lunataka. Mpe mu ntangu Lazare yi kaduka mu mpiema, Yezu wavutu songela ti lenda die nandi dia vumbula bantu bafwa. Bambukila mpe musamu wa bambula Yezu kwe Marte: ‘Ka nikutêlele’â ko ti wamana kwikila mbo mona mukembo wa Nzambi?’ (Za 11:40) Buna misamu miamingi mie neto misaka ti takwikila ti kani dia Nzambi ditariri mvumbukulu mbo dilungana. Kâ, nti tulendi sa ngatu tivuvu tio tiatomo bâ tia matieleka kwe beto?

17. Ntia mbanzulu zifweti bâka neto bu tutangaka binsamu bia mvumbukulu bie mu Bibila?

¹⁷ Tanga mpe dimbitila mu mvumbukulu za ntama. Bibila mbo dizonzelaka mvumbukulu za 8 za bantu ba bavumbula ha mutoto. c Ngano lendi bonga ntangu ya longoka binsamu bio bia mvumbukulu? Bu kwe bia longoke, bambuka ti bantu ba matieleka beri—babakala, bakento, na bala. Dinga malongi ma lendi baka. Dimbitila mu mpila muna tinsamu tisongelaka nsatu na lenda die na Nzambi dia vumbula bantu ba fwa. Wuyôkele mfunu, dimbitila mu mvumbukulu yiyôkele mfunu—mvumbukulu ya Yezu. Bambuka ti mvumbukulu’andi bantu babingi basingasa yo, mu bungu ti yandi bamona, mpe mbo yituhanaka  bandu dia ngolo mu bungu dia timinu tieto.—1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Bwe lendi sarila mikunga mizonzelaka tivuvu tia mvumbukulu mu mpila ya mbote? (Tala mpe note.)

¹⁸ Wirikila, tanga mpe dimbitila mu mikunga mizonzelaka tivuvu tia mvumbukulu. d (Efz. 5:19) Mikunga mio mbo misaka ti mvumbukulu yatomo bâ ya matieleka kwe beto, mpe mbo miyikaka timinu tieto ngolo mu tivuvu tio tia toma. Wirikilaka mio, longoka mu tanga mio mpe zonzela nsasa ya misamu mie mu kati mu ntangu ya nsambululu ya kanda. Simba misamu mio mu mutu’aku na mu mutima’aku. Ha manima wamana bwabana na ntontolo zikotesa luzingu lwaku mu mpasi, peleko wamana fwilulu muntu wu zololo, mpeve santu ya Yehova mbo yikubakisa mu bambukila mikunga mio ngatu wabakila mio lutindusu na ngolo.

19. Ntia misamu tulendi banza mu mvumbukulu? (Tala kaku tie na mutu-diambu “ Ngano nti zolo mu ba yula?”)

¹⁹ Sarila lenda diaku dia banza. Yehova watuhana lenda dia timona mu nza ya môna mu mbanzulu. Mpangi yimosi ya yikento yitêle ti: “Mu bungu ti ntangu yayingi nayôkesa mu timona mu nza ya môna, nayizi mona ntiana meno ndieri wâka nsunga ya bifulu bieri fulaka ku Paradi.” Banza ntangu yi bwabana na bakento mpe na babakala beri na timinu mu ntangu ya Bibila. Ngano nani zololo wakulu mona? Ntia biyuvu mu yula? Banza mpe ntangu yi bâ tintwari na bantu bazololo bafwa. Banza ka bwe misamu miyôkela—misamu mia ntete mi tâ, bumbasana ku lubumbasana, na mansangaza ma nsayi ma ludukisa.

20. Ntia nzengolo tufweti bonga?

²⁰ Diangana mbo tutomo tondaka mu bungu dia kani dia Yehova dia mvumbukulu! Tulendi bâ na lukwikulu ti kani dio mbo dilungana, mu bungu ti Yehova nsatu na lenda die nandi dia lungisa dio. Tabongeno nzengolo ya tatamana mu yika timinu tieto ngolo mu tivuvu tio tia toma. Bu tusila bo, mbo tutatamana mu tomo bâ penepene na Nzambi, Yandi kanisini kwe muna muntu mu beto ti ‘bantu ba tuzololo mbo bavumbuka!’